Ο ρόλος της ψυχοθεραπείας στη θεραπεία του μετατραυματικού στρες

Ψυχοθεραπεία και Μετατραυματικό στρες

Μετά από ένα τραυματικό γεγονός, πολλοί άνθρωποι βιώνουν πολλά συμπτώματα που επηρεάζουν δραστικά την καθημερινότητά τους. Μερικοί άνθρωποι έχουν επαναλαμβανόμενες αρνητικές αναμνήσεις ή δυσκολίες στον ύπνο, ενώ άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν τη νευρικότητα ή τα προβλήματα στις σχέσεις με την οικογένεια και τους φίλους. Όταν τα τραύματα μένουν ανεπίλυτα μπορεί να οδηγήσουν σε διαταραχή μετατραυματικού στρες.

Τι είναι η διαταραχή μετατραυματικού στρες;

Το μετατραυματικό στρες (PTSD) είναι ένα σύνδρομο που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Η διαταραχή μετατραυματικού στρες είναι μια κατάσταση που προκαλείται μετά από ένα τραυματικό γεγονός. Αν και το μετατραυματικό στρες συνδέεται με τους στρατιωτικούς που επιστρέφουν από τον πόλεμο, μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε άνθρωπο βιώνει ένα τραύμα. Τα συμπτώματα του μετατραυματικού στρες περιλαμβάνουν αναδρομές, εφιάλτες, σοβαρό άγχος και ανεξέλεγκτες σκέψεις για το τραυματικό γεγονός, όπως επίσης σωματικά και ψυχικά συμπτώματα.

Η διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD) είναι μια συχνή, πολλές φορές εξουθενωτική κατάσταση για την ψυχική υγεία που παρατηρείται σε ανθρώπους που έχουν βιώσει κάποιο τραυματικό γεγονός. Μπορεί να έχει αρνητική επίδραση στη διάθεση, να μιμείται την κατάθλιψη και χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενα επεισόδια που επηρεάζουν τους ανθρώπους που ζουν ξανά το τραύμα. Οι μελέτες δείχνουν ότι η ψυχοθεραπεία οδηγεί σε μακροχρόνια μείωση των συμπτωμάτων του μετατραυματικού στρες.

Στη διάρκεια της ζωής τους, πολλοί άνθρωποι βιώνουν ή γίνονται μάρτυρες ενός τραυματικού γεγονότος, όπως η σεξουαλική κακοποίηση, η βία, ή οι φυσικές καταστροφές. Τα στοιχεία δείχνουν ότι το 10-20% αυτών των ανθρώπων βιώνει οξύ μετατραυματικό στρες ενώ κάποιοι άλλοι αναπτύσσουν χρόνια συμπτώματα.

Τι συμβαίνει όταν οι άνθρωποι έχουν διαταραχή μετατραυματικού στρες;

Επειδή το μετατραυματικό στρες μπορεί να εμφανιστεί με πολλά συμπτώματα, η διάγνωσή του γίνεται με βάση τα παρακάτω συμπτώματα που έχουν διάρκεια για τουλάχιστον ένα μήνα:

• ένα ή περισσότερα συμπτώματα αναβίωσης του τραύματος (αναδρομές)
• ένα ή περισσότερα συμπτώματα αποφυγής, όπως η αποφυγή αντικειμένων ή τοποθεσιών που σας θυμίζουν το γεγονός
• δύο ή περισσότερα συμπτώματα ευερεθιστότητας, όπως η νευρικότητα , η ταχυκαρδία ή η εφίδρωση
• Δύο ή περισσότερα συμπτώματα που επηρεάζουν την διάθεση ή την αντίληψη, όπως οι αρνητικές σκέψεις ή προβλήματα στην ανάκληση στοιχείων κλειδιών του γεγονότος.

Όταν ένα άτομο έχει διαταραχή μετατραυματικού στρες, ο εγκέφαλος μπορεί να είναι ευαισθητοποιημένος σε μια συνεχή κατάσταση υπερεγρήγορσης. Οι εφιάλτες είναι πολύ συχνοί. Οι άνθρωποι που παλεύουν με το μετατραυματικό στρες συχνά αποφεύγουν πολλά πράγματα που τους υπενθυμίζουν το τραύμα. Αυτό ενισχύει την κοινωνική απομόνωση, δημιουργεί δυσκολίες στη δουλειά και στις σχέσεις. Το μετατραυματικό στρες μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική αδυναμία και συναισθηματικό φορτίο για τους ανθρώπους.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση μετατραυματικού στρες;

Οι άνθρωποι που βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν μετατραυματικό στρες είναι αυτοί που έχουν βιώσει:

• Ενδοοικογενειακή βία
• Απαγωγή ή σεξουαλική κακοποίηση
• Σωματική κακοποίηση
• Μαρτυρία βίαιων πράξεων
• Παραμέληση
• Ξαφνικά ατυχήματα όπως τα αυτοκινητιστικά δυστυχήματα, οι φυσικές καταστροφές ή οι τρομοκρατικές ενέργειες
• Τη διάγνωση μιας απειλητικής νόσου για τη ζωή
• Την ξαφνική απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου

Οι άνθρωποι που υπηρετούν στο στρατό, οι αστυνομικοί, οι πυροσβέστες και οι διασώστες έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να διαγνωστούν με PTSD.

Αν και η εμπειρία ενός τραυματικού γεγονότος δεν σημαίνει αυτόματα ότι θα εμφανιστεί μετατραυματικό στρες , τα στοιχεία δείχνουν ότι οι άνθρωποι που έχουν βιώσει σωματική κακοποίηση όπως η απαγωγή ή κάποιο σεξουαλικό τραύμα είναι πολύ πιο πιθανό να εμφανίσουν μετατραυματικό στρες.

Διάγνωση διαταραχής μετατραυματικού στρες

Όλοι οι άνθρωποι που βιώνουν ένα τραυματικό γεγονός δεν σημαίνει ότι θα εμφανίσουν μετατραυματικό στρες. Στην πραγματικότητα, πολλά συμπτώματα του μετατραυματικού στρες είναι κομμάτι της φυσιολογικής απόκρισης του σώματος στο στρες. Αν και είναι απολύτως φυσιολογικό να υπάρχει μια αντίδραση μετά από ένα τραυματικό γεγονός, τα άτομα πρέπει να ζητούν βοήθεια αν τα συμπτώματα διαρκούν περισσότερο από τρεις μήνες, προκαλούν αναστάτωση ή παρεμβαίνουν στη δουλειά και στη ζωή σας.

Υπάρχουν τέσσερις κατηγορίες συμπτωμάτων του μετατραυματικού στρες:

1. Ξαναζείτε το γεγονός: τα άτομα που βιώνουν τραυματικά γεγονότα μπορεί να έχουν εφιάλτες ή να ξαναζούν το γεγονός μέσω αναδρομών. Μπορεί να υπάρχουν ήχοι, πράγματα ή μυρωδιές που να τους υπενθυμίζουν το τραυματικό γεγονός.
2. Αποφεύγετε καταστάσεις που σας υπενθυμίζουν το γεγονός: οι άνθρωποι που έχουν ζήσει μια τραυματική εμπειρία ίσως να προσπαθούν να αποφύγουν καταστάσεις που τους υπενθυμίζουν το γεγονός. Δεν είναι ασυνήθιστο για τα άτομα με μετατραυματικό στρες να αποφεύγουν την πολυκοσμία, την οδήγηση ή τα μέσα μαζικής μεταφοράς, συγκεκριμένες ταινίες στην τηλεόραση.
3. Αρνητικές αλλαγές στις πεποιθήσεις και στα συναισθήματα: η διαταραχή μετατραυματικού στρες έχει τη δυνατότητα να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο σκέφτεστε για τον εαυτό σας και τους άλλους, ως επίδραση του τραύματος. Τα άτομα μπορεί να βιώνουν αρνητικά συναισθήματα προς ανθρώπους που αγαπούσαν και να απομακρύνονται από τις σημαντικές σχέσεις στη ζωή τους. Μπορεί να νιώθουν αρνητικά συναισθήματα για τον κόσμο γενικά, και να πιστεύουν ότι είναι ένα επικίνδυνο μέρος.
4. Υπερεγρήγορση: οι άνθρωποι που έχουν βιώσει μια τραυματική εμπειρία μπορεί να είναι νευρικοί, ευερέθιστοι, ή να ψάχνουν συνεχώς να βρουν τους κινδύνους. Τα άτομα μπορεί να δυσκολεύονται να κοιμηθούν , να συγκεντρωθούν και να τρομάζουν εύκολα.

Όταν η διαταραχή μετατραυματικού στρες δεν θεραπεύεται μπορεί να επηρεάσει όλες τις πτυχές της ζωής ενός ανθρώπου, την ψυχική, την συναισθηματική, και την σωματική υγεία. Οι μελέτες δείχνουν ότι ένα τραύμα μπορεί να αλλάξει μόνιμα τη χημεία του εγκεφάλου.

Ο ρόλος της ψυχοθεραπείας στη διαταραχή μετατραυματικού στρες

Η ψυχοθεραπεία παίζει σημαντικό ρόλο στην θεραπεία του μετατραυματικού στρες. Βέβαια το θεραπευτικό πλάνο μπορεί να διαφέρει για το κάθε άτομο.

1. Ψυχοθεραπεία: η ψυχοθεραπεία είναι η πιο αποτελεσματική μορφή θεραπείας για το μετατραυματικό στρες. Η ψυχοθεραπεία βοηθά το άτομο να κατανοήσει και να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο βλέπει το τραύμα. Ο στόχος της ψυχοθεραπείας είναι να βοηθήσει τους ασθενείς να κατανοήσουν πως οι σκέψεις τους για το τραύμα επιδεινώνουν τα συμπτώματα του μετατραυματικού στρες και να αναγνωρίσουν τις τοξικές σκέψεις και τα συναισθήματα για την κατάσταση. Η ψυχοθεραπεία βοηθά τα άτομα να διαχειριστούν συναισθήματα όπως ο θυμός, οι ενοχές και ο φόβος.
2. Θεραπεία έκθεσης: η θεραπεία έκθεσης βοηθά τους ασθενείς να ξεπεράσουν το φόβο που έχουν για τις αναμνήσεις του τραυματικού γεγονότος. Σε αυτή τη μορφή ψυχοθεραπείας, τα άτομα μαθαίνουν πως να έχουν τον έλεγχο των σκέψεων και των συναισθημάτων τους για την τραυματική εμπειρία. Όσο πιο πολύ μιλάνε για το τραυματικό γεγονός τόσο λιγότερη αναστάτωση νιώθουν.
3. EMDR: το EMDR είναι μια ψυχοθεραπευτική τεχνική που χρησιμοποιείται για την ανακούφιση του στρες που συνδέεται με τραυματικές εμπειρίες. Αν και γενικά πιστεύεται ότι ο σοβαρός συναισθηματικός πόνος χρειάζεται αρκετό χρόνο για να επουλωθεί, το EMDR έχει αποδείξει το αντίθετο. Το EMDR δείχνει ότι το μυαλό μπορεί στην πραγματικότητα να επουλωθεί από ένα ψυχολογικό τραύμα όπως και το σώμα επουλώνεται από ένα σωματικό τραύμα. Όταν κόψετε το χέρι σας, το σώμα κινητοποιείται για να κλείσει η πληγή. Αν μια επαναλαμβανόμενη βλάβη ερεθίζει το τραύμα, προκαλεί πόνο. Μόλις απομακρυνθεί ο αιτιολογικός παράγοντας, η επούλωση επανέρχεται. Το EMDR υποστηρίζει ότι κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με τις ψυχικές διαδικασίες.

Πολλές μελέτες δείχνουν ότι το 84-90% των ασθενών με τραύματα που ξεκίνησαν θεραπεία με EMDR δεν εμφάνισαν συμπτώματα μετατραυματικού στρες μετά από τρεις συνεδρίες των 90 λεπτών.