Ψυχοθεραπεία, αυτογνωσία και αυτοβελτίωση

Αυτογνωσία και αυτοβελτίωση

Η ψυχοθεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει να κατανοήσετε σε βάθος τον εαυτό σας. Να κατανοήσετε πως λειτουργεί το μυαλό σας, από που προέρχονται τα συναισθήματά σας, γιατί συμπεριφέρεστε με συγκεκριμένο τρόπο. Όταν ξέρετε ποιοι είστε, αυτό σας βοηθά να νιώσετε καλύτερα, να δυναμώσετε και να μπορέσετε να κατευθύνετε τη ζωή σας προς τα εκεί που πραγματικά θέλετε.

Μπορεί να πιστεύετε ότι οι φόβοι σας είναι αδικαιολόγητοι και ανόητοι. Αλλά από τη στιγμή που θα κατανοήσετε σε βάθος τον εαυτό σας, θα ξεκαθαρίσετε όλα αυτά τα ερωτήματα. Θα δείτε ότι υπάρχουν συγκεκριμένοι λόγοι για τους οποίους φοβάστε και ανησυχείτε. Όσο περισσότερο κατανοείτε τον εαυτό σας, τόσο περισσότερο μπορείτε να κατανοήσετε και τους άλλους. Όσο περισσότερο συμπονάτε τον εαυτό σας τόσο περισσότερες λύσεις μπορείτε να βρείτε σε όσα σας απασχολούν.

Όταν κάποιος έχει μια ψυχική διαταραχή, είναι δύσκολο να επιτύχει την αυτοβελτίωση και την ενσυνειδητότητα. Μπορεί να βιώνετε κατάθλιψη αλλά να νιώθετε απογοήτευση επειδή δεν μπορείτε να καταλάβετε το "γιατί" έχετε κατάθλιψη. Κατηγορείτε τους άλλους, βρίσκετε δικαιολογίες χωρίς να γνωρίζετε τι συμβαίνει στο μυαλό σας.

Πολλές φορές μια ψυχική διαταραχή μπορεί να μοιάζει με φάντασμα που παίρνει για εσάς τις αποφάσεις. Ξέρετε ότι πρέπει να σηκωθείτε από το κρεβάτι και να πάτε στη δουλειά σας αλλά μερικά πρωινά η κατάθλιψη σας κάνει να νιώθετε ότι δεν μπορείτε σωματικά. Το έντονο άγχος για τη δουλειά μπορεί να μην σας αφήνει να απολαύσετε τη ζωή σας και να χαλαρώσετε όταν είστε σπίτι.

Δεν θέλετε όλα αυτά να επηρεάζουν την καθημερινότητα σας, αλλά το κάνουν. Έχουν μια αόρατη δύναμη που σας κρατά δέσμιους.

Όμως μπορείτε να κατανοήσετε όλες τις σκέψεις και τα συναισθήματα που σας κυριεύουν. Κατανοώντας ποιοι είστε και πως λειτουργεί το μυαλό σας, αποκτάτε εσείς δύναμη και όχι η νόσος σας.

Το παράθυρο Johari ως εργαλείο αυτογνωσίας

Το παράθυρο Johari αναπτύχθηκε το 1955 από τους Joseph Luft και Harry Ingham και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη της αυτογνωσίας για τις συμπεριφορές σας και να αυξήσει την αυτογνωσία σας για το πως είναι οι σχέσεις σας με τους άλλους.

Αν και το παράθυρο Johari  αρχικά εφαρμόστηκε σε εργασιακό περιβάλλον για την ανάπτυξη καλύτερων σχέσεων , είναι χρήσιμο εργαλείο στην ψυχοθεραπεία καθώς βοηθά να περιγράψετε διαφορετικές πτυχές του εαυτού σας και μπορεί να βοηθήσει στην προσωπική σας εξέλιξη.

Αυτό το μοντέλο περιγράφει τέσσερις πτυχές του εαυτού. Σε αυτές περιλαμβάνονται πτυχές του εαυτού για τις οποίες είστε ανοιχτοί και πτυχές που κρατάτε για τον εαυτό σας, όπως και πτυχές του εαυτού σας που οι άλλοι γνωρίζουν αλλά εσείς δεν γνωρίζετε, και αυτά τα κομμάτι του εαυτού που έχουν θαφτεί βαθιά στο υποσυνείδητο.

Ο ανοιχτός εαυτός είναι ένα κομμάτι του εαυτού που μοιράζεστε με τους άλλους και συζητάτε ανοιχτά. Μπορείτε να μιλήσετε ανοιχτά για αυτά τα κομμάτια σας και να τα κατανοήσετε καλύτερα.

Ο κρυφός εαυτός είναι κομμάτι του εαυτού που είναι γνωστό σε εσάς αλλά το κρατάτε κρυφό από τους άλλους. Μπορεί να περιλαμβάνει ευαισθησίες, φόβους, μυστικά και πράγματα για τα οποία ντρέπεστε. Μπορείτε να επιλέξετε να ανοιχτείτε για αυτά και να αφήσετε τους άλλους να τα δούνε.

Ο τυφλός εαυτός είναι το κομμάτι του εαυτού σας που είναι γνωστό στους άλλους αλλά εσείς δεν το βλέπετε. Μπορεί να περιλαμβάνει θετικές και αρνητικές συμπεριφορές. Η συμπόνια βοηθά να είστε ανοιχτοί σε αυτή την πλευρά του εαυτού σας.

Ο άγνωστος εαυτός είναι ένα κομμάτι του εαυτού σας το οποίο είναι άγνωστο σε εσάς και στους άλλους καθώς είναι θαμμένο στο υποσυνείδητο και μπορεί να περιλαμβάνει ενδοπροσωπικές δυναμικές και αναμνήσεις της παιδικής ηλικίας.

Ο δρόμος προς την αυτογνωσία

Σύμφωνα με τους ψυχολόγους η αυτογνωσία διαχωρίζεται σε δύο διαφορετικούς τύπους:

• εξωτερική αυτογνωσία: αυτός ο τύπος αυτογνωσίας αφορά την επίγνωση το πως μας βλέπουν οι άλλοι. Η εξωτερική αυτογνωσία εμφανίζεται σε καταστάσεις στις οποίες οι άνθρωποι είναι το κέντρο της προσοχής, όπως όταν μιλούν δημόσια. Αυτή η μορφή αυτογνωσίας συχνά αναγκάζει τους ανθρώπους να ακολουθούν τα κοινωνικά στερεότυπα. Όταν γνωρίζουμε πως μας βλέπουν οι άλλοι, συχνά προσπαθούμε να συμπεριφερθούμε με τρόπους που είναι κοινωνικά αποδεκτοί και επιθυμητοί. Εμφανίζουμε την καλύτερη συμπεριφορά, η οποία μπορεί να μην αντιπροσωπεύει την αληθινή μας προσωπικότητα. Η εξωτερική αυτογνωσία μπορεί να προκαλέσει άγχος, όταν οι άνθρωποι ανησυχούν για το πως τους βλέπουν οι άλλοι.
• εσωτερική αυτογνωσία: αυτός ο τύπος αυτογνωσίας αφορά τη γνώση πτυχών του εαυτού μας. Για παράδειγμα, το να κοιτά κάποιος τον εαυτό του στον καθρέφτη είναι μια μορφή ιδιωτικής αυτογνωσίας. Όταν κάποιος νιώθει στρες επειδή ξέχασε να διαβάσει για τις εξετάσεις ή όταν γνωρίζει ένα άτομο που του αρέσει αυτά είναι παραδείγματα ιδιωτικής αυτογνωσίας. Τα μέλη της οικογένειας και οι φίλοι γνωρίζουν κάποιες από αυτές τις πτυχές του εαυτού σας καθώς είστε ο εαυτός σας μπροστά τους. Έτσι σας προσφέρουν ανεκτίμητη βοήθεια ώστε να αξιολογήσετε τον εαυτό σας.

Ψυχοθεραπεία και αυτογνωσία

Η ψυχοθεραπεία είναι μια μέθοδος αυτογνωσίας και η αυτογνωσία είναι αναγκαία για την εξέλιξη του κάθε ανθρώπου. Η αυτογνωσία, η κατανόηση των ικανοτήτων σας , ο χαρακτήρας, οι σκέψεις, τα συναισθήματα, οι επιθυμίες και οι άμυνες σας βοηθούν να μάθετε από την εμπειρία σας, να δημιουργήσετε βαθιές ανθρώπινες σχέσεις και να κατανοήσετε τη θέση σας στον κόσμο.

Η αυτογνωσία ενισχύεται όταν:

• νιώθουμε ότι μας καταλαβαίνουν
• σκεφτόμαστε αντί να αντιδρούμε
• βλέπουμε την ταπεινή μας φύση στον κόσμο

Η αυτογνωσία ξεκινά από τις πρώιμες σχέσεις μας. Τα παιδιά γεννιούνται και λαχταρούν τους γονείς τους. Αυτή η δέσμευση, και η κατανόηση από τους γονείς είναι η βάση της αυτογνωσίας.

Η δέσμευση βοηθά τα παιδιά να αντιμετωπίζουν την πραγματικότητα που δεν είναι σύμφωνη με τις φαντασιώσεις της παντοδυναμίας τους, τα βοηθά να μάθουν από τις απογοητεύσεις. Σε καταστάσεις έντασης, τα παιδιά αναζητούν και εξασκούν τις δεξιότητές τους, και ταυτόχρονα ενισχύουν την αντοχή τους στην απογοήτευση.

Η δέσμευση δημιουργεί ένα ασφαλές χώρο στον οποίο τα παιδιά μπορούν να εξερευνήσουν τον εσωτερικό τους κόσμο, να σκεφτούν τα συναισθήματα και τις επιθυμίες τους, και να εξασκήσουν το μυαλό τους ώστε να εξελιχθούν. Με αυτό τον τρόπο μπορούν να καλύπτουν τα οδυνηρά κενά ανάμεσα στη επιθυμία τους και στην πραγματικότητα. Η σκέψη τα βοηθά να χρησιμοποιήσουν τα συναισθήματά τους για να λύσουν τα προβλήματα που τα απασχολούν, να επικοινωνήσουν και να αναζητήσουν την απόλαυση. Η σκέψη τα βοηθά να διαχωρίσουν το σωστό από το λάθος. Η σκέψη βοηθά να κατανοήσουν τον εσωτερικό τους κόσμο.

Όσο τα παιδιά ωριμάζουν, η αυτογνωσία τα βοηθά να αξιολογούν τις αξίες τους. Η κατανόηση των αξιών όχι μόνο βοηθά να γνωρίσουν τον εαυτό τους αλλά να ζουν μια αυθεντική ζωή.

Οι άνθρωποι που δίνουν ιδιαίτερη αξία στην αγάπη και στην οικειότητα αντιλαμβάνονται τη σημασία της αυτογνωσίας. Σκεφτείτε, αν δεν ξέρετε τον εαυτό σας, πως θα γνωρίσετε την αυθεντική αγάπη; Αν δεν ξέρετε τον εαυτό σας, πώς θα γνωρίσετε το παιδί σας; Πώς θα διαχωρίσετε τις ανάγκες σας από τις ανάγκες των άλλων;

Αυτοί είναι κάποιοι από τους λόγους που εξηγούν γιατί είναι σημαντική η αυτογνωσία στη ζωή μας. Η βαθιά κατανόηση των αναγκών μας κάνει ταπεινούς.

Το κόστος της αυταπάτης

Όταν οι πρώιμες συναισθηματικές σχέσεις αποτυγχάνουν, ο θυμός, η θλίψη και το άγχος οδηγούν σε αρνητικές πεποιθήσεις και αυταπάτες για τον εαυτό. Δεν σκεφτόμαστε για τα συναισθήματά μας, απλά αντιδρούμε σε αυτά.

Αν και τα γονίδια (κληρονομικότητα) συμβάλλουν στα συναισθηματικά προβλήματα, η νευροεπιστήμη, δείχνει ότι οι εμπειρίες της ζωής, πριν και μετά τη γέννηση, ενεργοποιούν ή όχι τα διάφορα γονίδια και μηχανισμούς. Και αυτό δείχνει ότι οι εμπειρίες της ζωής, ειδικά η ανθρώπινη οικειότητα, διαμορφώνει τις περιοχές του εγκεφάλου που χρησιμοποιούνται για την διαχείριση των συναισθημάτων. Είναι ένας φαύλος κύκλος, οι πρώιμες σχέσεις αποτυγχάνουν, η αυταπάτη μεγαλώνει, οι σχέσεις στην ενήλικη ζωή υποφέρουν, οι συναισθηματικοί "μύες" ατροφούν και η αυταπάτη γίνεται πιο βαθιά. Η αυταπάτη αποδυναμώνει τους συναισθηματικούς "μύες" και μπορεί να εμφανιστεί ως άγχος, κατάθλιψη ή κοινωνικά προβλήματα.

Για παράδειγμα, ένα μικρό αγόρι που βλέπει τους φίλους του όλους μαζί να παίζουν, μπλοκάρει. Σαν έφηβος, προσβάλλει τους φίλους του, χρόνια αργότερα, λόγω της παραμέλησης, αποφεύγει τη γυναίκα του. Τα ξεσπάσματά του μπλοκάρουν την επικοινωνία και κλέβουν την ενέργεια από τα πραγματικά προβλήματα που χρειάζονται επίλυση. Αυτές οι αυταπάτες, προκύπτουν από την συναισθηματική αδυναμία λόγω της παραμέλησης από τους γονείς του, η οποία εμφανίζεται ως άγχος, κατάθλιψη, καταναγκαστικές συμπεριφορές ή κοινωνικά προβλήματα.

Αλλά η αυτογνωσία και η εξέλιξη μπορούν να ξεκινήσουν κάθε στιγμή. Μπορείτε πάντα να βάλετε τέλος στις αρνητικές πεποιθήσεις και αυταπάτες. Η ψυχοθεραπεία σας δίνει μια δεύτερη ευκαιρία για να ωριμάσετε, να κλείσετε πληγές του παρελθόντος και να ζήσετε ευτυχισμένοι.

Πώς η ψυχοθεραπεία βοηθά στην αυτογνωσία;

Η ψυχοθεραπεία, είναι διαθέσιμη στον καθένα, βοηθά στην βαθιά κατανόηση του εαυτού σας και στην ενίσχυση της αυτογνωσίας. Διδάσκει νέους τρόπους επίλυσης των παλιών συναισθηματικών θεμάτων και ενισχύει την ψυχική ανθεκτικότητα. Στην ψυχοθεραπεία, μπορείτε να εξερευνήσετε την πορεία σας ώστε να ανακαλύψετε το γιατί και το πως αρχικά κρύβατε τα συναισθήματα σας.

Στην ψυχοθεραπεία θα :

• ανακαλύψετε τις περιοριστικές πεποιθήσεις και τις αυταπάτες σας
• χτίσετε την αντοχή σας σε συναισθήματα που αποφεύγατε για πολύ καιρό
• μάθετε πιο ευέλικτους τρόπους να ελέγχετε τα συναισθήματά σας

Η εμπειρία μου ως ψυχοθεραπευτής έχει δείξει ότι πίσω από τις άμυνες των ενηλίκων κρύβονται οι φόβοι και τα τραύματα που έκαναν αυτές τις αμυντικές συμπεριφορές αναγκαίες. Καθώς οι αμυντικές στρατηγικές γίνονται οικείες, θα αρχίσετε να αντιλαμβάνεστε τα συναισθήματα που αποφεύγατε για πολύ καιρό. Θα ανακαλύψετε πιο ευέλικτους τρόπους να αντιμετωπίζετε αυτά τα συναισθήματα. Στην ψυχοθεραπεία, θα αναγνωρίσετε τις αμυντικές συμπεριφορές και το σκοπό τους, θα καλλιεργήσετε την  αυτογνωσία, το φρουρό της συναισθηματικής δύναμης.

Στην ψυχοθεραπεία, οι άνθρωποι συζητούν για όσα έχουν στο μυαλό τους. Μερικές φορές μιλούν για τα προβλήματα της καθημερινότητας και όταν ως ψυχοθεραπευτής βλέπω τη λύση, την μοιράζομαι μαζί τους. Αλλά καθώς εξερευνάτε τα προβλήματα της καθημερινότητας, πάντα ο υψηλότερος στόχος είναι η αυτογνωσία και η κατανόηση των αυταπατών που σας παρεμποδίζουν. Μπορείτε να μιλήσετε για τα όνειρα, τις ευχές και τις επιθυμίες σας. Με τον καιρό, όσο οι συνεδρίες συνεχίζονται, η ψυχοθεραπεία μετατρέπεται σε μια έντονη ψυχαναλυτική εμπειρία. Αυτό μπορεί να σας βοηθά, όχι μονάχα στο να λύσετε τα προβλήματα που σας οδήγησαν στην ψυχοθεραπεία, αλλά στο να αναλάβετε πιο ενεργό ρόλο στις σχέσεις σας. Αυτή είναι η δεύτερη ευκαιρία σας για εξέλιξη, το δώρο της ψυχανάλυσης, ένα δώρο που κάθε ψυχοθεραπευτής απολαμβάνει να προσφέρει στους ανθρώπους όλων των ηλικιών.