Συναισθήματα και Φαγητό
Η συναισθηματική κατανάλωση φαγητού είναι ένας τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι διαχειρίζονται τις αγχωτικές καταστάσεις και το χρόνιο στρες. Πολλοί άνθρωποι έχουν νιώσει ότι καταναλώνουν φαγητό για συναισθηματικούς λόγους. Όλοι έχουμε πιάσει τον εαυτό μας να τρώει μια πατατάκια ή μια σοκολάτα μετά από μια δύσκολη μέρα στη δουλειά. Ωστόσο, όταν η συναισθηματική κατανάλωση φαγητού συμβαίνει συχνά και γίνεται ο κύριος τρόπος αντιμετώπισης των συναισθημάτων, της ζωής, της υγείας, όταν είναι ο μόνος τρόπος για λίγες στιγμές ευτυχίας, το βάρος σίγουρα θα επηρεαστεί αρνητικά.
Αλήθειες για την συναισθηματική κατανάλωση φαγητού
- Εμπλέκονται ψυχολογικά και σωματικά αιτία.
- Συχνά η κατανάλωση φαγητού ξεκινά λόγω άγχους ή άλλων συναισθημάτων.
- Υπάρχουν στρατηγικές οι οποίες μπορούν να βοηθήσουν το άτομο να περιορίσει την κατανάλωση φαγητού.
Αφορμές που πρέπει να αποφεύγονται
Τα συναισθήματα όπως το άγχος, δεν είναι η μοναδική αφορμή για κατανάλωση φαγητού. Άλλες αφορμές περιλαμβάνουν:
- Την κούραση: είναι πολύ εύκολο να φάτε περισσότερο όταν είστε κουρασμένοι. Το φαγητό μοιάζει σαν την απάντηση ότι δεν θέλετε να κάνετε κάτι συγκεκριμένο πια.
- Την πλήξη: το να βαριέστε ή να μην έχετε τίποτα να κάνετε μπορεί να σας οδηγήσει στην κατανάλωση φαγητού. Πολλοί άνθρωποι ζουν με πολύ έντονο ρυθμό με αποτέλεσμα όταν δεν έχουν κάτι να κάνουν να αισθάνονται κενοί.
- Τις συνήθειες: αυτές έχουν τις ρίζες τους σε γεγονότα της παιδικής ηλικίας. Για παράδειγμα μπορεί να έχετε συνδυάσει ένα φαγητό με την επιβράβευση (πχ παγωτό, γλυκά) ή την οικειότητα (το να φτιάχνετε μπισκότα με τις γιαγιάδες/παππούδες).
- Την κοινωνική επαφή: όλοι μας έχουμε ένα φίλο που μας ενθαρρύνει να φάμε μια πίτσα μετά από μια βραδινή έξοδο, να βγούμε για φαγητό ή ποτό μετά από μια δύσκολη μέρα ή σαν ανταμοιβή για μια καλή μέρα. Είναι πολύ πιο εύκολο να φάτε παραπάνω όταν είστε με φίλους, την οικογένειά σας ή συνεργάτες.
Στρατηγικές Αντιμετώπισης
Το πρώτο βήμα είναι να αναγνωρίσει το άτομο ποιες καταστάσεις και συναισθήματα το οδηγούν στην συναισθηματική κατανάλωση φαγητού. Στην συνέχεια να κρατά ένα ημερολόγιο φαγητού ώστε να καταγράφει αυτές τις συμπεριφορές του.
Όσον αφορά την συμπεριφορά να καταγράφει:
- Τα επίπεδα της πείνας, με μια κλίμακα από 1-10
- Τι κάνει όταν έχει άγχος και είναι δυσαρεστημένος
- Πώς αισθάνεται, πλήξη, θλίψη, θυμό
Στη συνέχεια χρειάζεται να αναγνωρίσει τις αφορμές. Για παράδειγμα, αν κάποιος τρώει λόγω άγχους θα μπορούσε να δοκιμάσει την yoga, τον διαλογισμό ή ένα περίπατο για να βοηθήσει τον εαυτό του να διαχειριστεί διαφορετικά τα συναισθήματά του. Θα ήταν επίσης βοηθητικό να συζητήσει με ένα ψυχοθεραπευτή τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να ξεπεράσει την συνήθεια της συναισθηματικής κατανάλωσης φαγητού. Η συναισθηματική κατανάλωση φαγητού δεν είναι μια απλή κατάσταση, καθώς πολλοί άνθρωποι τρώνε για να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους, όπως το άγχος.
Οι ψυχολογικές ρίζες της συμπεριφοράς αυτής είναι πολύπλοκες και ίσως να περιλαμβάνουν κάποιες από τις ακόλουθες:
- Την παιδική ηλικία: για κάποιους ανθρώπους, η συναισθηματική κατανάλωση φαγητού είναι μια συμπεριφορά που έχουν μάθει. Στην παιδική τους ηλικία, οι γονείς τους έδιναν φαγητό για να τους βοηθήσουν να αντιμετωπίσουν μια δύσκολη μέρα ή κατάσταση, ή σαν ανταμοιβή για κάτι καλό.
- Την δυσκολία στον έλεγχο των συναισθημάτων: Είναι συχνό για τους ανθρώπους να παλεύουν με δύσκολα συναισθήματα. Υπάρχει μια εσωτερική ανάγκη για να ξεφύγουν από τα αρνητικά συναισθήματα, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε ανθυγιεινές και δυσλειτουργικές συμπεριφορές.
- Τις σωματικές επιδράσεις του άγχους: Υπάρχουν κάποιοι σωματικοί λόγοι που το άγχος και τα έντονα συναισθήματα μπορούν να προκαλέσουν υπερβολική κατανάλωση φαγητού, όπως τα αυξημένα επίπεδα της κορτιζόλης.
Φυσιολογική πείνα και Συναισθηματική πείνα
Είναι πολύ εύκολο να μπερδέψουμε την συναισθηματική πείνα με την φυσιολογική-σωματική πείνα. Αλλά υπάρχουν χαρακτηριστικά που τις διαχωρίζουν. Η αναγνώριση αυτών των διαφορών είναι το πρώτο βήμα για τη διαχείριση της συναισθηματικής πείνας.
- Η πείνα έρχεται γρήγορα ή σταδιακά; Η συναισθηματική πείνα τείνει να έρχεται γρήγορα και ξαφνικά και μοιάζει με επείγον περιστατικό. Η σωματική πείνα συνήθως δεν είναι ξαφνική.
- Επιθυμείτε κάποιο συγκεκριμένο φαγητό; Η συναισθηματική πείνα συνήθως συνδέεται με λαχτάρα για γρήγορο φαγητό. Κάποιος που πεινάει σωματικά συχνά θα φάει οτιδήποτε, όμως κάποιος που έχει συναισθηματική πείνα θέλει κάτι συγκεκριμένο όπως οι τηγανητές πατάτες ή η πίτσα.
- Είναι το μυαλό σας αλλού ενώ τρώτε; Αυτό συμβαίνει όταν δεν δίνετε προσοχή ή δεν απολαμβάνετε το φαγητό σας. Για παράδειγμα, τρώτε έναν κουβά παγωτό βλέποντας τηλεόραση.
- Η πείνα έρχεται από το στομάχι ή το μυαλό; Η συναισθηματική πείνα δεν προέρχεται από το στομάχι, καθώς ξεκινά όταν το άτομο σκέφτεται ότι λαχταράει να φάει κάτι συγκεκριμένο.
- Αισθάνεστε ενοχές μετά το φαγητό; Το να ενδώσετε σε κάτι που λαχταράτε ή να φάτε λόγω άγχους προκαλεί αισθήματα όπως οι ενοχές και η ντροπή. Αυτή η απόκριση τείνει να συνδέεται με την συναισθηματική κατανάλωση φαγητού.
Αντιμετώπιση συναισθηματικής κατανάλωσης φαγητού & παχυσαρκίας
Η συναισθηματική κατανάλωση φαγητού είναι μια συχνή κατάσταση. Οι περισσότεροι άνθρωποι υποκύπτουν σε αυτή περιστασιακά, όμως όταν γίνεται συχνά, οδηγεί σε αύξηση σωματικού βάρους, και από πίσω της κρύβονται άλλες ψυχολογικές αιτίες. Οποιοσδήποτε έχει συσσωρευμένα αρνητικά συναισθήματα γύρω από τη ζωή του ή τις διατροφικές του συνήθειες μπορεί να επισκεφθεί έναν ψυχοθεραπευτή και ώστε να συζητήσει και να αντιμετωπίσει ότι τον ταλαιπωρεί διαμέσου της ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ή άλλων θεραπευτικών μεθόδων (όπως το ΕΜΔΡ).
Για τις περιπτώσεις παχυσαρκίας ή εκεί που όλα έχουν αποτύχει, μπορεί κανείς να χρησιμοποιήσει φάρμακα όπως ως τα Xenical, Mysimba και Ozempic.