Μαγγάνιο: ιδιότητες και οφέλη στην υγεία

Μαγγάνιο

Το μαγγάνιο (Mn) είναι ένα ιχνοστοιχείο που υπάρχει σε πολύ μικρή ποσότητα στο σώμα. Υπάρχει κυρίως στα οστά, στο ήπαρ, στους νεφρούς και στο πάγκρεας. Το μαγγάνιο βοηθά το σώμα να σχηματίζει τον συνδετικό ιστό, τα οστά, τους παράγοντες πήξης του αίματος, και τις ορμόνες του φύλου. Επίσης παίζει ρόλο στο μεταβολισμό των λιπαρών οξέων και των υδατανθράκων, την απορρόφηση του ασβεστίου και την ρύθμιση των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα. Το μαγγάνιο είναι επίσης απαραίτητο για τη φυσιολογική λειτουργία του εγκεφάλου και την λειτουργία των νεύρων.

Το μαγγάνιο είναι ένα συστατικό του αντιοξειδωτικού ενζύμου δισμουτάση του υπεροξειδίου (SOD), η οποία καταπολεμά τις ελεύθερες ρίζες. Οι ελεύθερες ρίζες υπάρχουν φυσιολογικά στο σώμα αλλά μπορούν να προκαλούν βλάβη στις κυτταρικές μεμβράνες και στο DNA. Παίζουν ρόλο στη γήρανση, όπως επίσης και στην ανάπτυξη πολυάριθμων ασθενειών, όπως τα νοσήματα του καρδιαγγειακού και ο καρκίνος. Τα αντιοξειδωτικά όπως η SOD, εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες και έτσι προλαμβάνουν τις πιθανές βλάβες.

Τα χαμηλά επίπεδα μαγγανίου στο σώμα συμβάλλουν στην υπογονιμότητα, στη δυσπλασία των οστών, στην αδυναμία και στις επιληπτικές κρίσεις. Είναι πολύ εύκολο να προσλαμβάνουμε επαρκή ποσότητα μαγγανίου μέσα από τη διατροφή, αλλά πολλοί άνθρωποι δεν καταναλώνουν τροφές που είναι πλούσιες σε μαγγάνιο. Για παράδειγμα οι επεξεργασμένες τροφές περιέχουν μικρότερες ποσότητες μαγγανίου.

Ωστόσο, τα υπερβολικά υψηλά επίπεδα μαγγανίου στη διατροφή μπορεί να οδηγούν σε συσσώρευση μαγγανίου στο σώμα. Οι ανισορροπίες στα επίπεδα του μαγγανίου στον εγκέφαλο, ειδικά στα βασικά γάγγλια, έχουν άμεση σχέση με νευρολογικές διαταραχές όμοιες με τη νόσο του Πάρκινσον. Επίσης τα υψηλά ή τα χαμηλά επίπεδα μαγγανίου στην πρώιμη ζωή μπορεί να επηρεάζει την νευροανάπτυξη.

Ποια είναι τα οφέλη του μαγγανίου;

1. Βελτίωση της υγεία των οστών

Το μαγγάνιο είναι ουσιαστικό για την υγεία των οστών, καθώς παίζει κύριο ρόλο στην ανάπτυξη και στη διατήρηση τους. Σε συνδυασμό με άλλα θρεπτικά στοιχεία όπως το ασβέστιο, ο ψευδάργυρος και ο χαλκός, το μαγγάνιο υποστηρίζει την πυκνότητα των οστών. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τους ηλικιωμένους.

Οι μελέτες έχουν δείξει ότι περίπου το 50% των γυναικών μετά την εμμηνόπαυση και το 25% των ανδρών άνω των 50 ετών έχουν οστεοπόρωση ή μειωμένη οστική πυκνότητα. Η λήψη μαγγανίου μαζί με ασβέστιο, ψευδάργυρο και χαλκό συμβάλλει στη μείωση της απώλειας της οστικής μάζας σε γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας. Επίσης, τα συμπληρώματα διατροφής με βιταμίνη D, μαγνήσιο και βόριο συμβάλλουν στην βελτίωση της οστικής μάζας.

2. Αντιοξειδωτική δράση

Το μαγγάνιο αποτελεί ένα συμπαράγοντα του αντιοξειδωτικού ενζύμου δισμουτάση του υπεροξειδίου (SOD), το οποίο είναι ένα από τα πιο σημαντικά αντιοξειδωτικά στο σώμα. Τα αντιοξειδωτικά προστατεύουν τους ιστούς από τις ελεύθερες ρίζες, οι οποίες είναι μόρια που προκαλούν βλάβη στα κύτταρα του σώματος. Οι ελεύθερες ρίζες συμβάλλουν στην γήρανση, στα νοσήματα του καρδιαγγειακού και σε κάποιες μορφές καρκίνου.

Το ένζυμο SOD ειδικά συμβάλλει στην καταπολέμηση των αρνητικών επιδράσεων των ελεύθερων ριζών καθώς μετατρέπει το υπεροξείδιο, μια από τις πιο επικίνδυνες ελεύθερες ρίζες, σε μικρότερα μόρια που δεν καταστρέφουν τα κύτταρα.

Τα χαμηλά επίπεδα του SOD και η μείωση της αντιοξειδωτικής της δράσης παίζουν κύριο ρόλο στα νοσήματα του καρδιαγγειακού. Μάλιστα, πιο μεγάλο ρόλο από τα επίπεδα της χοληστερόλης ή των τριγλυκεριδίων.

Μια άλλη μελέτη έδειξε ότι η SOD ήταν λιγότερο ενεργή σε ανθρώπους με ρευματοειδή αρθρίτιδα, σε σύγκριση με ανθρώπους χωρίς αρθρίτιδα.

Η λήψη αντιοξειδωτικών συμβάλλει στη μείωση των ελεύθερων ριζών και στα νοσήματα που αυτές προκαλούν.

3. Μείωση της φλεγμονής

Εξαιτίας του ρόλου του μαγγανίου στην δισμουτάση του υπεροξειδίου (SOD) , συμβάλλει στην αντιμετώπιση της φλεγμονής. Οι μελέτες δείχνουν ότι η SOD είναι ένας πιθανός θεραπευτικός παράγοντας για φλεγμονώδη νοσήματα.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι ο συνδυασμός του μαγγανίου με την γλυκοζαμίνη και την χονδροϊτίνη μπορεί να μειώνει τον πόνο της οστεοαρθρίτιδας. Η οστεοαρθρίτιδα είναι μια κατάσταση που οδηγεί σε βλάβη στους χόνδρους και πόνο στις αρθρώσεις. Η αρθροθυλακίτιδα, η οποία είναι η φλεγμονή στη μεμβράνη στο εσωτερικό της άρθρωσης, είναι προάγγελος της οστεοαρθρίτιδας.

Μια μελέτη που έγινε σε ανθρώπους με οστεοαρθρίτιδα έδειξε ότι το 52% των ασθενών είχαν βελτίωση στα συμπτώματα μετά από 4-6 μήνες λήψης ενός συμπληρώματος με μαγγάνιο,  γλυκοζαμίνη και χονδροϊτίνη. Ωστόσο, μόνο η ήπια οστεοαρθρίτιδα υποχωρεί με το συμπλήρωμα, ενώ οι σοβαρές περιπτώσεις δεν είχαν την ίδια βελτίωση.

Μια άλλη μελέτη σε άνδρες με χρόνιο πόνο και εκφυλισμό των αρθρώσεων έδειξε ότι η λήψη του συμπληρώματος για 16 εβδομάδες βοήθησε στη μείωση της φλεγμονής ειδικά στα γόνατα.

4. Ρύθμιση του σακχάρου

Το μαγγάνιο παίζει σημαντικό ρόλο στον έλεγχο των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα. Κάποιες μελέτες σε ζώα, έχουν δείξει ότι η ανεπάρκεια μαγγανίου οδηγεί σε μια κατάσταση παρόμοια με το διαβήτη. Ωστόσο, τα αποτελέσματα στους ανθρώπους είναι ανάμικτα.

Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι οι άνθρωποι με διαβήτη έχουν χαμηλότερα επίπεδα μαγγανίου στο αίμα. Όμως οι επιστήμονες ακόμη προσπαθούν να ξεδιαλύνουν αν τα χαμηλά επίπεδα μαγγανίου συμβάλλουν στην εμφάνιση του διαβήτη ή αν ο διαβήτης προκαλεί πτώση στα επίπεδα του μαγγανίου.

Επιπλέον, η συγκέντρωση του μαγγανίου είναι πολύ υψηλή στο πάγκρεας. Παίζει ρόλο στην παραγωγή της ινσουλίνης, η οποία απομακρύνει τη γλυκόζη από το αίμα. Έτσι, το μαγγάνιο ίσως να συμβάλλει στην σωστή έκκριση της ινσουλίνης και στην σταθεροποίηση των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα.

5. Μεταβολισμός των θρεπτικών συστατικών

Το μαγγάνιο συμβάλλει στην ενεργοποίηση πολλών ενζύμων του μεταβολισμού και παίζει ρόλο σε πολλές χημικές διαδικασίες στο σώμα. Συμβάλλει στην πέψη και στη διάσπαση των πρωτεϊνών και των αμινοξέων όπως επίσης και στο μεταβολισμό της χοληστερόλης και των υδατανθράκων.

Το μαγγάνιο βοηθά το σώμα στην απορρόφηση ενός αριθμού βιταμινών όπως η χολίνη, η θειαμίνη,  η βιταμίνη C και η βιταμίνη Ε, και εξασφαλίζει την σωστή λειτουργία του ήπατος. Επιπλέον, λειτουργεί ως συμπαράγοντας στην ανάπτυξη, στην αναπαραγωγή, στην παραγωγή ενέργειας, στο ανοσοποιητικό και στη λειτουργία του εγκεφάλου.

6. Μείωση των συμπτωμάτων του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου (PMS)

Πολλές γυναίκες έχουν έντονα συμπτώματα στη διάρκεια του εμμηνορροϊκού κύκλου , όπως το άγχος, οι κράμπες, ο πόνος ,οι εναλλαγές στη διάθεση και ακόμη και η κατάθλιψη.

Κάποιες πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι η λήψη μαγγανίου και ασβεστίου συμβάλλει στην βελτίωση των συμπτωμάτων της εμμήνου ρύσεως.

7. Προστασία του εγκεφάλου από τις ελεύθερες ρίζες

Το μαγγάνιο είναι ουσιαστικό για την υγεία του εγκεφάλου και συχνά αποτελεί θεραπεία για πολλές νευρολογικές παθήσεις. Λόγω της αντιοξειδωτικής του δράσης, ειδικά το ρόλο του στη SOD, η οποία συμβάλλει στην καταπολέμηση των ελεύθερων ριζών που μπορούν να βλάψουν τον εγκέφαλο.

Επιπλέον, το μαγγάνιο μπορεί να συνδεθεί με τους νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου και να διευκολύνει την μεταφορά των ηλεκτρικών σημάτων σε όλο το σώμα. Σαν αποτέλεσμα, ο εγκέφαλος λειτουργεί πιο αποτελεσματικά.

Τα επαρκή επίπεδα μαγγανίου είναι απαραίτητα για την λειτουργία του εγκεφάλου. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι τα υπερβολικά υψηλά επίπεδα μαγγανίου μπορεί να έχουν αρνητικές επιδράσεις στον εγκέφαλο.

8. Καλή λειτουργία του θυρεοειδή

Το μαγγάνιο είναι απαραίτητος συμπαράγοντας για πολλά ένζυμα, πράγμα που σημαίνει ότι βοηθά αυτά τα ένζυμα να δρουν σωστά. Επίσης παίζει ρόλο στην παραγωγή της θυροξίνης. Η θυροξίνη είναι μια ορμόνη ζωτικής σημασίας για την φυσιολογική λειτουργία του θυρεοειδή αδένα, η οποία συμβάλλει στη διατήρηση της όρεξης, του μεταβολισμού, του βάρους και την αποτελεσματικότητα των οργάνων.

Η ανεπάρκεια μαγγανίου μπορεί να είναι η αιτία ή να συμβάλλει στον υποθυρεοειδισμό, στην αύξηση του βάρους και στην ορμονική ανισορροπία.

9. Επούλωση των τραυμάτων

Τα ιχνοστοιχεία, όπως το μαγγάνιο, είναι σημαντικά για την διαδικασία της επούλωσης των τραυμάτων, η οποία απαιτεί την αυξημένη παραγωγή του κολλαγόνου.

Το μαγγάνιο είναι αναγκαίο για την σύνθεση του αμινοξέος προλίνη, η οποία είναι ουσιαστική για την σύνθεση του κολλαγόνου και την επούλωση των τραυμάτων στο δέρμα.

Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι η εφαρμογή μαγγανίου, ασβεστίου και ψευδαργύρου στα χρόνια τραύματα για 12 εβδομάδες συμβάλλει στην επούλωση.

Πηγές μαγγανίου

Οι τροφές που είναι πλούσιες σε μαγγάνιο περιλαμβάνουν ξηρούς καρπούς και σπόρους, φύτρες σιταριού και δημητριακά ολικής αλέσεως (περιλαμβάνουν τα μη επεξεργασμένα δημητριακά, το φαγόπυρο, το πλιγούρι και τη βρώμη),  όσπρια και  ανανά.