Μύθοι και αλήθειες για την κατάθλιψη

Κατάθλιψη

Η κατάθλιψη είναι μια σοβαρή νόσος. Αλλά οι μύθοι, οι λανθασμένες αντιλήψεις και το στίγμα γύρω από τις ψυχικές διαταραχές συνεχίζουν να βάζουν φραγμούς στην θεραπεία. Η κατάθλιψη μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή. Όσο περισσότερο κατανοούμε την κατάθλιψη τόσες περισσότερες ζωές μπορούν να σωθούν.

Η κατάθλιψη δεν οφείλεται πάντα σε μια αιτία

Μερικές φορές οι άνθρωποι εμφανίζουν κατάθλιψη επειδή χάνουν τη δουλειά τους, βιώνουν την απώλεια ενός αγαπημένου τους προσώπου. Όμως η κλινική κατάθλιψη δεν χρειάζεται μια συγκεκριμένη αιτία για να εμφανιστεί. Οι νευροδιαβιβαστές στον εγκέφαλο που είναι υπεύθυνοι για τη ρύθμιση της διάθεσης μπορεί να μην είναι σε ισορροπία και να προκαλούν άσχημα συναισθήματα ακόμη και αν όλα στη ζωή σας πάνε καλά.

Πολλοί παράγοντες μπορούν να προκαλέσουν κατάθλιψη

Οι αιτίες της κατάθλιψης δεν είναι απόλυτα κατανοητοί, αλλά πιστεύεται ότι η καλύτερη εξήγηση για αυτή είναι ο συνδυασμός παραγόντων, όπως η γενετική προδιάθεση και συγκεκριμένοι περιβαλλοντικοί παράγοντες.

Όταν κάποιος έχει ένα γονέα ή έναν παππού με κατάθλιψη αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης της κατάθλιψης, πράγμα που δείχνει ότι τα γονίδια παίζουν ρόλο.

Άλλοι παράγοντες που συνδέονται με την κατάθλιψη περιλαμβάνουν την ανισορροπία στους νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου, τις ορμόνες, τις αλλαγές στις εποχές, το άγχος και τα ψυχικά τραύματα.

Νευροδιαβιβαστές

Η κατάθλιψη έχει συνδεθεί με μια ανισορροπία στους νευροδιαβιβαστές που επηρεάζουν την διάθεση. Σε αυτούς περιλαμβάνονται η ντοπαμίνη, η σεροτονίνη και η νορεπινεφρίνη. Η θεωρία είναι ότι τα υπερβολικά αυξημένα ή μειωμένα επίπεδα αυτών των νευροδιαβιβαστών μπορούν να προκαλέσουν ή να συμβάλλουν στην κατάθλιψη.

Ορμόνες

Οποιαδήποτε μεταβολή στην παραγωγή ή στην λειτουργία των ορμονών, όπως για παράδειγμα στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, στην εμμηνόπαυση ή τα προβλήματα του θυρεοειδή αδένα, μπορεί να συμβάλλουν στην κατάθλιψη.

Αλλαγές στις εποχές

Η μείζονα κατάθλιψη με εποχικό μοτίβο οφείλεται στις μεταβολές του κιρκάδιου ρυθμού του σώματος. Μια αλλαγή στις εποχές μπορεί να παρέμβει τον ύπνο, και αυτό συμβάλλει στην καταθλιπτική διάθεση.

Άγχος και τραύματα

Η απώλεια ενός αγαπημένου μας προσώπου, ένα ψυχικό τραύμα, η κακοποίηση και οι μεγάλες αλλαγές στη ζωή (όπως το διαζύγιο ή η απώλεια της δουλειάς) μπορεί να προκαλέσουν κατάθλιψη. Αυτό οφείλεται στα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης που εκκρίνονται στη διάρκεια ψυχοπιεστικών , τραυματικών γεγονότων. Η κορτιζόλη επηρεάζει τα επίπεδα της σεροτονίνης και έτσι μπορεί να εμφανιστεί κατάθλιψη.

Η κατάθλιψη δεν είναι το ίδιο με την απλή θλίψη

Η θλίψη είναι κομμάτι της ανθρώπινης φύσης μας, μια φυσιολογική αντίδραση σε επώδυνες καταστάσεις. Όλοι μας βιώνουμε θλίψη κάποια στιγμή στη ζωή μας. Η κατάθλιψη, ωστόσο, είναι μια σοβαρή ψυχική νόσος με συμπτώματα πολύ πιο έντονα από την πεσμένη διάθεση.

Όταν η θλίψη μετατρέπεται σε κατάθλιψη, υπάρχουν κάποια σημάδια που περιλαμβάνουν:

• αλλαγές στην όρεξη, στο σωματικός βάρος και στον ύπνο
• μειωμένη σεξουαλική επιθυμία
• αισθήματα ανησυχίας, απελπισίας ή αβοηθητότητας
• αισθήματα νευρικότητας και ευερεθιστότητας
• επίμονα συναισθήματα θλίψη ή κενού
• σωματικά συμπτώματα όπως οι πονοκέφαλοι, τα προβλήματα του γαστρεντερικού, οι μυϊκοί πόνοι που δεν υποχωρούν με θεραπεία
• ανηδονία, δηλαδή απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που πριν απολαμβάνατε
• δυσκολία στη συγκέντρωση, στη μνήμη και στη λήψη αποφάσεων

Η κατάθλιψη δεν είναι απλά η άσχημη διάθεση

Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσουν όλοι ότι οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν κατάθλιψη δεν θα νιώσουν έτσι απλά καλύτερα. Η μείζονα κατάθλιψη χρειάζεται ιατρική φροντίδα για να θεραπευτεί. Η κατάθλιψη προκαλεί συναισθηματικά και σωματικά συμπτώματα τα οποία πρέπει να αντιμετωπίζονται με συμπόνια όπως κάθε άλλο νόσημα. Η ψυχοθεραπεία βοηθά τους ανθρώπους να αναγνωρίσουν τον αρνητικό τρόπο σκέψης που τους κάνει να νιώθουν απελπισία, να εξερευνήσουν τις συμπεριφορές που επιδεινώνουν την κατάθλιψη και να ανακτήσουν την αίσθηση της ευχαρίστησης στη ζωή τους.

Η κατάθλιψη είναι μια πραγματική νόσος

Οι άνθρωποι που βιώνουν κατάθλιψη δεν είναι αδύναμοι ή τρελοί. Η κατάθλιψη είναι μια σοβαρή ψυχική νόσος που οι επιστήμονες πιστεύουν ότι οφείλεται σε ανισορροπία στους νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου. Οι ακόλουθοι νευροδιαβιβαστές παίζουν σημαντικό ρόλο στην ρύθμιση της διάθεσης και σε άλλες λειτουργίες στο σώμα:

• Ντοπαμίνη: βοηθά στη ρύθμιση των συναισθημάτων, της σκέψης, του κινήτρου και της επιβράβευσης
• Νορεπινεφρίνη: αυξάνει το ρυθμό της καρδιάς και την αρτηριακή πίεση όταν ενεργοποιείται ο μηχανισμός πάλης ή φυγής σε καταστάσεις στρες
• Σεροτονίνη: ο νευροδιαβιβαστής της χαράς που βοηθά στη ρύθμιση της διάθεσης και παίζει κύριο ρόλο στην συνολική αίσθηση της ευεξίας

Ο θυμός πίσω από την κατάθλιψη

Ένα δυνατό συναίσθημα πίσω από την κατάθλιψη είναι ο θυμός. Ο θυμός μπορεί να είναι ένα δύσκολο συναίσθημα αλλά είναι μια φυσιολογική ανθρώπινη αντίδραση στην απογοήτευση. Ο θυμός όμως μπορεί τελικά να σας κάνει να αισθάνεστε χειρότερα, όταν δεν εκφράζετε τον θυμό άμεσα μπορεί να τον στρέφεται προς τον εαυτό σας. Είναι σημαντικό να επιτρέψετε στον εαυτό σας να απελευθερώσει όσα νιώθει, αλλά την ίδια στιγμή, χρειάζεται να ελέγχετε τα συναισθήματα σας ώστε να μην είναι επιβλαβή. Μπορείτε να αναγνωρίσετε και να αποδεχτείτε το θυμό με υγιή τρόπο ώστε να απελευθερώνετε τα συναισθήματά σας χωρίς να κάνετε κακό στον εαυτό σας.

Εσωτερική επικριτική φωνή και κατάθλιψη

Η κατάθλιψη τροφοδοτείται από την εσωτερική μας φωνή. Αυτή η φωνή μπορεί να γίνει ιδιαίτερα επικριτική. Στους ανθρώπους με κατάθλιψη, αυτή η εσωτερική επικριτική φωνή είναι πανίσχυρη και πολλές φορές καταστροφική. Μπορεί να σας λέει συνεχώς ότι δεν είστε αρκετοί, ότι δεν είστε άξιοι να είστε χαρούμενοι, ότι ποτέ δεν θα σας αγαπήσουν, ότι ποτέ δεν θα πετύχετε τίποτα. Η εσωτερική επικριτική φωνή μπορεί να σας οδηγεί σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές όπως η απομόνωση, η υπερβολική κατανάλωση φαγητού.

Για να καταπολεμήσετε την κατάθλιψη είναι ανάγκη να ελέγξετε αυτό το κομμάτι του εαυτού σας που σας σαμποτάρει. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι θα ανατρέξετε σε εμπειρίες της παιδικής ηλικίας για να αναγνωρίσετε από που προέρχεται αυτή η επικριτική φωνή και πως αυτές οι σκέψεις επηρέασαν τη ζωή σας.

Θεραπεία της κατάθλιψης

Υπάρχουν πολλές αποτελεσματικές θεραπευτικές επιλογές διαθέσιμες για την κατάθλιψη, όπως η φαρμακευτική αγωγή και η ψυχοθεραπεία. Επίσης το EMDR, ο βελονισμός και η ομοιοπαθητική βοηθούν στην θεραπεία της κατάθλιψης.

Η θεραπεία είναι εξατομικευμένη ώστε να ταιριάζει σε κάθε άνθρωπο και στα συμπτώματά του. Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής βοηθούν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης.

Ψυχοθεραπεία

Ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε ανθρώπου η ψυχοθεραπεία μπορεί να είναι ατομική, ομαδική, οικογενειακή ή ζεύγους.

Αντικαταθλιπτικά φάρμακα

Ειδικά όταν συνδυάζεται με την ψυχοθεραπεία, η φαρμακευτική αγωγή είναι αρκετά αποτελεσματική στην κατάθλιψη. Τα πιο συχνά φάρμακα που χορηγούνται στην κατάθλιψη περιλαμβάνουν:

• Τους επιλεκτικούς αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRI αντικαταθλιπτικά)
• Τους επιλεκτικούς αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης-νορεπινεφρίνης (SNRI)
• Τους αναστολείς της μονοαμινικής οξειδάσης (MAO, δεν χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα)
• Τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά

Αλλαγές στον τρόπο ζωής

Εκτός από την ψυχοθεραπεία και την φαρμακευτική αγωγή , υπάρχουν κάποιες αλλαγές στον τρόπο ζωής που μπορούν να σας βοηθήσουν να διαχειριστείτε τα συμπτώματα της κατάθλιψης και τις παρενέργειες της φαρμακευτικής αγωγής.

• Διατροφή: δεν υπάρχει μια διατροφή που να θεραπεύει την κατάθλιψη, αλλά υπάρχουν συγκεκριμένες τροφές που μπορείτε να καταναλώσετε ή να αποφύγετε που παίζουν ρόλο στην διάθεση και στην ρύθμιση των συναισθημάτων. Τα επεξεργασμένα τρόφιμα, το αλκοόλ, η ζάχαρη υπονομεύουν την ψυχική υγεία ενώ τροφές όπως τα φρούτα και τα λαχανικά, τα ψάρια, η γαλοπούλα, το κοτόπουλο, οι ξηροί καρποί και οι σπόροι μπορούν να ενισχύσουν την διάθεση.
• Άσκηση: η άσκηση βελτιώνει τη διάθεση, μειώνει το στρες και ανακουφίζει από τα συμπτώματα της κατάθλιψης. Ο τύπος της άσκησης που επιλέγετε πρέπει να βασίζετε στις ανάγκες σας και στις προτιμήσεις σας. Στην ρουτίνα σας μπορεί να περιλαμβάνεται η αερόβια άσκηση, όπως το τρέξιμο, το κολύμπι, το ποδήλατο και ασκήσεις που χαλαρώνουν όπως η γιόγκα και το τάι τσι.
• Διαχείριση του άγχους: το στρες μπορεί να οδηγήσει στην κατάθλιψη ή να επιδεινώσει τα συμπτώματα. Για αυτό συνήθειες όπως η καλή διατροφή, η τακτική άσκηση, ο καλός ύπνος, ο διαλογισμός, οι τεχνικές διαχείρισης του άγχους είναι πολύ σημαντικές.