Σύστημα Επιβράβευσης
Ο εγκέφαλος μας διαθέτει το δικό του σύστημα επιβράβευσης. Όταν κάνουμε συγκεκριμένα πράγματα, ο εγκέφαλος μας επιβραβεύει και μας κάνει να αισθανόμαστε καλά. Το σύστημα επιβράβευσης του εγκεφάλου προκαλεί συναισθήματα ευχαρίστησης όταν ενεργοποιείται από πράγματα που απολαμβάνουμε όπως το φαγητό.
Οτιδήποτε και αν ενεργοποιεί το σύστημα επιβράβευσης, ο εγκέφαλος μας αντιλαμβάνεται ότι κάτι σημαντικό συμβαίνει που αξίζει να το θυμάται και να το επαναλάβει.
Δύο πράγματα καθοδηγούν τις πράξεις των ανθρώπων, οι ανάγκες όπως το φαγητό, ο ύπνος, η αποφυγή του πόνου και η επιβράβευση. Κάθε γεγονός ή δραστηριότητα είναι μια επιβράβευση που μας δίνει κίνητρο, μας διδάσκει ή προκαλεί ευχάριστα συναισθήματα. Αλλά πώς ο εγκέφαλός μας οδηγεί στην επιβράβευση και πώς αυτό μεταφράζεται σε πράξεις; Η απάντηση βρίσκεται στο σύστημα επιβράβευσης του εγκεφάλου.
Ο ρόλος της ντοπαμίνης στο σύστημα επιβράβευσης
Οι νευρώνες στις διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου ενεργοποιούν το σύστημα επιβράβευσης μέσω της ντοπαμίνης. Οι νευρώνες που παράγουν ντοπαμίνη επικοινωνούν με την κοιλιακή καλυπτρική περιοχή του εγκεφάλου, η οποία επικοινωνεί με περιοχές που επεξεργάζονται την επιβράβευση και οδηγούν σε συμπεριφορές. Οι νευρώνες που απελευθερώνουν ντοπαμίνη ενεργοποιούνται όταν προσδοκούν την επιβράβευση.
Η ντοπαμίνη ενισχύει τις αναμνήσεις που σχετίζονται με την επιβράβευση. Ενισχύει τις συνάψεις, τις συνδέσεις των νευρώνων από όπου περνούν τα νευρικά σήματα, στην περιοχή του εγκεφάλου που ελέγχει τη μνήμη και τη μάθηση, τον ιππόκαμπο. Η σηματοδότηση μέσω ντοπαμίνης στις περιοχές του εγκεφάλου που επεξεργάζονται τα συναισθήματα, την αμυγδαλή, και περιοχές που εμπλέκονται στη σκέψη, ο προμετωπιαίος φλοιός, επίσης συνδέονται με την επιβράβευση.
Δεν είναι η επιβράβευση από μόνη της, αλλά η προσδοκία της επιβράβευσης που επηρεάζει τις συναισθηματικές αντιδράσεις και αναμνήσεις. Η μάθηση της επιβράβευσης συμβαίνει όταν βιώνουμε κάτι απροσδόκητο, όταν η πραγματική επιβράβευση διαφέρει από αυτό που είχαμε προβλέψει. Αν μια επιβράβευση είναι μεγαλύτερη από το αναμενόμενο, η ντοπαμίνη αυξάνεται. Αν η επιβράβευση είναι μικρότερη από το αναμενόμενο, τότε η ντοπαμίνη μειώνεται. Σε αντίθεση, η ακριβής πρόβλεψη της επιβράβευσης, δεν αλλάζει τα επίπεδα της ντοπαμίνης επειδή δεν μαθαίνουμε κάτι καινούργιο.
Η απόκριση στη ντοπαμίνη διαφέρει από άτομο σε άτομο. Σε μερικούς ανθρώπους ο εγκέφαλος αποκρίνεται ισχυρά στην επιβράβευση από ότι στην τιμωρία, ενώ άλλοι αποκρίνονται πιο ισχυρά στις τιμωρίες. Η μάθηση της επιβράβευσης και τα κίνητρα επηρεάζονται σημαντικά από την αμυγδαλή. Οι άνθρωποι που είναι πρόθυμοι να δουλέψουν σκληρά έχουν υψηλότερα επίπεδα ντοπαμίνης στο ραβδωτό σώμα και στον προμετωπιαίο φλοιό, δύο περιοχές που επηρεάζουν το κίνητρο και την επιβράβευση.
Στρες και σύστημα επιβράβευσης
Το οξύ άγχος προκαλεί αλλαγές στα επίπεδα της ντοπαμίνης και στους ντοπαμινεργικούς υποδοχείς. Αυτή η αλλαγή φαίνεται να ενεργοποιεί το σύστημα επιβράβευσης. Το οξύ άγχος δεν προκαλεί συμπτώματα κατάθλιψης όπως συμβαίνει με το χρόνιο άγχος. Το χρόνιο άγχος οδηγεί σε συμπτώματα κατάθλιψης.