Χορήγηση αντικαταθλιπτικών

Χορήγηση Αντικαταθλιπτικών

Τι είναι η κατάθλιψη;

Τα συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα είναι φυσιολογικό κομμάτι της ζωής μας. Πότε όμως η θλίψη γίνεται ασθένεια; Η κατάθλιψη είναι η επίμονη θλίψη και κακή διάθεση, με αίσθηση απελπισίας και αδιεξόδου που διαρκεί για περισσότερες από δύο εβδομάδες. Οι άνθρωποι δεν έχουν ενέργεια και δεν μπορούν να απολαύσουν τα πράγματα που συνήθιζαν να κάνουν (ανηδονία). Αυτά τα ψυχολογικά συμπτώματα συνοδεύονται και από ψυχοσωματικά συμπτώματα, όπως οι αλλαγές στην όρεξη ή στον ύπνο. Είναι πολύ συνηθισμένο να υπάρχουν προβλήματα αϋπνίας και οι άνθρωποι να ξυπνούν νωρίς το πρωί και να έχουν στενάχωρες σκέψεις που γυρνούν στο μυαλό τους.

Αντικαταθλιπτικά

Για κάποιους τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα είναι σωτήρια, σώζουν τη ζωή τους κυριολεκτικά, ενώ για άλλους αναποτελεσματικά.

Ο κάθε άνθρωπος έχει ζήσει μια μοναδική εμπειρία όπως η παρακάτω ασθενής μας: η Μαρία πέρασε μια πολύ δύσκολη χρονιά όταν ο πατέρας της πέθανε από καρκίνο. Η Μαρία λόγω αυτής της απώλειας και του πένθους άρχισε να βυθίζεται στην απελπισία, να έχει ενοχές και να μισεί τον εαυτό της. Έχασε την δουλειά της, τα ενδιαφέροντα της και όλα της φαίνονταν ανούσια. Δεν είχε κίνητρο να κάνει το οτιδήποτε για αυτό ήταν μη παραγωγική. Και με αυτό τον τρόπο μισούσε ακόμα περισσότερο τον εαυτό της. Τελικά η Μαρία αποδέχτηκε την πρόταση να πάρει αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Μέσα σε τέσσερις εβδομάδες άρχισε να αναρρώνει. Η ψυχοθεραπεία την βοήθησε στη συνέχεια, για να αντιμετωπίσει πραγματικά την απώλεια και τα άλλα προβλήματα στη ζωή της.

Παγκόσμια παρατηρείται μια αύξηση στην κατάθλιψη και στη χρήση των αντικαταθλιπτικών. Οι περιπτώσεις σαν αυτή της Μαρίας δείχνουν ότι τα φάρμακα είναι βοηθητικά.

Η κατάθλιψη είναι σαφώς μια νόσος της εποχής μας, αλλά πάντα υπήρχε και είχε διαφορετικά ονόματα: μελαγχολία, νευρικός κλονισμός, νευρασθένεια ή απλά "νεύρα". Για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν υπήρχαν φάρμακα, τα οποία ανακαλύφθηκαν το 1950. Ήταν τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά. Δεν ήταν ιδανική λύση καθώς οι παρενέργειες όπως η αύξηση βάρους και οι ζαλάδες ήταν έντονες. Αύξαναν τον κίνδυνο για αυτοκτονικό ιδεασμό και λίγα χάπια ήταν αρκετά να προκαλέσουν υπερδοσολογία. Γενικά χορηγούνταν στις πιο σοβαρές περιπτώσεις.

Τα πράγματα άλλαξαν όταν εμφανίστηκε το Prozac (Ladose) το 1988. Ήταν το πρώτο φάρμακο της κατηγορίας των επιλεκτικών αναστολέων της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRIs) που αύξαναν τα επίπεδα της σεροτονίνης. Το Prozac ήταν πιο ασφαλές από τα προηγούμενα αντικαταθλιπτικά, με λιγότερες παρενέργειες, και χρειαζόταν μια δόση την ημέρα.

Η επιτυχία του Prozac οδήγησε στην έρευνα για την ανακάλυψη περισσότερων SSRIs, όπως και των SNRIs που αυξάνουν τα επίπεδα της νοραδρεναλίνης. Χρησιμοποιούνταν επίσης για την αντιμετώπιση του άγχους, των κρίσεων πανικού και της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής.

Σήμερα, υπάρχουν περίπου 30 διαθέσιμα αντικαταθλιπτικά, τα οποία χορηγούνται περισσότερο στις Δυτικές χώρες. Μεταξύ του 2000 και του 2017, η χορήγηση των αντικαταθλιπτικών αυξήθηκε σε πολλές χώρες .

Για μερικούς, η αύξηση της χρήσης  των αντικαταθλιπτικών ήταν ένα σημάδι ότι το στίγμα γύρω από τα προβλήματα ψυχικής υγείας άρχισε να υποχωρεί και ότι οι άνθρωποι ήταν προετοιμασμένοι να ζητήσουν ιατρική βοήθεια. Αλλά δεν αποδέχονται όλοι αυτή την άποψη.

Όσον αφορά την θεωρία της "χημικής ανισορροπίας" και την ιδέα ότι οι SSRIs λειτουργούν διορθώνοντας την έλλειψη σεροτονίνης υπάρχουν πολλές απόψεις. Τα φάρμακα αυξάνουν τα επίπεδα της σεροτονίνης στις συνάψεις μεταξύ των κυττάρων του εγκεφάλου, αλλά δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία που να δείχνουν ότι οι άνθρωποι με κατάθλιψη έχουν λιγότερη σεροτονίνη από τους άλλους. Υπάρχουν ακόμη λιγότερα στοιχεία για τους SNRIs.

Αν και πολλές φορές η αλλαγή στα συναισθήματα συμβαίνει μέσα σε κάποιες ημέρες από την πρώτη δόση, η κατάθλιψη δεν υποχωρεί μέχρι να περάσουν αρκετές εβδομάδες (συνήθως 4-6 εβδομάδες), σαν να χρειάζεται χρόνος για να μάθουν ξανά οι άνθρωποι όσα έκαναν. Μια άλλη εξήγηση για το πως δρουν τα αντικαταθλιπτικά είναι ότι ενισχύουν την ανάπτυξη νέων εγκεφαλικών κυττάρων, πράγμα που χρειάζεται εβδομάδες.

Παρενέργειες αντικαταθλιπτικών φαρμάκων

Όπως συμβαίνει με όλα τα φάρμακα, τα πιθανά οφέλη πρέπει να υπερτερούν των πιθανών παρενεργειών/κινδύνων. Όπως ποικίλλουν οι αποκρίσεις ποικίλλουν όπως και οι παρενέργειες. Αν και γενικά οι ανεπιθύμητες παρενέργειες είναι λιγότερες από αυτές που προκαλούσαν τα παλιότερα αντικαταθλιπτικά, εξακολουθούν να υπάρχουν και περιλαμβάνουν για παράδειγμα την αύξηση σωματικού βάρους και τη μείωση της λίμπιντο. Επίσης οι πρώτες ημέρες με τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα μπορεί να έχουν κάποιες ανεπιθύμητες ενέργειες, με στις οποίες θα πρέπει να δείξει υπομονή ο θεραπευόμενος.

Πολλοί γιατροί θεωρούν ότι τα αντικαταθλιπτικά αξίζουν να τα δοκιμάσει κάποιος, και πάντα μπορεί να τα διακόψει αν οι παρενέργειες είναι έντονες. Κάθε ψυχίατρος συζητά με τον ασθενή και αξιολογεί τα υπέρ και τα κατά. Τα συμπτώματα στέρησης είναι αυτά που πυροδότησαν την αμφισβήτηση για τα αντικαταθλιπτικά. Όμως δεν βιώνουν όλοι συμπτώματα στέρησης. Η συμβουλή που δίνουν όλοι οι ψυχίατροι είναι οι ασθενείς να μειώνουν αργά τη δόση των αντικαταθλιπτικών.

Την ίδια στιγμή, μερικοί άνθρωποι με σοβαρή νόσο που πραγματικά ωφελούνται από τα αντικαταθλιπτικά, καθυστερούν να τα πάρουν λόγω του στίγματος. Κάποιοι θεωρούν ότι το να πάρουν φάρμακα για ένα πρόβλημα ψυχικής υγείας είναι σημάδι αδυναμίας ή ελάττωμα του χαρακτήρα. Αν δίνουμε το μήνυμα ότι τα αντικαταθλιπτικά λειτουργούν σαν placebo, το μήνυμα είναι ότι η κατάθλιψη δεν είναι πραγματική, αλλά "είναι όλα στο μυαλό". Όμως αυτό είναι λάθος, η κατάθλιψη είναι μία πραγματική νόσος.