Διακοπή των αντικαταθλιπτικών: παρενέργειες και υποτροπή

Διακοπή των αντικαταθλιπτικών: παρενέργειες και υποτροπή

Όταν ο γιατρός συνταγογραφεί ένα αντικαταθλιπτικό φάρμακο, το κάνει για να σας βοηθήσει στην βελτίωση της διάθεσης ή/και στην ανακούφιση από το άγχος. Αλλά, καθώς αισθάνεστε καλύτερα με το πέρασμα του χρόνου με τη βοήθεια του φαρμάκου, ίσως να υποθέτετε ότι δεν χρειάζεστε πλέον την φαρμακευτική αγωγή. Έτσι σταματάτε απότομα τα αντικαταθλιπτικά. Και ξαφνικά, αισθάνεστε σαν να έχετε κρυολόγημα ή γαστρεντερίτιδα, μουδιάσματα ή ίσως είναι δύσκολο να συγκεντρωθείτε. Τα αντικαταθλιπτικά δεν προκαλούν εθισμό, αλλά σε μια τέτοια περίπτωση απότομης διακοπής είναι πολύ πιθανόν να έχετε συμπτώματα της διακοπής των αντικαταθλιπτικών (συμπτώματα απόσυρσης).

Μπορώ να σταματήσω τα αντικαταθλιπτικά;

Τα αντικαταθλιπτικά δεν δημιουργούν εξάρτηση. Ωστόσο η ερώτηση είναι αν τα χρειάζεστε ακόμα. Πρώτα λοιπόν χρειάζεται να αναρρωτηθείτε τα εξής: ποια ήταν τα θέματα στη ζωή σας που σας στεναχωρούσαν την περίοδο που ξεκινήσατε τα αντικαταθλιπτικά; Έχει αλλάξει κάτι με αυτά; Δηλαδή, άλλαξαν οι συνθήκες εκείνες που σας στεναχωρούσαν ή αλλάξατε εσείς σε σχέση με αυτά (άλλαξε ο τρόπος που τα βλέπετε);

Δεύτερον, ποιος ήταν ο λόγος (διάγνωση) που παίρνατε τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα: τα ξεκινήσατε λόγω κατάθλιψης, λόγω κρίσεων πανικού, ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής ή για κάποιο άλλο λόγο;

Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις κατά το διάστημα κατά το οποίο παίρνετε τα αντικαταθλιπτικά θα έπρεπε θεωρητικώς να κάνετε κάποια ουσιαστική ψυχοθεραπεία παράλληλα, για να μπορέσετε να επεξεργαστείτε τα όσα σας στεναχωρούν και σας αγχώνουν, όπως και να διαχειριστείτε τα διάφορα ψυχοσωματικά συμπτώματα που εμφανίζατε.

Αν λοιπόν τα πράγματα έχουν αλλάξει στη ζωή σας (δηλαδή έχετε προχωρήσει ψυχολογικά), τότε είναι πιθανό πως μπορείτε να διακόψετε σταδιακά και όχι απότομα τα ψυχοφάρμακα, σύμφωνα με τις οδηγίες του ψυχιάτρου που σας παρακολουθεί, χωρίς κάποιο πρόβλημα. Αν όμως τίποτα δεν έχει αλλάξει (στις καταστάσεις που αντιμετωπίζετε, στον τρόπο που βλέπετε τα πράγματα ή στις συνθήκες της ζωής σας), οι πιθανότητες είναι ότι ακόμα τα χρειάζεστε, διαφορετικά τα συμπτώματα θα ξαναεπιστρέψουν.

Τα παραπάνω, εκτός από τα αντικαταθλιπτικά, ισχύουν και για τη διακοπή αγχολυτικών φαρμάκων (όπως τη διακοπή Xanax, Lexotanil).

Προκαλούν εθισμό ή εξάρτηση τα αντικαταθλιπτικά;

Τα αντικαταθλιπτικά δεν προκαλούν εθισμό, όμως η απότομη διακοπή των αντικαταθλιπτικών έχει επιδράσεις καθώς ο εγκέφαλος χρειάζεται χρόνο για να προσαρμοστεί στις νέες βιοχημικές συνθήκες λειτουργίας χωρίς το φάρμακο. Βγαίνοντας από την αγωγή, περίπου 1 στους 5 ανθρώπους που παίρνουν αντικαταθλιπτικά για περισσότερο από έξι εβδομάδες ίσως να βιώσει τα συμπτώματα της διακοπής (απόσυρσης), ιδίως αν σταματήσει ξαφνικά να λαμβάνει τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Η μείωση της δοσολογίας των αντικαταθλιπτικών πάντα σύμφωνα με την καθοδήγηση του ψυχιατρού σας μπορεί να βοηθήσει στην ελαχιστοποίηση των συμπτωμάτων.

Η απότομη διακοπή των αντικαταθλιπτικών, μπορεί λοιπόν να προκαλέσει ψυχολογικά και σωματικά συμπτώματα που οφείλονται στην απότομη μείωση των επιπέδων σεροτονίνης. Αυτά τα συμπτώματα δεν είναι τα ίδια όπως τα σωματικά συμπτώματα του στερητικού συνδρόμου από κάποια ναρκωτική ουσία.

Ο ψυχίατρός σας μπορεί να διαγνώσει τα συμπτώματα διακοπής των αντικαταθλιπτικών αν:

• Ξαφνικά εμφανίσετε συμπτώματα μέρες μετά την διακοπή των αντικαταθλιπτικών
• Τα συμπτώματα υποχωρούν γρήγορα όταν ξεκινάτε τα αντικαταθλιπτικά ξανά

Συμπτώματα απόσυρσης ή υποτροπή της κατάθλιψης;

Πρέπει κανείς κλινικά να ξεχωρίσει την πιθανή εμφάνιση συμπτωμάτων απόσυρσης (διακοπής) των αντικαταθλιπτικών, από μια υποτροπή της κατάθλιψης, όπως φαίνεται στο παραπάνω διάγραμμα. Αν η κατάθλιψη δεν έχει αντιμετωπιστεί ουσιαστικά (δηλαδή αν δεν πήρατε το φάρμακο αρκετό χρονικό διάστημα ή/και δεν επεξεργαστήκατε τα πραγματικά αίτια της κατάθλιψης με ψυχοθεραπεία), είναι πολύ πιθανό να επανεμφανιστεί μετά από διάστημα 2-3 εβδομάδων περίπου, και αυτό δεν θα πρέπει να συγχέεται με το σύνδρομο απόσυρσης. Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό η διακοπή όλων των ψυχοφαρμάκων να γίνεται σταδιακά υπό τις οδηγίες του ψυχιάτρου σας.

Τι προκαλεί το Σύνδρομο Διακοπής των Αντικαταθλιπτικών;

Το σύνδρομο διακοπής αντικαταθλιπτικών εμφανίζεται περίπου στο 20% των ασθενών όταν σταματάνε απότομα τα αντικαταθλιπτικά. Συνήθως τα συμπτώματα είναι ήπια και κρατάνε περίπου 2 εβδομάδες, ή εξαφανίζονται αν ξαναρχίσει κανείς την αντικαταθλιπτική αγωγή. Δεν είναι απόλυτα ξεκάθαρο γιατί κάποιοι εμφανίζουν το σύνδρομο διακοπής των αντικαταθλιπτικών και κάποιοι άλλοι όχι.

Δεν υπάρχει κανένας απόλυτος τρόπος να προβλεφθεί εάν κάποιος θα εμφανίσει τα συμπτώματα διακοπής μετά το σταμάτημα των αντικαταθλιπτικών. Τα αντικαταθλιπτικά βοηθούν στην αποκατάσταση της φυσιολογικής λειτουργίας που ρυθμίζει την διάθεση και περιλαμβάνει νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου όπως η σεροτονίνη και η νορεπινεφρίνη. Κάποιοι ειδικοί ψυχικής υγείας θεωρούν ότι η απότομη διακοπή των αντικαταθλιπτικών απλά δεν δίνει στον εγκέφαλο τον χρόνο να προσαρμοστεί στις γρήγορες αλλαγές.

Συμπτώματα διακοπής των αντικαταθλιπτικών

Τα συμπτώματα της (απότομης ή σταδιακής) διακοπής των αντικαταθλιπτικών εξαρτώνται και από την κατηγορία των αντικαταθλιπτικών που λαμβάνετε. Τα συμπτώματα τις περισσότερες φορές εμφανίζονται μέσα σε τρεις έως δέκα ημέρες από την διακοπή των αντικαταθλιπτικών. Είναι ήπια και σταματούν μέσα σε δύο εβδομάδες. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Συμπτώματα που μοιάζουν με αυτά του κρυολογήματος
• Άγχος
• Ζάλη και προβλήματα ισορροπίας, πιθανώς και ίλιγγο
• Κόπωση
• Πονοκέφαλο
• Απώλεια συντονισμού
• Μυϊκούς σπασμούς
• Ναυτία
• Εφιάλτες
• Τρέμουλο
• Προβλήματα στον ύπνο
• Τάση για εμετό

Σε σπάνιες περιπτώσεις, η απότομη διακοπή των αντικαταθλιπτικών ίσως προκαλέσει μανία.

Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις αντί των αντικαταθλιπτικών

Η ψυχοθεραπεία και η ομοιοπαθητική είναι δύο πολύ καλά θεραπευτικά εργαλεία, που ενδυναμώνουν το νευρικό σύστημα και βοηθούν τους ανθρώπους να επεξεργαστούν τα όσα τους στεναχωρούν, χωρίς τις παρενέργειες των φαρμάκων.

Επίσης, το EMDR είναι εξαιρετική τεχνική για τα ψυχικά τραύματα, που μπορεί να επιβαρύνουν ή να προκαλούν την κατάθλιψη.

Πως να σταματήσετε τα αντικαταθλιπτικά με ασφάλεια

Αν σκέφτεστε να σταματήσετε τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα, πρέπει να συζητήστε με το ψυχίατρό σας τα μειονεκτήματα και τα πλεονεκτήματα της διακοπής των αντικαταθλιπτικών. Ο καλύτερος τρόπος της διακοπής των αντικαταθλιπτικών είναι η σταδιακή μείωση της δοσολογίας. Έτσι βοηθάτε τον εγκέφαλό σας να προσαρμοστεί στις αλλαγές των νευροδιαβιβαστών και προλαμβάνετε και τα συμπτώματα της διακοπής. Ο ψυχίατρός σας θα σας πει πως θα μειώσετε την δόση και σε πόσο χρονικό διάστημα, δεν θα βρείτε την απάντηση σε φορουμ και εμπειρίες μη-ειδικών.

Αναλόγως το αντικαταθλιπτικό και την κατάσταση που αντιμετωπίζατε, αυτό το διάστημα μπορεί να κυμαίνεται από μία εβδομάδα, έως αρκετούς μήνες. Μην προσπαθήσετε να το κάνετε μόνοι σας. Όπως περιγράφηκε παραπάνω, οι ασθενείς πρέπει να έχουν μια παρακολούθηση από ψυχίατρο ώστε βγαίνοντας από τα ψυχοφάρμακα να αναγνωριστούν τυχόν ψυχολογικά συμπτώματα και μια υποτροπή της κατάθλιψης.

Σε κάποιες περιπτώσεις οι γιατροί συνταγογραφούν παράλληλα άλλα φάρμακα (πχ αγχολυτικά) που βοηθούν στα συμπτώματα της διακοπής, όπως η ναυτία και η υπνηλία, ενώ μειώνετε σταδιακά τη δόση των αντικαταθλιπτικών.

Σημειώνουμε πως υπάρχουν και κάποιες περιπτώσεις ανθεκτικής κατάθλιψης, όπου δηλαδή το βιολογικό/κληρονομικό στοιχείο είναι πολύ έντονο και επιβαρυντικό. Σε αυτές τις περιπτώσεις, όπου συνήθως μιλάμε για περιπτώσεις "υποτροπιάζουσας κατάθλιψης", όπου καταγράφονται επαναλαμβανόμενα ή πολλαπλά επεισόδια κατάθλιψης στη ζωή ενός ασθενούς, τα πράγματα είναι δύσκολα, και χρειάζεται πολύ συζήτηση με τον ψυχίατρό σας για το πως θα μπορέσετε να κόψετε τα ψυχοφάρμακα και αν είναι αυτό δυνατό.