Φόβος της εγκατάλειψης: πως θα τον αναγνωρίσουμε

Φόβος της εγκατάλειψης

Ο φόβος της εγκατάλειψης είναι πανίσχυρος. Όλοι μας τον βιώνουμε κάποια στιγμή. Ο συγκεκριμένος φόβος εμφανίζεται όταν φοβόμαστε ότι θα χάσουμε τη σύνδεση με κάποιο άτομο που νοιαζόμαστε. Οι συγκεκριμένες ανησυχίες πολύ έχουν την ρίζα τους σε εμπειρίες που μας έκαναν να νιώθουμε μόνοι και αβοήθητοι.

Η σύνδεση με τους ανθρώπους γύρω μας είναι μια βασική ανθρώπινη ανάγκη. Από τη στιγμή της γέννησής μας δημιουργούμε ένα δέσιμο με τους γονείς μας. Η επιβίωσή μας είναι στα χέρια τους. Όταν τα παιδιά βιώνουν συνεχείς απώλειες χωρίς να έχουν την κατάλληλη ψυχολογική υποστήριξη και την ασφάλεια που χρειάζονται, τότε εσωτερικεύουν το φόβο που νιώθουν.

Η εγκατάλειψη είναι ο κύριος φόβος ενός παιδιού. Αν τα παιδιά δεν μπορούν να αναπτύξουν ασφαλή προσκόλληση με τους γονείς τους, τότε μπορεί να νιώθουν εγκαταλελειμμένα. Σε αυτές τις περιπτώσεις η εγκατάλειψη επηρεάζει την ενήλικη ζωή και τις σχέσεις τους.

Κάθε άνθρωπος για να αναπτυχτεί φυσιολογικά χρειάζεται σωματική και συναισθηματική φροντίδα. Όταν οι ανάγκες του δεν καλύπτονται μπορεί να οδηγήσουν σε συναισθήματα εγκατάλειψης. Η εμπειρία της εγκατάλειψης μπορεί να γίνει τραυματική. Ο θάνατος ενός γονέα είναι ένα καταστροφικά τραυματικό γεγονός για ένα παιδί, όπως και η σεξουαλική κακοποίηση. Αποτελούν ψυχικά τραύματα, τα οποία αφήνουν ανεξίτηλα τα σημάδια τους.

Όταν ο φόβος της εγκατάλειψης είναι έντονος, τότε προκαλεί προβλήματα στις σχέσεις ενός ατόμου. Όταν αυτό συμβαίνει είναι σημαντική η βοήθεια ενός ψυχοθεραπευτή.

Τι είναι η συναισθηματική εγκατάλειψη;

Η εγκατάλειψη μπορεί να είναι σωματική ή συναισθηματική.  Ένα μοτίβο συναισθηματικής εγκατάλειψης ή παραμέλησης μπορεί να είναι τραυματικό. Η συναισθηματική εγκατάλειψη μπορεί να συμβεί όταν οι γονείς δεν αφήνουν τα παιδιά τους να εκφράζουν τα συναισθήματά τους, θέλουν τα παιδιά τους να έχουν υψηλά πρότυπα και τα αντιμετωπίζουν σαν συνομήλικους.

Οι άνθρωποι που έχουν βιώσει την εγκατάλειψη ως παιδιά είναι πολύ πιθανό ότι θα επαναλάβουν το ίδιο μοτίβο στα παιδιά τους. Όμως κάποιοι ενήλικες που ως παιδιά βίωσαν την συναισθηματική εγκατάλειψη καταφέρνουν να την αναγνωρίσουν (όπως και τις επιπτώσεις της) και φροντίζουν τα δικά τους παιδιά και σπάνε τον κύκλο της εγκατάλειψης.

Το άγχος συμβάλλει στην συναισθηματική εγκατάλειψη. Οι άνθρωποι που σαν παιδιά δεν ικανοποιούνταν οι ανάγκες τους δυσκολεύονται να ικανοποιήσουν τις ανάγκες των άλλων. Η φροντίδα του εαυτού είναι σημαντικό κομμάτι ώστε να αναγνωρίζουμε τις ανάγκες μας. Ένα άτομο που φροντίζει τον εαυτό του μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του παιδιού ή του συντρόφου του με υγιείς τρόπους.

Η εγκατάλειψη προκαλεί μια βαθιά συναισθηματική πληγή. Επίσης δρα αθροιστικά, πράγμα που σημαίνει ότι όλες οι απογοητεύσεις, οι ανασφάλειες και οι απώλειες από την παιδική μας ηλικία συσσωρεύονται και ενεργοποιούνται με την κατάλληλη αφορμή. Πώς βιώνουν τα παιδιά την εγκατάλειψη;

Φόβος της εγκατάλειψης στα παιδιά 

Τα παιδιά μπορεί να ανησυχούν ότι οι γονείς τους θα τα εγκαταλείψουν. Τα πιο μικρά παιδιά ανησυχούν ακόμα και αν απομακρυνθεί ένας γονιός από το δωμάτιο ή το οπτικό τους πεδίο, ενώ τα μεγαλύτερα νιώθουν ανήσυχα όταν οι γονείς τους τα αφήνουν στο σχολείο ή αν λείπουν λίγες μέρες, πχ για ένα ταξίδι ή δουλειές. Αν όμως τα παιδιά έχουν ασφαλή προσκόλληση με τους γονείς τους, δεν επηρεάζονται σημαντικά.

Τα σημάδια που δείχνουν ότι ένα παιδί έχει θέματα εγκατάλειψης περιλαμβάνουν:

• Άγχος αποχωρισμού
• Ανησυχία ή πανικό
• Φόβο να μείνουν μόνα τους
• Αρρωσταίνουν συνέχεια
• Δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν

Κάποια παιδιά μπορεί να βιώνουν το σύνδρομο της εγκατάλειψης μετά από την απώλεια ενός γονέα. Αυτό αναπτύσσεται λόγω σωματικής ή συναισθηματικής εγκατάλειψης από τον γονέα. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν την απομόνωση, την χαμηλή αξία του εαυτού, τις ανθυγιεινές συμπεριφορές. Όταν τα συμπτώματα παραμένουν χωρίς αντιμετώπιση, τότε δημιουργούν θέματα στις σχέσεις.

Το άγχος της εγκατάλειψης στις σχέσεις

Οι ενήλικες που έχουν βιώσει την εγκατάλειψη ή άλλες τραυματικές εμπειρίες ως παιδιά μπορεί να έχουν συναισθήματα εγκατάλειψης, συνεχές άγχος και φόβο. Ο χωρισμός, το διαζύγιο είναι εμπειρίες που προκαλούν συναισθήματα εγκατάλειψης. Η εγκατάλειψη μπορεί να συμβεί στην παιδική και στην ενήλικη ζωή και να επηρεάζει αρνητικά κάθε σχέση, προσωπική, κοινωνική, φιλική ή επαγγελματική.

Ο φόβος της εγκατάλειψης μπορεί να επηρεάσει και τις υγιείς σχέσεις. Όταν ένας σύντροφος φοβάται συνεχώς την απιστία, τότε αυτό επηρεάζει τη σχέση του. Αυτό το άγχος μπορεί να προκύπτει από προηγούμενες απιστίες. Οι ενήλικες που νιώθουν το φόβο της εγκατάλειψης καταβάλλουν μεγάλη προσπάθεια για να μείνει ο σύντροφός τους.

Γενικά τα σημάδια που δείχνουν το φόβο της εγκατάλειψης στη σχέση είναι:

• Ο ένας σύντροφος δίνει πολλά στη σχέση ή θέλει να ευχαριστεί τους άλλους
• Ο φθόνος για τις σχέσεις των άλλων
• Τα θέματα εμπιστοσύνης

Επίσης πολύ συχνά παρατηρούνται συναισθήματα ανασφάλειας, έλλειψη συναισθηματικής οικειότητας, ανάγκη για έλεγχο, συμβιβασμοί σε μια σχέση που δεν προσφέρει ικανοποίηση. Όλα αυτά δείχνουν το φόβο της εγκατάλειψης που μπορεί να νιώθει ένα άτομο. Ωστόσο, υπάρχουν συμπεριφορές και σημάδια που δεν είναι τόσο προφανή. Κάποια από αυτά περιλαμβάνουν:

• Τις χρόνιες ανασφάλειες: ο φόβος της εγκατάλειψης υπονομεύει την αυτοεκτίμηση μας. Στο μυαλό μας η εγκατάλειψη δείχνει την αξία μας καθώς πιστεύουμε ότι ήταν δικό μας λάθος. Τα παιδιά σκέφτονται εγωκεντρικά, είναι ευάλωτα και πιστεύουν πως είναι η αιτία του προβλήματος. Πιστεύουν ότι είναι υπεύθυνα για τις πράξεις των άλλων. Έτσι, τα παιδιά απομακρύνονται από την εγκατάλειψη νιώθοντας ότι έχουν ελαττώματα και αναπόφευκτα πιστεύουν ότι όλα είναι δικό τους λάθος.
• Τις κακοποιητικές σχέσεις: ένα άτομο που έχει βιώσει την εγκατάλειψη στην παιδική ηλικία μπορεί να έχει την πεποίθηση πως έτσι είναι η ζωή, όμως αυτό είναι μια λάθος νοοτροπία. Όταν κάποιος μας εγκαταλείπει νιώθουμε έντονο συναισθηματικό πόνο. Νιώθουμε ότι δεν αξίζουμε. Αξίζουμε να έχουμε όμορφα πράγματα, όπως οι υγιείς σχέσεις.