Η αόρατη πληγή του τραύματος της παιδικής ηλικίας

Τραύμα της παιδικής ηλικίας

Η παιδική ηλικία θα έπρεπε να είναι η πιο ανέμελη περίοδος στη ζωή μας. Σαν παιδιά το μόνο που είχαμε να κάνουμε ήταν να τρέχουμε, να παίζουμε και να μην έχουμε σκοτούρες. Αυτή η υγιής και ευτυχισμένη παιδική ηλικία αποτελεί ευλογία στη ζωή μας, είναι μια περίοδος χωρίς τις ευθύνες και τις υποχρεώσεις των ενηλίκων. Όμως δεν βιώνουν όλα τα παιδιά την ίδια ιδανική κατάσταση. Υπάρχουν παιδιά που στην παιδική τους ηλικία ήταν μόνα, πληγωμένα, παραμελημένα.  Όλα αυτά μπορεί να δημιουργήσουν ένα βαθύ ψυχικό τραύμα σε κάθε παιδική ψυχή. Τι είναι όμως ένα ψυχολογικό τραύμα;

Τι είναι το τραύμα;

Το τραύμα είναι η αντίδραση μας σε μια έντονα ψυχοπιεστική κατάσταση. Είναι μια εμπειρία που επηρεάζει την ικανότητά μας να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση, προκαλεί συναισθήματα αβοηθητότητας, μειώνει την αίσθηση του εαυτού και περιορίζει την ικανότητα μας να νιώσουμε ένα εύρος συναισθημάτων. Αν και οι περισσότεροι άνθρωποι γνωρίζουν τι είναι το μετατραυματικό στρες (PTSD) , οι περισσότερο αγνοούν το περιπλεγμένο μετατραυματικό στρες (C-PTSD), μια διαφορετική μορφή τραύματος, Το περιπλεγμένο τραύμα, είναι επίσης γνωστό ως τραύμα της παιδικής ηλικίας και περιλαμβάνει περισσότερα από ένα απλό γεγονός. Είναι μια σειρά γεγονότων ή μια χρόνια κατάσταση που επαναλαμβάνεται από το φροντιστή, ή κάποιον άλλο άνθρωπο στη ζωή του παιδιού, ο οποίος θα έπρεπε να το προστατεύει. Αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν σωματική κακοποίηση, σεξουαλική κακοποίηση, συναισθηματική κακοποίηση ή συναισθηματική παραμέληση. Τυπικά συμβαίνουν στην πρώιμη παιδική ηλικία, στην οποία τα παιδιά ακόμη αναπτύσσονται και είναι ευάλωτα. Έτσι τα παιδιά νιώθουν μόνα τους και είναι μπερδεμένα από την συνεχή παρουσία του θύτη στη ζωή τους.

Η επούλωση από τα τραύματα της παιδικής ηλικίας είναι πολύ δύσκολη. Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Ένας ενήλικας και ένα παιδί αντιδρούν με διαφορετικό τρόπο σε μια τραυματική εμπειρία. Για παράδειγμα, ένας ενήλικας μετά από ένα ατύχημα με το αυτοκίνητο, θα οδηγήσει ξανά και μπορεί να επισκεφθεί το σημείο του δυστυχήματος. Η πρόθεσή του είναι να ανακτήσει τον έλεγχο αντιμετωπίζοντας τους φόβους του. Τα παιδιά είναι ευάλωτα, εξαρτώνται από τους άλλους. Όταν υποφέρουν στα χέρια των φροντιστών τους , δεν μπορούν έτσι απλά να φύγουν και να πάνε κάπου αλλού να ζητήσουν την φροντίδα που έχουν ανάγκη και αξίζουν. Τραυματίζονται επανειλημμένα.

Οι ενήλικες και τα παιδιά επεξεργάζονται τα τραύματα με διαφορετικό τρόπο. Οι ενήλικες χρησιμοποιούν τα τραυματικά γεγονότα στη ζωή τους σαν δείκτες. Τα τραύματα της παιδικής ηλικίας δεν είναι μόνο ένα, μεμονωμένο περιστατικό. Δεν υπάρχει πριν και μετά.  Η συναισθηματική παραμέληση είναι έντονη.

Τι είναι η συναισθηματική παραμέληση;

Όταν το περιπλεγμένο τραύμα παίρνει τη μορφή της συναισθηματικής παραμέλησης, περνά απαρατήρητο. Σε αντίθεση με την σωματική ή την σεξουαλική κακοποίηση, δεν υπάρχουν σημάδια στο σώμα που να αποδεικνύουν την κακοποιητική συμπεριφορά. Η συναισθηματική παραμέληση, σε αντίθεση με την συναισθηματική κακοποίηση (π.χ. βρισιές, χλευαστικά, προσβλητικά ή περιφρονητικά σχόλια), είναι μια παθητική επίθεση στην ευεξία του παιδιού. Η συναισθηματική παραμέληση είναι η απουσία στοργής, συμπόνιας και λεκτικών και μη λεκτικών εκφράσεων της αγάπης.

Όταν τα παιδιά μεγαλώνουν σε μια στοργική οικογένεια, αναπτύσσουν μια ασφαλή προσκόλληση με τους φροντιστές τους. Αυτή η σύνδεση είναι η πηγή της συναισθηματικής υγείας και δημιουργεί ένα πρότυπο για την αξία των σχέσεων στη ζωή τους. Με αυτό τον τρόπο το παιδί γνωρίζει ότι κάποιος θα είναι πάντα εκεί για αυτό και έτσι μπορεί να δημιουργήσει ουσιαστικές σχέσεις στη ζωή του. Κάτω από αυτές τις συνθήκες , τα παιδιά μπορούν ψυχικά και συναισθηματικά να μάθουν μέσα από τις εμπειρίες τους. Μαθαίνουν ότι αξίζουν την αγάπη και έχουν αξία.

Ωστόσο, ένα παιδί αναπτύσσει ανασφαλή προσκόλληση όταν οι φροντιστές του δεν είναι συναισθηματικά διαθέσιμοι, το απορρίπτουν και δεν καλύπτουν τις ανάγκες του. Αυτό εμποδίζει την ανάπτυξη αυτοεκτίμησης του παιδιού, καταστρέφει την ικανότητά του να δημιουργεί σχέσεις και δεν ζητά βοήθεια για όσα χρειάζεται. Τα παιδιά είναι εγωκεντρικά και όταν κάτι κακό συμβαίνει σε αυτά, συμπεραίνουν ότι είναι δικό τους λάθος. Τα παιδιά που βιώνουν συναισθηματική παραμέληση (και άλλες μορφές τραύματος της παιδικής ηλικίας) είναι εγκλωβισμένα στη δίνη πολύπλοκων συναισθημάτων. Όταν δεν τους προσφέρουν αγάπη, στοργή, κατάλληλα πρότυπα συμπεριφοράς, δεν μπορούν να καταλάβουν τι αισθάνονται. Ο ενήλικας που πρέπει να τα καθοδηγήσει ,αποτυγχάνει να το κάνει. Για αυτό είναι αδύνατο να νιώσουν ασφάλεια στο σπίτι τους ή στον κόσμο.

Φυσιολογικές εμπειρίες στην παιδική ηλικία 

Οι φυσιολογικές εμπειρίες όπως οι αγκαλιές, τα παραμύθια πριν τον ύπνο, η παρηγοριά στην αγκαλιά του γονέα μετά από ένα πέσιμο ή ένα φιλί για καληνύχτα, είναι ζωτικοί τρόποι επικοινωνίας και επαφής που χρειάζεται κάθε παιδί για αν ευημερήσει. Όταν αυτές οι βασικές συναισθηματικές ανάγκες δεν καλύπτονται αφήνουν ένα τεράστιο κενό στη ζωή του παιδιού.

Τα παιδιά δεν μπορούν να κατανοήσουν ή να καλύψουν αυτό το κενό. Συχνά, τα παιδιά μεγαλώνουν και αυτό το κενό είναι τόσο έντονο που το σωματοποιούν, πιστεύουν ότι υπάρχει στο σώμα τους.

Το τραύμα είναι αόρατο και η επίδρασή του σε ένα παιδί είναι αόρατη. Δεν υπάρχουν σημάδια στο σώμα του παιδιού, αλλά στην ψυχή του , τα οποία παραμένουν αν δεν αντιμετωπιστούν. Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα τραύματα μας;

Με ποιο τρόπο τα παιδιά αντιμετωπίζουν τα ψυχικά τους τραύματα;

Οι στρατηγικές αντιμετώπισης είναι τρόποι που χρησιμοποιούμε για να αντιμετωπίσουμε το άγχος. Ένας κύριος μηχανισμός αντιμετώπισης που χρησιμοποιούν τα θύματα που έχουν βιώσει ένα περιπλεγμένο τραύμα είναι η αποσύνδεση.

Η αποσύνδεση είναι ο πνευματικός διαχωρισμός από μια εμπειρία. Επειδή τα παιδιά είναι αδύναμα, δεν μπορούν να δραπετεύσουν από μια επιβλαβή κατάσταση. Για αυτό, αποσυνδέονται πνευματικά από το σώμα τους και παρατηρούν τον εαυτό τους από ένα άλλο σημείο στο δωμάτιο, συχνά το ταβάνι. Αυτή η κατάσταση αποσύνδεσης τους επιτρέπει να νιώθουν ότι το γεγονός συμβαίνει σε κάποιον άλλο. Σε αυτό το στάδιο της ζωής, οι αμυντικοί μηχανισμοί μπορεί να είναι προσαρμοστικοί επειδή προστατεύουν το παιδί από την ψυχική βλάβη και την αγωνία. Ωστόσο, από τη στιγμή που η αντίδραση αποσύνδεσης μαθαίνεται, γίνεται η προεπιλεγμένη ρύθμιση και χρησιμοποιείται αυτόματα οποιαδήποτε στιγμή προκύψει μια ψυχοπιεστική κατάσταση. Αυτό μπορεί να έχει ανεπιθύμητες παρενέργειες στην ικανότητα μάθησης του παιδιού. Η κατάσταση αποσύνδεσης κρατά το παιδί σε απόσταση, σε κατάσταση ονειροπόλησης ή δεν δίνει προσοχή. Όταν αυτές οι αποκρίσεις συμβαίνουν , είναι δυσπροσαρμοστικές.

Υπάρχει μια ισχυρή σύνδεση ανάμεσα στην συναισθηματική παραμέληση και στην αυτοίαση. Αργότερα στην ζωή, όταν το παιδί αποκτήσει μια αυτονομία, προσπαθεί ακόμη απεγνωσμένα να καταλαγιάσει τον πόνο του. Πώς εκδηλώνεται ο πόνος  στους ενήλικες; Ποια είναι τα συμπτώματα;

Συμπτώματα τραύματος στους ενήλικες

Υπάρχουν πολλά συμπτώματα που εμφανίζονται στους ενήλικες που ζουν με κάποιο παιδικό τραύμα. Υπάρχουν κάποια συμπτώματα σωματικά. συναισθηματικά και συμπεριφορικά που δείχνουν ότι κάποιος έχει υποστεί κάποιο τραύμα.

Συναισθηματικά συμπτώματα:

• Θυμός
• Άγχος
• Απάθεια
• Συναισθηματικά ξεσπάσματα
• Κατάθλιψη
• Κρίσεις πανικού
• Έλλειψη συγκέντρωσης
• Συναισθηματικό μούδιασμα

Σωματικά συμπτώματα:

• Τρέμουλο
• Εφιάλτες
• Έλλειψη ενέργειας
• Διαταραχές στον ύπνο
• Χρόνιες ασθένειες ή πόνος

Συμπεριφορικά συμπτώματα:

• Καταναγκασμοί
• Απομόνωση
• Διατροφικές διαταραχές
• Παρορμητικότητα

Καλό είναι να θυμάστε ότι αυτά είναι κάποια συχνά συμπτώματα ενός τραύματος και σε κάθε άνθρωπο τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν.

Το κόστος της συναισθηματικής παραμέλησης

Η επίδραση του τραύματος της παιδικής ηλικίας μπορεί να διαρκεί και μετά την παιδική ηλικία. Ο πόνος είναι αληθινός αν ο θύτης ακολουθεί το παιδί και στην ενήλικη ζωή του. Οι ενήλικες που έχουν βιώσει την συναισθηματική παραμέληση δεν συνδέουν τα συμπτώματά τους με την εμπειρία της παραμέλησης επειδή η παραμέληση είναι έξω από την επίγνωσή τους. Δεν ήταν απλά ένα γεγονός, ήταν η ζωή τους.

Όταν κάποιος βιώνει ένα γεγονός όπως ο σεισμός και στη συνέχεια αρχίζει να εμφανίζει συμπτώματα, η σύνδεση ανάμεσα στο γεγονός και στα συμπτώματα είναι αναμφισβήτητη. Όταν τα συμπτώματα εμφανίζονται χωρίς να έχει συμβεί κάτι, το άτομο πιστεύει ότι νιώθει έτσι επειδή κάτι δεν πάει καλά πάνω του. Ο κύκλος των κατηγοριών και του μίσους προς τον εαυτό συνεχίζεται και το θύμα αποζητά απελπισμένα την ανακούφιση.

Πολλοί άνθρωποι που έχουν βιώσει συναισθηματική παραμέληση αναφέρουν ότι η ζωή τους εξωτερικά και εσωτερικά δεν συμβαδίζει. Τι σημαίνει όμως αυτό; Επειδή η συναισθηματική παραμέληση είναι αόρατη, οι άλλοι δεν βλέπουν τι συμβαίνει. Συχνά, η οικογένεια εμφανίζεται να είναι πλήρως λειτουργική και ακέραιη. Οι σωματικές ανάγκες ενός παιδιού ικανοποιούνται και δεν υπάρχουν εξωτερικά σημάδια που να δείχνουν την παραμέληση. Ωστόσο, ο εσωτερικός κόσμος του παιδιού επηρεάζεται από την απουσία  επιβεβαίωσης, έκφρασης της αγάπης, καθοδήγησης, την έλλειψη νοήματος της ζωής, του επίμονου και επώδυνου κενού, και τη βαθιά ντροπή. Το παιδί νιώθει αποκομμένο από τους άλλους και από τον εαυτό του επειδή ποτέ δεν έμαθε τι υποδηλώνουν τα συναισθήματά του.

Αντιμετώπιση του τραύματος της παιδικής ηλικίας

Η αντιμετώπιση του τραύματος της παιδικής διαδικασία είναι μια πολύπλοκη αλλά αναγκαία διαδικασία. Με τη βοήθεια της ψυχοθεραπείας κάθε άνθρωπος μπορεί να είναι υγιής και χαρούμενος, να δημιουργήσει μια όμορφη οικογένεια και να έχει μια ικανοποιητική ζωή. Ποιες θεραπευτικές επιλογές είναι διαθέσιμες για τα ψυχικά τραύματα;

Ψυχοθεραπεία

Τα συμπτώματα της παραμέλησης είναι χρόνια. Χωρίς την κατάλληλη θεραπεία, η επούλωση είναι αδύνατη. Η ψυχοθεραπεία δίνει στους ενήλικες την ευκαιρία να δουλέψουν τα τραύματα της παιδικής τους ηλικίας, και να κατανοήσουν πως αυτά έχουν επηρεάσει την εικόνα για τον εαυτό τους και τις σχέσεις τους. Η σχέση ανάμεσα στον ψυχοθεραπευτή και στον θεραπευόμενο αποτελεί ένα πρότυπο για το πώς είναι οι στενές σχέσεις. Η ψυχοθεραπεία βοηθά το άτομο να αναγνωρίσει ότι το τραύμα δεν είναι δικό του λάθος , ώστε να μπορέσει να συγχωρήσει τον εαυτό του. Μπορεί να αντιμετωπίσει τα συναισθήματα της ντροπής, που αποτελούν εμπόδιο ανάμεσα σε αυτό και τους άλλους. Βοηθά να κατανοήσει τα συναισθήματά του και να τα αποδεχτεί. Μαθαίνει να αντικαθιστά την αυτοκριτική με την συμπόνια προς τον εαυτό.  Επιτρέπει στον εαυτό του να έρθει σε επαφή με τα κομμάτια, από τα οποία είχε απομακρυνθεί.

Η ψυχοθεραπεία χρειάζεται κουράγιο. Είναι ανάγκη να μάθετε να διαχειρίζεστε την ένταση της εμπειρίας σας όταν μιλάτε για το παρελθόν και ζείτε στην παρούσα στιγμή. Το θάρρος θα σας ανταμείψει, καθώς θα αποτρέψετε την μεταβίβαση του τραύματος στα δικά σας παιδιά.

Η ψυχοθεραπεία βοηθά στην μείωση των συμπτωμάτων του μετατραυματικού στρες που εμφανίζεται μετά από μια τραυματική εμπειρία. Η ψυχοθεραπεία βοηθά τους ανθρώπους να αλλάξουν τα καταστροφικά μοτίβα,  τα αρνητικά συναισθήματα, τις άσχημες συμπεριφορές σε πιο θετικές.

EMDR

Το EMDR είναι μια μέθοδος με την οποία γίνεται ανάκληση των τραυματικών αναμνήσεων μέσα από την κίνηση των ματιών.

Η επούλωση των τραυμάτων της παιδικής ηλικίας είναι μια δύσκολη υπόθεση. Ευτυχώς αναπτύσσονται συνεχώς νέες μέθοδοι, όπως το EMDR,  που βοηθούν στην αποτελεσματική αντιμετώπισή τους.

Το EMDR είναι μια μοναδική τεχνική που επικεντρώνεται στα συναισθήματα και στις αρνητικές πεποιθήσεις που συνδέονται με το τραύμα. Κάθε άνθρωπος αντιδρά στα τραύματα με διαφορετικό τρόπο.