Άγχος υγείας

Άγχος Υγείας-Υποχονδρίαση

Πολλοί άνθρωποι ξοδεύουν πολλές ώρες στο ίντερνετ και ψάχνουν πληροφορίες για θέματα υγείας. Όταν πονά ο λαιμός τους σκέφτονται αυτόματα τον καρκίνο και όχι κάποιο κρυολόγημα. Και όταν οι ιατρικές εξετάσεις δείχνουν ότι είναι απόλυτα υγιείς, αυτοί δεν νιώθουν καλύτερα. Στο πίσω μέρος του μυαλού τους ακόμη αισθάνονται ότι κάτι δεν πάει καλά.

Αν όλα αυτά σας φαίνονται οικεία τότε μπορεί να έχετε άγχος υγείας. Το άγχος υγείας είναι μια κατάσταση που κάνει τους υγιείς ανθρώπους να ανησυχούν ότι είναι άρρωστοι, ακόμη και όταν δεν έχουν κανένα σύμπτωμα ή έχουν ήπια συμπτώματα όπως ο πονόλαιμος. Το άγχος υγείας είναι γνωστό ως υποχονδρίαση, μικροβιοφοβία ή αρρωστοφοβία.

Οι άνθρωποι με άγχος υγείας φοβούνται σοβαρές ασθένειες όπως ο HIV, ο καρκίνος, η σκλήρυνση κατά πλάκας, η άνοια και συμβάματα όπως το εγκεφαλικό και το έμφραγμα. Ανησυχούν όταν έχουν πονόλαιμο ή κρυολογήσουν. Αυτός ο φόβος ότι μπορεί να έχουν μια σοβαρή ασθένεια παρεμβαίνει στην καθημερινότητά τους. Κάνουν συνεχώς εξετάσεις, επισκέπτονται συχνά γιατρούς και ξοδεύουν πολύ χρόνο για να ανησυχούν. Αλλά κάποιοι δεν ανησυχούν μόνο για τη δική τους υγεία αλλά και για την υγεία των αγαπημένων τους.

Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν πολλές φοβίες για την υγεία τους, φοβούνται τον καρκίνο και τα νοσήματα του καρδιαγγειακού. Άλλοι ανησυχούν για τους σπίλους στο δέρμα, περιστασιακές αρρυθμίες, το μούδιασμα και το μυρμήγκιασμα.

Μπορεί κάποιος να έχει επισκεφθεί το γιατρό του, όλα να είναι καλά και το βράδυ πριν κοιμηθεί να σκεφτεί μια έκφραση του γιατρού ότι οι όγκοι μπορούν να εμφανιστούν οποιαδήποτε στιγμή, για αυτό καλό είναι να κάνει έλεγχο ξανά σε έξι μήνες αν κάτι τον ανησυχεί. Τότε οι σκέψεις κατακλύζουν το μυαλό του και αναρωτιέται γιατί του το είπε αυτό ο γιατρός, αν συμβαίνει κάτι κακό, αν δεν έχει παρατηρήσει κάτι, που οφείλονται οι πονοκέφαλοι και η ζαλάδα. Όλες αυτές οι ανησυχίες δεν αφήνουν το άτομο να κοιμηθεί και καταλήγει να ψάχνει στο διαδίκτυο απαντήσεις για όσα νιώθει. Καταλήγει να διαβάζει άρθρα για τα συμπτώματα του καρκίνου στον εγκέφαλο με αποτέλεσμα να αρχίσει να νιώθει ζάλη. Και αρχίζει πάλι να αναρωτιέται αν έχει κάτι.

Το συγκεκριμένο άτομο δεν έχει κάποια ασθένεια έχει άγχος για την υγεία του. Πολλοί άνθρωποι με άγχος υγείας δεν μπορούν να λειτουργήσουν σωστά ή να απολαύσουν τη ζωή εξαιτίας των φόβων και των ανησυχιών τους. Ελέγχουν συνεχώς τις λειτουργίες του σώματος (αναπνοή, καρδιακός ρυθμός), τα σημάδια στο σώμα και τα σωματικά συμπτώματα (πονοκέφαλο, πόνο στο στομάχι, ζαλάδα). Ίσως να ανησυχούν για συγκεκριμένα όργανα του σώματος (εγκέφαλος, καρδιά) ή για μια ασθένεια που έχουν ακούσει στις ειδήσεις ή στη δουλειά. Πιστεύουν ότι έχουν κάτι, ή ότι είναι σε κίνδυνο να κολλήσουν κάποια σοβαρή ασθένεια. Κάποιοι επισκέπτονται συνεχώς τους γιατρούς και κάνουν εξετάσεις για να βεβαιωθούν ότι όλα είναι καλά, αλλά δεν είναι πρόθυμοι να ζητήσουν βοήθεια για την ψυχική τους υγεία γιατί πιστεύουν ότι η κατάστασή τους είναι καθαρά ιατρική.

Το άγχος υγείας είναι πολύ συχνό, και επηρεάζει το 4-5% των ανθρώπων. Αλλά οι ειδικοί πιστεύουν ότι το ποσοστό είναι κοντά στο 12%. Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες αγχώδεις διαταραχές που είναι πιο συχνές στις γυναίκες, το άγχος για την υγεία επηρεάζει το ίδιο τους άνδρες και τις γυναίκες.

Γιατί το άγχος υγείας επιμένει παρά την επιβεβαίωση των γιατρών;

Αν και κάποιοι άνθρωποι αρνούνται να κάνουν εξετάσεις επειδή φοβούνται το χειρότερο, η συνεχής επιβεβαίωση από τους γιατρούς, οι επαναλαμβανόμενες εξετάσεις είναι συχνό φαινόμενο όταν κάποιος έχει άγχος υγείας. Η επιβεβαίωση από τον γιατρό δημιουργεί μια προσωρινή ανακούφιση. Όμως ο φαύλος κύκλος επαναλαμβάνεται καθώς νέες σκέψεις και σωματικά συμπτώματα έρχονται στην επιφάνεια, και οδηγούν στην αναζήτηση πληροφοριών, στις παρερμηνείες και στην ανησυχία με αποτέλεσμα να επισκέπτονται ξανά τον γιατρό για να μην νιώθουν αβεβαιότητα. Ο κύκλος επαναλαμβάνεται κάθε φορά που εμφανίζεται μια νέα σκέψη ή σύμπτωμα.

Στο άγχος για την υγεία υπάρχει μια παρερμηνεία των συμπτωμάτων και της αντίληψης των φυσιολογικών αισθήσεων ως επικίνδυνες. Το σώμα μας είναι περίπλοκο και παράγει όλα τα σωματικά συμπτώματα που μπορεί να είναι ξαφνικά, δυσάρεστα και ανεπιθύμητα αλλά όχι επικίνδυνα.

Οι φυσιολογικές αισθήσεις στο σώμα που μπορούν να προκαλέσουν φόβο και ανησυχία περιλαμβάνουν τις αλλαγές στην όραση, στον καρδιακό ρυθμό, στην αρτηριακή πίεση, στην αναπνοή και στους μύες. Αυτές οι αλλαγές είναι φυσιολογικές και ακίνδυνες, αλλά όταν ένα άτομο πιστεύει ότι τα συμπτώματα οφείλονται σε κάποια σοβαρή ασθένεια , αυτό προκαλεί άγχος. Οι αισθήσεις είναι πραγματικές αλλά οι πεποιθήσεις είναι λάθος.

Όλες οι ανησυχίες για την υγεία δεν υποδεικνύουν άγχος υγείας

Το να ανησυχεί κάποιος για την υγεία του δεν είναι το ίδιο με το άγχος υγείας. Είναι φυσιολογικό να ανησυχείτε για την υγεία σας κάποιες φορές. Ίσως να έχετε ενόχληση στο στομάχι και να αναρωτιέστε αν είναι σημάδι για κάτι σοβαρό. Αν είχατε κάποια σοβαρή ασθένεια στο παρελθόν, ίσως να αγχώνεστε για το μέλλον.

Υπάρχει διαφορά ανάμεσα σε ένα άτομο που δεν έχει συμπτώματα ή έχει ελάχιστα συμπτώματα και ανησυχεί ότι θα αρρωστήσει και σε ένα άτομο που έχει συμπτώματα. Οι άνθρωποι με άγχος υγείας συχνά παρερμηνεύουν τα φυσιολογικά συμπτώματα και νομίζουν ότι είναι πολύ σοβαρά. Αν για παράδειγμα μουδιάσει το χέρι τους δεν κουνιούνται για να φύγει το μούδιασμα αλλά ανησυχούν μήπως παθαίνουν εγκεφαλικό. Τα συμπτώματα του άγχους, όπως η ένταση στους μύες, ο πόνος στο στήθος, η ταχυκαρδία, ο πονοκέφαλος και η ζαλάδα μπορεί να επιδεινώνουν το στρες κάποιου για την υγεία του.

Σημάδια άγχους υγείας

Πώς θα καταλάβετε αν είστε άρρωστος ή αν απλά ανησυχείτε ότι θα αρρωστήσετε; Μερικά σημάδια του άγχους υγείας περιλαμβάνουν:

• Δεν έχετε συμπτώματα, αλλά φοβάστε ότι θα αρρωστήσετε.
• Όταν ο γιατρός επιβεβαιώνει ότι δεν έχετε κάποια ασθένεια ή όταν οι εξετάσεις σας δείχνουν ότι είστε απόλυτα υγιείς, δεν ανακουφίζεται η νευρικότητά σας.
• Συνεχώς ψάχνετε στο ίντερνετ πληροφορίες για θέματα υγείας.
• Αν διαβάσετε μια ιστορία για κάποια ασθένεια, αρχίζετε να ανησυχείτε ότι την έχετε.
• Οι ανησυχίες για την υγεία σας παρεμβαίνουν στη ζωή σας, στη δουλειά σας, στην οικογένειά σας, στις δραστηριότητες σας.

Πολύ συχνά οι άνθρωποι με άγχος υγείας έχουν συγκεκριμένα μοτίβα συμπεριφοράς που ένας γιατρός μπορεί να τα παρατηρήσει. Αυτοί οι άνθρωποι μπορεί να παίρνουν τηλέφωνο το γιατρό τους πέντε, έξι, επτά φορές την εβδομάδα. Κάθε τρεις με τέσσερις μήνες κάνουν εξετάσεις για να δουν αν έχουν κάτι.

Γιατί οι άνθρωποι παρερμηνεύουν τις αισθήσεις στο σώμα τους και υπερεκτιμούν τον κίνδυνο;

Μερικές φορές η παρερμηνεία οφείλεται στις υποθέσεις για μια νόσο. Κάποιος για παράδειγμα λέει, ο ιός διασπείρεται εύκολα και είναι πολύ εύκολο να αρρωστήσω. Οι άνθρωποι με άγχος για την υγεία τους έχουν άκαμπτους ορισμούς της καλής υγείας στο μυαλό τους και ίσως να πιστεύουν ότι κάθε σύμπτωμα σημαίνει ότι έχουν κακή υγεία.

Το άγχος είναι ένας προστατευτικός μηχανισμός. Ωστόσο, όταν ασχολούμαστε συνεχώς με κάτι έχουμε την τάση να το παρατηρούμε και να δίνουμε σημασία σε συμπτώματα που πριν θα αγνοούσαμε. Όταν ψάχνετε συνεχώς για συμπτώματα μπορεί να παρατηρείτε λεπτές αισθήσεις που πριν θα αγνοούσατε. Όταν παρατηρείτε συνεχώς το σώμα σας οι αισθήσεις που νιώθετε ενισχύονται και διαρκούν περισσότερο.

Κάθε τι που βλέπετε στο σώμα σας δημιουργεί αβεβαιότητα και αμφιβολίες, και σας δίνει την ευκαιρία να δημιουργήσετε ιστορίες. Καθώς φαντάζεστε τα χειρότερα, το σύστημα κινδύνου του σώματος ενεργοποιείται και εκδηλώνονται τα συμπτώματα του άγχους (ταχυπαλμία, πόνος στο στήθος, δυσκολία στην αναπνοή, νευρικότητα, ζαλάδα, ναυτία, σφίξιμο στο στομάχι, εφίδρωση, πονοκέφαλος κλπ) και δίνει στη φαντασία σας τροφή για να δημιουργήσει απίστευτα σενάρια. Τα συμπτώματα είναι πραγματικά όχι όμως και οι σκέψεις.

Θεραπεία για το άγχος υγείας

Καθώς είναι πιθανό να αντιμετωπίζετε άγχος και κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας, είναι καλό να κάνετε κάποιες εξετάσεις και να μιλήσετε με το γιατρό σας. Αν οι εξετάσεις δεν δείξουν κάποιο παθολογικό αίτιο τότε ένας ψυχοθεραπευτής θα σας βοηθήσει να καταπολεμήσετε το άγχος σας. Η ψυχοθεραπεία είναι η πιο αποτελεσματική θεραπεία για κάθε μορφή άγχους περιλαμβανομένου του άγχους για την υγεία.

Στην ψυχοθεραπεία θα μάθετε να αναγνωρίζετε τις σκέψεις σας, τις συμπεριφορές σας και τις αντιδράσεις σας.  Οι σκέψεις μας επηρεάζουν το πως νιώθουμε και πως συμπεριφερόμαστε. Η ψυχοθεραπεία θα σας βοηθήσει να ξεπεράσετε τους φόβους σας αλλάζοντας τον τρόπο σκέψης και τις προβληματικές συμπεριφορές. Αν μάθετε να αναγνωρίζετε την αιτία του άγχους θα μπορέσετε να διαχειριστείτε την αβεβαιότητα.

Με την βοήθεια της ψυχοθεραπείας θα μάθετε νέες δεξιότητες ώστε να μπορέσετε να διαχειριστείτε το άγχος σας. Μερικά πλεονεκτήματα της ψυχοθεραπείας είναι τα εξής:

• Η αναγνώριση των ανησυχιών και των πεποιθήσεων που σας προκαλούν άγχος υγείας
• Η εκμάθηση νέου τρόπου κατανόησης των αισθήσεων του σώματος αλλάζοντας τους μη βοηθητικούς τρόπους σκέψης
• Η κατανόηση του πως οι ανησυχίες επηρεάζουν την συμπεριφορά σας
• Οι καλύτεροι τρόποι διαχείρισης της ανησυχίας και του στρες

Το άγχος υγείας μπορεί να βελτιωθεί με την ψυχοθεραπεία. Μερικοί άνθρωποι δεν ανταποκρίνονται όμως στην ψυχοθεραπεία. Ο ψυχίατρος μπορεί να σας προτείνει κάποια φαρμακευτική αγωγή για να ανακουφιστείτε από τα συμπτώματα του άγχους.

Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα, όπως οι επιλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRIs) χρησιμοποιούνται συχνά για την θεραπεία του άγχους υγείας. Αν έχετε κάποια συνυπάρχουσα διαταραχή της διάθεσης ή αγχώδη διαταραχή , η φαρμακευτική αγωγή βοηθά στη θεραπεία και αυτών των καταστάσεων.