Τι σημαίνει το φίδι στην ψυχολογία

Τι σημαίνει το φίδι στην ψυχολογία

Τα φίδια θεωρούνται από τα πιο τρομακτικά πλάσματα στη γη. Από τις βιβλικές αφηγήσεις μέχρι σήμερα, τα φίδια μοιάζουν με απαίσια πλάσματα και συμβολίζουν τον πειρασμό και τον κίνδυνο. Παρά τις λανθασμένες αυτές αντιλήψεις, τα φίδια είναι ζώα με ιατρική σημασία.

Για παράδειγμα, το δηλητήριο των φιδιών είναι θανατηφόρο αλλά και αντίδοτο, και έχει πολλές ιατρικές ιδιότητες, καθώς παλιότερα χρησιμοποιούνταν για τον έλεγχο του πόνου ή της αιμορραγίας. Η Ράβδος του Ασκληπιού, του Θεού της Ιατρικής, έχει πάνω ένα φίδι και η Ράβδος του Ερμή (κηρύκειο) έχει δύο φίδια. Η ράβδος ή το ραβδί αντιπροσωπεύει τον έλεγχο της διττής φύσης του φιδιού. Το πιο διαβόητο από τα φίδια είναι ίσως αυτό στην Εδέμ, στο δέντρο της γνώσης του καλού και του κακού.

Όμως τι σημαίνει το φίδι στην ψυχολογία;

Διαφορετικές οπτικές για το συμβολισμό των φιδιών

Το φίδι είναι ένα σύμβολο με πολλαπλά νοήματα. Ανά τους αιώνες, τα φίδια έχουν αποκτήσει μια αρνητική φήμη. Η παράξενη φύση των φυσικών χαρακτηριστικών του φιδιού, η έλλειψη άκρων, το φολιδωτό και λείο σώμα του, και η αντιληπτή απειλή ενός απρόβλεπτου και δυνητικά θανατηφόρου δαγκώματος έχει τροφοδοτήσει τον φόβο για αυτά τα πλάσματα. Ενώ κάποιες φορές έχουν θετικά χαρακτηριστικά, τα φίδια συνήθως είναι συνυφασμένα με τη μοχθηρία, την πονηριά και τις κρυφές εχθρικές προθέσεις. Το βιβλικό φίδι είναι πολύ γνωστό, αλλά τα φίδια συνοδεύουν μυθικές φιγούρες, όπως η Μέδουσα.

Οπτική του Jung:

• Τα φίδια είναι πανίσχυρα σύμβολα της μεταμόρφωσης, της επούλωσης και των αρχέγονων ενστίκτων. Αντιπροσωπεύουν το ασυνείδητο μυαλό και την διαδικασία της προσωπικής εξέλιξης και της ανακάλυψης του εαυτού.

Γενικός συμβολισμός:

• Τα φίδια συμβολίζουν την μεταμόρφωση, την αναγέννηση και την διακοπή ξεπερασμένων συνηθειών και πεποιθήσεων. Επίσης, αντιπροσωπεύουν κρυφούς φόβους, άγχος και εσωτερικές συγκρούσεις. Η συμπεριφορά του φιδιού στα όνειρα, όπως το να είναι επιθετικό ή ήρεμο, μπορεί να αποκαλύπτει κρυφά μηνύματα του υποσυνείδητου.

Πολιτιστική σημασία:

• Τα φίδια έχουν διαφορετικά πολιτισμικά νοήματα, από την αναγέννηση στον Ινδουισμό μέχρι τον κίνδυνο στις Ισλαμικές πεποιθήσεις. Σε κάποιες Αβρααμικές παραδόσεις, το φίδι αντιπροσωπεύει την σεξουαλική επιθυμία , ενώ στον Ινδουισμό, έχει σχέση με την ενέργεια Κουνταλίνι, η οποία έχει σχέση με την πνευματική ωρίμανση.

Προσωπική ανάπτυξη και αυτεπίγνωση:

• Τα όνειρα με τα φίδια μπορεί να αντιπροσωπεύουν τις βαθιές μας ανησυχίες και τα υποσυνείδητα συναισθήματα, που προάγουν την προσωπική ανάπτυξη και αυτεπίγνωση. Η κατανόηση αυτών των συμβόλων μπορεί να δώσει σημαντικές πληροφορίες για τον εσωτερικό κόσμο ενός ανθρώπου και την συναισθηματική του ευεξία.

Οπτική του Φρόυντ:

• Τα φίδια στα όνειρα συμβολίζουν τις καταπιεσμένες σεξουαλικές επιθυμίες και τους κρυφούς φόβους, ειδικά στους άνδρες. Ο Φρόυντ πίστευε ότι το φίδι αντιπροσωπεύει την ανδρική σεξουαλική δύναμη και μπορεί να έχει σχέση με το πέος.
• Ο Φρόυντ πίστευε ότι τα όνειρα με τα φίδια έχουν σχέση με τις καταπιεσμένες σεξουαλικές επιθυμίες.

Ποιοι είναι οι κύριοι συμβολισμοί του φιδιού στην ψυχολογία;

Μεταμόρφωση και επούλωση: τα φίδια αποτελούν σύμβολα μεταμόρφωσης, αναγέννησης και προσωπικής ανάπτυξης, καθώς αλλάζουν δέρμα. Μπορεί να αντιπροσωπεύουν την ικανότητα να ξεπερνάμε τις προκλήσεις και να προχωράμε.

Καταπιεσμένες σεξουαλικές επιθυμίες και ανδρική σεξουαλική δύναμη: ο Φρόυντ πίστευε ότι τα φίδια συμβολίζουν τις καταπιεσμένες σεξουαλικές επιθυμίες και την ανδρική σεξουαλική ενέργεια. Τα φίδια αντιπροσωπεύουν τους ασυνείδητους φόβους και τις κρυφές επιθυμίες.

Άγχος, φόβος και άγνωστο: τα φίδια μπορεί να συμβολίζουν τα συναισθήματα ευαλωτότητας, κινδύνου και την καταπίεση συγκεκριμένων συναισθημάτων όπως οι ενοχές, η ντροπή. Ένα μαύρο φίδι μπορεί συγκεκριμένα να αντιπροσωπεύει αυτά τα αρνητικά συναισθήματα.

Πνευματικοί συμβολισμοί: σε πολλές κουλτούρες τα φίδια είναι ιερά, αντιπροσωπεύουν τη γονιμότητα, την δημιουργικότητα, και ακόμη και τη θεϊκή ενέργεια Κουνταλίνι στον Ινδουισμό. Έχουν σχέση με θετικά και αρνητικά πνευματικά νοήματα.

Δυαδικότητα και εσωτερική σύγκρουση: τα φίδια αντιπροσωπεύουν την δυαδικότητα του εαυτού, όπως επίσης και τις εσωτερικές συγκρούσεις και τις αντίθετες δυνάμεις. Τα όνειρα με πολλά φίδια μπορεί να δείχνουν τοξικότητα.

Το φίδι ως σύμβολο του Κακού, της Αμαρτίας και του Θανάτου

Το θανατηφόρο δηλητήριο των φιδιών έχει συμβάλλει στους συσχετισμούς τους με το θάνατο. Αυτό είναι ιδιαίτερα αλήθεια στις τέχνες του Δυτικού κόσμου.

Στον Χριστιανισμό, το φίδι έχει σχέση με το κακό όπως εμφανίζεται στον Κήπο της Εδέμ. Έτσι, το σύμβολο του φιδιού υποδηλώνει το προπατορικό αμάρτημα της ανθρωπότητας.

Το φίδι ως σύμβολο της Σοφίας και της Ιατρικής

Το φίδι είναι το σύμβολο της ιατρικής για πάνω από 2400 χρόνια και έχει σχέση με τον Αρχαίο Έλληνα Θεό της Ιατρικής Ασκληπιό, που κρατούσε μια ράβδο που είχε τυλιγμένο ένα φίδι. Αυτό το σύμβολο παραμένει ακόμη στην ιατρική. Επίσης, ο Ερμής κρατά μια ράβδο με δύο φίδια που συμβολίζει την απελευθέρωση και τη λύτρωση. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου το μοτίβο του φιδιού αντιπροσώπευε τον πάροχο αντιδότων για το δηλητήριο φιδιών. Η σύνδεση του φιδιού με την υγεία οφείλεται κυρίως στη διαδικασία αποβολής του δέρματος, μια διαδικασία που συμβολίζει την μεταμόρφωση και την αναγέννηση.

Ωστόσο, τα φίδια έχουν συμβολική αξία από την αρχαία θεολογία της Αιγύπτου και τις θεότητες της αρχαϊκής περιόδου της ελληνικής αρχαιότητας που σχετίζονται με τη γη. Το φίδι ως σύμβολο επούλωσης επίσης υπήρχε στην αρχαία εβραϊκή παράδοση, που πέρασε στη Χριστιανική θρησκεία. Οι Ισραηλίτες της Παλαιάς Διαθήκης έγιναν καλά από τα δαγκώματα των φιδιών, κοιτάζοντας τα χάλκινο σύμβολο του φιδιού του Μωυσή.

Το σύμβολο του φιδιού αποτελεί το σύμβολο της σοφίας της Αθηνάς, της Θεάς της Σοφίας καθώς και στον Χριστιανισμό ως σύμβολο σύνεσης.  Σε πολλά Ευρωπαϊκά οικόσημα, το φίδι απεικονίζεται συχνά ως δράκος.

Το φίδι ως σύμβολο Αθανασίας, Θεοποίησης, Αναζωογόνησης

Ένα φίδι που δαγκώνει ή τρώει την ουρά του (ουροβόρος), έκανε την εμφάνισή του πρώτη φορά στην Αίγυπτο. Λόγω της κυκλικής του εμφάνισης, αντιπροσωπεύει τον "κύκλο" της ζωής, την αιωνιότητα, την αναζωογόνηση. Η ικανότητα του φιδιού να αποβάλει το δέρμα του είναι μια επιβεβαίωση για την αλλαγή. Οι ουροβόροι έκαναν την εμφάνισή τους πρώτη φορά στον ιερό  τάφο του Τουταγχαμών το 130 αιώνα π.Χ. Η αναφορά στο μυστήριο του κυκλικού χρόνου, έγινε από τους αρχαίους Αιγύπτιους οι οποίοι κατανόησαν ότι ο χρόνος είναι μια σειρά επαναλαμβανόμενων κύκλων και κεντρικό στοιχείο αυτής της ιδέας ήταν το ταξίδι του ήλιου και η πλημμύρα του Νείλου.

Η λατρεία των πυθώνων στην Αφρική έχει σχέση επίσης με τους κύκλους της φύσης και την γονιμότητα, ωστόσο το φίδι έχει και ρόλο φύλακα. Το φίδι σε πολλές περιοχές της Αφρικής είναι η ενσάρκωση των νεκρών συγγενών.

Στην μυθολογία των Αζτέκων , τα φίδια συμβολίζουν την αναγέννηση και την αναζωογόνηση. Πολλές σημαντικές θεότητες ήταν φίδια. Τα φίδια έχουν την ικανότητα να αποβάλλουν το δέρμα τους και να κινούνται ελεύθερα μεταξύ του νερού, της γης και του δάσους. Αυτό βοήθησε να υπογραμμιστεί ο συμβολικός τους ρόλος ως μεσάζοντες μεταξύ διαφορετικών στρωμάτων του σύμπαντος.

Στο Μεξικό, το φίδι συμβόλιζε τη δύναμη, γεφύρωνε διαφορετικές σφαίρες και είχε σχέση με τη γονιμότητα και το νερό.

Στενά συνδεδεμένη με τη συμβολική δύναμη της αθανασίας και της αναζωογόνησης του φιδιού είναι η θεοποίησή του. Το φίδι είναι σύμβολο του Θεού και φύλακας.

Τα φίδια είναι φύλακες των ναών και των ιερών τόπων στο Βουδισμό. Ίσως ο ρόλος αυτός να έχει σχέση με τον τρόπο με τον οποίο μερικά φίδια, όπως οι κροταλίες και οι κόμπρες, προστατεύουν το έδαφος τους σε μια απειλητική και δραματική επίδειξη.

Το φίδι ως σύμβολο λαγνείας 

Ο φαλλός, η ηδονή, ο αισθησιασμός και ο πειρασμός είναι λέξεις που έχουμε συνδέσει με το φίδι.

Στην Ελληνική μυθολογία, ο μυθικός βασιλιάς της Αθήνας Εριχθόνιος, γεννήθηκε από τη γη με την ουρά ενός φιδιού και δημιουργήθηκε από μια βίαιη ένωση της Αθηνάς και του Ηφαίστου. Βέβαια, στον αγώνα της Αθηνάς να διατηρήσει την αγνότητά της, ένα κομμάτι από το λερωμένο ύφασμα της έπεσε στο έδαφος. Στη συνέχεια έγινε η γονιμοποίηση του υφάσματος με τη βοήθεια της Γαίας, της Γης. Έτσι , ο φαλλικός συμβολισμός του φιδιού έχει σχέση με τη θεά της γης στις τελετές γονιμότητας. Το φίδι και ο φαλλός ήταν επίσης σύμβολα του Έλληνα θεού Διόνυσου. Ο λάγνος συμβολισμός του φιδιού έχει σχέση με το Δία που πήρε τη μορφή φιδιού και συνέλαβε ένα παιδί με την Περσεφόνη. Έτσι, τα φίδια είχαν σαγηνευτικές δυνάμεις.

Το φίδι στον Κήπο της Εδέμ αντιπροσωπεύει τον πειρασμό στη λαγνεία. Ιστορικά,  η απεικόνιση γυναικών έχει συχνά παραλληλιστεί με το μοτίβο του φιδιού. Ένα φίδι με γυναικείο κεφάλι συμβολίζει την δολιότητα. Βέβαια, η Μέδουσα , στην Ελληνική μυθολογία, είχε δηλητηριώδη φίδια στην περιοχή των μαλλιών.