Μορφές συναισθηματικής κακοποίησης

Μορφές Συναισθηματικής Κακοποίησης

Η κακοποίηση είναι οποιαδήποτε συμπεριφορά που έχει ως σκοπό τον έλεγχο και την υποταγή ενός άλλου ανθρώπου με τη χρήση του φόβου, της ταπείνωσης και της λεκτικής ή σωματική βίας. Η συναισθηματική κακοποίηση είναι μια μορφή κακοποίησης που έχει ψυχολογική και όχι σωματική φύση. Μπορεί να περιλαμβάνει από λεκτική βία και συνεχή κριτική μέχρι πιο ύπουλες τεχνικές όπως ο εκφοβισμός, η χειραγώγηση.

Η συναισθηματική κακοποίηση συστηματικά υπονομεύει την αυτοπεποίθηση του θύματος, της αξία του και την εμπιστοσύνη στον εαυτό του. Είτε γίνεται μέσω εκφοβισμού, καθοδήγησης, συμβουλών , το αποτέλεσμα είναι το ίδιο. Τελικά, το θύμα χάνει την αίσθηση του εαυτού του. Η συναισθηματική κακοποίηση δημιουργεί πληγές οι οποίες είναι πιο βαθιές και διαρκούν περισσότερο από αυτές που προκαλεί η σωματική βία.

Τύποι συναισθηματική κακοποίησης

Η συναισθηματική κακοποίηση μπορεί να έχει πολλές μορφές. Τρία είναι τα βασικά μοτίβα κακοποιητικής συμπεριφοράς και περιλαμβάνουν την επίθεση, την άρνηση και την ελαχιστοποίηση.

Επίθεση

Οι επιθετικές μορφές της κακοποίησης περιλαμβάνουν τους χαρακτηρισμούς, τις φωνές, τις κατηγορίες, τις απειλές και τις διαταγές. Οι επιθετικές συμπεριφορές είναι γενικά άμεσες και προφανείς. Το άτομο που ασκεί συναισθηματική βία κρίνει ή υπονομεύει την ποιότητα και την αυτονομία του άλλου ατόμου ,πράγματα που είναι ουσιαστικά για κάθε υγιή ενήλικη σχέση. Αυτό το μοτίβο επικοινωνίας (που είναι γνωστό ως λεκτική βία) είναι πιο έντονο όταν το κακοποιητικό άτομο έχει επιθετική στάση.

Η επιθετική κακοποίηση μπορεί να παίρνει και έμμεσες μορφές όπως η κριτική, οι συμβουλές, η προσφορά λύσεων, η ανάλυση, η διερεύνηση σε μια προσπάθεια το κακοποιητικό άτομο να βοηθήσει το θύμα. Σε κάποιες περιπτώσεις, αυτές οι συμπεριφορές μπορεί να είναι μια προσπάθεια υποτίμησης, ελέγχου ή ταπείνωσης και όχι βοήθεια.

Άρνηση

Με αυτό τον τρόπο το άτομο που ασκεί την κακοποίηση προσπαθεί να στρεβλώσει ή να υπονομεύσει την αντίληψη του θύματος για τον κόσμο. Αυτό συμβαίνει όταν ο θύτης αρνείται ή αποτυγχάνει να κατανοήσει την πραγματικότητα. Ο θύτης αρνείται όσα έχει πει και δεν αναλαμβάνει τις ευθύνες που του αναλογούν. Αρνείται να ακούσει, να επικοινωνήσει και είναι συναισθηματικά απόμακρος.

Πολλές φορές ο θύτης βλέπει το θύμα όχι ως ξεχωριστό άτομο αλλά ως προέκταση του εαυτού του και αρνείται κάθε άποψη ή συναίσθημα που διαφέρει από τα δικά του.

Υποβάθμιση

Η υποβάθμιση είναι μια λιγότερο ακραία μορφή άρνησης. Σε αυτή την περίπτωση, ο θύτης μπορεί να μην αρνείται ένα συγκεκριμένο γεγονός που συνέβη αλλά να κάνει το θύμα να αναρωτιέται για την συναισθηματική του αντίδραση στο γεγονός. Πολλές φορές ο θύτης μπορεί να χρησιμοποιεί εκφράσεις όπως, "Υπερβάλλεις", "Είσαι πολύ ευαίσθητος", οι οποίες δείχνουν ότι τα συναισθήματα του θύματος είναι λάθος.

Η υποβάθμιση συμβαίνει όταν ο θύτης λέει ότι όλα όσα κάνετε είναι ασήμαντα. Η άρνηση και η ελαχιστοποίηση μπορεί να είναι εξίσου καταστροφικές. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση, οι διαφωνίες , η στρέβλωση της πραγματικότητας, των συναισθημάτων και των εμπειριών σας μπορεί να σας κάνουν να αμφιβάλλετε για τον εαυτό σας και να μην εμπιστεύεστε την κρίση σας.

Κατανόηση κακοποιητικών σχέσεων

Κανένας δεν έχει την πρόθεση να είναι σε μια κακοποιητική σχέση, αλλά τα άτομα που κακοποιούνται λεκτικά από έναν γονέα ή ένα σημαντικό άτομο συχνά μπαίνουν σε παρόμοιες καταστάσεις ως ενήλικες. Αν ένας γονέας είχε την τάση να υποβαθμίζει τις εμπειρίες και τα συναισθήματά σας και κρίνει τις συμπεριφορές σας, ίσως να μην έχετε μάθει να βάζετε τα δικά σας όρια, να έχετε τη δική σας άποψη και να κατανοείτε τα δικά σας συναισθήματα. Κατά συνέπεια, αυτή η ελεγκτική στάση μπορεί να σας φαίνεται οικεία ή και φυσιολογική, αν και είναι καταστροφική.

Τα θύματα της κακοποίησης συχνά νιώθουν αδύναμα και κρύβουν μέσα τους  φόβο και θυμό. Η ειρωνεία είναι ότι οι θύτες τείνουν να έχουν τα ίδια συναισθήματα. Οι θύτες είναι επίσης πιθανό να έχουν μεγαλώσει σε κακοποιητικό περιβάλλον και να έχουν μάθει την κακοποίηση ως τρόπο για να αντιμετωπίσουν τα δικά τους συναισθήματα αδυναμίας, φόβου και θυμού. Έτσι, οι θύτες έλκονται από άτομα που θεωρούν τον εαυτό τους αδύναμο ή δεν έχουν μάθει να κατανοούν τα συναισθήματα και τη γνώμη τους. Αυτό επιτρέπει στο θύτη να νιώθει ασφάλεια και να έχει τον έλεγχο και να αποφεύγει έτσι τα δικά του συναισθήματα.

Η κατανόηση των μοτίβων στις σχέσεις σας, ειδικά στις σχέσεις με τα μέλη της οικογένειά σας και άλλα σημαντικά άτομα, είναι το πρώτο βήμα προς την αλλαγή. Όταν δεν είναι ξεκάθαρο το ποιοι είστε σε μια σχέση ίσως να εκδηλώνεται με διαφορετικούς τρόπους. Μπορεί για παράδειγμα να συμπεριφέρεστε ως θύτες κάποιες φορές και ως θύματα κάποιες άλλες. Ίσως να παρατηρήσετε ότι σας κακοποιούν στις ρομαντικές σας σχέσεις και αυτό σας επιτρέπει να σας ελέγχουν. Σε μια φιλική σχέση , ωστόσο, μπορεί να είστε αυτός που χειραγωγεί και προσπαθεί να βοηθήσει τους άλλους. Όταν ξέρετε καλά τον εαυτό σας μπορείτε να αποτρέψετε την κακοποίηση στη ζωή σας.

Φέρεστε κακοποιητικά στον εαυτό σας;

Συχνά επιτρέπουμε σε ανθρώπους στη ζωή μας να μας συμπεριφέρονται όπως περιμένουμε. Αν νιώθετε ότι δεν είστε αρκετοί, μπορεί να επιλέγετε συντρόφους που αντανακλούν αυτή την εικόνα πίσω σε εσάς. Αν είστε πρόθυμοι να ανέχεστε την άσχημη συμπεριφορά από τους άλλους, ή συμπεριφέρεστε και εσείς με άσχημο τρόπο είναι πιθανό ότι θα φέρεστε στον εαυτό σας με τον ίδιο τρόπο. Αν είστε θύτες ή θύματα καλό είναι να σκεφτείτε πως φέρεστε στον εαυτό σας. Τι εκφράσεις χρησιμοποιείτε προς τον εαυτό σας; Μάθετε να αγαπάτε και να φροντίζετε τον εαυτό σας και έτσι θα ενισχύσετε την αυτοεκτίμησή σας και είναι πιο πιθανό να δημιουργήσετε υγιείς σχέσεις.

Βασικά δικαιώματα στη σχέση

Αν είστε σε μια συναισθηματικά κακοποιητική σχέση, ίσως να μην έχετε ξεκάθαρα ιδέα για το πως είναι μια υγιής σχέση. Καλό είναι να γνωρίζετε τα δικαιώματα που έχετε σε μια σχέση:

• Το δικαίωμα στην συναισθηματική υποστήριξη.
• Το δικαίωμα να σας ακούνε και να σας απαντούν με ευγένεια.
• Το δικαίωμα να έχετε την άποψή σας, ακόμη και αν ο σύντροφός σας έχει διαφορετική γνώμη.
• Το δικαίωμα να αναγνωρίζετε τα συναισθήματα και τις εμπειρίες σας ως αληθινές.
• Το δικαίωμα να σας ζητούν συγνώμη μετά από προσβλητικά σχόλια.
• Το δικαίωμα να παίρνετε ξεκάθαρες απαντήσεις στις ερωτήσεις.
• Το δικαίωμα να ζείτε απαλλαγμένοι από κατηγορίες.
• Το δικαίωμα να ζείτε χωρίς κριτική.
• Το δικαίωμα να έχετε σεβασμό στη δουλειά και στα ενδιαφέροντά σας.
• Το δικαίωμα στην ενθάρρυνση.
• Το δικαίωμα να ζείτε ελεύθεροι από συναισθηματικές και φυσικές απειλές.
• Το δικαίωμα να ζείτε ελεύθεροι από ξεσπάσματα θυμού και οργή.
• Το δικαίωμα να ζητάτε το σεβασμό.

Προειδοποιητικά σημάδια

Κοινά σημάδια της συναισθηματικής κακοποίησης περιλαμβάνουν την έλλειψη συμπόνιας για το θύμα, θυμό, απαιτητικές και εγωιστικές συμπεριφορές, καταστροφικά μοτίβα στις διαφωνίες. Το θύμα συχνά νιώθει ότι δεν υπάρχει στη σχέση ή ότι πρέπει συνεχώς να προσέχει όσα λέει και κάνει.

Οι μακροχρόνιες επιδράσεις της συναισθηματικής κακοποίησης περιλαμβάνουν σοβαρά θέματα εμπιστοσύνης, χαμηλή αυτοεκτίμηση, προβλήματα υγείας, κατάθλιψη, άγχος και μειωμένη λειτουργικότητα.

Η αγάπη (δεν) είναι τυφλή

Στις ανθυγιεινές σχέσεις, είναι δύσκολο να αποδεχτείτε ότι το άτομο που σας αγαπά σας πληγώνει. Οι θύτες συχνά επιδιώκουν την στοργή και την εξάρτηση του θύματος για δικό τους όφελος.

Ο θύτης χρησιμοποιεί πολλές τακτικές ελέγχου. Μπορεί ο σύντροφός σας να σας απομακρύνει από τους φίλους και την οικογένειά σας, να μην σας επιτρέπει να τους συναντάτε και να κάνει συνεχώς αρνητικά σχόλια για την εμφάνισή σας. Με αυτό τον τρόπο υπονομεύει την αυτοπεποίθησή σας, και έτσι δεν ξέρετε πλέον τι είναι φυσιολογικό.

Με τη βοήθεια ενός έμπιστου ανθρώπου ή του ψυχοθεραπευτή σας μπορείτε να αρχίσετε να καταλαβαίνετε τις λάθος συμπεριφορές. Αρχίστε να σκέφτεστε όχι μόνο την σωματική βία αλλά και τη συναισθηματική. Αρχίζετε να έχετε αμφιβολίες για την εσωτερική σας φωνή επειδή έχετε υποστεί τέτοια χειραγώγηση που δεν μπορείτε να διακρίνετε το σωστό από το λάθος.

Όταν ένας δυσλειτουργικός κύκλος αρχίζει να μοιάζει φυσιολογικός, είναι πιο δύσκολο να βγείτε από αυτόν.

Βγείτε από την κατάσταση

Χρειάζεται κουράγιο για να μπορέσετε να αφήσετε μια κακοποιητική σχέση. Αν αποφασίσετε να φύγετε, μιλήστε πρώτα σε ένα καλό σας φίλο. Φτιάξτε ένα πλάνο ασφαλείας και ανακοινώστε τα νέα από απόσταση. Οι μελέτες δείχνουν ότι η πιο επικίνδυνη στιγμή για μια γυναίκα είναι αυτή.

Αν δεν είστε σίγουροι αν η σχέση σας είναι συναισθηματικά κακοποιητική σκεφτείτε το εξής: μια σχέση πρέπει να σας κάνει να νιώθετε καλύτερα με τον εαυτό σας. Αν δεν νιώθετε έτσι μιλήστε σε έναν έμπιστο φίλο ή σε έναν ψυχοθεραπευτή.

Ένα άτομο δεν χρειάζεται να ασκεί σωματική βία για να είναι κακοποιητικό. Η συναισθηματική κακοποίηση είναι ο θεμέλιος λίθος για κάθε μορφή κακοποίησης, αν και είναι δύσκολο να την διακρίνετε. Τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα συμπεριφοράς όπως οι φωνές, οι χαρακτηρισμοί, η ταπείνωση, οι κατηγορίες, η κριτική, η απομόνωση από τους φίλους και την οικογένεια. Μια σχέση είναι συναισθηματικά κακοποιητική όταν ο ένας σύντροφος χρησιμοποιεί τέτοιες συμπεριφορές για να υπονομεύει και να ελέγχει συστηματικά το σύντροφό του.