Πώς να επιλέξω Ψυχοθεραπευτή;

Επιλογή Ψυχοθεραπευτή

Αν έχετε αποφασίσει να ζητήσετε βοήθεια, συγχαρητήρια! Αυτό είναι ένα τεράστιο βήμα για την προσωπική σας εξέλιξη, για να αλλάξετε τη ζωή σας προς την κατεύθυνση που θέλετε. Όλα καλά μέχρι εδώ, ωστόσο γεννάται το ερώτημα πως ακριβώς θα διαλέξετε τον ψυχοθεραπευτή σας.

Διαφορετικές προσωπικότητες, γνώσεις και εμπειρία

Οι ψυχοθεραπευτές δεν είναι όλοι ίδιοι. Ακολουθούν διαφορετικές προσεγγίσεις για την θεραπεία, έχουν διαφορετικό στυλ και διαφορετικές ειδικότητες. Και φυσικά ο κάθε ένας έχει τη δική του προσωπικότητα και τα δικά του προσωπικά βιώματα. Δεν αρκεί να επιλέξετε τον πρώτο που θα σας δείξει το Google, χρειάζεται να διαλέξετε τον κατάλληλο για εσάς. Κανείς δεν θέλει να εκθέσει τα προσωπικά του ζητήματα και τα συναισθηματικά του προβλήματά σε κάποιον ψυχοθεραπευτή χωρίς γνώσεις και εμπειρία.

Η επιλογή του σωστού ψυχοθεραπευτή θα κάνει την διαφορά στο αποτέλεσμα της ψυχοθεραπείας, δηλαδή θα παίρνετε περισσότερα από τις συνεδρίες και τελικά θα έχετε καλύτερα αποτελέσματα στην ψυχική σας υγεία. Η επιλογή είναι εξαιρετικής σημασίας, όπως του συντρόφου που θα διαλέξετε στη ζωή ή ενός δασκάλου.

Ακολουθούν κάποιες οδηγίες που είναι χρήσιμο να έχετε στο μυαλό σας αν σκοπεύετε να ξεκινήσετε ψυχοθεραπεία.

Τι θα πρέπει να ψάξω αρχικά σε έναν ψυχοθεραπευτή;

Πρώτα από όλα, πρέπει να βρείτε έναν ψυχοθεραπευτή με τον οποίο θα αισθάνεστε άνετα. Επιλέξτε έναν ψυχοθεραπευτή ο οποίος θα σέβεται τις πεποιθήσεις σας, την γνώμη σας και τον εαυτό σας.

Σιγά σιγά θα πρέπει να μπορέσετε να εμπιστευτείτε τον ψυχοθεραπευτή στο 100% και αν αυτό δεν συμβαίνει και αισθάνεστε ότι πρέπει να πείτε ψέματα στον ψυχοθεραπευτή σας ή δεν του εκμυστηρεύεστε σημαντικές πληροφορίες, δεν πρόκειται να βοηθηθείτε πραγματικά.

Η ψυχοθεραπεία δεν είναι μια εύκολη διαδικασία, και αρχικά μπορεί να δυσκολευτείτε και να νιώσετε μια δυσφορία καθώς μπαίνετε σε προσωπικά θέματα που σας απασχολούν και στεναχωρούν. Αυτό είναι ανθρώπινο και αναμενόμενο στην αρχή. Ωστόσο, μετά από λίγο καιρό θα πρέπει να αισθάνεστε άνετα και να αισθανθείτε ότι ο ψυχοθεραπευτής σας βοηθά στα προβλήματα που σας απασχολούν. Αν δεν αισθάνεστε ανακούφιση από τα συναισθηματικά σας προβλήματα, ίσως να μην δέχεστε την κατάλληλη θεραπεία. Δώστε σημασία σε αυτά τα προειδοποιητικά σημεία και σκεφτείτε αν πρέπει να αλλάξετε ψυχοθεραπευτή αν ήδη κάνετε ψυχοθεραπεία.

Δεύτερον, χρειάζεται να ψάξετε να βρείτε έναν ψυχοθεραπευτή ο οποίος θα έχει εμπειρία στο πεδίο που θέλετε, κατά προτίμηση μια δεκαετία. Οι έρευνες δείχνουν ότι όσο μεγαλύτερη είναι η πρακτική εξάσκηση του γιατρού, τόσο καλύτερα είναι τα αποτελέσματα για τους θεραπευόμενους. Αυτό σημαίνει ότι οι έμπειροι ψυχοθεραπευτές είναι πιο πιθανό να σας βοηθήσουν.

Ποια είναι η διαφορά μεταξύ των πτυχίων των ψυχοθεραπευτών;

Συχνά πολλοί άνθρωποι αναρωτιούνται "ποια είναι η διαφορά μεταξύ των ποικίλων τίτλων σπουδών; ʺ ή ʺτι είναι όλα αυτά τα πιστοποιητικά;ʺ Και φυσικά, αυτές οι ερωτήσεις δημιουργούνται επειδή, κάθε άτομο το οποίο έχει την δυνατότητα επιλογής από ένα συγκεκριμένο πεδίο, θέλει και μπορεί να κάνει την καλύτερη και πιο καλά ενημερωμένη επιλογή όταν επιλέγει έναν ψυχοθεραπευτή.

Είναι εξαιρετικής σημασίας να ξεκαθαρίσετε στο μυαλό σας το παρακάτω: ένας ψυχίατρος ή ένας ψυχολόγος, δεν είναι απαραιτήτως και ψυχοθεραπευτής. Η ψυχοθεραπεία είναι μια έξτρα εξειδίκευση, τόσο για τους ψυχιάτρους και τους ψυχολόγους, σύμφωνα με το νόμο. Καλό είναι να ενημερωθείτε περισσότερα για τις διαφορές ψυχιάτρου-ψυχολόγου-ψυχοθεραπευτή. Εκτός όμως από τους ψυχιάτρους και τους ψυχολόγους, στην ελληνική πραγματικότητα "ψυχοθεραπευτής" μπορεί να γίνει (ή να δηλώσει!) κάποιος με άλλη ιδιότητα, όπως κοινωνικοί λειτουργοί, νοσηλευτές, αλλά και ακόμα άνθρωποι με γενικά πτυχία εκτός του τομέα της υγείας.

Η συμβουλή μας λοιπόν είναι να ελέγξετε τα πτυχία και πιστοποιητικά του ανθρώπου στον οποίο θα εμπιστευτείτε την ψυχική σας υγεία και τους συλλόγους στους οποίους είναι μέλος.

Βασικό να έχει κάνει ο ίδιος ψυχοθεραπεία

Για κάποια θεραπευτικά συστήματα και προβλήματα, όντως δεν είναι απαραίτητο ο ψυχοθεραπευτής να έχει κάνει ο ίδιος ψυχοθεραπεία (πχ για τη Γνωσιακή-Συμπεριφορική ψυχοθεραπεία). Αν όμως σας ενδιαφέρει να κάνετε κάτι πιο ουσιαστικό ως θεραπεία (που εστιάζει και στα συναισθήματα) όπως συστημική, gestalt, κα, είναι απαραίτητο να διαλέξετε ένα ψυχοθεραπευτή που έχει κάνει ο ίδιος ψυχοθεραπεία.

Το παραπάνω απόσπασμα είναι από τον Πλούταρχο ("Ηθικά"). Η άποψή μας είναι παρόμοια, δηλαδή πως ένας ψυχίατρος/ψυχολόγος πρέπει να είναι ισορροπημένος και συγκροτημένος ο ίδιος. Πρέπει να τα έχει βρει με τον εαυτό του και να έχει φροντίσει τις πληγές του, τους φόβους του, τα αδύνατα σημεία του (όλοι άνθρωποι είμαστε). Να γνωρίζει τη ζωή, να έχει βαδίσει στη ζωή, και να έχει κάνει ο ίδιος απαραιτήτως (προσωπική) ψυχοθεραπεία, ώστε να μπορέσει να βρει και να βοηθήσει καταρχήν τον εαυτό του. Αλλιώς τα όσα μπορεί να προσφέρει και στους θεραπευόμενούς του είναι περιορισμένα, καθώς περιορίζεται από τις προσωπικές πληγές, πεποιθήσεις και προκαταλήψεις.

Ένας ψυχοθεραπευτής οφείλει να μπορεί να σε εμπνεύσει να ζήσεις, ότι μπορείς και αξίζεις να είσαι ευτυχισμένος. Αλλιώς είναι σα να βλέπεις ένα καρδιολόγο να καπνίζει, ένα διαιτολόγο να είναι υπέρβαρος, ένα ψυχολόγο χωρισμένο ή με κακές σχέσεις με τα παιδιά ή τους γονείς του... "δάσκαλε που δίδασκες και νόμο δεν εκράτεις". Πως να εμπιστευτείς αλλιώς, πως να ξέρεις ότι έχει βαδίσει το μονοπάτι της ζωής, πως να ξέρεις ότι γνωρίζει πραγματικά, ότι δεν είναι απλά γνώσεις από βιβλία, πως να σε εμπνεύσει να ζήσεις... Θα μου πείτε "στους τυφλούς βασιλεύει ο μονόφθαλμος"... σωστά, αλλά υπάρχει ένα "ταβάνι" στη βοήθεια που μπορεί να λάβει κάποιος υπό αυτές τις συνθήκες.

Αφού έχω κλείσει το πρώτο ραντεβού με τον ψυχοθεραπευτή, τι να περιμένω;

Η πρώτη συνεδρία συνήθως είναι διαφορετική από αυτό που περιμένετε. Στην διάρκεια της πρώτης συνεδρίας, θα ερωτηθείτε για το τι σας οδήγησε στο να κάνετε ψυχοθεραπεία (πχ τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή στη ζωή σας;), τι συμπτώματα βιώνετε (πχ δεν μπορείτε να κοιμηθείτε, πάντα σκέφτεστε πολλά πράγματα, αισθάνεστε απελπισία κλπ), το οικογενειακό και ιατρικό σας ιστορικό. Το ιστορικό μπορεί να περιλαμβάνει ερωτήσεις για την παιδική ηλικία, την μόρφωση, τις κοινωνικές επαφές και τους φίλους, τις προσωπικές σας σχέσεις, που ζείτε , και ποιος είναι ο επαγγελματικός σας προσανατολισμός ή η καριέρα σας.

Όταν το ιστορικό ολοκληρωθεί, και ο ψυχοθεραπευτής έχει αρχίσει να σας κατανοεί και να αντιλαμβάνεται τα σημαντικά πράγματα για εσάς και τις δυσκολίες σας, θα σας ρωτήσει αν έχετε απορίες. Αν έχετε απορίες καλό θα ήταν να αισθανθείτε ελεύθεροι και να τις εκφράσετε. Οι επαγγελματίες ψυχοθεραπευτές δεν θα έχουν πρόβλημα να απαντήσουν σε αυτές τις ερωτήσεις. Το αν θα απαντήσει ή όχι ο ψυχοθεραπευτής σας θα είναι το πρώτο σημάδι για το εάν μπορεί αυτό το άτομο να σας βοηθήσει με τα προβλήματά σας.

Οι πρώτες συνεδρίες επικεντρώνονται στην κατανόηση του τι πραγματικά συμβαίνει. Στην ερώτηση ʺΠοιο είναι το πραγματικό πρόβλημα;ʺ η απάντηση δεν είναι η διάγνωση, δηλαδή “η κατάθλιψη, το άγχος, οι ψυχαναγκασμοί”, αλλά τα ψυχολογικά αίτια και η καθημερινότητά σας που προκαλούν αυτά τα συμπτώματα. Η αμοιβαία κατανόηση σχετικά με το διαχωρισμό των "συμπτωμάτων" από τις "αιτίες" αυτών είναι εξαιρετικά σημαντική για την αποτελεσματική θεραπεία. Βέβαια αυτό μπορεί αυτό δεν θα γίνει σε μία συνεδρία, αλλά θα αποτελέσει εξέλιξη στην διαδικασία της ψυχοθεραπείας.

Πολλοί ψυχοθεραπευτές μιλούν για την ʺθεραπευτική συμμαχίαʺ αλλά λίγοι φαίνεται να κατανοούν τι πραγματικά σημαίνει. Δεν σημαίνει μόνο ότι υπάρχει μια θετική αλληλεπίδραση μεταξύ ψυχοθεραπευτή και θεραπευόμενου. Δεν είναι μια συμμαχία που βασίζεται σε οτιδήποτε. Η θεραπευτική συμμαχία είναι μια συμμαχία που βασίζεται σε ένα κοινό στόχο- την δουλειά που χρειάζεται να κάνετε εκεί. Η θεραπευτική συμμαχία έχει δύο συστατικά:

1. Την σύνδεση και την επικοινωνία
2. Την αμοιβαία συμφωνία για τον στόχο της ψυχοθεραπείας.

Και τα δύο παραπάνω στοιχεία είναι απαραίτητα. Συχνά βλέπουμε το πρώτο χωρίς το δεύτερο. Αυτό συμβάλλει σε μια ζεστή και υποστηρικτική σχέση αλλά όχι στην ουσιαστική ψυχολογική αλλαγή.

Η κατανόηση του τι πραγματικά συμβαίνει πρέπει να είναι αμοιβαία. Δεν έχει νόημα να ʺκάνετεʺ ψυχοθεραπεία αν και οι δύο συμμετέχοντες δεν γνωρίζουν τι κάνουν εκεί. Δεν μπορεί να είναι μόνο η αντίληψη του ψυχοθεραπευτή- ή μόνο η αντίληψη του ασθενή. Είναι κάτι που εσείς και ο ψυχοθεραπευτής αναπτύσσετε μαζί. Αν μπορείτε να κατανοήσετε τον εαυτό σας, το τι ακριβώς σας συμβαίνει και τι ακριβώς χρειάζεται να κάνετε, πιθανόν δεν χρειάζεστε ψυχοθεραπεία. Η δουλειά του ψυχοθεραπευτή είναι να σας βοηθήσει να ξεδιαλύνετε όσα σας συμβαίνουν με τρόπο που δεν μπορείτε να κάνετε μόνοι σας. Όταν φτάσετε στο σημείο της κοινής αντίληψης, θα έχετε αναγνωρίσει κάτι καίριο, που θα κάνει τη στάση σας απέναντι στη ζωή σας διαφορετική.

Ο θεωρητικός προσανατολισμός των θεραπευτών με αφορά;

Ο θεωρητικός προσανατολισμός περιγράφει τις θεωρητικές γνώσεις και τεχνικές του ψυχοθεραπευτή και πως αυτές συνεισφέρουν στα προβλήματα και στην καλύτερη θεραπεία του ασθενή. Οι περισσότεροι ψυχίατροι στις μέρες μας ακολουθούν τον ʺμικτόʺ προσανατολισμό.Αυτό γενικά σημαίνει, ότι προσπαθούν να προσαρμόσουν την θεραπευτική τους προσέγγιση στον δικό σας τρόπο ζωής και στα προβλήματα που έχετε.

Σημειώνουμε εδώ πως το άγχος, η κατάθλιψη και πολλά άλλα σωματικά και ψυχικά συμπτώματα μπορούν φυσικά να εξαφανιστούν παροδικά με τη φαρμακευτική αγωγή, αλλά σοφό είναι αυτή να συμπληρώνει την ψυχοθεραπεία, και να μην χρησιμοποιείται μόνη της, σαν “θεραπεία”. Και αυτό γιατί οι περισσότεροι άνθρωποι θέλουν πραγματικά να λύσουν τα προβλήματά τους, και όχι απλά “να τα βάλουν στον πάγο” για όσο παίρνουν τη φαρμακευτική αγωγή.

Έχω ξεκινήσει ψυχοθεραπεία και αισθάνομαι άνετα με τον ψυχοθεραπευτή που έχω επιλέξει. Πόσο καιρό θα διαρκέσει η ψυχοθεραπεία και τι να περιμένω από αυτή;

Αν και αυτή μπορεί να μοιάζει εύκολη ερώτηση, είναι η πιο δύσκολη να απαντηθεί καθώς το κάθε άτομο είναι διαφορετικό και έχει διαφορετικό υπόβαθρο, προβλήματα, και άλλους παράγοντες να αντιμετωπίσει. Για ήπια προβλήματα, η ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι βραχεία και διαρκεί 12-18 συνεδρίες. Για πιο σοβαρά προβλήματα (χρόνια προβλήματα ή μακροχρόνιες δυσκολίες), διαρκεί περισσότερο, για παράδειγμα 1- 4 χρόνια συνήθως, με εβδομαδιαίες συνεδρίες. Η επιλογή είναι δική σας, ωστόσο μπορείτε να σταματήσετε την ψυχοθεραπεία όποτε θελήσετε.

Αν αισθάνεστε ότι έχετε πάρει όσα θέλατε από την ψυχοθεραπεία μπορείτε να συζητήσετε με τον ψυχοθεραπευτή την λήξη των συνεδριών. Ένας ώριμος ψυχοθεραπευτής θα σεβαστεί την απόφασή σας (θα συζητήσετε βέβαια τους λόγους πίσω από αυτό), θα ολοκληρώσει την διαδικασία μέσα σε μία ή δύο συνεδρίες, και θα συνοψίσει την πρόοδο που έχει γίνει στους θεραπευτικούς στόχους. Ένας ανασφαλής ή μη-επαγγελματίας ψυχοθεραπευτής θα αντιδράσει σε αυτή την απόφαση χωρίς να μπορεί να την διαχειριστεί ως όφειλε. Δυστυχώς, δεν συμπεριφέρονται όλοι οι ψυχοθεραπευτές κατάλληλα σε αυτό το θέμα, όπως συμβαίνει και με όλους τους επαγγελματίες σε άλλους χώρους.

Τι είναι οι ʺψυχοθεραπευτικοί στόχοιʺ και τι γίνεται αν ο ψυχοθεραπευτής μου δεν τους χρησιμοποιεί;

Θεωρούμε πως όλοι οι ψυχοθεραπευτές πρέπει να χρησιμοποιούν στόχους στην θεραπεία, αλλά δεν υπάρχει ένα σταθερό πρότυπο για αυτό. Αν ξεκινήσετε ψυχοθεραπεία με συγκεκριμένα προβλήματα ή δυσκολίες στη ζωή σας, θέλετε φυσικά και να τα επιλύσετε (ή τουλάχιστον να ξεκινήσετε να τα δουλεύετε).

Οι στόχοι της ψυχοθεραπείας, ειδικά αυτοί που είναι συγκεκριμένοι και καταγεγραμμένοι, διασφαλίζουν ότι εσείς και ο ψυχοθεραπευτής έχετε τους ίδιους στόχους, πορεύεστε στην ίδια ʺοδόʺ και δουλεύετε τα ίδια προβλήματα.

Για παράδειγμα, στην ψυχοθεραπεία ζεύγους, ο στόχος συνήθως στην αρχή είναι η βελτίωση της επικοινωνίας στη σχέση. Επίσης, περιστασιακά μπορείτε να επαναπροσδιορίσετε του στόχους, να ελέγχετε την πρόοδο σας στην ψυχοθεραπεία και να συζητάτε με τον ψυχοθεραπευτή σας αν χρειάζεται να αλλάξετε την θεραπεία.

Όλα βασίζονται στην σχέση;

Η αλήθεια είναι ότι οι μελέτες δείχνουν ότι η εμπειρία και η θεραπευτική προσέγγιση του ψυχοθεραπευτή δεν είναι τα πιο σημαντικά στοιχεία για την επιτυχημένη ψυχοθεραπεία. Ο πιο καθοριστικός παράγοντας για την επιτυχία της ψυχοθεραπείας είναι η σχέση που χτίζετε με τον ψυχοθεραπευτή σας. Τι σημαίνει να όμως έχετε μια “καλή σχέση”; Αυτό σημαίνει να υπάρχει εμπιστοσύνη, σαφήνεια, επικοινωνία και άνεση μεταξύ σας. Από την πλευρά του θεραπευτή είναι απαραίτητη η αποδοχή "άνευ όρων" προς το πρόσωπό σας (αποδοχή που πιθανώς δεν πήρατε στην παιδική σας ηλικία, ή την πήρατε υπό προϋποθέσεις - πχ δηλαδή αν είσασταν "καλό" παιδί και εκπληρώνατε τις προσδοκίες των γονιών σας).

Η σχέση με τον ψυχοθεραπευτή σας χρειάζεται να βασίζεται στην εμπιστοσύνη. Είναι σημαντικό να αισθάνεστε άνετα όταν μοιράζεστε χρόνο μεταξύ σας. Και αυτό επίσης σημαίνει να αισθάνεστε αρκετά άνετα για να αντιμετωπίσετε και τα δύσκολα. Όταν αισθανθείτε αυτό το επίπεδο άνεσης, θα μπορέσετε να ανοιχτείτε. Κάποια πράγματα είναι πιο εύκολο να ειπωθούν από κάποια άλλα. Είναι δουλειά του ψυχοθεραπευτή να σας βοηθήσει να εξερευνήσετε νέους δρόμους σκέψης και έκφρασης, με ασφαλή τρόπο. Αυτό συμβαίνει μέσω μιας ισχυρής επικοινωνίας και της στήριξης στο να εκφράζετε τις ανάγκες σας όσο περισσότερο γνωρίζεστε.

Η ψυχοθεραπεία είναι ένα ταξίδι

Η ψυχοθεραπεία είναι ένα ταξίδι αυτογνωσίας και αυτοβελτίωσης. Ιδεατά θα έπρεπε ένας ψυχοθεραπευτής να μπορεί να σας βοηθήσει να φτάσετε στο προορισμό σας, όμως όπως και για ένα υπερατλαντικό ταξίδι χρειάζεται να πάρετε διαφορετικές πτήσεις και μεταφορικά μέσα, ίσως για το ταξίδι αυτογνωσίας σας χρειαστεί στην πορεία να αλλάξετε ψυχοθεραπευτές, πολύ απλά γιατί χρειάζεστε κάποιον ή κάτι διαφορετικό για να προχωρήσετε...