ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ – μορφές, είδη, συμπτώματα, θεραπεία

Κατάθλιψη - Είδη, Μορφές, Συμπτώματα, Θεραπεία

Στην καθημερινότητα, με τον όρο κατάθλιψη εννοούμε κάτι διαφορετικό από ότι στην ψυχιατρική. Στην καθομιλουμένη και μεταξύ του κοινού, ο όρος "κατάθλιψη" χρησιμοποιείται για άσχημα -αλλά προσωρινά- συναισθήματα που είναι κομμάτι της ζωής, όπως οι φυσιολογικές απογοητεύσεις, η κόπωση, η μελαγχολία και η θλίψη. Μερικές φορές η "κατάθλιψη" μπορεί να αναφέρεται σε θλιμμένη διάθεση, η οποία μπορεί να έχει διάρκεια λίγες ημέρες, χωρίς να εμφανίζονται άλλα συμπτώματα που περιπλέκουν την κατάσταση. Φυσιολογικά αυτά τα συναισθήματα βοηθούν τους ανθρώπους να αλλάξουν και να εξελιχθούν, και δεν είναι αναγκαία κάποια θεραπεία για τη διαχείριση τους. Όταν αισθάνεστε άσχημα, εξαιτίας των απογοητεύσεων στη ζωή σας, για παράδειγμα, η καταθλιπτική διάθεση δεν είναι ψυχική διαταραχή. Αυτά τα συναισθήματα δεν είναι σημάδι ασθένειας, και δεν αντιμετωπίζονται με αυτό τον τρόπο.

Ως κλινικός όρος όμως, η "κατάθλιψη" χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια συναισθηματική και ψυχική διαταραχή. Η κατάθλιψη ως ψυχική διαταραχή περιλαμβάνει καταθλιπτική διάθεση καθημερινά για τουλάχιστον 2 εβδομάδες, όπως και άλλα συμπτώματα που επηρεάζουν τις σκέψεις, τα συναισθήματα, τις συμπεριφορές και ολόκληρο το σώμα. Από τη στιγμή που θα γίνει η διάγνωση της κατάθλιψης, μπορεί να θεραπευτεί αποτελεσματικά. Η διαφορά μεταξύ πένθους και κατάθλιψης βασίζεται στο γεγονός ότι το πένθος συνήθως οφείλεται σε ένα αντικείμενο και μια συγκεκριμένη αιτία, όπως το να χάσει κάποιος τη δουλειά του ή κάποιον αγαπημένο του. Φυσιολογικά ένα άτομο που πενθεί διαχειρίζεται τα συναισθήματα και τις αναμνήσεις σχετικά με την απώλεια μέσα στο μυαλό του.

Η κατάθλιψη προκαλεί αναπηρία

Η κατάθλιψη είναι ένα σοβαρό πρόβλημα, σε όλο τον κόσμο υπάρχει μια στατιστικώς σημαντική αύξηση στον αριθμό των ανθρώπων που υποφέρουν από κατάθλιψη. Το άγχος, η αβεβαιότητα, η μοναξιά και οι προσδοκίες του σύγχρονου τρόπου ζωής φαίνεται ότι σπρώχνουν τους ανθρώπους στην κατάθλιψη. Η κατάθλιψη είναι μια ψυχική διαταραχή που πλέον αναγνωρίζεται καλύτερα από παλιότερα, και η οποία μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά.

Η κατάθλιψη είναι πολυπαραγοντική

Οι λόγοι που οδηγούν στην κατάθλιψη ποικίλλουν. Συνήθως η κατάθλιψη είναι ο συνδυασμός βιολογικών, ψυχολογικών και κοινωνικών παραγόντων. Τα γονίδια, το περιβάλλον που ζούμε και τα γεγονότα της ζωής επηρεάζουν το πόσο ευάλωτοι θα είμαστε στην κατάθλιψη.

Για παράδειγμα, μια τραυματική εμπειρία στην παιδική ηλικία, όπως η σωματική, η ψυχική ή η σεξουαλική κακοποίηση ή η εγκατάλειψη, αυξάνουν τις πιθανότητες για εμφάνιση της κατάθλιψης. Η κατάθλιψη στην ενήλικη ζωή είναι αποτέλεσμα της έκθεσης ενός ατόμου σε υπερβολικά επώδυνα ή δύσκολα γεγονότα, πέρα από τα όσα μπορεί να αντέξουν οι ψυχολογικές του άμυνες. Γενικά οι άνθρωποι πέφτουν σε κατάθλιψη, όταν νιώθουν ότι βρίσκονται σε ένα αδιέξοδο ζωής.

Μερικές φορές η κατάθλιψη μπορεί να προκληθεί από οργανικούς/σωματικούς παράγοντες, όπως η άνοια, ο υποθυρεοειδισμός ή η νόσος του Parkinson.Οι παρενέργειες συγκεκριμένων φαρμάκων ή η χρήση ουσιών και αλκοόλ μπορεί να προκαλέσουν κατάθλιψη σε κάποιους ανθρώπους. Οι ορμονικοί παράγοντες ή η έλλειψη του φυσικού φωτός κατά τη διάρκεια των χειμερινών μηνών ίσως να προκαλούν κατάθλιψη.

Συμπτώματα κατάθλιψης

Ανάλογα με τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων, η κατάθλιψη μπορεί να διακριθεί σε ήπια, μέτρια ή σοβαρή. Τα τυπικά συμπτώματα και συμπεριφορά ενός ατόμου με κατάθλιψη περιλαμβάνουν:

1. Καταθλιπτική διάθεση: η καταθλιπτική διάθεση περιλαμβάνει συναισθήματα μελαγχολίας, πένθους, συναισθηματικού μουδιάσματος και κάποιες φορές ευερεθιστότητας (ιδίως στους άντρες). Το μέλλον μοιάζει χωρίς νόημα, αδιέξοδο, ζοφερό ή ασήμαντο. Επιπλέον παρατηρείται αύξηση του κλάματος.

2. Ανηδονία: αδυναμία να νιώσει χαρά, ακόμα και δραστηριότητες που πριν προκαλούσαν ευχαρίστηση πλέον δεν μοιάζουν το ίδιο ευχάριστα ή ενδιαφέροντα. Η χαρά στη ζωή έχει χαθεί.

3. Κόπωση: ένα άτομο που πάσχει από κατάθλιψη κατακλύζεται από την σωματική κόπωση, την αδράνεια, την έλλειψη πρωτοβουλιών και δεν έχει ενέργεια ακόμη και για να κάνει μικρά πράγματα (καθημερινές δουλειές, φροντίδα εαυτού, κα). Μπορεί επίσης να υπάρχουν πολλά σωματικά συμπτώματα (ψυχοσωματικά).

4. Απώλεια αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης: οι σκέψεις κατωτερότητας και αναξιότητας είναι πολύ συχνές. Το άτομο πλέον δεν έχει την αυτοπεποίθηση για την επιβίωση του.

5. Αυτοκριτική/αυτομομφές και ενοχές: τα συναισθήματα ενοχών και της αυτοκριτικής είναι έντονα. Οι ενοχές προκύπτουν μετά από καταστάσεις που το άτομο δεν μπορεί να ελέγξει ή δεν έχει κάνει κάποιο λάθος.

6. Σκέψεις θανάτου ή αυτοκαταστροφικές σκέψεις και συμπεριφορές: ένα άτομο με κατάθλιψη ίσως να κάνει σκέψεις θανάτου και να εύχεται να πεθάνει, όπως και να έχει αυτοκτονικές σκέψεις (αυτοκτονικός ιδεασμός). Αυτό εξαρτάται από τη μορφή της κατάθλιψης, πόσο ελαφριά ή πόσο βαριά είναι.

7. Αναποφασιστικότητα και δυσκολία στη συγκέντρωση: το άτομο δεν μπορεί πλέον να συγκεντρωθεί ή να αναλάβει δράση για θέματα που δεν απαιτούν ιδιαίτερη προσπάθεια.

8. Ψυχοκινητική καθυστέρηση ή διέγερση: το άτομο μπορεί να παραλύει ή να είναι υπερδραστήριο, να διακατέχεται από ψυχοκινητική ανησυχία. Πολλές φορές η κατάθλιψη δεν εμφανίζεται με την τυπική της εικόνα, αλλά άτυπα, δηλαδή με μεγάλο εκνευρισμό.

9. Διαταραχές ύπνου: μια διαταραχή ύπνου ίσως να παρουσιάζεται μόνη της ως δυσκολία στο να αποκοιμηθεί κάποιος (αϋπνία), ο ύπνος του να διακόπτεται και να ξυπνά πολύ νωρίς το πρωί ή να κοιμάται υπερβολικά (υπερυπνία).

10. Αλλαγές στην όρεξη και στο σωματικό βάρος: το άτομο ίσως να χάνει την όρεξη του και να χάνει βάρος, ή η όρεξη μπορεί να αυξηθεί και να πάρει βάρος.

Τα συμπτώματα της κατάθλιψης μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Μερικές φορές η κατάθλιψη εμφανίζεται μέσω ασαφών σωματικών πόνων, ανησυχίας και άλλων ψυχοσωματικών συμπτωμάτων. Επιπλέον, ένα άτομο που αντιμετωπίζει κατάθλιψη ίσως να δυσκολεύεται να περιγράψει τα συναισθήματά του σε κοντινά του πρόσωπα ή σε έναν ψυχοθεραπευτή. Αντί να συζητά για την κατάθλιψη, ίσως να μιλά για τις προσωπικές του σχέσεις, τα προβλήματα στον ύπνο, τα οικονομικά προβλήματα ή τα προβλήματα υγείας.

Τεστ για την κατάθλιψη

Μπορείτε να κάνετε το online τεστ κατάθλιψης (με εικόνες) για μια πρώτη εκτίμηση αν πάσχετε από κατάθλιψη.

Κατάθλιψη και κίνδυνος αυτοκτονίας

Ανάλογα τη βαρύτητα της κατάθλιψης, είναι συχνό οι άνθρωποι με κατάθλιψη να έχουν αυτοκαταστροφικές σκέψεις και συμπεριφορές. Οι άνθρωποι ίσως να εύχονται να πεθάνουν (ευχές θανάτου) και στις πιο βαριές περιπτώσεις κατάθλιψης ίσως να έχουν αυτοκτονικές σκέψεις (αυτοκτονικό ιδεασμό), μια εξαιρετικά βασανιστική κατάσταση. Ωστόσο, η απελπισία και ο πόνος της κατάθλιψης δεν είναι μόνιμα. Η κατάθλιψη μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά.

Οι άνθρωποι που έχουν αναρρώσει από την κατάθλιψη συχνά λένε ότι η ζωή τους έχει αποκτήσει νόημα ξανά, ακόμα και αν τίποτα δεν έβγαζε νόημα στη διάρκεια της κατάθλιψης. Όσο πιο σοβαρή και μακροχρόνια είναι η κατάθλιψη, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος αυτοκτονίας. Αυτό εξηγεί το γιατί πρέπει να αναζητάτε εγκαίρως την θεραπεία. Οι σκέψεις αυτοκτονίας ενός φίλου ή μέλους της οικογένειας με κατάθλιψη πρέπει να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη και απαιτείται η άμεση ιατρική παρέμβαση.

Θεραπεία της κατάθλιψης

Η αναγνώριση και η θεραπεία της κατάθλιψης έχει εξελιχθεί σε μεγάλο βαθμό τα τελευταία χρόνια. Σήμερα, η κατάθλιψη και η αναγνώρισή της προσεγγίζεται όμοια με άλλα νοσήματα. Όταν γίνει η διάγνωση και συστηθεί η κατάλληλη θεραπεία, χρειάζεται χρόνος για την ανάρρωση από την κατάθλιψη. Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι με κατάθλιψη δεν ζητούν βοήθεια και προσπαθούν μόνοι τους να διαχειριστούν τα συμπτώματα.

Ένα άτομο με κατάθλιψη μπορεί να είναι εξουθενωμένο και ακόμα και τα μικρά βήματα που χρειάζονται για τη θεραπεία, να μοιάζουν πολύ δύσκολα.

Συνήθως τα αίτια της κατάθλιψης είναι πολυπαραγοντικά. Στις περισσότερες περιπτώσεις η κατάθλιψη μπορεί να θεραπευτεί με την φαρμακευτική αγωγή ή/και την ψυχοθεραπεία.

1. Φαρμακευτική αγωγή

Υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη αντικαταθλιπτικών φαρμάκων, η οποία επιδρά στις βιολογικές αιτίες πίσω από την κατάθλιψη. Η επίσημη σύσταση για την κατάθλιψη είναι ο συνδυασμός φαρμακευτικής αγωγής και ψυχοθεραπείας. Μερικές φορές οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν κατάθλιψη μπορεί να νιώθουν τόσο κουρασμένοι και δεν έχουν ενέργεια να δεσμευτούν στην ψυχοθεραπεία ή να διαχειριστούν τις δύσκολες καταστάσεις της ζωής χωρίς φαρμακευτική αγωγή.

Τα αντικαταθλιπτικά κατηγοριοποιούνται κυρίως σε επιλεκτικούς αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης-νορεπινεφρίνης (SNRI), επιλεκτικούς αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRI), τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά (TCA) και τους αναστολείς της μονοαμινικής οξειδάσης. Ο μηχανισμός δράσης των διαφορετικών κατηγοριών των αντικαταθλιπτικών διαφέρει, επειδή επιδρούν στους νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου με διαφορετικό τρόπο.

Τα αντικαταθλιπτικά συχνά διαχωρίζονται σε παλιάς και νέας γενιάς. Συνήθως τα αντικαταθλιπτικά νέας γενιάς έχουν λιγότερες παρενέργειες, όπως η κούραση και η ξηροστομία. Τα παλιότερα αντικαταθλιπτικά (τρικυκλικά) ταιριάζουν καλύτερα σε ανθρώπους που υποφέρουν από ανθεκτική κατάθλιψη και που δεν ανταποκρίνονται στα νέας γενιάς αντικαταθλιπτικά φάρμακα.

Ένας ασθενής με κατάθλιψη δεν θα νιώσει τις θετικές επιδράσεις των αντικαταθλιπτικών άμεσα, αντιθέτως η δράση τους εμφανίζεται σταδιακά μέσα σε 3-4 εβδομάδες από την έναρξη της θεραπείας. Η φαρμακευτική αγωγή δεν πρέπει να διακόπτεται, ακόμη και αν φαίνεται να μην λειτουργεί αρχικά ή ακόμα και αν η κόπωση φαίνεται ότι επιδεινώνεται τις πρώτες ημέρες. Σημειώνεται πως η αϋπνία είναι συχνά το πρώτο σύμπτωμα της κατάθλιψης και χρειάζεται χρόνος για να διορθωθεί με τη φαρμακευτική αγωγή.

Αν η φαρμακευτική αγωγή δεν φαίνεται να λειτουργεί μετά από ένα ικανό διάστημα (πχ ένα μήνα), ο γιατρός σας πιθανώς να την αντικαταστήσει με άλλη, να αλλάξει τη δόση ή να συμπεριλάβει και άλλα φάρμακα σε αυτά που ήδη λαμβάνετε. Η ταχύτερη θεραπεία γίνεται με το συνδυασμό ψυχοθεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής.

Αν η φαρμακευτική αγωγή λειτουργεί, πρέπει να την ακολουθήσετε για 4-12 μήνες ανάλογα με τις οδηγίες του γιατρού σας, ακόμη και αφού υποχωρήσουν τα συμπτώματα τις πρώτες εβδομάδες θεραπείας. Η κατάθλιψη μπορεί να υποτροπιάσει (δηλαδή να εμφανιστεί ξανά) αν διακόψετε πολύ σύντομα την φαρμακευτική αγωγή.

Όταν έρθει η ώρα να διακόψετε την αντικαταθλιπτική αγωγή, για να ελαχιστοποιήσετε τα συμπτώματα από τη διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής, θα χρειαστεί να μειώσετε σταδιακά την δοσολογία. Αυτά τα συμπτώματα ίσως να περιλαμβάνουν πονοκεφάλους, κόπωση, εφίδρωση και ευερεθιστότητα. Τα συμπτώματα ίσως να εμφανιστούν όταν το σώμα αναπροσαρμόζεται στην διακοπή του φαρμάκου. Αν το άγχος και η κατάθλιψη συνεχιστούν ή επιδεινωθούν μετά από ένα μήνα από το τέλος της θεραπείας, ίσως να σημαίνει ότι διακόψατε την θεραπεία πολύ νωρίς.

Μερικοί άνθρωποι με κατάθλιψη, πρέπει να συνεχίζουν την φαρμακευτική αγωγή για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά το τέλος ενός μείζονος καταθλιπτικού επεισοδίου. Η φαρμακευτική αγωγή πρέπει να συνεχίζεται ιδίως αν η κατάθλιψη είναι σοβαρή, είχατε αυτοκαταστροφικές σκέψεις, έχετε βιώσει τουλάχιστον τρία καταθλιπτικά επεισόδια (υποτροπιάζουσα κατάθλιψη).

2. Ψυχοθεραπεία

Η ψυχοθεραπεία είναι μια αποτελεσματική θεραπευτική επιλογή για την κατάθλιψη. Βοηθά στην επούλωση από την κατάθλιψη, καθώς:

• Κατανοείτε τους βαθύτερους λόγους και το υπόβαθρο της κατάθλιψης.
• Καλλιεργεί δεξιότητες διαχείρισης του πένθους και των δύσκολων θεμάτων.
• Αλλάζει η αντίληψη και η ερμηνεία των συναισθημάτων. Η αναγνώριση και η κατανόηση των προσωπικών συναισθημάτων είναι σημαντικό στοιχείο. Ο θεραπευόμενος μαθαίνει να εξηγεί τον εαυτό του με νέους, θετικούς τρόπους.
• Αναπτύσσεται η ικανότητα κατανόησης των προσωπικών προβλημάτων.
• Αναπτύσσεται η ικανότητα κάποιου να βλέπει με διαφορετική ματιά τις καταστάσεις στη ζωή του.
• Το άτομο μαθαίνει να έχει ένα πιο ευέλικτο τρόπο σκέψης. Κατανοεί γιατί σκέφτεται με ένα συγκεκριμένο τρόπο και πώς να απομακρύνει τις αρνητικές σκέψεις.
• Οι αλλαγές στον τρόπο σκέψης, οδηγούν εν τέλει σε αλλαγές στις διαπροσωπικές σχέσεις και επαγγελματικές σχέσεις.

Ομάδες υποστήριξης και αποκατάστασης

Εκτός από την ατομική ψυχοθεραπεία, υπάρχει και η ομαδική ψυχοθεραπεία, η οποία αναφέρεται σε συμμετοχή σε ψυχοθεραπευτικές ομάδες στις οποίες οι άνθρωποι έχουν βιώσει διάφορες δυσκολίες της ζωής και μοιράζονται αυτές τις εμπειρίες και την καθημερινότητά τους, υπό την καθοδήγηση ειδικών ψυχοθεραπευτών. Η ομαδική ψυχοθεραπεία έχει πολλαπλά οφέλη, μεταξύ των οποίων τη στήριξη από μια συμβολική "οικογένεια" και τη δυνατότητα για επανορθωτικά βιώματα.

3. Εναλλακτικές μέθοδοι 

Η ομοιοπαθητική, ο βελονισμός και το EMDR είναι θεραπευτικές μέθοδοι που μπορούν να συνδράμουν σημαντικά στην αντιμετώπιση της κατάθλιψης χωρίς φάρμακα ή να συνδυαστούν με αντικαταθλιπτικά εφόσον αυτό είναι απαραίτητο (αναλόγως του αν πρόκειται για μία μορφή ελαφριάς κατάθλιψης, ή βαριάς κατάθλιψης). To EMDR είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για εκείνους τους ασθενείς όπου η κατάθλιψη συνδέεται ή επιβαρύνεται από ψυχικά τραύματα (είτε πιο πρόσφατα, είτε της παιδικής ηλικίας, όπως για παράδειγμα πένθος, απώλειες, ατυχήματα, ασθένειες, κα). Στην ομοιοπαθητική χρησιμοποιούνται ομοιοπαθητικά φάρμακα χωρίς παρενέργειες, ενώ ο βελονισμός μπορεί να βοηθήσει στις περιπτώσεις εκείνες που υπάρχει μεγάλο στρες και ορμονική ανισορροπία. Όπου κρίνεται απαραίτητο, η αντικαταθλιπτική αγωγή μπορεί να συνδυαστεί με τις παραπάνω μεθόδους, για καλύτερα και πιο γρήγορα αποτελέσματα.

Διάφοροι τύποι και είδη κατάθλιψης 

Κατάθλιψη και εφηβεία

Κατά τη διάρκεια της εφηβείας, οι άνθρωποι αναπτύσσονται γρήγορα σωματικά, ψυχολογικά και κοινωνικά. Η εφηβεία είναι μια πολύ σημαντική περίοδος για την ανάπτυξη της ψυχικής υγείας. Τα συμπτώματα που μοιάζουν με κατάθλιψη ίσως να εμφανιστούν πρώιμα ακόμα και από την παιδική ηλικία, και να εκδηλώνονται ως ανησυχία, αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές και συμπεριφορικές διαταραχές. Ωστόσο, η πιθανότητα για καταθλιπτικό επεισόδιο αυξάνεται δραματικά κατά την εφηβεία. Η εφηβεία χαρακτηρίζεται από έντονα συναισθήματα, περιστασιακή μελαγχολία και θλίψη. Η κατάθλιψη πρέπει να διαχωριστεί από άλλες αλλαγές στη διάθεση, που συμβαίνουν λόγω της εφηβείας.

Σε αντίθεση με τους ενήλικες, τα πιο προφανή συμπτώματα της κατάθλιψης στους νέους ανθρώπους είναι η ευερεθιστότητα ή ο θυμός αντί για τα τυπικά συναισθήματα της κατάθλιψης. Παρόλα αυτά, οι έφηβοι επίσης βιώνουν τα ίδια συναισθήματα με τους ενήλικες με κατάθλιψη, όπως το να χάνουν  το ενδιαφέρον τους για πράγματα που τους άρεσαν πριν. Η κατάθλιψη στους εφήβους γίνεται ιδιαίτερα ανησυχητική όταν η συμπεριφορά τους αλλάζει δραματικά συγκριτικά με την προηγούμενη συμπεριφορά τους.

Οι καλές σχέσεις με τους γονείς και τους φίλους συμβάλλουν στην ανάρρωση των εφήβων από την κατάθλιψη 

Τα κορίτσια είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν κατάθλιψη συγκριτικά με τα αγόρια, ή τουλάχιστον στα κορίτσια είναι πιο πιθανό να διαγνωστεί. Η κοινωνική υποστήριξη είναι πολύ σημαντική για τους εφήβους με κατάθλιψη. Οι καλές σχέσεις με τους φίλους και τους γονείς βοηθούν στην επούλωση. Πολλοί νέοι άνθρωποι που υποφέρουν από την κατάθλιψη επίσης αντιμετωπίζουν και κάποιο άλλο πρόβλημα  την ίδια στιγμή. Αυτά τα προβλήματα είναι πιθανό να αφορούν προβλήματα χρήσης ουσιών, ελλειμματική προσοχή και συμπεριφορικές διαταραχές , όπως επίσης και  διατροφικές διαταραχές και αγχώδεις διαταραχές. Υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπείες διαθέσιμες για αυτά τα προβλήματα.

Κατάθλιψη και ηλικιωμένοι

Οι αλλαγές στην υγεία και στον τρόπο ζωής που έρχονται με την πάροδο του χρόνου ίσως να ασκούν πίεση στην ψυχική υγεία. Η ανάγκη για βοήθεια, η εξάρτηση από άλλους ανθρώπους και η διαχείριση του πένθους και της απώλειας απαιτούν ψυχικά αποθέματα. Η κατάθλιψη στους ηλικιωμένους συχνά συνδέεται με την απώλεια φίλων και μελών της οικογένειας, όπως επίσης και με την επιδείνωση της σωματικής υγείας. Η μοναξιά επίσης μπορεί να επιβαρύνει την ψυχική υγεία.

Η κατάθλιψη στους ηλικιωμένους μπορεί εύκολα να περάσει απαρατήρητη

Η κατάθλιψη στους ηλικιωμένους μπορεί εύκολα να περάσει απαρατήρητη καθώς πολλά συμπτώματα της κατάθλιψης, όπως οι διαταραχές ύπνου, η κόπωση και η έλλειψη όρεξης, συχνά θεωρούνται ως φυσιολογικές αλλαγές λόγω ηλικίας. Από την άλλη πλευρά, η φαινομενική άνοια των ηλικιωμένων μπορεί να βελτιωθεί από τη στιγμή που η κατάθλιψη θα αναγνωριστεί και θα θεραπευτεί. Η κοινωνική απομόνωση, οι απροσδιόριστοι πόνοι, οι παραισθήσεις και οι διαταραχές στη μνήμη στους ηλικιωμένους μπορεί να είναι σημάδια κατάθλιψης ,όπως και άλλων νοσημάτων. Η κατάθλιψη στους ηλικιωμένους ίσως να είναι δύσκολο να αναγνωριστεί αν το άτομο με κατάθλιψη προσπαθεί να καλύψει την κατάστασή του με αποτέλεσμα την αρνητική εικόνα για τον εαυτό του και τον φόβο για τις ψυχικές διαταραχές.

Επιλόχειος κατάθλιψη

Η γέννηση ενός παιδιού προκαλεί έντονα συναισθήματα.

Οι περισσότερες μαμάδες είναι πολύ συναισθηματικές μετά τη γέννηση ενός παιδιού. Ο συναισθηματισμός χαρακτηρίζεται από κλάμα, εναλλαγές στη διάθεση, ευερεθιστότητα και προβλήματα με τον ύπνο και την όρεξη. Ίσως να νιώθετε περίεργα με το μωρό. Συχνά η αγάπη για το μωρό εξελίσσεται σιγά σιγά.

Οι μη ρεαλιστικές προσδοκίες και οι ιστορίες ότι αυτή είναι η πιο όμορφη περίοδος στη ζωή μιας μητέρας χωρίς αναγνώριση των μεγάλων δυσκολιών που φέρνει, στη μητέρα και το ζευγάρι, θα οδηγήσει αναπόφευκτα σε ψυχολογικά προβλήματα και συναισθήματα ενοχών.

Τα έντονα συναισθήματα είναι απολύτως φυσιολογικά, γεννιούνται από τις αλλαγές που φέρνει στη ζωή σας ένα μωρό, η εμπειρία της γέννησης και οι ορμονικές αλλαγές. Περισσότερο από όλα η μητέρα χρειάζεται κατανόηση και υποστήριξη από τους κοντινούς της ανθρώπους και τους γιατρούς.

Η πρόγνωση για την επιλόχειο κατάθλιψη είναι καλή

Η επιλόχειος κατάθλιψη είναι μια κατάσταση που απαιτεί θεραπεία. Υπάρχει μια λεπτή διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στα έντονα συναισθήματα και την κατάθλιψη, και μερικές φορές η κατάθλιψη εμφανίζεται αργά. Η επιλόχειος κατάθλιψη εμφανίζεται μέσα σε ένα χρόνο από τη γέννηση, τα συμπτώματα της είναι όμοια με αυτά των καταθλιπτικών επεισοδίων. Ωστόσο, μαζί με την εξουθένωση, την έλλειψη πρωτοβουλιών και του άγχους, η μητέρα ίσως να έχει ιδεοληψίες και φόβους σχετικά με το μωρό και τη φροντίδα του, για παράδειγμα η μητέρα σκέφτεται μήπως βλάψει το μωρό.

Αυτοί οι φόβοι είναι σπάνια δικαιολογημένοι, αλλά είναι σημαντικό πάντα να ζητάτε βοήθεια για την επιλόχειο κατάθλιψη. Η επιλόχειος κατάθλιψη συχνά περιλαμβάνει συναισθήματα ενοχών, τα οποία αρχικά ίσως να παρεμποδίζουν τη μητέρα να ζητήσει βοήθεια. Η μητέρα ίσως να αρχίσει να σκέφτεται ότι δεν μπορεί να μιλήσει για την κατάθλιψη σε κανέναν, επειδή όλοι περιμένουν από αυτή να είναι χαρούμενη με το μωρό της. Ωστόσο, η επιλόχειος κατάθλιψη είναι μια ψυχική διαταραχή που δεν αφορά την αγάπη της μητέρας προς το μωρό.

Η πρόγνωση για την επιλόχειο κατάθλιψη είναι καλή. Μπορείτε να κάνετε το τεστ για την επιλόχειο κατάθλιψη, για μια πρώτη εκτίμηση αν εμφανίζετε συμπτώματα κατάθλιψης.

Σωματικά νοσήματα και κατάθλιψη

Μια σοβαρή σωματική ασθένεια μπορεί να προκαλέσει κατάθλιψη. Ο καρκίνος, για παράδειγμα, αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης κατάθλιψης. Υπάρχουν πολλές ομάδες υποστήριξης για ανθρώπους με διαφορετικά νοσήματα.

Τα σοβαρά προβλήματα υγείας επηρεάζουν τη διάθεση. Οι αλλαγές στη ζωή και οι διαφορετικοί φόβοι που προκαλεί μια ασθένεια ασκούν πίεση στην ψυχική υγεία ενός ατόμου. Μερικές φορές αυτές οι αλλαγές ίσως να προκαλούν έντονο στρες και να οδηγούν στην κατάθλιψη. Έτσι, πρέπει να θεραπευτεί και η κατάθλιψη.

Η κατάλληλη θεραπεία μιας σωματικής ασθένειας μπορεί να προλάβει την εμφάνιση της κατάθλιψης: οι επαρκείς πληροφορίες για τη νόσο και τη θεραπεία της, η διαθεσιμότητα του ιατρικού προσωπικού και η ομαλή θεραπεία είναι πολύ σημαντικά στοιχεία για την ψυχική υγεία του ασθενή.

Εποχιακή συναισθηματική διαταραχή

Η περίπτωση της κατάθλιψης που παρατηρείται τον χειμώνα, ίσως να είναι εποχιακή συναισθηματική διαταραχή. Κατά τη διάρκεια των σκοτεινών μηνών του έτους, ένας αριθμός ανθρώπων κοιμάται πιο αργά, είναι πιο νευρικοί, κουράζονται εύκολα, έχουν έντονη επιθυμία για φαγητό και παίρνουν βάρος. Για ένα μικρό αριθμό ανθρώπων αυτά τα συμπτώματα γίνονται έντονα και οδηγούν στην εποχιακή συναισθηματική διαταραχή. Αυτή η διαταραχή περιλαμβάνει ανησυχία, απελπισία και αυτοκαταστροφικές σκέψεις.

Μαζί με τις άλλες θεραπευτικές μεθόδους που εφαρμόζονται για τη θεραπεία της εποχιακής συναισθηματικής διαταραχής χρησιμοποιείται και η φωτοθεραπεία, π.χ. με τη χρήση έντονου φωτός. Η άσκηση και οι εξωτερικές δραστηριότητες, συχνά επιδρούν θετικά στη διάθεση.  Η τακτική άσκηση αξίζει σίγουρα τον κόπο όταν αντιμετωπίζετε αυτή τη διαταραχή.

Υποστήριξη από την οικογένεια και τους φίλους

Η υποστήριξη της οικογένειας και των φίλων έχει σημαντική επίδραση στην ανάρρωση. Για παράδειγμα, ένα άτομο που έχει κατάθλιψη είναι εύκολο να απομονωθεί και η κόπωση που εμπλέκεται στην κατάθλιψη κάνει δύσκολη τη μετακίνηση από το σπίτι. Μια απλή επίσκεψη από φίλους μπορεί να κάνει το άτομο να νιώσει καλύτερα. Επίσης, η ξεκούραση παίζει σημαντικό ρόλο. Δεν μπορείτε να εξαφανίσετε την κατάθλιψη απλά λέγοντας σε έναν ασθενή "να νιώσει καλά".

Ωστόσο, η απομόνωση από τις κοινωνικές σχέσεις δεν προάγει την ανάρρωση. Δεν έχουμε όλοι οικογένειες ή φίλους που μιλούν εύκολα για αυτή τη διαταραχή. Αλλά οι ασθενείς πρέπει να σκεφτούν τον εαυτό τους και τη δική τους ψυχική υγεία και να κάνουν ότι μπορούν για να αναρρώσουν.

Τι μπορώ να κάνω για να βοηθήσω ένα κοντινό μου πρόσωπο που έχει κατάθλιψη;

Τα άτομα με κατάθλιψη δεν έχουν την ενέργεια να διατηρήσουν τις προσωπικές τους σχέσεις και απομονώνονται από τον υπόλοιπο κόσμο. Οι στενές σχέσεις και οι κοινωνικές επαφές είναι πολύ σημαντικές για όλους τους ανθρώπους. Οι άνθρωποι με κατάθλιψη χρειάζονται ακόμα περισσότερο υποστήριξη και βοήθεια από τους κοντινούς τους ανθρώπους, ώστε να προλάβουν την περαιτέρω απομόνωση και να νικήσουν την κατάθλιψη.

Όταν ένας αγαπημένος μας έχει κατάθλιψη, αυτό απαιτεί την κινητοποίησή μας

Η κατάθλιψη σε ένα άτομο κοντινό μας είναι μια πολύ δύσκολη κατάσταση: τα συναισθήματα της μοναξιάς και της αβοηθητότητας που βιώνει το άτομο με κατάθλιψη, είναι πολύ βαρύ φορτίο. Όταν κάποιος κοντινός μας άνθρωπος έχει κατάθλιψη, δεν ξέρουμε πως να φερθούμε, και συχνά νιώθουμε ανάμικτα και επώδυνα συναισθήματα. Οι συγγενείς και οι φίλοι πρέπει να θυμούνται ότι πρόκειται για μια ψυχική νόσο και πως είναι απαραίτητη η ιατρική βοήθεια. Η ουσιαστική θεραπεία της κατάθλιψης μπορεί να προέλθει μόνο από ένα ψυχίατρο ή ψυχοθεραπευτή (όχι ένα απλό ψυχολόγο). Ωστόσο, είναι θέμα της οικογένειας και των φίλων να διατηρήσουν τις ελπίδες του ατόμου με κατάθλιψη: υπενθυμίστε τους ότι μπορούν να έχουν τη βοήθεια που χρειάζονται και ότι είναι εφικτό να ξεπεράσουν την κατάθλιψη.

Η οικογένεια και οι φίλοι πρέπει να φροντίζουν και για τη δική τους ευεξία και την διαχείριση της κατάστασης

Η οικογένεια, οι φίλοι και οι φροντιστές γενικότερα, πρέπει πάντα να θυμούνται να φροντίζουν και για την δική τους ευεξία. Ένα εξουθενωμένο άτομο δεν έχει την ενέργεια να υποστηρίξει κανέναν άλλο. Αυτό εξηγεί γιατί είναι τόσο σημαντικό να προσπαθήσετε και να ζήσετε τη δική σας ζωή, να βγείτε έξω, να συνεχίσετε τα χόμπι σας ή να κάνετε οτιδήποτε σας κάνει χαρούμενους, ενώ υποστηρίζετε ένα κοντινό σας άνθρωπο που πάσχει από κατάθλιψη.

Να θυμάστε ότι ένα άτομο με κατάθλιψη ίσως να μην θέλει να βλέπει τους κοντινούς του ανθρώπους. Στην πραγματικότητα, ίσως να φοβάται ότι αυτό το φορτίο είναι πολύ βαρύ για εσάς. Το να διατηρήσετε την προσωπική σας ευεξία δεν σημαίνει ότι στερείται κάτι από το άτομο με κατάθλιψη, αντιθέτως σας προστατεύει και δίνει την ψυχική ενέργεια για να μπορέσετε να τον υποστηρίξετε, χωρίς να εξαντληθείτε. Είναι καλό να συζητάτε όσα συμβαίνουν με ανθρώπους που αντιμετωπίζουν την ίδια κατάσταση.

Η κατάθλιψη ίσως να υποτροπιάσει

Η κατάθλιψη έχει την τάση να επανεμφανίζεται (ιδίως όταν υπάρχει βιολογική βάση, που χαρακτηρίζεται ως ενδογενής κατάθλιψη). Όσο πιο σοβαρή είναι η κατάθλιψη και όσο περισσότερα τα καταθλιπτικά επεισόδια, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες επανεμφάνισης (υποτροπής). Η πρώιμη αναγνώριση και η θεραπεία της κατάθλιψης είναι ο καλύτερος τρόπος για την πρόληψη νέων καταθλιπτικών επεισοδίων.

Ανάρρωση από την κατάθλιψη

Η κατάθλιψη είναι η πιο συχνή ψυχική διαταραχή. Κάθε χρόνο, χιλιάδες άνθρωποι αναρρώνουν από την κατάθλιψη. Η ταχύτητα ανάρρωσης από την κατάθλιψη ποικίλλει από άτομο σε άτομο και πολλοί είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν την ανάρρωση. Με την κατάλληλη αγωγή (αντικαταθλιπτικά) η συντριπτική πλειοψηφία των ασθενών εμφανίζει μεγάλη βελτίωση σε ένα μήνα.

Αισιοδοξία για τη ζωή

Είναι πολύ δύσκολο για τους ανθρώπους με κατάθλιψη να νιώσουν αισιόδοξοι για το μέλλον. Τα συμπτώματα της κατάθλιψης περιλαμβάνουν συναισθήματα θλίψης, μελαγχολίας και έλλειψη κινήτρου. Ωστόσο, έχει αποδειχθεί ότι οι άνθρωποι που σκοπίμως τήρησαν μια θετική στάση και πίστεψαν στον εαυτό τους ανάρρωσαν πιο γρήγορα.

Αλλαγή του αρνητικού τρόπου σκέψης

Όταν η κατάθλιψη διαγνωστεί για πρώτη φορά, το άτομο που την αντιμετωπίζει βιώνει ένα ή περισσότερα τραυματικά γεγονότα στη ζωή του, όπως ένα διαζύγιο, ένα χωρισμό, μια απόρριψη ή την απώλεια της δουλειάς. Ωστόσο, οι μελέτες δείχνουν ότι η σημασία αυτών των δύσκολων εμπειριών της ζωής μειώνεται κατά τη διάρκεια ενός καταθλιπτικού επεισοδίου. Φαίνεται ότι η κατάθλιψη είναι πιο πιθανό να επαναληφθεί ως αποτέλεσμα του αρνητικού τρόπου σκέψης και των αρνητικών πεποιθήσεων.

Αυτό είναι ένας φαύλος κύκλος. Όσο η μελαγχολία εδραιώνεται, τόσο οι σκέψεις ενός ατόμου γίνονται πιο σκοτεινές: "Δεν είμαι καλός σε τίποτα, αυτό πιστεύουν οι άλλοι για εμένα, συνήθως αποτυγχάνω…" Αυτές οι αρνητικές σκέψεις με τη σειρά τους κάνουν το άτομο πιο απαισιόδοξο.

Οι περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να ξεπεράσουν αυτή την ανησυχία αλλά ο αρνητικός τρόπος σκέψης είναι συχνός και μόνιμος για τους ανθρώπους με κατάθλιψη. Οι άνθρωποι που έχουν βιώσει επαναλαμβανόμενα καταθλιπτικά επεισόδια πρέπει να μαθαίνουν με διαφορετικούς τρόπους να ελέγχουν τις σκέψεις τους. Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσετε όταν ξεκινά αυτός ο κύκλος αρνητικής σκέψης και να κατανοήσετε ότι αυτές οι σκέψεις δεν ευνοούν την προσωπική σας ευεξία.

Η επίγνωση των προσωπικών σκέψεων είναι απαραίτητη, όχι μόνο για την κατάθλιψη, αλλά και για πολλές άλλες ψυχικές διαταραχές. Η ανάρρωση, για παράδειγμα, στις περιπτώσεις βουλιμίας ή άλλων διατροφικών διαταραχών, είναι πιο εύκολη όταν οι ασθενείς έχουν επίγνωση για τα συναισθήματά και τις σκέψεις που ίσως να οδηγούν σε υπερβολικό φαγητό ή ανθυγιεινό φαγητό. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι επίσης στη διπολική διαταραχή είναι σημαντικό να μάθετε να διακρίνετε τα συμπτώματα της μανίας/υπομανίας.

Άλλες δραστηριότητες

Το γράψιμο βοηθά στην ανάλυση των δύσκολων και τραυματικών εμπειριών, των σκέψεων και των συναισθημάτων, όπως και την αύξηση της κατανόησης του εαυτού. Μερικοί άνθρωποι που έχουν αναρρώσει από την κατάθλιψη λένε ότι με το γράψιμο και το διάβασμα των δικών στους κειμένων κατάφεραν να κατανοήσουν τους λόγους πίσω από το νόσημά τους.

Η καταγραφή ενός ημερολογίου είναι ένας πολύ συνηθισμένος τρόπος για να κατανοήσετε το άγχος σας αλλά πολλοί άνθρωποι επίσης γράφουν ποιήματα ή ιστορίες για να εκφράσουν τα συναισθήματά τους. Υπάρχουν εφαρμογές που σας επιτρέπουν να γράφετε τις εμπειρίες σας και να μοιράζεστε τα συναισθήματά σας με άλλους ανθρώπους. Μπορείτε επίσης να ζωγραφίζετε ή να παίζετε μουσική για να κατανοήσετε τα συναισθήματά σας και να αναρρώσετε.

Άσκηση

Η σωματική άσκηση αυξάνει την έκκριση των "ορμονών της χαράς" στον εγκέφαλο (σεροτονίνη και ντοπαμίνη), όπως επίσης ανακουφίζει την κατάθλιψη και το άγχος. Οι άνθρωποι με σοβαρή κατάθλιψη δυσκολεύονται να βρουν ενέργεια για να κάνουν έστω και μια μικρή βόλτα έξω. Αυτό εξηγεί γιατί τελικά μια απλή βόλτα κάνει τον ασθενή να νιώσει καλύτερα. Όταν σκέφτεστε να κάνετε άσκηση, πρέπει να θυμάστε ότι η λίγη άσκηση είναι καλύτερη από την καθόλου άσκηση. Η άσκηση επίσης βοηθά στην ανακούφιση από την νευρικότητα και την ένταση.

Μικρά βήματα προς την ανάρρωση

Υπάρχει ελπίδα, υπάρχει διέξοδος από την κατάθλιψη, μπορείτε να ξαναβρείτε το χαμόγελό σας και το νόημα στη ζωή. Ο συνδυασμός αλλαγών ζωής, φαρμακευτικής αγωγής και ψυχοθεραπείας είναι ο συντομότερος θεραπευτικός δρόμος.