Θεραπεία της γηριατρικής κατάθλιψης με ψυχοθεραπεία

Γηριατρική  Κατάθλιψη

Τα περισσότερα ψυχοκοινωνικά προβλήματα επηρεάζουν τους ηλικιωμένους και μπορεί να προκαλέσουν κατάθλιψη, η οποία μπορεί να συνδέεται με πολλούς παράγοντες, όπως ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου ή ενός στενού φίλου, μια σημαντική μετάβαση όπως η συνταξιοδότηση ή η μετακόμιση σε ένα νέο σπίτι, ο χρόνιος πόνος από διάφορα προβλήματα υγείας, η αϋπνία ή ακόμη και ένα βίαιο περιστατικό (όπως η διάρρηξη ή μια επίθεση).

Οι ψυχίατροι και οι ψυχοθεραπευτές, μπορούν να δουλέψουν με τους ηλικιωμένους και να εφαρμόσουν ένα αποτελεσματικό πρόγραμμα για τη θεραπεία της κατάθλιψης βασισμένο (α) στην ψυχοθεραπεία, και αν είναι ανάγκη (β) στη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής, όπως τα αντικαταθλιπτικά για ένα διάστημα (όπως το Seropram, Cymbalta, κα).

Ψυχοθεραπεία και ηλικιωμένοι

Υπάρχει μια εσφαλμένη αντίληψη ότι οι ηλικιωμένοι δεν είναι καλοί υποψήφιοι για ψυχοθεραπεία. Οι λόγοι για αυτή την αντίληψη δεν είναι ξεκάθαροι, αλλά οι επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι η ψυχοθεραπεία έχει ενθαρρυντικά αποτελέσματα στη θεραπεία της γεροντικής κατάθλιψης.

Η ψυχοθεραπεία, είναι μια θεραπεία συζήτησης και είναι κατάλληλη για τους ηλικιωμένους με ήπια ως μέτρια κατάθλιψη. Οι ψυχοθεραπευτές ενθαρρύνουν τον ασθενή να μιλήσει για τα θέματα και τα συναισθήματα που τον απασχολούν. Ο κύριος στόχος είναι να μπορέσει ο ασθενής να εκφράσει και να επεξεργαστεί όλα όσα του προκαλούν στρες, συναισθηματικά ή κοινωνικά προβλήματα και άλλες πιθανές αιτίες κατάθλιψης. Ένας ειδικευμένος ψυχοθεραπευτής μπορεί να εφαρμόσει συγκεκριμένες προσεγγίσεις για τους ηλικιωμένους ασθενείς. Ουσιαστικά, αυτό σημαίνει ότι σχεδιάζονται προσεγγίσεις με μέτριο ρυθμό και πιο επιτεύξιμους στόχους. Η ψυχοθεραπευτική προσέγγιση επικεντρώνεται σε συγκεκριμένα θέματα που είναι ανάγκη να αντιμετωπιστούν, και βασίζεται στην μοναδικότητα του κάθε ατόμου. Ο ψυχοθεραπευτής αναγνωρίζει τους παράγοντες που προκαλούν ή συμβάλλουν στην κατάθλιψη και βοηθά τον ασθενή να τους αντιμετωπίσει.

Η μειωμένη αυτοεκτίμηση ή η έλλειψη αυτοεκτίμησης είναι ένα πολύ συχνό ζήτημα στους ηλικιωμένους. Ένα άλλο συχνό θέμα είναι η διαχείριση πολλαπλών απωλειών. Με το πέρασμα του χρόνου, ο θάνατος έρχεται πιο κοντά και γίνεται πραγματικότητα και η αντιμετώπιση αυτού μπορεί να αποτελέσει εμπόδιο στην επιτυχή γήρανση. Οι ηλικιωμένοι που είναι κλεισμένοι στο σπίτι είναι πιο επιρρεπείς στην κατάθλιψη από ότι οι πιο δραστήριοι συνομήλικες. Η μείζονα καταθλιπτική διαταραχή ή τα έντονα συμπτώματα της κατάθλιψης εμφανίζονται δύο με τρεις φορές περισσότερο σε ηλικιωμένους που είναι αναγκασμένοι να μένουν στο σπίτι.

Τα αντικαταθλιπτικά από μόνα τους δεν είναι αποτελεσματικά για αυτό τον πληθυσμό. Υπάρχουν πολλές ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις που μπορούν να εφαρμοστούν συνδυαστικά με την φαρμακευτική αγωγή. Αυτές περιλαμβάνουν την γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία CBT, την ψυχοθεραπεία επίλυσης προβλημάτων, την διαπροσωπική ψυχοθεραπεία και την θεραπεία των ψυχολογικών τραυμάτων.

Η αξιολόγηση της βαρύτητας της γηριατρικής κατάθλιψης μπορεί να γίνει και με ερωτηματολόγια. Ύπάρχουν αρκετά τεστ, όπως η κλίμακα της γηριατρικής κατάθλιψης (GDS) είναι ένα έγκυρο διαγνωστικό εργαλείο για την κατάθλιψη στους ηλικιωμένους. Αυτή η κλίμακα έχει διαφορετικά πλεονεκτήματα: είναι σύντομη και άρα δεν χρειάζεται πολύ χρόνο, και μπορεί να απαντηθεί απλά με ένα "ναι" ή "όχι". Έχει εφαρμοστεί αποτελεσματικά σε ηλικιωμένους που διαμένουν σε οίκους ευγηρίας, νοσοκομεία ή ιδρύματα. Μπορεί να συμπληρωθεί από τον ίδιο τον ασθενή ή με προσωπική συνέντευξη και να μας δώσει ενδείξεις για το αν ο άνθρωπος είναι πραγματικά ασθενής.

Κατάθλιψη μετά από μια απώλεια

Αν η κατάθλιψη σχετίζεται με το πένθος, για παράδειγμα, ο ψυχοθεραπευτής θα προσπαθήσει να διαπιστώσει αν ο ασθενής έχει πενθήσει κατάλληλα. Αν όχι, ο ψυχοθεραπευτής θα καθοδηγήσει τον ασθενή προς τη διαδικασία επεξεργασίας του πένθους και αποδοχής της απώλειας. Περαιτέρω βοήθεια μπορεί να δοθεί στον ασθενή ώστε να δημιουργήσει ένα νέο κοινωνικό δίκτυο και να πάρει τη συναισθηματική υποστήριξη που έχει ανάγκη για να μπορέσει να αντιμετωπίσει την απώλεια.

Κατάθλιψη μετά από μια μετάβαση

Όταν η κατάθλιψη προέρχεται από μια μεγάλη αλλαγή ή συναισθηματική μετάβαση, όπως μετά από μια μετακόμιση από ένα αγαπημένο σπίτι σε ένα κέντρο φροντίδας ηλικιωμένων ή μετά από τη συνταξιοδότηση από μια δουλειά με την οποία ο ασθενής ήταν ικανοποιημένος, ο ψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής θα προσπαθήσει να κατανοήσει τις ικανότητες και τις δυνάμεις του ατόμου. Ο στόχος είναι να αναγνωρίσει τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να χρησιμοποιηθούν αυτές οι δεξιότητες σε ένα νέο ρόλο κατά τη συνταξιοδότηση. Αν υπάρχει κάποια  δυσαρμονία στο γάμο μετά από τη συνταξιοδότηση του ενός συζύγου, για παράδειγμα, ο ψυχοθεραπευτής μπορεί να βοηθήσει το ζευγάρι να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα της ζωής του. Για παράδειγμα, μπορεί να ακολουθήσει κάποια χόμπι, δραστηριότητες ή άλλα ενδιαφέροντα που θα τον κρατούν απασχολημένο σε καθημερινή βάση.

Κατάθλιψη μετά από μια εγκληματική πράξη

Αν η κατάθλιψη εμφανιστεί μετά από ένα τραύμα από μια διάρρηξη ή μετά από μια βίαιη επίθεση, ο ηλικιωμένος ίσως να χρειαστεί να κάνει συγκεκριμένη θεραπεία για τη διαταραχή μετατραυματικού στρες, όπως το EMDR. Σε κάποιες περιπτώσεις, μια πρακτική παρέμβαση (όπως η λήψη μέτρων ασφαλείας για καλύτερη διαβίωση) είναι πολύ βοηθητική.

Κατάθλιψη λόγω χρόνιου πόνου

Ο σωματικός πόνος είναι πιο έντονος όταν ένα άτομο έχει κατάθλιψη, καθώς η μειωμένη δραστηριότητα και η αυξημένη απομόνωση που συνδέονται με την κατάθλιψη, κάνουν τους περιορισμούς λόγω σωματικού πόνου πιο δύσκολους. Αν ο ασθενής καταφεύγει σε παυσίπονα και αντιφλεγμονώδη φάρμακα για να αντιμετωπίσει τον χρόνιο πόνο, υπάρχει πιθανότητα εξάρτησης από τα φάρμακα, κατάσταση η οποία πρέπει επίσης να αντιμετωπιστεί. Ο ψυχοθεραπευτής ίσως να μπορεί να βρει τρόπους να ενθαρρύνει την κοινωνικοποίηση και τις δραστηριότητες του ασθενή. Οι τεχνικές χαλάρωσης για τους έντονους πονοκεφάλους, που είναι πολύ συχνή αιτία πόνου στους ηλικιωμένους, είναι μια άλλη θεραπευτική προσέγγιση που χρειάζεται να ερευνηθεί.

Κατάθλιψη εξαιτίας προβλημάτων στον ύπνο

Υπάρχουν πολλοί λόγοι που προκαλούν προβλήματα ύπνου στους ηλικιωμένους, και ο ψυχοθεραπευτής θα προσπαθήσει να αναγνωρίσει τις συγκεκριμένες αιτίες για κάθε άτομο. Η έλλειψη ύπνου για μερικές νύχτες δεν προκαλεί σοβαρά προβλήματα, αλλά η συνεχής έλλειψη ύπνου ή ο μη ποιοτικός ύπνος είναι ανάγκη να διορθωθούν, επειδή η αϋπνία επιδεινώνει την κατάθλιψη. Ο ψυχοθεραπευτής δίνει συμβουλές στον ασθενή για να δημιουργήσει υγιείς συνήθειες ύπνου (γνωστές ως υγιεινή του ύπνου), όπως το να κοιμάται και να ξυπνά την ίδια ώρα κάθε μέρα, να κάνει αλλαγές στον τρόπο ζωής του που θα προάγουν τον καλύτερο ύπνο, και να γυμνάζεται (όχι όμως αργά το βράδυ).