Παιδικά τραύματα και ενήλικη ζωή – επιδράσεις του τραύματος

Παιδικά τραύματα και ενήλικη ζωή

Τα τραυματικά γεγονότα περιλαμβάνουν πολλές καταστάσεις: από την σεξουαλική ή την σωματική κακοποίηση, μέχρι την διάγνωση και ανακοίνωση προβλημάτων υγείας στο ίδιο το παιδί ή στην οικογένειά του, όπως του καρκίνου. Όμως τα τραυματικά βιώματα που βιώνει κάποιος στην παιδική ηλικία επηρεάζουν και την ενήλικη ζωή, επειδή συμβαίνουν σε μια ηλικία που ο εγκέφαλος αναπτύσσεται και είναι (βιολογικά και ψυχικά) πολύ ευάλωτος.

Η αντίληψη του παιδιού για αυτά τα γεγονότα είναι εξίσου σημαντική με όσα πραγματικά συνέβησαν. Αν και η ζωή ενός παιδιού μπορεί να μην κινδυνεύει, το παιδί μπορεί να αντιλαμβάνεται την κατάσταση ως απειλητική για τη ζωή του. Πολλές φορές οι ενήλικες χρησιμοποιούν την έκφραση, "ήταν πολύ μικρός όταν όλα συνέβησαν , δεν θα θυμάται τίποτα όταν μεγαλώσει". Όμως τα ψυχικά τραύματα της παιδικής ηλικίας καταγράφονται στο ασυνείδητο και έχουν επίδραση σε όλη τη ζωή μας. Και τα παιδιά αν και είναι ανθεκτικά, δεν είναι φτιαγμένα από πέτρα.

Αυτό δεν σημαίνει ότι ένα παιδί θα έχει κάποιο συναισθηματικό πρόβλημα αν αντιμετωπίσει μια τρομακτική εμπειρία στη ζωή του. Αλλά είναι πολύ σημαντικό να αναγνωρίσετε πότε το παιδί σας έχει ανάγκη την βοήθεια ενός ειδικού ψυχοθεραπευτή για να μπορέσει να διαχειριστεί το τραύμα. Η πρώιμη παρέμβαση βοηθά στην πρόληψη των επιδράσεων του τραύματος στην ενήλικη ζωή.

Τι είναι το τραύμα της παιδικής ηλικίας;

Υπάρχουν πολλές διαφορετικές εμπειρίες που μπορούν να αποτελέσουν ένα τραύμα. Το τραύμα της παιδικής ηλικίας είναι ένα τρομακτικό, επικίνδυνο ή βίαιο γεγονός. Μπορεί να μην συμβαίνει στο ίδιο το παιδί αλλά σε ένα αγαπημένο του πρόσωπο. Αυτή η κατάσταση προκαλεί φόβο, ανησυχία και αναστάτωση. Η σωματική ή η σεξουαλική κακοποίηση, είναι τραυματικά για ένα παιδί. Γεγονότα που έχουν συμβεί μία φορά, όπως μια φυσική καταστροφή ή ένα ιατρικό τραύμα, μπορεί να έχει μακροχρόνιες ψυχολογικές επιπτώσεις σε ένα παιδί.

Το συνεχές στρες, όπως το να ζει κάποιος σε μια επικίνδυνη γειτονιά ή να είναι θύμα εκφοβισμού, μπορεί να είναι τραυματικό, ακόμη και αν αποτελεί καθημερινότητα για έναν ενήλικα.

Το τραύμα της παιδικής ηλικίας δεν χρειάζεται να συμβαίνει άμεσα στο παιδί. Μπορεί να βλέπει κάποιον αγαπημένο του να υποφέρει και αυτό είναι το ίδιο τραυματικό. Η έκθεση στη βία μπορεί να τραυματίσει ένα παιδί. Φυσικά αυτό δεν σημαίνει ότι όλες οι εμπειρίες είναι τραυματικές.

Τραυματικά βιώματα της παιδικής ηλικίας και μετατραυματικό στρες

Πολλά παιδιά εκτίθενται σε τραυματικά βιώματα κάποια στιγμή στη ζωή τους. Αν και τα περισσότερα νιώθουν ανησυχία από το τραυματικό γεγονός, η πλειοψηφία επανέρχεται σε φυσιολογική κατάσταση σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα. Όμως μερικά παιδιά επηρεάζονται λιγότερο από τις καταστάσεις από ότι άλλα.

Περίπου το 3-15% των κοριτσιών και το 1-6% των αγοριών εμφανίζει μετατραυματικό στρες μετά από ένα τραυματικό γεγονός.

Τα παιδιά με διαταραχή μετατραυματικού στρες αναβιώνουν το τραύμα μέσα στο μυαλό τους ξανά και ξανά. Μπορεί να αποφεύγουν οτιδήποτε τους υπενθυμίζει το τραύμα, σε όλη την παιδική ηλικία αλλά και την ενήλικη ζωή.

Μερικές φορές τα παιδιά πιστεύουν ότι έχουν χάσει κάποια προειδοποιητικά σημάδια που θα μπορούσαν να προβλέψουν το τραυματικό γεγονός. Στην προσπάθειά τους να προλάβουν κάποιο μελλοντικό τραύμα, είναι συνεχώς σε εγρήγορση και ψάχνουν προειδοποιητικά σημάδια για κάτι κακό.

Τα παιδιά με διαταραχή μετατραυματικού στρες έχουν επίσης θέματα:

• Θυμού και επιθετικότητας
• Άγχους
• Κατάθλιψης
• Δυσκολεύονται να εμπιστευτούν τους άλλους
• Φόβου
• Απομόνωσης
• Χαμηλής αυτοεκτίμησης
• Αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών

Ακόμη και τα παιδιά που δεν εμφανίζουν μετατραυματικό στρες έχουν κάποια συναισθηματικά ή συμπεριφορικά θέματα μετά από ένα τραυματικό γεγονός, τα οποία μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Θέματα θυμού
• Προβλήματα συγκέντρωσης
• Αλλαγές στην όρεξη
• Εμφάνιση νέων φόβων
• Έντονες σκέψεις για το θάνατο ή την ασφάλεια
• Ευερεθιστότητα
• Απώλεια ενδιαφέροντος για καθημερινές δραστηριότητες
• Προβλήματα ύπνου
• Θλίψη
• Σωματικά συμπτώματα όπως ο πονοκέφαλος και ο στομαχόπονος

Οι επιδράσεις του τραύματος της παιδικής ηλικίας στην ενήλικη ζωή

Τα τραύματα της παιδικής ηλικίας έχουν αρνητική, μακροχρόνια επίδραση στην συναισθηματική, την ψυχολογική και την σωματική υγεία.

Το τραύμα της παιδικής ηλικίας συνδέεται με διαταραχές των συναισθημάτων , όπως το άγχος που αποτελεί συνδετικό κρίκο ανάμεσα στα τραύματα της παιδικής ηλικίας και τις ψυχικές διαταραχές (όπως η κατάθλιψη, οι κρίσεις πανικού, η αποπραγματοποίηση, κα). Οι άνθρωποι που έχουν μεγαλώσει σε ένα συναισθηματικά κακοποιητικό περιβάλλον είναι πιο πιθανό να αντιδρούν έντονα στο στρες και να έχουν διαπροσωπικά προβλήματα ως ενήλικες.

Οι εκδηλώσεις ενός ψυχικού τραύματος της παιδικής ηλικίας στην ενήλικη ζωή μπορεί να περιλαμβάνουν:

• Παθητικά επιθετική συμπεριφορά: οι ενήλικες που έχουν βιώσει κάποιο τραύμα στην παιδική τους ηλικία συνήθως κουβαλούν πολύ θυμό που δεν μπορούν να τον διαχειριστούν. Αντί να αντιμετωπίσουν τα επώδυνα συναισθήματα ειλικρινά, τα θάβουν μέσα τους και εμφανίζουν μια παθητικά επιθετική συμπεριφορά που τους απομονώνει και καταστρέφει τις σημαντικές τους σχέσεις. Αυτοί οι άνθρωποι χρησιμοποιούν το σαρκασμό ως άμυνα. Δεν νιώθουν άνετα όταν δείχνουν το θυμό τους επειδή δεν ξέρουν τι θα γίνει αν το κάνουν. Έτσι φέρονται με παθητικά επιθετικό τρόπο, προστατεύοντας την ήδη πληγωμένη τους καρδιά με αυτοκαταστροφικό τρόπο.
• Προβλήματα προσκόλλησης: οι άνθρωποι που έχουν βιώσει κάποιο ψυχικό τραύμα μεταξύ έξι μηνών και τριών ετών είναι πιο επιρρεπείς στην προβληματική προσκόλληση με τους ανθρώπους που τους φροντίζουν. Δεν μπορούν να εμπιστευτούν εύκολα τους ανθρώπους και έτσι δεν μπορούν να δημιουργήσουν ικανοποιητικές κοινωνικές σχέσεις. Αυτό επηρεάζει τη διάθεση και τη συμπεριφορά τους. Και είναι πολύ δύσκολο όταν δεν μπορούν να εμπιστευτούν κανένα.
• Μειωμένη γνωστική ικανότητα: όταν τα παιδιά κακοποιούνται ή παραμελούνται συχνά εμφανίζουν κάποια γνωστικά προβλήματα. Μπορεί να είναι θέματα μνήμης, φτωχές λεκτικές ικανότητες και προβλήματα στη συγκέντρωση.
• Φτωχή εικόνα του εαυτού: αυτό σημαίνει ότι δεν γνωρίζετε πως να ερμηνεύσετε τις σκέψεις και τα συναισθήματα που έχετε για τον εαυτό σας. Όταν δεν μπορείτε να διαχωρίσετε αυτά τα συναισθήματα και τις αντιλήψεις έχετε μια διαστρεβλωμένη εικόνα για συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων.
• Αλλαγές στη συνειδητότητα: αν ένα τραύμα της παιδικής ηλικίας επαναλαμβάνεται για πολλά χρόνια, μπορεί να ωθήσει τα παιδιά (και τους ενήλικες) σε μια κατάσταση αποσύνδεσης. Ως παιδιά, δεν μπορούμε να αναγνωρίσουμε τις διαφορετικές συνειδητές καταστάσεις, έτσι δεν μπορούμε να τις σταματήσουμε. Αυτές οι καταστάσεις μας απομακρύνουν από τον πραγματικό εαυτό μας και όλα όσα έχουν αξία στη ζωή μας. Ακόμη και μετά από χρόνια μπορεί να βασίζεστε σε αυτές τις καταστάσεις για να μπορέσετε να επιβιώσετε όταν τα πράγματα γίνονται δύσκολα.
• Έλλειψη ελέγχουν των συμπεριφορών: τα δεδομένα δείχνουν ότι αν κάποιος ενήλικας είναι παρορμητικός , έχει βιώσει κάποια μορφή τραύματος στην παιδική ηλικία. Αυτοί που έχουν βιώσει τραύματα στην παιδική τους ηλικία συχνά δυσκολεύονται να ελέγξουν τη συμπεριφορά τους. Κάνουν όσα νιώθουν χωρίς να έχουν μάθει πως να αντιδρούν διαφορετικά. Για πολλούς, αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος που ξέρουν για να τραβήξουν τη προσοχή.
• Διαρκής θυματοποίηση: όταν είμαστε παιδιά, είναι αδύνατο να κατανοήσουμε γιατί συμβαίνουν άσχημα πράγματα. Για αυτό το λόγο, πολλοί από εμάς κάνουν παράλογους συλλογισμούς για να εξηγήσουν τα αρνητικά γεγονότα της ζωής και αυτό το κουβαλούν και στην ενήλικη ζωή. Η κακοποίηση ή η παραμέληση μας ωθούν στη δημιουργία μιας ταυτότητας θύματος και όταν αυτό συμβαίνει είναι δύσκολο να δείτε τον εαυτό σας σαν κάποιον που έχει τη δύναμη και το έλεγχο στη ζωή του.

Μακροχρόνιες επιδράσεις στην υγεία

Τα τραυματικά γεγονότα επηρεάζουν την ανάπτυξη του εγκεφάλου ενός παιδιού και έχουν συνέπειες που διαρκούν μια ζωή. Όσο πιο δύσκολες είναι οι εμπειρίες που βιώνει ένα παιδί τόσο υψηλότερος είναι ο κίνδυνος για την υγεία και την ευεξία του.

Τα τραύματα της παιδικής ηλικίας αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης:

• Άσθματος
• Στεφανιαίας νόσου
• Κατάθλιψης
• Διαβήτη
• Εγκεφαλικού επεισοδίου

Οι μελέτες έχουν δείξει ότι οι απόπειρες αυτοκτονίας είναι σημαντικά αυξημένες στους ενήλικες που έχουν βιώσει κάποιο τραύμα, όπως η σωματική κακοποίηση, η σεξουαλική κακοποίηση και η ενδοοικογενειακή βία στην παιδική ηλικία.

Προσκόλληση και σχέσεις

Η σχέση ενός παιδιού με το φροντιστή του, είτε είναι οι γονείς, είτε οι παππούδες είτε κάποιος άλλος, είναι ζωτικής σημασίας για την συναισθηματική και την σωματική του υγεία. Η σχέση και η προσκόλληση βοηθούν τα παιδιά να εμπιστεύονται τους άλλους, να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους και να αλληλεπιδρούν με τον κόσμο γύρω τους.

Όταν ένα παιδί βιώνει ένα τραύμα που του μαθαίνει ότι δεν μπορεί να εμπιστεύεται τους άλλους ή να βασίζεται στο φροντιστή του, είναι πιο πιθανό να πιστέψει ότι ο κόσμος γύρω του είναι ένα τρομακτικό μέρος και ότι όλοι οι ενήλικες είναι επικίνδυνοι, και αυτό καθιστά εξαιρετικά δύσκολη τη δημιουργία σχέσεων στην παιδική ηλικία.

Τα παιδιά που δυσκολεύονται να διατηρήσουν υγιή προσκόλληση με τους φροντιστές τους μπορεί να έχουν θέματα στις ρομαντικές σχέσεις στην ενήλικη ζωή.

Το τραύμα της παιδικής ηλικίας είναι ένα από τα πιο δύσκολα πράγματα που καλείται κάποιος να αντιμετωπίσει για να μπορέσει επουλώσει τις βαθιές πληγές που αφήνουν. Όταν ένα παιδί βιώνει τον κίνδυνο, την απώλεια και την αβεβαιότητα αυτό τον κυνηγά και στην ενήλικη ζωή και στις σχέσεις οι οποίες μας προσφέρουν χαρά και ικανοποίηση.

Μπορείτε να ελαχιστοποιήσετε την επίδραση των τραυμάτων της παιδικής ηλικίας κατανοώντας τους τρόπους με τους οποίους το τραύμα επηρεάζει τη ζωή σας. Όταν καταλάβετε πλήρως πως το τραύμα σας επηρεάζει, μπορείτε να αποδεχτείτε τα γεγονότα και τα συναισθήματα όπως είναι: μια αντίδραση επιβίωσης σε μια κατάσταση που δεν μπορούσατε στο "τότε" να ελέγξετε. Αυτό το μοναχικό και πληγωμένο παιδί είναι ασφαλές στο "σήμερα" αλλά χρειάζεται να του το υπενθυμίζετε κάποιες φορές.