Συμπτώματα και Θεραπεία ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής
Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή είναι μια ψυχική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από ιδεοληψίες, δηλαδή σκέψεις, εικόνες ή παρορμήσεις αιφνίδιας εισβολής , επίμονες και επαναλαμβανόμενες, οι οποίες οδηγούν σε καταναγκασμούς, δηλαδή επαναλαμβανόμενες, σκόπιμες συμπεριφορές, ή νοητικές δραστηριότητες με τελετουργικό χαρακτήρα που αποσκοπούν στη μείωση των ιδεοληψιών και στη μείωση του άγχους που προκαλούν οι ιδεοληψίες. Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή ποικίλλει στη σοβαρότητα, αλλά αν δεν θεραπευτεί, μπορεί να περιορίσει τη λειτουργική ικανότητα κάποιου στη δουλειά, στο σχολείο ή στο σπίτι.
Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή υπολογίζεται ότι επηρεάζει το 2% του πληθυσμού κάποια στιγμή στη ζωή τους, και μπορεί να συνυπάρχει με άλλες καταστάσεις, όπως οι διαταραχές άγχους, η κατάθλιψη, και οι διατροφικές διαταραχές. Τυπικά εμφανίζεται στην παιδική ηλικία, στην εφηβεία ή στην πρώιμη ενηλικίωση.
Συμπτώματα
Τα διαγνωστικά κριτήρια (DSM-5) για την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή περιλαμβάνουν την παρουσία ιδεοληψιών, καταναγκασμών ή και των δύο, όπου:
- Οι ιδεοληψίες είναι σκέψεις, εικόνες ή παρορμήσεις αιφνίδιας εισβολής, επίμονες, επαναλαμβανόμενες και ανεπιθύμητες, που στους περισσότερους ανθρώπους προκαλούν ανησυχία και στρες. Το άτομο προσπαθεί να αγνοήσει τις ιδεοληψίες, να τις καταπιέσει ή να τις εξουδετερώσει με μια διαφορετική σκέψη ή πράξη.
- Οι καταναγκασμοί είναι επαναλαμβανόμενες, πράξεις (ή σκέψεις) με τελετουργικό χαρακτήρα που αποσκοπούν στη μείωση των ιδεοληψιών και στη μείωση του άγχους που προκαλούν οι ιδεοληψίες. Έχουν ως σκοπό να καταπολεμήσουν το άγχος και την ανησυχία ή να αποφύγουν ένα τρομερό συμβάν ή κατάσταση, αλλά δεν συνδέονται ρεαλιστικά με αυτά τα αποτελέσματα ή είναι υπερβολικοί.
Αυτές οι ιδεοληψίες ή οι καταναγκασμοί είναι χρονοβόρες καθώς απαιτούν πάνω από μια ώρα την ημέρα ή προκαλούν κλινικά σημαντικό άγχος ή δυσλειτουργία στο άτομο. Για τη διάγνωση της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής, τα συμπτώματα δεν πρέπει να εξηγούνται καλύτερα από κάποια άλλη ψυχική διαταραχή ή ιατρικό πρόβλημα .
Οι ιδεοληψίες μπορεί να είναι συγκεκριμένες και να έχουν μεγάλο εύρος: περιλαμβάνουν ιδεοληψίες μόλυνσης, ιδεοληψίες τάξεις και συμμετρίας, ιδεοληψίες σεξουαλικότητας, θρησκευτικότητας, ηθικότητας και ιδεοληψίες επιθετικότητας, κα.
Σε απάντηση στις ιδεοληψίες, οι περισσότεροι άνθρωποι με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή εμφανίζουν καταναγκασμούς, όπως το πλύσιμο των χεριών, την επανάληψη ή το μέτρημα αντικειμένων, την επιβεβαίωση, ή τον έλεγχο ( να δουν αν έχουν κλειδώσει όλες τις πόρτες , για παράδειγμα). Επίσης μπορεί να σκέφτονται νοητικά πράγματα που δεν είναι εμφανή στους άλλους. Οι καταναγκασμοί ίσως να κατευνάζουν προσωρινά τα συναισθήματα που προέρχονται από τις ιδεοληψίες, όπως η ανησυχία, το άγχος ή η αίσθηση ότι κάτι δεν είναι σωστό.
Οι άνθρωποι με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή συχνά αποφεύγουν ανθρώπους, χώρους ή πράγματα που προκαλούν τις ιδεοληψίες και τους καταναγκασμούς. Μπορεί να έχουν δυσλειτουργικές πεποιθήσεις που μπορεί να περιλαμβάνουν έντονη αίσθηση υπευθυνότητας, αβεβαιότητα, τελειομανία ή μια υπερβολική άποψη για τη σημασία των επίμονων σκέψεων.
Τα άτομα με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή έχουν ως ένα βαθμό την αίσθηση της κατάστασης. Κάποιος μπορεί να αναγνωρίζει ότι οι ιδεοληψίες που σχετίζονται με την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (που οδηγούν σε καταναγκασμούς για την αποφυγή ενός τρομερού γεγονότος, για παράδειγμα) δεν είναι πραγματικές. Κάποιος άλλος όμως ίσως να σκέφτεται ότι οι πεποιθήσεις του είναι αληθινές ή θα μπορούσαν να είναι αληθινές.
Η σοβαρότητα των συμπτωμάτων ίσως να ποικίλλει με τον καιρό, αλλά η διαταραχή να επιμένει για χρόνια ή δεκαετίες αν δεν θεραπευτεί.
Οι άνθρωποι με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή συνήθως έχουν και κάποια άλλη ψυχική νόσο. Υπολογίζεται ότι η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή παρουσιάζει συννόσηση με τη μείζονα κατάθλιψη σε ποσοστό 20-22% , ενώ η πιθανότητα εμφάνισης κατάθλιψης σε όλη τη διάρκεια ζωής ενός ασθενούς με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή κυμαίνεται σε ποσοστό 54-66%. Όσον αφορά τη συννόσηση με άλλες αγχώδεις διαταραχές , η πλέον συχνή είναι η κοινωνική φοβία σε ποσοστό 4-26%. Επίσης, συννόσηση με διαταραχή προσωπικότητας διαπιστώνεται στο 50% των ασθενών, με συχνότερη την παρουσία εξαρτητικών και παθητικών-επιθετικών στοιχείων της προσωπικότητας, ενώ ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή της προσωπικότητας παρουσιάζει μόνο το 10-25% των ασθενών με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Ακόμη οι άνθρωποι με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή ίσως να έχουν διαταραχές όπως η σωματική δυσμορφική διαταραχή, η τριχοτιλλομανία και η διαταραχή εκδοράς.
Τεστ ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής
Μπορείτε να κάνετε δύο τεστ για μία πρώτη εκτίμηση: το πρώτο τεστ διερευνά αν εμφανίζετε συμπτώματα ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής, και το δεύτερο τεστ τη σοβαρότητα της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής.
Αιτίες
Καθώς οι αιτίες της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής δεν είναι πλήρως κατανοητές, υπάρχουν γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες κινδύνου. Οι άνθρωποι που έχουν έναν γονέα, ένα συγγενή ή ένα παιδί με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή έχουν περισσότερες πιθανότητες να έχουν και οι ίδιοι την διαταραχή, και μελέτες σε δίδυμα επιβεβαιώνουν το ρόλο της γενετικής στην εμφάνιση της διαταραχής. Η σωματική ή η σεξουαλική κακοποίηση στην παιδική ηλικία και άλλες τραυματικές εμπειρίες συνδέονται με υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης της διαταραχής.
Σε κάποια παιδιά, η στρεπτοκοκκική λοίμωξη προκαλεί την ξαφνική έναρξη ή την επιδείνωση των συμπτωμάτων της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής μια κατάσταση που ανήκει στις Παιδιατρικές Αυτοάνοσες Νευροψυχιατρικές Διαταραχές που σχετίζονται με στρεπτοκοκκικές μολύνσεις (PANDAS).
Θεραπεία
Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή θεραπεύεται με ψυχοθεραπεία, φαρμακευτική αγωγή ή και τα δύο σε συνδυασμό.
Ψυχοθεραπεία: υπάρχουν διάφορες μορφές ψυχοθεραπείας αποτελεσματικές για την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Για παράδειγμα η θεραπεία έκθεσης και αποτροπής της απάντησης (ERP) και η γνωσιακή-συμπεριφορική ψυχοθεραπεία. Στην ERP, ο ασθενής καθοδηγείται από ένα ψυχοθεραπευτή και εκτίθεται σε σκέψεις, πράγματα ή καταστάσεις που του δημιουργούν ανησυχία ή οδηγούν σε ιδεοληψίες και καταναγκασμούς, και στη συνέχεια οι θεραπευόμενοι μαθαίνουν να μην υποκύπτουν στους καταναγκασμούς μέσω της εξοικείωσης. Αυτή η προσέγγιση στοχεύει στην σταδιακή μείωση του άγχους που προκαλούν αυτές οι σκέψεις και στην καλύτερη αντιμετώπιση των συμπτώματων της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής.
Ορισμένες φορές η έναρξη της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής συνδέεται με κάποιο ψυχολογικό τραύμα, κάποια τραυματική εμπειρία ζωής. Σε αυτές τις περιπτώσεις, μία ιδιαίτερη τεχνική ψυχοθεραπείας, το EMDR, μπορεί να δώσει τη λύση.
Πολλές συμπληρωματικές θεραπείες μπορούν να συμβάλλουν στην γενικότερη ευεξία. Ο όρος "συμπληρωματικές" γενικά χρησιμοποιείται για να περιγραφούν οι θεραπείες που διαφέρουν από την τυπική φαρμακευτική αγωγή και μπορούν να την συμπληρώσουν και να την υποστηρίξουν. Συγκεκριμένα, σε αρκετές περιπτώσεις ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής (OCD) η ομοιοπαθητική μπορεί είτε να δώσει τη λύση, είτε να ανακουφίσει τα συμπτώματα στις πιο σοβαρές περιπτώσεις, σε συνδυασμό με τη φαρμακευτική αγωγή.
Η φαρμακευτική αγωγή με επιλεκτικούς αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (αντικαταθλιπτικά SSRIs) είναι η επιλογή για την θεραπεία της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής. Σε αυτή την κατηγορία περιλαμβάνονται τα αντικαταθλιπτικά κλομιπραμίνη, φλουοξετίνη, φλουβοξαμίνη και σερτραλίνη. Οι SSRIs αυξάνουν τα επίπεδα του νευροδιαβιβαστή σεροτονίνη στον εγκέφαλο, και χορηγούνται και για άλλα νοσήματα όπως οι συναισθηματικές και οι αγχώδεις διαταραχές. Χρειάζονται περίπου 3-6 εβδομάδες για να δράσουν και για να δείτε βελτίωση στα συμπτώματα της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής.
Άλλα σχετικά άρθρα
[one_third][photo_box title="Άγχος" image="https://www.therapia.gr/wp-content/uploads/2019/08/agxos-anxos-768x400.jpg" align="" link="https://www.therapia.gr/agxos-i-diataraxi/" target="" greyscale="0" animate=""]Έχετε φυσιολογικό ή παθολογικό άγχος;[/photo_box][/one_third][one_third][photo_box title="Κατάθλιψη" image="https://www.therapia.gr/wp-content/uploads/2019/12/stress-therapy-3.jpg" align="" link="https://www.therapia.gr/antikatathliptika-farmaka/" target="" greyscale="0" animate=""]Φάρμακα για την καταπολέμηση της κατάθλιψης[/photo_box][/one_third][one_third][photo_box title="Είδη θεραπείας" image="https://www.therapia.gr/wp-content/uploads/2020/03/koronoios-omoiopathitiki-768x435.jpg" align="" link="https://www.therapia.gr/idi-therapias-psixotherapeias/" target="" greyscale="0" animate=""]Ψυχική υγεία με φυσικούς τρόπους[/photo_box][/one_third]