Θεραπευτική αντιμετώπιση της κατάθλιψης

Θεραπεία Κατάθλιψης

Η θεραπεία της κατάθλιψης μπορεί να περιλαμβάνει διάφορες θεραπείες, όπως αντικαταθλιπτικά φάρμακα, ψυχοθεραπεία, ομοιοπαθητική, βελονισμό, EMDR και αλλαγές στον τρόπο ζωής. Θυμηθείτε ότι μπορεί να χρειαστούν κάποιες δοκιμές και χρόνος για να βρεθεί η καταλληλότερη θεραπεία για εσάς. Για παράδειγμα, εάν αποφασίσετε να ακολουθήσετε ψυχοθεραπεία, μπορεί να χρειαστεί να επισκεφτείτε μερικούς ψυχοθεραπευτές πριν να βρείτε αυτόν που σας ταιριάζει. Ή αν δοκιμάσετε ένα αντικαταθλιπτικό φάρμακο, μπορεί να μην σας ταιριάζει το πρώτο που θα πάρετε. Οι θεραπευτικές μέθοδοι μπορεί να συνδυαστούν παράλληλα, για ακόμα ταχύτερα και καλύτερα αποτελέσματα.

1. Φυσικές μέθοδοι αντιμετώπισης της Κατάθλιψης

Ψυχοθεραπεία

Η ψυχοθεραπεία είναι αποτελεσματική στη θεραπεία της κατάθλιψης και έχει πολλαπλά και μακροχρόνια οφέλη, συμπεριλαμβανομένων των παρακάτω:

• βοηθά στην αναγνώριση και στην αλλαγή του αρνητικού τρόπου σκέψης που σχετίζεται με την κατάθλιψη. Ο θεραπευόμενος μπορεί να μάθει στρατηγικές διαχείρισης αυτών των σκέψεων.
• ενθαρρύνει τον θεραπευόμενο να δει τις αρνητικές του συμπεριφορές και να προσπαθήσει να τις αναγνωρίσει και να τις αλλάξει. Τα αρνητικά μοτίβα και τα συναισθήματα έχουν τις ρίζες τους σε εμπειρίες του παρελθόντος, τις οποίες ο ψυχοθεραπευτής δουλεύει με τον θεραπευόμενο και προσπαθεί να ξεχωρίσει τις ασυνείδητες διαδικασίες που οδηγούν σε προβλήματα και στη συνέχεια βοηθούν στην αλλαγή τους.
• ενθαρρύνει τον θεραπευόμενο να κάνει αλλαγές στη ζωή του. Στο επίκεντρο είναι να μάθει ο θεραπευόμενος από τον ψυχοθεραπευτή πως μπορεί να βελτιώσει τα προβλήματά του και πώς να αξιολογεί τις αλληλεπιδράσεις για να βελτιώσει τις σχέσεις του με τους άλλους.
• βοηθά στην ανάπτυξη δεξιοτήτων αντιμετώπισης και μείωσης του στρες.

Ομοιοπαθητική

Η ομοιοπαθητική είναι ένα εναλλακτικό θεραπευτικό σύστημα όπου χρησιμοποιούνται φυσικές ουσίες, οι οποίες δεν έχουν καμία παρενέργεια. Μπορεί να είναι πολύτιμη στη θεραπεία της κατάθλιψης, ιδίως σε ανθρώπους με πρόσφατη έναρξη κατάθλιψης.

EMDR

Το EMDR είναι μια ειδική ψυχοθεραπευτική τεχνική που επιτρέπει την επεξεργασία τραυματικών βιωμάτων. Μπορεί να απαλλάξει τον άνθρωπο από επώδυνες/τραυματικές μνήμες, που συνέβησαν είτε στο μακρινό παρελθόν (παιδική ηλικία), είτε πιο πρόσφατα στην ενήλικη ζωή. Είναι πολύτιμο για τη θεραπεία της κατάθλιψης σε περιπτώσεις που συνδέονται με πένθος, θάνατο αγαπημένων προσώπων, χωρισμό, ατυχήματα, προβλήματα στο χώρο εργασίας, κα.

Βελονισμός

Ο βελονισμός μπορεί είναι πολύτιμος στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης, καθώς ρυθμίζει τις ορμόνες του στρες και το γενικότερο τρόπο λειτουργίας του εγκεφάλου. Ιδιαίτερα αποτελεσματικός σε περιπτώσεις όπου συνυπάρχει άγχος και κατάθλιψη (αγχώδης κατάθλιψη).

2. Φάρμακα για την αντιμετώπιση της Κατάθλιψης

Αντικαταθλιπτικά φάρμακα

Η κύρια φαρμακευτική αγωγή που χρησιμοποιείται είναι τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα, και επικουρικά μπορεί να χρησιμοποιηθούν και άλλες κατηγορίες φαρμάκων. Τυπικά η χρήση των αντικαταθλιπτικών ξεκινά με μια μικρή δόση που σταδιακά αυξάνεται μέχρι να επιτευχθεί βελτίωση της διάθεσης. Οι άνθρωποι που λαμβάνουν για πρώτη φορά αντικαταθλιπτικά χρειάζονται 3-4 εβδομάδες για να δουν τα σημαντικά αποτελέσματα. Υπάρχουν πολλά είδη αντικαταθλιπτικών φαρμάκων, στα οποία συμπεριλαμβάνονται τα εξής:

• Επιλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRIs). Οι SSRIs ανακουφίζουν από τα συμπτώματα της κατάθλιψης παρεμποδίζοντας την απορρόφηση (ʺεπαναπρόσληψηʺ) της σεροτονίνης από συγκεκριμένα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου. Επειδή η σεροτονίνη βοηθά στη ρύθμιση της διάθεσης, οι SSRIs βοηθούν ώστε να υπάρχει περισσότερη σεροτονίνη διαθέσιμη. Τα πιο συχνά χορηγούμενα φάρμακα για την κατάθλιψη περιλαμβάνουν την φλουοξετίνη (Ladose), την παροξετίνη (Seroxat), την σερτραλίνη (Zoloft), την σιταλοπράμη (Seropram), και την εσκιταλοπράμη (Cipralex/Entact/Enlift). Οι παρενέργειες μπορεί να περιλαμβάνουν: αϋπνία, σεξουαλική δυσλειτουργία, και αύξηση βάρους. Γενικά τα SSRI αντικαταθλιπτικά φάρμακα έχουν λιγότερες παρενέργειες από τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά.
• Επιλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης και της νορεπινεφρίνης (SNRIs). Αυτοί οι αναστολείς έχουν διπλή δράση καθώς αυξάνουν τα επίπεδα της σεροτονίνης και της νορεπινεφρίνης και αναστέλλουν την απορρόφηση αυτών των νευροδιαβιβαστών από τα κύτταρα του εγκεφάλου. Παραδείγματα τέτοιων φαρμάκων αποτελούν η ντουλοξετίνη (Cymbalta), η βενλαφαξίνη (Effexor XR).Οι παρενέργειες περιλαμβάνουν: πονοκεφάλους, ναυτία ή στομαχικές διαταραχές, ελάχιστη αύξηση στην αρτηριακή πίεση, αύξηση βάρους, σεξουαλική δυσλειτουργία.
• Επιλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της νορεπινεφρίνης-ντοπαμίνης (NDRIs). Οι συγκεκριμένοι αναστολείς βοηθούν στην αύξηση της συγκέντρωσης των νευροδιαβιβαστών που ρυθμίζουν τη διάθεση στον εγκέφαλο. Παραδείγματα αποτελούν: η βουπροπιόνη (Wellbutrin), και η μιρταζαπίνη (Remeron, Depreram). Οι NDRIs έχουν λιγότερες παρενέργειες ή διαφορετικές παρενέργειες. Η βουπροπιόνη μπορεί να προκαλέσει άγχος αλλά έχει ελάχιστες παρενέργειες στη σεξουαλική λειτουργία. Η μιρταζαπίνη ίσως να προκαλεί λιγότερες σεξουαλικές παρενέργειες και λιγότερη ναυτία, αλλά προκαλεί αύξηση του σωματικού βάρους και καταστολή.
• Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά (TCAs). Σε αυτή την κατηγορία ανήκει η ιμιπραμίνη (Tofranil), η νορτριπτυλίνη, η αμιτριπτυλίνη (Stelminal, Saroten), η δοξεπίνη και η δεσιμιπραμίνη (Norpramin). Τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά είναι παλιότερα φάρμακα, δραστικά, όμως τείνουν να προκαλούν περισσότερες παρενέργειες από ότι τα νεότερα αντικαταθλιπτικά. Τα TCAs λειτουργούν παρόμοια με τους SNRIs, αλλά έχουν περισσότερες παρενέργειες. Επίσης, απαλύνουν τον χρόνιο πόνο. Τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά χορηγούνται σε ασθενείς που έχουν δοκιμάσει άλλες φαρμακευτικές αγωγές που δεν λειτούργησαν, δηλαδή σε ανθεκτικές περιπτώσεις κατάθλιψης.
• Αναστολείς της μονοαμινοξειδάσης (MAOIs): Οι MAOI δεν κυκλοφορούν στην Ελλάδα. Περιλαμβάνουν φάρμακα όπως η φενελζίνη (Nardil) και η ισοκαρβοξαζίδη (Marplan). Χορηγούνται όταν οι άλλες φαρμακευτικές αγωγές δεν έχουν ικανοποιητικά αποτέλεσματα, αλλά μπορεί να έχουν σοβαρές παρενέργειες. Οι MAOIs συνήθως απαιτούν αυστηρή διατροφή εξαιτίας της επικίνδυνης (ή ακόμη και θανατηφόρας) αλληλεπίδρασης με φαγητά (τυρί, τουρσί, κρασί). Επίσης αντιδρούν άσχημα όταν λαμβάνονται με άλλα φάρμακα όπως τα αποσυμφορητικά, τα αντισυλληπτικά και κάποια φυτικά συμπληρώματα. Οι MAOIs δεν πρέπει ποτέ να συνδυάζονται με τα SSRI.
• Άτυπα αντικαταθλιπτικά. Αυτά τα φάρμακα δεν ανήκουν σε καμία κατηγορία αντικαταθλιπτικών. Περιλαμβάνουν την τραζοδόνη (Trittico), την βορτιοξετίνη (Brintellix). Μερικές φορές δρουν με καινοτόμους μηχανισμούς που ακόμη είναι υπό μελέτη και πολλές φορές δρουν πιο γρήγορα από τα τυπικά αντικαταθλιπτικά.

Σας συμβουλεύουμε να μην στηριχτείτε αποκλειστικά στα αντικαταθλιπτικά για τη θεραπεία της κατάθλιψης. Παρόλο που ανακουφίζουν τα συμπτώματα της κατάθλιψης, θα είστε καλύτερα και πιο λειτουργικοί, δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τα βαθύτερα αίτια (πράγμα που γίνεται με την ψυχοθεραπεία).

Άλλες φαρμακευτικές επιλογές

Άλλες φαρμακευτικές επιλογές περιλαμβάνουν :

• Αγχολυτικά. Τα αγχολυτικά (Ζάναξ, Λεξοτανιλ, Ταβορ) δεν μπορούν να θεραπεύσουν την κατάθλιψη, όμως μπορεί να χρησιμοποιηθούν επικουρικά στη θεραπεία της κατάθλιψης, ιδίως τις πρώτες εβδομάδες μέχρι να δράσουν τα αντικαταθλιπτικά, ή αν υπάρχουν δυσκολίες στον ύπνο, ή αν προεξάρχουν στοιχεία του άγχους (όπως στις περιπτώσεις αγχώδους κατάθλιψης).
• Αντιψυχωσικά. Τα αντιψυχωσικά φάρμακα δεύτερης γενιάς (SGAs) και μπορούν να χρησιμοποιηθούν επικουρικά για τη θεραπεία της κατάθλιψης που εμφανίζει αντοχή ή για τις πολύ σοβαρές καταθλιπτικές διαταραχές. Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει την αριπιπραζόλη (Abilify), την κουετιαπίνη (Seroquel XR, Etiapin, Quepin), και την ολανζαπίνη (Zyprexa, Zoxil), ενώ συχνά χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με άλλα φάρμακα όπως η φλουοξετίνη.
• Σταθεροποιητικά. Για παράδειγμα, το Λίθιο (Lithiofor) χρησιμοποιείται ως σταθεροποιητής της διάθεσης, ενδείκνυται για τη θεραπεία της διπολικής διαταραχής. Το λίθιο αποδεδειγμένα μειώνει τον κίνδυνο αυτοκτονίας σε ανθρώπους με διπολική διαταραχή ή κατάθλιψη σε ποσοστό 60%. Το λίθιο χρησιμοποιείται για τη θεραπεία των επεισοδίων μανίας σε ανθρώπους με διπολική διαταραχή, που ονομάζεται μανιοκατάθλιψη. Το λίθιο είναι ένας θεραπευτικός παράγοντας για τη μανία. Στη κατηγορία αυτή ανήκουν και άλλα φάρμακα όπως το Depakine (βαλπροϊκό), Tegretol (καρβαμαζεπίνη), Lamictal (λαμοτριγίνη).
• Ορμόνες του θυρεοειδούς. Οι θυρεοειδικές ορμόνες μπορούν να χρησιμοποιηθούν με δύο διαφορετικούς τρόπους για τη θεραπεία της μονοπολικής μείζονος κατάθλιψης. Οι ορμόνες του θυρεοειδή δρουν ενισχυτικά σε ασθενείς που ανταποκρίνονται ανεπαρκώς στα αντικαταθλιπτικά και μπορούν να συνδυαστούν στην αρχή της θεραπείας με τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά για να επιταχύνουν την ανάρρωση.

3. Άλλες μέθοδοι για την αντιμετώπιση της Κατάθλιψης

Θεραπείες διέγερσης του εγκεφάλου

• Ηλεκτροσπασμοθεραπεία (ECT) : Για τη θεραπεία της κατάθλιψης που εμφανίζει αντοχή και της σοβαρής κατάθλιψης, η ECT περιλαμβάνει τη μεταφορά μικρών ηλεκτρικών παλμών στον εγκέφαλο.
• Επαναλαμβανόμενη διακρανιακή μαγνητική διέγερση (rTMS και dTMS), διεγείρει τον εγκέφαλο παρόμοια με την ECT, αλλά χρησιμοποιούνται μαγνητικά κύματα αντί για ηλεκτρική διέγερση.
• Διέγερση πνευμονογαστρικού νεύρου (VNS) , είναι μια θεραπευτική επιλογή για τη μείζονα καταθλιπτική διαταραχή και για την κατάθλιψη που εμφανίζει αντοχή.
• Βαθιά εγκεφαλική διέγερση (DBS), πρώτα εγκρίθηκε για τη νόσο του Πάρκινσον, παράγονται ηλεκτρικοί παλμοί από εμφυτευμένα ηλεκτρόδια. Έχει εγκριθεί για την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, αλλά η χρήση της στην κατάθλιψη είναι υπό μελέτη ακόμα.

Συμβουλές για αλλαγές στον τρόπο ζωής

Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής και η απαλλαγή από τις παλιές, ανθυγιεινές συνήθειες είναι το πιο δύσκολο κομμάτι στη θεραπεία της κατάθλιψης. Κάποιοι τρόποι για να βελτιώσετε τον τρόπο ζωής σας περιλαμβάνουν:

• Καλλιεργήστε την κοινωνική υποστήριξη. Η προσωπική επαφή με άλλους ανθρώπους (φίλους, οικογένεια, γείτονες κλπ.) δίνει στους ανθρώπους λόγο να σηκωθούν από το κρεβάτι τους το πρωί. Οι δυνατές σχέσεις μειώνουν την απομόνωση και τη μοναξιά. Βγαίνετε βόλτες με φίλους, ξεκινήστε ένα ομαδικό άθλημα, τηλεφωνήστε σε ανθρώπους που έχετε καιρό να μιλήσετε, υιοθετήστε ένα ζώο, καλλιεργείστε τις σχέσεις σας με την οικογένεια και τους φίλους.
• Μειώστε το στρες. Κάντε αλλαγές στη ζωή σας ώστε να μειώσετε ή να διαχειριστείτε το στρες και το άγχος. Μεγάλο άγχος στη ζωή σας επιδεινώνει την κατάθλιψη και σας θέτει σε ρίσκο για υποτροπές στο μέλλον.
• Αποφύγετε τοξικούς ανθρώπους και τοξικές σχέσεις. Εάν έχετε αντιληφθεί ότι ορισμένοι άνθρωποι, σχέσεις ή περιβάλλοντα σας επιβαρύνουν, προσπαθήστε να τους αποφύγετε, ή αν αυτό δεν γίνεται, να μειώσετε την επαφή μαζί τους. Η ψυχοθεραπεία και η συμβουλευτική σε αυτό το θέμα μπορούνε να σας βοηθήσει να βρείτε αποτελεσματικές λύσεις, παρόλο που μπορεί να αισθάνεστε ότι βρίσκεστε σε αδιέξοδο.
• Κοιμηθείτε καλά. Ο ποιοτικός και επανορθωτικός ύπνος δεν μπορεί να παραβλεφθεί. Ο ποιοτικός ύπνος βοηθά στη διατήρηση της λειτουργίας του εγκεφάλου. Χωρίς επαρκή ύπνο, οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να κάνουν αρνητικές σκέψεις και να νιώθουν άγχος, που οδηγούν στην κατάθλιψη.
• Βρείτε ένα ουσιαστικό στόχο στη ζωή σας. Όταν έχετε στόχο στη ζωή σας τότε μπορείτε να αντιμετωπίσετε τις αποτυχίες και τα εμπόδια. Οι δραστηριότητες που σας συνδέουν με κάτι σημαντικό, π.χ. να πάρετε ένα πτυχίο ή μεταπτυχιακό, όχι μόνο σας δίνουν κίνητρο να δουλέψετε σκληρά για κάτι αλλά να έχετε ένα υγιή και ουσιαστικό στόχο.
• Σιγουρευτείτε ότι ασκείστε, κάθε μέρα. Η δέσμευση στην τακτική σωματική άσκηση, ακόμη και σε μικρό ποσοστό, μπορεί να έχει μεγάλη επίδραση. Η άσκηση όχι μόνο ενισχύει την αυτοπεποίθηση, αλλά βελτιώνει τις κοινωνικές επαφές και αυξάνει την αυτοεκτίμηση.

Τεστ για την κατάθλιψη

Η διαδικασία διάγνωσης της κατάθλιψης βασίζεται σε διάφορα στοιχεία. Οι περισσότερες ιατρικές παθήσεις διαγιγνώσκονται μέσω τεστ αίματος ή άλλων εργαστηριακών εξετάσεων, όμως αυτά τα τεστ δεν βοηθούν ιδιαίτερα όταν πρόκειται για τη διάγνωση της κατάθλιψης. Ο ψυχίατρος μπορεί να ζητήσει να κάνετε κάποια τεστ και εξετάσεις για να αποκλείσει οποιεσδήποτε οργανικές αιτίες κατάθλιψης, όπως ο υποθυρεοειδισμός (ο υποθυρεοειδισμός είναι η ιατρική κατάσταση που συνδέεται συχνότερα με τα σημάδια της κατάθλιψης).

Επίσης ο ψυχίατρός σας θα μιλήσει μαζί σας για τα συμπτώματά που αντιμετωπίζετε και μπορεί να σας χορηγήσει ένα τεστ κατάθλιψης (ερωτηματολόγιο). Αυτό το τεστ αφορά την αξιολόγηση της καθημερινής σας διάθεσης, τις συμπεριφορές και τις συνήθειές σας. Οι εξετάσεις και τα τεστ, συμπληρωματικά στην ψυχιατρική εξέταση μπορεί να βοηθήσει τον ψυχίατρό σας να καθορίσει μια πιθανή διάγνωση της κατάθλιψης και τη βαρύτητά της. Από εκεί και πέρα, μπορείτε να συζητήσετε τις επιλογές για τη θεραπείας της κατάθλιψης.