Είναι η αισιοδοξία πάντα η λύση;

Αισιοδοξία και απαισιοδοξία

Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η αισιοδοξία έχει πολλά οφέλη στην σωματική  και στην ψυχική υγεία, στις σχέσεις, στην καριέρα. Για περίπου τέσσερις δεκαετίες , οι επιστήμονες μελετούσαν το φαινόμενο της αμυντικής απαισιοδοξίας. Η αμυντική απαισιοδοξία σημαίνει ότι το άτομο έχει χαμηλές προσδοκίες και σκέφτεται το χειρότερο δυνατό σενάριο για το μέλλον. Η συνήθεια του να μην έχει κάποιος ελπίδες βοηθά στην διαχείριση του άγχους και στην ανάκτηση της αίσθησης του ελέγχου.

Η αμυντική απαισιοδοξία συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με τους περιορισμούς που έφερε στη ζωή μας η πανδημία (κοινωνικές αποστάσεις, χρήση μάσκας, πλύσιμο των χεριών). Χωρίς αμφιβολία, η αμυντική απαισιοδοξία προκαλεί περισσότερη ανησυχία από την αισιοδοξία.

Οι άνθρωποι είναι διστακτικοί μπροστά στην ιδέα της αισιοδοξίας, και όταν ανακαλύπτουν ότι είναι αμυντικά απαισιόδοξοι νιώθουν ανακούφιση. Υπάρχουν αρκετοί μύθοι για την αισιοδοξία και την απαισιοδοξία. Παρακάτω θα αναλύσουμε κάποιους από αυτούς.

Ο κάθε άνθρωπος είναι είτε αισιόδοξος είτε απαισιόδοξος

Αυτό είναι μύθος. Οι απόψεις των ανθρώπων διαφέρουν από τομέα σε τομέα. Για παράδειγμα, μπορεί κάποιος να είναι αισιόδοξος για την κοινωνική του ζωή και απαισιόδοξος με τη δουλειά του. Συνήθως σκεφτόμαστε την αισιοδοξία και την απαισιοδοξία ως την τάση να προσδοκούμε κάτι καλό ή κακό (σε επίπεδο χαρακτήρα)

Το να είναι κάποιος αισιόδοξος είναι πάντα καλύτερο από το να είναι απαισιόδοξος

Αυτή η πεποίθηση είναι απολύτως λανθασμένη. Κάποιες μελέτες έχουν δείξει ότι οι αμυντικά απαισιόδοξοι άνθρωποι τα πάνε καλύτερα από ότι οι αισιόδοξοι. Φυσικά και η αμυντική απαισιοδοξία έχει αρνητικές επιδράσεις, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι θετικές επιδράσεις είναι λιγότερες.

Γενικά, οι άνθρωποι πιστεύουν ότι όσο πιο αισιόδοξοι είναι τόσο το καλύτερο. Αν νιώθετε αρνητικά συναισθήματα, έχετε μεγαλύτερο κίνητρο να τα αντιμετωπίσετε, επειδή σας κάνουν να νιώθετε ότι έχετε αποτύχει. Όμως στη ζωή συμβαίνουν θετικά και αρνητικά πράγματα και χρειάζεται να βιώσουμε όλες τις εμπειρίες.

Οι απαισιόδοξοι έχουν περισσότερες πιθανότητες να βιώσουν κατάθλιψη από ότι οι αισιόδοξοι

Κατά ένα μέρος αυτή η άποψη μπορεί να ισχύει. Ωστόσο, τα πράγματα είναι πιο πολύπλοκα. Οι μελέτες έχουν δείξει ότι οι αμυντικά απαισιόδοξα άνθρωποι έχουν λιγότερες πιθανότητες να βιώσουν κατάθλιψη από ότι οι απαισιόδοξοι και όχι περισσότερες από αυτές που έχουν οι αισιόδοξοι. Αυτό που αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης της κατάθλιψης είναι όταν η απαισιοδοξία συνδυάζεται με την απελπισία. Αυτό συμβαίνει, όταν οι απαισιόδοξοι νιώθουν ότι δεν έχουν κανένα έλεγχο σε όσα συμβαίνουν.

Η διαφορά ανάμεσα στην αμυντική απαισιοδοξία και στην μοιρολατρική απαισιοδοξία είναι πολύ σημαντική. Οι αμυντικά απαισιόδοξοι άνθρωποι προσανατολίζονται ώστε να κάνουν τα πράγματα καλύτερα στη ζωή τους. Οι μοιρολατρικά απαισιόδοξοι , από την άλλη πλευρά, έχουν την ίδια υποκείμενη τάση να βιώνουν αρνητικά συναισθήματα, αλλά αντί να αναλαμβάνουν δράση για το τι θα μπορούσαν να κάνουν, υποθέτουν ότι τα πράγματα δεν θα αλλάξουν και ότι δεν υπάρχει ελπίδα. Αυτό είναι το μονοπάτι που οδηγεί στην κατάθλιψη.

Πρέπει να είμαστε συνεχώς αισιόδοξοι

Ως ανθρώπινα όντα, δεν είναι εφικτό να έχουμε τον απόλυτο έλεγχο των συναισθημάτων και των σκέψεών μας συνέχεια.

Είναι φυσιολογικό να νιώθουμε κάποιες φορές αισιόδοξοι και κάποιες απαισιόδοξοι ανάλογα με τις εμπειρίες, τις σκέψεις και όσα συμβαίνουν γύρω μας. Μερικές φορές, ακόμη και ένα μικρό πράγμα όπως το να είμαστε κολλημένοι στην κίνηση επηρεάζει αν θα νιώσουμε καλά ή άσχημα.

Δεν γίνεται να είμαστε αισιόδοξοι όλη την ώρα και είναι υγιές να το αποδεχτούμε ως γεγονός. Το να πιέζουμε τον εαυτό μας να είμαστε αισιόδοξοι μπορεί να μας κάνει τελικά να νιώθουμε χειρότερα ειδικά αν βιώνουμε αρνητικές εμπειρίες.

Είναι πολύ πιο υγιές να επεξεργαζόμαστε τα αρνητικά μας συναισθήματά. Όταν βιώνουμε πένθος, θλίψη ή άλλα συναισθήματα , τότε μόνο μπορούμε να ανακτήσουμε την αισιοδοξία μας.

Η αισιοδοξία σημαίνει να αρνούμαστε την πραγματικότητα

Για πολλούς ανθρώπους, η ιδέα της αισιοδοξίας δεν τους αντιπροσωπεύει επειδή πιστεύουν ότι το να είναι αισιόδοξοι σημαίνει ότι αρνούνται την πραγματικότητα.

Αν για παράδειγμα, η επαγγελματική σας πορεία σας προκαλεί απογοήτευση, το να είστε ηθελημένα αισιόδοξος είναι μια λάθος εφαρμογή της αισιοδοξίας. Περίπου το 79% των ανθρώπων αφήνει μια καλή δουλειά επειδή δεν λαμβάνουν την εκτίμηση που θέλουν.

Η αισιοδοξία δεν σημαίνει να νιώθουμε καλά ή να πιέζουμε τον εαυτό μας να σκέφτεται ότι όλα πάνε καλά.

Η αισιοδοξία είναι συστατικό κλειδί για την ευημερία ενώ η απαισιοδοξία αποτελεί εμπόδιο για την ευεξία

Αυτός ο μύθος είναι μια υπεραπλουστευμένη άποψη. Αν η ευημερία στηρίζεται στα θετικά συναισθήματα, η αισιοδοξία βοηθά ώστε να νιώθουμε περισσότερα θετικά συναισθήματα. Αλλά αν η ευημερία συνδέεται με την τάση να βιώνουμε θετικά συναισθήματα, δεν είναι ξεκάθαρο  τι έρχεται πρώτο. Δεν είναι επίσης ξεκάθαρη η σύνδεση ανάμεσα στα θετικά συναισθήματα και στην αισιοδοξία, καθώς πολλοί άνθρωποι προσποιούνται ότι είναι αισιόδοξοι.

Οι απαισιόδοξοι άνθρωποι μπορεί να είναι ευτυχισμένοι

Φυσικά και αληθεύει αυτή η άποψη. Το νόημα και η αξία που δίνουν οι άνθρωποι στην ευτυχία διαφέρει. Οι αμυντικά απαισιόδοξοι βιώνουν πολλές στιγμές ευτυχίας και απολαμβάνουν πολλά πράγματα στη ζωή τους. Αλλά δεν είναι αυτό στο οποίο επικεντρώνονται. Αντιθέτως, θέλουν να μην μετανιώνουν και δουλεύουν για να επιτύχουν τους στόχους τους. Θέλουν να νιώθουν ότι έκαναν το καλύτερο δυνατό σε μια δεδομένη κατάσταση και θέλουν να διαχειρίζονται το άγχος ώστε να μην παρεμβαίνει στους στόχους τους.

Οι αμυντικά απαισιόδοξοι είναι ανθεκτικοί στα αρνητικά συναισθήματα. Για πολλούς ανθρώπους, από τη στιγμή που αναγνωρίζουν ότι είναι αγχωμένοι, ο κύριος στόχος τους είναι να αντιμετωπίσουν το άγχος και να νιώσουν καλά. Η δύναμη των αμυντικά απαισιόδοξων είναι ότι έχουν την ικανότητα να αναγνωρίσουν το άγχος και να μην το αφήνουν να μπαίνει εμπόδιο στο δρόμο τους. Αυτό είναι διαφορετικό από το να το αρνούνται ή να προσπαθούν να το καταπιέσουν ή να το αποφύγουν.

Δεν υπάρχουν μειονεκτήματα στην αισιοδοξία

Μπορεί στιγμιαία, η αισιοδοξία να μας κάνει να νιώθουμε καλά επειδή συνδέεται με τα συναισθήματα ευτυχίας. Τα μειονεκτήματα της αισιοδοξίας προκύπτουν όταν παρατηρούμε πως οι άνθρωποι σχεδιάζουν και προσμένουν τα μελλοντικά γεγονότα. Οι απαισιόδοξοι δεν νιώθουν ποτέ έκπληκτοι όταν τα πράγματα δεν πάνε καλά, ενώ οι αισιόδοξοι αιφνιδιάζονται από τις δυσκολίες που προκύπτουν. Ένα απρόβλεπτο αρνητικό γεγονός συνήθως μοιάζει πιο αρνητικό από ότι όταν κάποιος το περιμένει. Αν πάντα προσδοκάμε να συμβούν υπέροχα πράγματα και απογοητευόμαστε συνειδητά, αυτό δεν μας κάνει ευέλικτους.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι φυλακισμένοι που παραμένουν αισιόδοξοι. Λένε στον εαυτό τους ότι θα μπορούσαν να αποφυλακιστούν μια συγκεκριμένη ημερομηνία και όταν αυτό δεν συμβαίνει ποτέ, τότε βιώνουν κατάθλιψη. Αυτό είναι ένα ακραίο παράδειγμα αλλά ουσιαστικό. Ένα ακόμη ρίσκο της αισιοδοξίας είναι ότι η συνεχής θετική σκέψη μπορεί να μας κάνει να έχουμε υπερβολική αυτοπεποίθηση και στη συνέχεια να αγνοούμε τους πιθανούς κινδύνους που είναι ανάγκη να λάβουμε σοβαρά υπόψη μας.