Αυτοεκπληρούμενες προφητείες: πώς επηρεάζουν τη ζωή σας;

Αυτοεκπληρούμενη προφητεία

Η αυτοεκπληρούμενη προφητεία συμβαίνει όταν μια προσδοκία ή μια πεποίθηση γίνεται πραγματικότητα. Είναι μια ισχυρή και επαναλαμβανόμενη σκέψη, που βασίζεται σε μια συνειδητή ή ασυνείδητη πεποίθηση, που οδηγεί σε συγκεκριμένη άποψη για τον κόσμο και για το πως λειτουργεί.

Αν έχετε πείσει τον εαυτό σας ότι θα περάσετε άσχημα σε ένα πάρτι, θα συμπεριφέρεστε σαν να συμβαίνει αυτό και τελικά θα περάσετε άσχημα.

Η ψυχολογία πίσω από την αυτοεκπληρούμενη προφητεία

Όταν πιστεύουμε ή φοβόμαστε συγκεκριμένα πράγματα, τους δίνουμε ιδιαίτερη προσοχή , συχνά με αρνητικούς ή ανεπιθύμητους τρόπους. Ακόμη και αν επιμένετε ότι δεν θέλετε κάτι ασυνείδητα, τα "όχι" και τα "δεν" ουσιαστικά δεν αναγνωρίζονται και έτσι το ασυνείδητο μυαλό αναγνωρίζει ότι θέλετε αυτό να συμβεί. Το "δεν" απορρίπτεται.

Αλλά φυσικά, η αυτοεκπληρούμενη προφητεία μπορεί να είναι θετική, όπως συμβαίνει και με το φαινόμενο Πυγμαλίων. Το συγκεκριμένο φαινόμενο παρατηρείται όταν έχετε υψηλές προσδοκίες και αυτό σας οδηγεί σε καλύτερα αποτελέσματα. Έχει πάρει το όνομά του από την Ελληνική μυθολογία και τον μύθο Πυγμαλίωνα, που ερωτεύτηκε ένα άγαλμα που είχε φτιάξει μόνος του.

Ο κύκλος της αυτοεκπληρούμενης προφητείας

Δεν είναι δύσκολο να δείτε ότι οι αυτοεκπληρούμενες προφητείες μπορούν να οδηγήσουν σε ένα κύκλο σκέψεων και συμπεριφορών, καλών και κακών.

Όταν πιστεύουμε κάτι για τον εαυτό μας, είναι πιθανό να συμπεριφερόμαστε με τρόπους που ανταποκρίνονται σε αυτές τις πεποιθήσεις, έτσι ενισχύονται οι πεποιθήσεις και ενθαρρύνονται οι συμπεριφορές.

Ομοίως, όταν πιστεύουμε κάτι για τους άλλους, συμπεριφερόμαστε με τρόπους που ενθαρρύνουν την επιβεβαίωση των υποθέσεων μας, και έτσι ενισχύονται οι πεποιθήσεις μας για αυτούς.

Δεν σκεφτόμαστε πολύ αυτόν τον κύκλο όταν τα αποτελέσματα είναι θετικά, αλλά τα αποτελέσματα μπορεί να είναι αρνητικά και να δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος.

Ένα άτομο που συνεχώς αμφιβάλλει για τις ικανότητές του στη δουλειά του μπορεί ασυναίσθητα να σαμποτάρει τον εαυτό του. Από τη στιγμή που είναι βέβαιο ότι η δουλειά του δεν είναι καλή, μπορεί να αποφεύγει να αφιερώνει χρόνο και προσπάθεια ή να αποφεύγει να κάνει πράγματα.

Αυτό οδηγεί στην έλλειψη εξάσκησης και εμπειρίας, με αποτέλεσμα η δουλειά να μην είναι ανταγωνιστική, και αυτό να οδηγεί με τη σειρά του σε περισσότερες αμφιβολίες και χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Ο κύκλος της αυτοεκπληρούμενης προφητείας περιλαμβάνει τα εξής:

1. Αρχικά, πιστεύετε μια πεποίθηση για τον εαυτό σας.
2. Αυτή η πεποίθηση επηρεάζει τις πράξεις σας προς τους άλλους.
3. Οι πράξεις σας προς τους άλλους, διαμορφώνουν τις πεποιθήσεις σας για αυτούς και επηρεάζουν τις πεποιθήσεις για τον εαυτό σας.
4. Οι πεποιθήσεις τους οδηγούν σε τρόπους συμπεριφοράς που ταιριάζουν με τις πεποιθήσεις σας για αυτούς, πράγμα που ενισχύει τις αρχικές πεποιθήσεις για τον εαυτό σας.

Αυτός ο κύκλος μπορεί να εφαρμοστεί σε πολλά σενάρια και καταστάσεις, όπως το παρακάτω παράδειγμα:

1. Οι δάσκαλοι μπορεί να κρατούν σημειώσεις για κάποιους από τους μαθητές τους. Πιστεύουν ότι κάποιοι είναι ταλαντούχοι και πολλά υποσχόμενοι, ενώ άλλοι είναι πιο ζωηροί.
2. Ένας δάσκαλος μπορεί να συμπεριφέρεται με συγκεκριμένο τρόπο στους πολλά υποσχόμενους μαθητές (να τους ενθαρρύνει, να τους βοηθά) και να συμπεριφέρεται με συγκεκριμένο τρόπο στους ζωηρούς μαθητές (δεν τους αφιερώνει χρόνο και προσπάθεια) και έτσι ενισχύει τις πεποιθήσεις του.
3. Οι μαθητές μπορεί να βλέπουν τον εαυτό τους με τον ίδιο τρόπο που τους βλέπει ο δάσκαλός τους, οι καλοί μαθητές νιώθουν αυτοπεποίθηση και κίνητρο ενώ οι ζωηροί νιώθουν κατώτεροι.
4. Οι μαθητές συμπεριφέρονται με τρόπους που ταιριάζουν με τις πεποιθήσεις για τον εαυτό τους, ενισχύοντας τις υποθέσεις του δασκάλου για αυτούς.

Ο κύκλος της αυτοεκπληρούμενης προφητείας μπορεί να είναι θετικός για τους καλούς μαθητές αλλά μπορεί να είναι καταστροφικός για τους μαθητές που υποθέτουν ότι δεν αξίζουν.

Επίδραση αυτοεκπληρούμενης προφητείας στις σχέσεις

Οι σκέψεις και οι πεποιθήσεις μας επηρεάζουν κάθε πτυχή της ζωής μας και τις σχέσεις μας. Κάποιες συχνές προφητείες σχετικά με τις σχέσεις περιλαμβάνουν, "δεν θα γνωρίσω ποτέ κάποιον να παντρευτώ ή δεν θα κάνω ποτέ οικογένεια". Αλλά όσο περισσότερο μηρυκάζετε αυτές τις σκέψεις, τόσο πιο πολύ το μυαλό σας πιστεύει ότι είναι αληθινές.

Η αυτοεκπληρούμενη προφητεία προκύπτει όταν πιστεύουμε ότι δεν θα βρούμε ποτέ κάποιον, με αποτέλεσμα να μην προσπαθούμε να συμβεί αυτό και έτσι οι σκέψεις μας βγαίνουν αληθινές.

Αν φοβάστε ότι θα σας εγκαταλείψουν ή ότι θα μείνετε μόνοι σας, μπορεί να συμπεριφέρεστε με τρόπους που να το προκαλούν. Αν νιώθετε ότι οι φίλοι σας θα σας εγκαταλείψουν, ίσως να τους απομακρύνετε ή να παίρνετε αρνητικά τη συμπεριφορά τους επειδή σκέφτεστε ότι έτσι και αλλιώς θα σας εγκαταλείψουν.

Επίδραση αυτοεκπληρούμενης προφητείας στη δουλειά

Αν λέτε στον εαυτό σας ότι έχετε κολλήσει σε μια δουλειά για μια ζωή, μπορεί να δράτε με τρόπο ανάλογο (δεν κάνετε αιτήσεις για δουλειά ή δεν επιδιώκετε μια προαγωγή). Αν νιώθετε άσχημα στη δουλειά σας, μπορεί υποσυνείδητα να αρχίσετε να γίνεστε λιγότερο παραγωγικοί.

Αυτές οι αυτοεκπληρούμενες προφητείες συχνά προέρχονται από τους φόβους , τους οποίους πιστεύετε ότι είναι αληθινοί. Αν ανησυχείτε ότι ο εργοδότης σας έχει εκνευριστεί μαζί σας, μπορεί να δημιουργείτε από μόνοι σας ένταση στη σχέση σας.

Μπορεί επίσης να πιστεύετε ότι είστε το πιο σκληρά εργαζόμενο άτομο στην ομάδα και για αυτό να δίνετε τον καλύτερο σας εαυτό καθημερινά.

Αυτοεκπληρούμενη προφητεία και ψυχική υγεία

Είναι σημαντικό να κατανοήσετε την φύση της αυτοεκπληρούμενης προφητείας, ειδικά αν δουλεύετε για να βελτιώσετε τη ζωή σας. Συχνά αυτές οι εσωτερικές αρνητικές πεποιθήσεις και οι προσδοκίες  επηρεάζουν την ψυχική υγεία.

Πολλές ιδεοληψίες και καταναγκαστικές συμπεριφορές, που σχετίζονται με την κατάθλιψη, το άγχος ή την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, έχουν να κάνουν με όσα φοβάστε. Και όσο περισσότερο μένετε σε αυτές, τόσο περισσότερες αυτοεκπληρούμενες προφητείες δημιουργείτε.

Η νευροπλαστικότητα ή ο τρόπος με τον οποίο ο εγκέφαλος εξελίσσεται και αλλάζει εξαρτάται από τις εμπειρίες. Καθώς ο μηρυκασμός των σκέψεων επιμένει και καταστρέφει την ψυχική σας υγεία, ο εγκέφαλος μπορεί να αλλάξει για καλό με λίγη προσπάθεια.

Πώς να καταπολεμήσετε τις αρνητικές αυτοεκπληρούμενες προφητείες;

Όταν αρχίζετε να συνειδητοποιείτε πως οι αρνητικές πεποιθήσεις και οι αντιλήψεις επηρεάζουν τη ζωή σας, το να τις ξεπεράσετε είναι μια πρόκληση. Η ενσυνειδητότητα είναι το πρώτο βήμα. Απλά κατανοήστε τις σκέψεις και τις πεποιθήσεις σας που κρύβονται πίσω από τις συμπεριφορές σας.

Οι θετικές δηλώσεις βοηθούν να αλλάξετε οπτική. Μπορείτε να αντικαταστήσετε όλες τις αρνητικές σκέψεις με θετικές. Με τον καιρό, αυτό είναι πολύ αποτελεσματικό. Βραχυπρόθεσμα όταν δημιουργείτε μια προφητεία, μπορείτε να την ελέγξετε ρωτώντας τον εαυτό σας αν είναι πραγματικότητα.