Οδηγός ψυχοθεραπείας

Τι να γνωρίζετε πριν ξεκινήσετε ψυχοθεραπεία

Η "ψυχοθεραπεία" είναι ένας γενικός όρος που περιλαμβάνει τη θεραπεία συζήτησης μεταξύ ενός ψυχίατρου ή ψυχοθεραπευτή και ενός θεραπευόμενου που αντιμετωπίζει κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας.

Κατά τη διάρκεια της ψυχοθεραπείας, τα άτομα μαθαίνουν για το πρόβλημά τους, για τις εναλλαγές της διάθεσης, τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τις συμπεριφορές. Η ψυχοθεραπεία βοηθά να μάθετε πώς να πάρετε τον έλεγχο της ζωής στα χέρια σας και να ανταποκριθείτε σε δύσκολες καταστάσεις με υγιείς τρόπους.

Υπάρχουν πολλοί τύποι ψυχοθεραπείας. Ο τύπος ψυχοθεραπείας που είναι σωστός για εσάς εξαρτάται από τη δική σας κατάσταση. Η ψυχοθεραπεία είναι επίσης γνωστή ως θεραπεία συζήτησης, συμβουλευτική, ψυχοκοινωνική θεραπεία ή απλά θεραπεία.

Σε ποιες ψυχικές νόσους βοηθά η ψυχοθεραπεία;

Η ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι βοηθητική στη θεραπεία των περισσότερων προβλημάτων ψυχικής υγείας, περιλαμβανομένων:

• Των διαταραχών άγχους, όπως η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD), οι φοβίες, η διαταραχή πανικού (κρίσεις πανικού) ή το μετατραυματικό στρες (PTSD)
• Των διαταραχών διάθεσης, όπως η κατάθλιψη και η διπολική διαταραχή
• Των εθισμών, όπως ο αλκοολισμός, η εξάρτηση από ουσίες ή ο παθολογικός τζόγος
• Των διατροφικών διαταραχών, όπως η ανορεξία ή η βουλιμία
• Των διαταραχών προσωπικότητας, όπως η οριακή διαταραχή προσωπικότητας
• Της σχιζοφρένειας ή άλλων διαταραχών που προκαλούν απόσπαση από την πραγματικότητα (ψυχωσικές διαταραχές).

Όλοι μπορούν να ωφεληθούν από την ψυχοθεραπεία και όχι μόνο όσοι έχουν κάποια ψυχική νόσο. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει σε πολλά προβλήματα της ζωής όπως το στρες και οι διαφωνίες. Για παράδειγμα, βοηθά:

• Στην επίλυση διαφωνιών με τον σύντροφό σας ή κάποιον άλλο άτομο στη ζωή σας
• Στην ανακούφιση από το άγχος ή το στρες εξαιτίας της δουλειάς ή άλλων καταστάσεων
• Στη διαχείριση μεγάλων αλλαγών στη ζωή, όπως το διαζύγιο, ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου ή η απώλεια της δουλειάς
• Στην εκμάθηση διαχείρισης ανθυγιεινών συνηθειών, όπως η επικίνδυνη συμπεριφορά οδήγησης ή η παθητική επιθετικότητα
• Στην αντιμετώπιση σοβαρών προβλημάτων υγείας, όπως ο διαβήτης, ο καρκίνος ή ο χρόνιος πόνος
• Στην ανάρρωση από σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση ή η μαρτυρία βίαιων επεισοδίων
• Στη διαχείριση σεξουαλικών προβλημάτων, εξαιτίας σωματικών ή ψυχολογικών αιτιών
• Στον καλύτερο ύπνο, αν δυσκολεύεστε να κοιμηθείτε ή να μείνετε κοιμισμένοι (αϋπνία)

Σε κάποιες περιπτώσεις η ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι το ίδιο αποτελεσματική με την φαρμακευτική αγωγή, όπως τα αντικαταθλιπτικά. Ωστόσο, αυτό εξαρτάται από κάθε περίπτωση, γιατί η ψυχοθεραπεία μπορεί να μην είναι αρκετή από μόνη της για να μειώσει τα συμπτώματα της ψυχικής νόσου. Ίσως να χρειάζεστε φαρμακευτική αγωγή ή άλλη θεραπεία.

Κίνδυνοι ψυχοθεραπείας

Γενικά, υπάρχει ελάχιστος κίνδυνος για κάποιον που κάνει ψυχοθεραπεία. Αλλά επειδή στην ψυχοθεραπεία εξερευνώνται επώδυνα συναισθήματα και εμπειρίες, ίσως να αισθάνεστε συναισθηματικά πιεσμένοι κάποιες φορές. Βέβαια ο κίνδυνος μειώνεται όταν δουλεύετε με έναν καλά εκπαιδευμένο ψυχοθεραπευτή που μπορεί να βρει τον κατάλληλο τύπο θεραπείας που σας ταιριάζει. Οι δεξιότητες που μπορείτε να μάθετε από την ψυχοθεραπεία θα σας βοηθήσουν να διαχειριστείτε τα αρνητικά συναισθήματα και τους φόβους σας.

Προετοιμασία για την ψυχοθεραπεία

Τα βήματα που χρειάζεται να ακολουθήσετε είναι τα εξής:

• Βρείτε ένα ψυχοθεραπευτή. Πάρτε συστάσεις από ένα άλλο γιατρό, φίλο ή άλλο πρόσωπο εμπιστοσύνης. Μπορείτε όμως αν θέλετε να ψάξετε μόνοι σας να βρείτε ψυχοθεραπευτή.
• Κατανοήστε το κόστος της ψυχοθεραπείας. Υπάρχουν ασφάλειες υγείας που καλύπτουν το κόστος της ψυχοθεραπείας. Συζητήστε με τον ψυχοθεραπευτή σας για την αμοιβή και τις επιλογές πληρωμής που έχετε.
• Συγκεντρώστε τις ανησυχίες σας. Πριν την πρώτη συνεδρία σκεφτείτε όλα όσα σας ανησυχούν. Μπορείτε να έχετε βάλει τις σκέψεις σας σε μια σειρά έτσι ώστε να έχετε ένα πλεονέκτημα όταν συναντηθείτε με τον ψυχοθεραπευτή.

Ελέγξτε τις πιστοποιήσεις του ψυχοθεραπευτή

Πριν δείτε τον ψυχοθεραπευτή, ελέγξτε το υπόβαθρό του, την εκπαίδευση, τις πιστοποιήσεις και την άδεια ασκήσεως επαγγέλματος. Ο όρος ψυχοθεραπευτής είναι γενικός και δεν δείχνει την μόρφωση, την εκπαίδευση ή την άδεια κάποιου.

Οι εκπαιδευμένοι ψυχοθεραπευτές έχουν ένα αριθμό τίτλων, ανάλογα με την εκπαίδευση και το ρόλο τους. Οι περισσότεροι έχουν μεταπτυχιακό ή διδακτορικό σε συγκεκριμένο τομέα της ψυχοθεραπείας. Οι γιατροί που ειδικεύονται στις ψυχικές νόσους , οι ψυχίατροι, μπορούν να συνταγογραφήσουν φαρμακευτική αγωγή όπως και να κάνουν ψυχοθεραπεία.

Ο όρος "ψυχοθεραπευτής" περιλαμβάνει τους ψυχιάτρους, τους ψυχολόγους, τους κοινωνικούς λειτουργούς, τους συμβούλους γάμου, τις νοσοκόμες ψυχιατρικής ή οποιονδήποτε άλλο έχει εκπαίδευση στις ψυχικές νόσους.

Σιγουρευτείτε ότι ο ψυχοθεραπευτής που διαλέξατε είναι έμπειρος και έχει πιστοποιήσεις και άδεια ασκήσεως επαγγέλματος. Το κλειδί είναι να βρείτε ένα ψυχοθεραπευτή που θα έχει ειδικευτεί στην ψυχοθεραπεία που εσείς έχετε ανάγκη.

Η πρώτη συνεδρία

Στην πρώτη ψυχοθεραπευτική συνεδρία, ο ψυχοθεραπευτής τυπικά συγκεντρώνει πληροφορίες για εσάς και τις ανάγκες σας. Ίσως να σας ζητηθεί να συμπληρώσετε ένα ερωτηματολόγιο για την σωματική και ψυχική σας υγεία. Ίσως να χρειαστούν αρκετές συνεδρίες ώστε ο ψυχοθεραπευτής να κατανοήσει πλήρως την κατάστασή σας και τις ανησυχίες σας και να καθορίσει την καλύτερη θεραπευτική προσέγγιση.

Η πρώτη συνεδρία είναι μια ευκαιρία να κάνετε ερωτήσεις στον ψυχοθεραπευτή σας ώστε να δείτε τις προσεγγίσεις του και την προσωπικότητά του. Σιγουρευτείτε ότι κατανοείτε:

• Τον τύπο της ψυχοθεραπεία που θα εφαρμόσετε
• Τους στόχους της ψυχοθεραπείας
• Τη διάρκεια της κάθε συνεδρίας
• Τον αριθμό των συνεδριών που χρειάζεστε

Ξεκινώντας την ψυχοθεραπεία

Πιθανότατα να συναντάτε τον ψυχοθεραπευτή στο γραφείο του ή σε κάποια κλινική , μια φορά την εβδομάδα ή κάθε δεύτερη εβδομάδα για μια συνεδρία που διαρκεί 40 με 60 λεπτά. Η ψυχοθεραπεία, συνήθως η ομαδική που επικεντρώνεται στην ασφάλεια και στη σταθερότητα, μπορεί να γίνεται και σε νοσοκομείο αν νοσηλεύεστε για θεραπεία.

Κατά τη διάρκεια της ψυχοθεραπείας

Στις περισσότερες μορφές ψυχοθεραπείας, ο ψυχοθεραπευτής ενθαρρύνει το θεραπευόμενο να συζητήσει για τις σκέψεις και τα συναισθήματά του και όσα τον ανησυχούν. Μην ανησυχείτε αν δυσκολεύεστε να ανοιχτείτε για τα συναισθήματά σας. Ο ψυχοθεραπευτής σας μπορεί να σας βοηθήσει να κερδίσετε περισσότερη αυτοπεποίθηση και άνεση όσο περνά ο καιρός.

Επειδή η ψυχοθεραπεία μερικές φορές περιλαμβάνει έντονες συναισθηματικές συζητήσεις, ίσως να κλάψετε, να αναστατωθείτε ή να έχετε ξεσπάσματα θυμού κατά τη διάρκεια της συνεδρίας. Μερικοί άνθρωποι ίσως να αισθάνονται σωματικά εξουθενωμένοι μετά από κάθε συνεδρία. Ο ψυχοθεραπευτής είναι εκεί να σας βοηθήσει να διαχειριστείτε αυτά τα συναισθήματα.

Ο ψυχοθεραπευτής σας ίσως να σας ζητήσει να κάνετε ʺδουλειά στο σπίτιʺ και ασκήσεις ώστε να χτίσετε όσα μάθατε κατά τη διάρκεια της συνεδρίας. Με τον καιρό, η συζήτηση για τις ανησυχίες σας μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της διάθεσης, στην αλλαγή του τρόπου σκέψης και στον τρόπο που αισθάνεστε για τον εαυτό σας, και να αποκτήσετε δεξιότητες για να αντιμετωπίζετε τα προβλήματα που προκύπτουν.

Ιατρικό απόρρητο

Οι συζητήσει που κάνετε με τον ψυχοθεραπευτή σας είναι εμπιστευτικές, εκτός από σπάνιες και ειδικές περιπτώσεις. Ένας ψυχοθεραπευτής μπορεί να σπάσει το ιατρικό απόρρητο αν υπάρχει άμεση απειλή για την ασφάλεια (του θεραπευόμενου ή κάποιου άλλου) ή όταν απαιτείται από το κράτος ή τον νόμο να αναφέρουν τα προβλήματα στις αρχές. Ο ψυχοθεραπευτής μπορεί να σας απαντήσει στις ερωτήσεις σχετικά με την εχεμύθεια.

Διάρκεια ψυχοθεραπείας

Ο χρόνος και ο αριθμός των ψυχοθεραπευτικών συνεδριών που χρειάζεται ένας θεραπευόμενος, και το πόσο συχνά χρειάζεται κάποιος να βλέπει τον ψυχοθεραπευτή, εξαρτάται από παράγοντες όπως:

• Την συγκεκριμένη ψυχική νόσο ή κατάσταση
• Την σοβαρότητα των συμπτωμάτων
• Το πόσο καιρό προϋπάρχουν τα συμπτώματα ή η κατάσταση
• Το πόσο γρήγορα προχωράτε και εξελίσσεστε
• Το πόσο στρες έχει βιώσει κάποιος
• Το πόσο οι ανησυχίες σας παρεμβαίνουν στην καθημερινότητά σας
• Την υποστήριξη που λαμβάνετε από την οικογένεια και τους φίλους
• Το κόστος της ψυχοθεραπείας

Ίσως να χρειαστούν μόνο μερικές εβδομάδες για τη διαχείριση μιας κατάστασης βραχυπρόθεσμα. Ή η θεραπεία ίσως να διαρκεί ένα χρόνο ή περισσότερο αν έχετε μια μακροχρόνια ψυχική νόσο ή άλλες ανησυχίες που σας ταλαιπωρούν για πολύ καιρό.

Τα μέγιστα οφέλη της ψυχοθεραπείας

Η ψυχοθεραπεία ίσως να μην αλλάζει μια κατάσταση ή να μην εξαφανίζει τα δυσάρεστα γεγονότα αλλά μπορεί να σας δώσει τη δύναμη να διαχειριστείτε με υγιείς τρόπους τα προβλήματα και να αισθανθείτε καλύτερα για τον εαυτό σας και τη ζωή σας.

Κάντε βήματα για να πάρετε όσα περισσότερα μπορείτε από την ψυχοθεραπεία και να ζήσετε μια πλήρη και ευτυχισμένη ζωή.

• Σιγουρευτείτε ότι νιώθετε άνετα με τον ψυχοθεραπευτή σας. Αν αυτό δεν συμβαίνει, ψάξτε για άλλο ψυχοθεραπευτή με τον οποίο θα αισθάνεστε άνετα.
• Προσεγγίστε την ψυχοθεραπεία σας συνεργασία. Η ψυχοθεραπεία είναι πιο αποτελεσματική όταν είστε ενεργό μέλος και παίρνετε μαζί τις αποφάσεις. Σιγουρευτείτε ότι συμφωνείτε με τον ψυχοθεραπευτή σας για σημαντικά θέματα. Μαζί, μπορείτε να θέσετε στόχους και να αξιολογείτε την πρόοδο σας όσο περνά ο καιρός.
• Να είστε ανοιχτοί και ειλικρινείς. Η επιτυχία εξαρτάται από την προθυμία σας να μοιραστείτε τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις εμπειρίες σας, τις ιδέες σας και τον τρόπο με τον οποίο κάνετε πράγματα. Αν είστε απρόθυμοι να συζητήσετε σοβαρά ζητήματα εξαιτίας των επώδυνων συναισθημάτων, της ντροπής ή των φόβων για την αντίδραση του ψυχοθεραπευτή, ενημερώστε τον ψυχοθεραπευτή σας.
• Να επιμένετε στο πλάνο της ψυχοθεραπείας. Αν αισθάνεστε πεσμένοι ψυχολογικά ή ότι έχετε χάσει το κίνητρό σας, ίσως να μοιάζει δελεαστικό να παραλείψετε κάποιες ψυχοθεραπευτικές συνεδρίες. Αν το κάνετε αυτό διακόπτετε την πρόοδο σας. Προσπαθήστε να είστε συνεπείς με τις συνεδρίες σας και να δίνετε χρόνο στον εαυτό σας να σκεφτεί τι θέλετε να συζητήσετε.
• Μην περιμένετε άμεσα αποτελέσματα. Όταν δουλεύετε με συναισθηματικά θέματα, η διαδικασία μπορεί να είναι επώδυνη και να απαιτεί σκληρή δουλειά. Χρειάζεται χρόνος πριν να ξεκινήσετε να βλέπετε βελτίωση με την ψυχοθεραπεία.
• Κάντε δουλειά στο σπίτι ανάμεσα στις συνεδρίες. Αν ο ψυχοθεραπευτής σας ζητήσει να καταγράψετε τις σκέψεις σας σε ένα ημερολόγιο κάντε το ή κάντε πράγματα που θα ενσωματώνουν όσα μαθαίνετε στις συνεδρίες. Αυτές οι ασκήσεις σας βοηθούν να εφαρμόσετε όλες τις νέες δεξιότητες που μαθαίνετε στην ψυχοθεραπεία στην πραγματική σας ζωή.
• Αν η ψυχοθεραπεία δεν σας βοηθά, μιλήστε στον ψυχοθεραπευτή σας. Αν αισθάνεστε ότι δεν ωφελήστε από την ψυχοθεραπεία μετά από κάποιες συνεδρίες και πως δεν είναι αποτελεσματική, μιλήστε με τον ψυχοθεραπευτή σας για αυτό. Ίσως μαζί με τον ψυχοθεραπευτή σας να αποφασίσετε να κάνετε κάποιες αλλαγές ή να δοκιμάσετε διαφορετικές προσεγγίσεις που να είναι πιο αποτελεσματικές.