Πώς η ψυχοθεραπεία βοηθά στην αντιμετώπιση του συναισθηματικού πόνου;

Συναισθηματικός Πόνος και Ψυχοθεραπεία

Ο συναισθηματικός πόνος είναι αναπόφευκτος στη ζωή μας 

Δεν έχει σημασία πόσο σκληρά προσπαθούμε, τελικά δεν μπορούμε να δραπετεύσουμε από το θάνατο, την αρρώστια και την απώλεια και τον πόνο. Ψυχικός πόνος όμως έρχεται και από μικρότερα πράγματα, όπως η απόρριψη, ή άλλες καταστάσεις που απλά δεν εξελίσσονται όπως θα θέλαμε.

Οι άνθρωποι προσπαθούν διακαώς να αποφύγουν τον ψυχικό πόνο, θεωρείται ότι υπάρχει κάτι "κακό" σε αυτόν. Υποστηρίζουν πως ο πόνος δεν θα έπρεπε να υπάρχει και ότι η τελειότητα είναι εφικτή, αν προσπαθήσουμε πιο σκληρά. Η πραγματικότητα είναι πως τα περισσότερα γεγονότα που συμβαίνουν στη ζωή μας είναι έξω από τον έλεγχο μας, και πως η ζωή είναι 10% το τι μας συμβαίνει και 90% το πώς αντιδρούμε σε αυτά. 

Υπάρχουν εκατοντάδες τρόποι με τους οποίους μπορείτε να αποσπάσετε την προσοχή σας από το φόβο, τον πόνο και το κενό. Αυτοί κυμαίνονται από την χρήση αγχολυτικών όπως το Xanax, χρήση κάνναβης, το φαγητό, μέχρι την γιόγκα. Κάποιοι τρόποι από αυτούς είναι σαφώς πιο προβληματικοί από άλλους, αλλά το θέμα είναι ότι ακόμη και οι υγιείς συμπεριφορές χρησιμοποιούνται για αυτό το λόγο.

Το πρόβλημα είναι πως αυτές οι τακτικές απόσπασης της προσοχής, σιγά σιγά παγιώνονται σε συνήθειες. Οι συνήθειες τελικά μετατρέπονται σε μόνιμα εμπόδια ανάμεσα σε εσάς και τον κόσμο, ανάμεσα σε εσάς και την εξέλιξή σας. Για παράδειγμα, όσο πιο πολύ χρόνο ξοδεύετε για να κάνετε shopping therapy διαδικτυακά ώστε να αισθανθείτε καλύτερα (για να αποφύγετε παροδικά να νιώσετε τη μοναξιά και το φόβο), τόσο περισσότερο δεν αντιμετωπίζετε τα πραγματικά συναισθήματα και τις αιτίες τους, τόσο αυτά συσσωρεύονται, και τόσο περισσότερο θα πρέπει να συνεχίζετε τις τακτικές αυτές για να τον αποφύγετε. Δημιουργείται δηλαδή ένας φαύλος κύκλος.

Ορισμένες φορές υπάρχουν σοβαροί προσαρμοστικοί και προστατευτικοί λόγοι για να χρησιμοποιήσουμε τέτοιες στρατηγικές. Όπως για παράδειγμα σε περιπτώσεις σοβαρού ψυχικού τραύματος ή προβλημάτων προσκόλλησης, όπου ο εαυτός κατακλύζεται από επώδυνα συναισθήματα, και η μόνη ελπίδα για να επιβιώσουμε ψυχολογικά είναι να αποστασιοποιηθούμε, ειδικά αν το τραύμα έχει συμβεί σε εφηβική ή παιδική ηλικία.

Ένας άλλος τρόπος με τον οποίο τείνουμε να αποφεύγουμε ή να επιβαρύνουμε τον αρχικό μας πόνο είναι όταν βομβαρδίζουμε τον εαυτό μας με ʺδεύτερες σκέψειςʺ. Η άμεση εμπειρία του σωματικού ή συναισθηματικού πόνου, συχνά ακολουθείται από τις δεύτερες σκέψεις. Δηλαδή προσθέτουμε στον αρχικό πόνο σκέψεις, αυτοκριτική, πλάθουμε ιστορίες και απορρίψεις. Αυτές οι δεύτερες σκέψεις είναι που προκαλούν ακόμα περισσότερο πόνο. Για παράδειγμα, ο εργοδότης σας λέει ότι είναι ανάγκη να δουλέψετε πιο αποτελεσματικά (πρώτη σκέψη) και εσείς λέτε στον εαυτό σας ότι είστε αποτυχημένος και ποτέ δεν θα φτάσετε ψηλά (δεύτερη σκέψη).

Ή ίσως να νιώθετε θλίψη ή την πικρία της απόρριψης όταν ο σύντροφός σας δεν θυμάται να σας φιλήσει το πρωί, αλλά υπάρχει μια φωνή μέσα σας που σας λέει ʺμην είσαι ανόητος, νιώθεις απόρριψη για κάτι τόσο μικρόʺ. Τότε σε όλα αυτά προστίθεται και η αυτοκριτική και ο θυμός. Και μετά μας κλονίζει η οργή και η αυτοκριτική. Και αυτό συνεχίζεται και επαναλαμβάνεται. Με αυτό τον τρόπο καταλήγουμε να παγιδευόμαστε όλο και περισσότερο σε ένα εσωτερικό διάλογο σκέψεων και απόψεων.

Οι στρατηγικές που μας βοηθούν να αποσπάσουμε την προσοχή μας και να αποφύγουμε τον πόνο και το φόβο προσωρινά, γίνονται μακροπρόθεσμα ακόμη μια πηγή αγωνίας για πολλούς ανθρώπους καθώς δεν λύνουν τα προβλήματα. Και μέσα στο συνεχές εσωτερικό χάος της συζήτησης με τον εαυτό μας και της κριτικής, χάνουμε την επαφή με την πραγματική εμπειρία του αρχικού συναισθήματος.

Πιθανόν θα έχετε ακούσει την έκφραση ʺαυτό στο οποίο αντιστέκεστε, επιμένειʺ. Είναι αλήθεια, ότι όσο δεν αφήνουμε στο αυθεντικό συναίσθημα να εκφραστεί, να το βιώσουμε, θα παραμένει κρυμμένο μέσα μας. Έτσι το αρχικό συναίσθημα μετατρέπεται σε μια καταπιεσμένη, άγνωστη οντότητα που κινεί τα νήματα, χωρίς μετά να μπορούν οι άνθρωποι να το αναγνωρίσουν.

Κρατώντας τον εαυτό μας μακριά από τον πόνο που είναι εγγενής στην ύπαρξη μας, δημιουργούμε ένα μούδιασμα, ένα συνεχές συναίσθημα κενού και ανουσιότητας. Αυτό συμβαίνει για παράδειγμα στην κατάθλιψη. Αποσυνδεόμαστε από τον κόσμο και το σώμα μας. Όλα μοιάζουν ανούσια και νιώθουμε παγιδευμένοι στις σκέψεις μας. Αυτό συμβαίνει γιατί όταν αποστασιοποιούμαστε από την εμπειρία του πόνου είναι δυστυχώς αναπόφευκτο να μην αποστασιοποιηθούμε και από την εμπειρία της χαράς.

Πώς η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει;

Πώς μπορεί η ψυχοθεραπεία να μας βοηθήσει να συνδεθούμε με τον εαυτό μας και τη ζωή μας;

Οι άνθρωποι προσπαθούν διακαώς να παρουσιάζουν στους άλλους την εικόνα της ευτυχίας και της επιτυχίας. Οι άνθρωποι που ξεκινούν ψυχοθεραπεία νιώθουν εξαιρετικά ανακουφισμένοι που μπορούν έστω για μια ώρα να είναι ο εαυτός τους. Στη σχέση ψυχοθεραπευτή και θεραπευόμενου, ο ψυχοθεραπευτής αποδέχεται πλήρως το ποιοι είστε, και μπορείτε να επιτρέψετε στον εαυτό σας να είναι αληθινός. Ο ψυχοθεραπευτής είναι έμπιστος, και έχει άνευ όρων εμπιστοσύνη στον θεραπευόμενο και στις δυνατότητές του. Ενώ ο θεραπευόμενος μπορεί να φοβάται, ο ψυχοθεραπευτής υποστηρίζει τον άνθρωπο να προχωρήσει στη ζωή του.

Η ασφάλεια και η αποδοχή που προσφέρει η ψυχοθεραπεία βοηθά τους ανθρώπους να ξεκινήσουν να αναγνωρίζουν τα πραγματικά τους συναισθήματα. Μπορούν να  απελευθερώσουν τη θλίψη, τον θυμό, τον πόνο σιγά-σιγά. Εφόσον αναγνωριστούν και εκφραστούν, τα συναισθήματα αυτά θα μειωθούν. Με την ψυχοθεραπεία, μακριά από την υπόλοιπη ζωή τους, μόνο μία ώρα την εβδομάδα, οι άνθρωποι αρχίζουν να ανακαλύπτουν ότι οι ίδιοι μπορούν πραγματικά να αντέξουν τον πόνο, πως ο ψυχοθεραπευτής μπορεί να αντέξει τον πόνο τους και τα γεγονότα για τα οποία νιώθουν ντροπή. Έτσι αρχίζουν να δημιουργούν μια ανθεκτικότητα στον πόνο και στην ανησυχία και να τα αποδέχονται. Αρχίζουν να βλέπουν ότι δεν υπάρχει τίποτα κακό στον πόνο, στάση που συμβάλλει στη γεμάτη και ουσιαστική ζωή.