Θεωρία του Gordon Allport
Ο Gordon Allport (1897-1967) ήταν ένας αξιοσέβαστος και με επιρροή Αμερικανός λόγιος στο πεδίο της ψυχολογίας. Προερχόταν από μια εργαζόμενη οικογένεια που εκτιμούσε την υγεία και την μόρφωση. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο Allport να αναπτύξει έντονο ενδιαφέρον για την κατανόηση των ανθρώπινων κινήτρων και της προσωπικότητας , που οδήγησε στην θεωρία των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας.
Αφού πήρε το πτυχίο του από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ, ταξίδεψε στη Βιέννη, στην Αυστρία όπου συνάντησε τον Φρόυντ. Αυτή η συνάντηση διαμόρφωσε την καριέρα του και τη συμβολή του στην αμερικανική ψυχολογία.
Αφού συνάντησε τον Φρόυντ, ο Allport επέστρεψε στο Χάρβαρντ για να κάνει το διδακτορικό του στην ψυχολογία. Σε όλη του την καριέρα, που εκτείνεται στο πρώτο μισό του 20ου αιώνα, συνέβαλλε σημαντικά στην ψυχολογία. Μεταξύ των πολλών θεωριών του αυτή που ξεχώρισε ήταν: η ιδέα του για τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας.
Σύμφωνα με τον Allport, αυτά τα χαρακτηριστικά επηρεάζονται από τις εμπειρίες της παιδικής μας ηλικίας, το περιβάλλον στο οποίο ζούμε και την αλληλεπίδραση όλων αυτών. Στην εποχή του Allport, οι ψυχολόγοι πίστευαν ότι τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας διαμορφώνονται από το παρελθόν και τις τρέχουσες συνθήκες. Ο Allport πίστευε ότι η προσωπικότητα αποτελείται από τρεις τύπους χαρακτηριστικών: τα πρωτεύοντα, τα κεντρικά και τα δευτερεύοντα.
Όταν ο Allport συνάντησε τον Φρόυντ για να σπάσει ο πάγος του είπε ότι συνάντησε ένα παιδί στο τρένο προς Βιέννη που φοβόταν μήπως λερωθεί. Το αγόρι αρνιόταν να καθίσει κοντά σε κάποιον που ήταν βρώμικος, παρά τα καθησυχαστικά λόγια της μητέρας του. Ο Allport υποστήριξε ότι το παιδί ίσως να είχε μάθει αυτή τη φοβία από τη μητέρα του, μια πολύ καθαρή και δυναμική γυναίκα. Και μετά από λίγο ο Φρόυντ ρώτησε, "Αυτό το μικρό αγόρι ήσουν εσύ;"
Ο Allport βίωσε την προσπάθεια του Φρόυντ να μειώσει το μικρό μέρος της παρατηρούμενης αλληλεπίδρασης σε ένα ασυνείδητο επεισόδιο της δικής του παιδικής ηλικίας. Και αυτό χρησίμευσε ως υπενθύμιση ότι η ψυχανάλυση ψάχνει πιο βαθιά στο παρελθόν και στο ασυνείδητο μυαλό, παρακάμπτοντας τις υποτιθέμενες πιο σημαντικές, συνειδητές και άμεσες πτυχές των εμπειριών.
Αν και ο Allport ποτέ δεν αρνήθηκε ότι το ασυνείδητο μπορεί να παίζει σχετικό ρόλο σε ορισμένες συμπεριφορές, η δουλειά του πάντα έδινε έμφαση στο συνειδητό επίπεδο και στα κίνητρα.
Θεωρία των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας
Το 1936, ο Allport ανακάλυψε ένα αγγλικό λεξικό που περιείχε περισσότερες από 4000 λέξεις που περιέγραφαν διαφορετικά χαρακτηριστικά της προσωπικότητας. Έτσι ο Allport δημιούργησε τη θεωρία των χαρακτηριστικών της προσωπικότητας κατηγοριοποιώντας τα σε τρεις κατηγορίες.
Πρωτεύοντα χαρακτηριστικά
Κάποια ιστορικά πρόσωπα με ισχυρά πρωτεύοντα χαρακτηριστικά είναι ο Αβραάμ Λίνκολν για την ειλικρίνεια του, ο Μαρκήσιος ντε Σαντ για το σαδισμό του και η Ιωάννα της Λωρραίνης για τον ηρωισμό της. Οι άνθρωποι με τέτοιες προσωπικότητες είναι γνωστοί για τα χαρακτηριστικά τους και το όνομα τους συχνά ταυτίζεται με αυτά. Ο Allport πρότεινε ότι τα πρωτεύοντα χαρακτηριστικά είναι σπάνια και τείνουν να αναπτύσσονται μέσα στα χρόνια.
Όταν είναι παρόντα, τα πρωτεύοντα χαρακτηριστικά διαμορφώνουν το άτομο, την εικόνα για τον εαυτό του, το συναισθηματικό του κόσμο, τις στάσεις και τις συμπεριφορές του.
Κύρια χαρακτηριστικά
Τα κύρια χαρακτηριστικά είναι γενικά χαρακτηριστικά που σχηματίζουν τη βασική δομή της προσωπικότητας. Δεν είναι τόσο κυρίαρχα όσο τα πρωτεύοντα χαρακτηριστικά. Τα κύρια χαρακτηριστικά αποτελούν τα κύρια χαρακτηριστικά που περιγράφουν ένα άτομο. Είναι σημαντικά χαρακτηριστικά αλλά όχι απόλυτα κυρίαρχα.
Σύμφωνα με τη θεωρία του Allport, κάθε άτομο έχει 5-10 κύρια χαρακτηριστικά. Είναι παρόντα σε διαφορετικό βαθμό σε κάθε άτομο. Αυτά περιλαμβάνουν κοινά χαρακτηριστικά όπως η εξυπνάδα, η συστολή και η ειλικρίνεια. Τα κύρια χαρακτηριστικά είναι οι κύριοι παράγοντες που καθορίζουν τις περισσότερες συμπεριφορές μας.
Δευτερεύοντα χαρακτηριστικά
Τα δευτερεύοντα χαρακτηριστικά μερικές φορές σχετίζονται με τις στάσεις ή τις προτιμήσει μας. Είναι προδιαθέσεις που είναι σημαντικά λιγότερο γενικευμένες και σχετικές. Παρατηρούνται σε συγκεκριμένες καταστάσεις ή κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες.
Για παράδειγμα, ένα άτομο που το πρωτεύον χαρακτηριστικό του είναι η αποφασιστικότητα ίσως να δείχνει σημάδια υποταγής όταν η αστυνομία του υποδεικνύει να μειώσει την ταχύτητά του. Αυτό είναι απλώς ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα που ενδέχεται να φανεί ή όχι στη διάρκεια άλλων διαπροσωπικών επαφών.
Σύμφωνα με τον Allport, αυτά τα δευτερεύοντα χαρακτηριστικά είναι δύσκολο να ανιχνευθούν επειδή προκαλούνται από συγκεκριμένες αιτίες.
Ωστόσο, η θεωρία του Allport για τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας θεωρήθηκε μια πρωτοποριακή δουλειά στο πεδίο της ψυχολογίας. Βασίστηκε σε στατιστικά δεδομένα και όχι σε προσωπικές εμπειρίες. Αν και πολλοί συνάδελφοι του είπαν ότι δεν έλαβε υπόψη του την κατάσταση ενός ατόμου.