Αποφεύγοντας τα λάθη των γονιών μας

Πώς μπορούμε να αποφύγουμε τα λάθη των γονιών μας;

Το μεγάλωμα ενός παιδιού είναι δύσκολη υπόθεση για κάθε γονιό. Κάποιες φορές οι προσπάθειες που κάνουν οι γονείς δεν έχουν πάντα εμφανή αποτελέσματα. Αν χρησιμοποιήσουμε την άμεση συμπεριφορά των παιδιών μας ως δείκτη για το πως τα πάμε ως γονείς, τότε κάποιες μέρες θα είναι καλές και θα νιώθουμε με ικανοποίηση και κάποιες άλλες θα μας υπενθυμίζουν τα λάθη μας. Αυτό είναι το θαύμα της φύσης, να μεγαλώνεις υπέροχους μικρούς ανθρώπους.

Τα μηνύματα που παίρνουμε ως παιδιά είναι πανίσχυρα. Αυτά τα μηνύματα περνούν μέσα μας πριν ανακαλύψουμε την ικανότητά μας να τα απορρίψουμε. Αν κάποιος έχει μεγαλώσει με επικριτικούς γονείς ή τοξικούς γονείς, τότε κατανοεί την φύση αυτών των μηνυμάτων και την διαρκή επιρροή στη συμπεριφορά του. Η "κληρονομιά" των προβληματικών γονιών είναι ότι δημιουργούν μια νέα γενιά προβληματικών γονέων. Αλλά αφήνουν και κάτι άλλο, την ευκαιρία να γεννηθούν νέες γενιές ανθρώπων πιο ενημερωμένων, ανοιχτών, που αποζητούν την αγάπη και τη σοφία.

Οι γονείς μας μπορούν να επηρεάσουν την ζωή μας με δύο τρόπους. Ο πρώτος είναι με την επανάληψη όσων έχουμε βιώσει. Ο δεύτερος είναι η αντίδραση σε όσα έχουμε ώστε να κάνουμε τα πράγματα με τελείως διαφορετικό τρόπο. Κάθε γονιός αφήνει το δικό του στίγμα στα παιδιά του, για αυτό είναι πολύ συχνά τα τραύματα της παιδικής ηλικίας.

Τι είναι το ψυχικό τραύμα; 

Το ψυχικό τραύμα μπορεί να περιλαμβάνει:

1. μια βαθιά επώδυνη εμπειρία, συναισθηματικό σοκ από ένα ψυχοπιεστικό γεγονός ή μια σωματική βλάβη, που έχει σχέση με το σωματικό σοκ και μερικές φορές οδηγεί σε μακροχρόνια ψύχωση
2. σωματική βλάβη

Το τραύμα είναι μπορεί να είναι μια πραγματική απειλή, μια σοβαρή βλάβη ή μια σεξουαλική κακοποίηση. Ένα ψυχοπιεστικό γεγονός μπορεί να είναι οτιδήποτε, όπως η απώλεια της δουλειά ή το διαζύγιο ή μια κατάσταση που απειλεί τη ζωή.

Πολλές φορές τα τραύματα προκαλούν μετατραυματικό στρες (PTSD). Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι κάθε άνθρωπος που έχει βιώσει ένα τραύμα θα εμφανίσει PTSD. Είναι επίσης σημαντικό να αναφέρουμε, ότι ένα ψυχικό τραύμα από μόνο του είναι μια απίστευτα δύσκολη εμπειρία και συχνά οδηγεί σε κατάθλιψη, άγχοςκαι άλλα θέματα.

Υπάρχουν μικρά τραύματα και μεγάλα τραύματα, ποια είναι όμως η διαφορά τους; Αυτό που έχει σημασία είναι το πως ένα τραύμα επηρεάζει την λειτουργικότητά σας.

Πολλές φορές, υπάρχει ένας διαχωρισμός ανάμεσα στα "μικρά" και στα "μεγάλα" τραύματα. Ίσως να έχετε βιώσει κάτι τρομακτικό στη ζωή σας, αλλά να πιστεύετε ότι δεν είναι κάτι σπουδαίο επειδή δεν ήσασταν μάρτυρες μιας δολοφονίας ή δεν πέσατε θύμα απαγωγής. Όταν υποβαθμίζουμε τις εμπειρίες μας λόγω ενοχών ή συγκρίσεων, συχνά νιώθουμε σύγχυση και ντροπή. Η αλήθεια είναι, ότι ίσως να μην έχετε γίνει μάρτυρες ενός φόνου, και η ζωή μπορεί να είναι πολύ δύσκολη και απάνθρωπη. Η σκληρότητα μιας τραυματικής εμπειρίας είναι αυτή που καθορίζει την επούλωση.

Συχνά χρησιμοποιώ τη λέξη "τραύμα" για να βοηθήσω τους θεραπευόμενους να περιγράψουν με λέξεις μια εμπειρία που τους άλλαξε τη ζωή. Η ψυχοθεραπεία και το EMDR βοηθά τους ανθρώπους στην επεξεργασία και στην διαχείριση των ψυχικών τραυμάτων και του συναισθηματικού άγχους.

Πώς το άγχος επηρεάζει τον εγκέφαλό μας; 

Το άγχος μπορεί να αλλάξει τις συνδέσεις του εγκεφάλου μας. Το χρόνιο στρες, το σοβαρό άγχος και τα ψυχικά τραύματα (ιδίως της παιδικής ηλικίας) μπορούν να αλλάξουν τη δομή του εγκεφάλου. Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερες μελέτες  δείχνουν την προσαρμογή του εγκεφάλου σε παράγοντες άγχους, την νευροπλαστικότητα. Αλλά πριν κατανοήσουμε τις αλλαγές στον εγκέφαλο πρέπει να γνωρίζουμε τι συμβαίνει στον εγκέφαλό μας. Μόνο όταν κατανοούμε και αποδεχόμαστε την επίδραση των εμπειριών του παρελθόντος στο παρόν μας, τότε μπορεί να ξεκινήσει η επούλωση.

Πώς μπορεί ένα παιδί να αποφύγει τα λάθη των γονιών του; 

Υπάρχουν αρκετοί τρόποι για να μπορέσετε να σπάσετε τον κύκλο των γονιών σας, χωρίς να έχει σημασία η ηλικία των δικών σας παιδιών.

1. Αρχικά, καλό είναι να αναγνωρίσετε ότι είναι ανάγκη να αλλάξετε

Όταν ένα άτομο γίνει γονιός, απολαμβάνει τη γέννηση του παιδιού του και υπόσχεται ότι ποτέ δεν θα κάνει όσα του έκαναν οι γονείς του. Όμως συχνά, μπορεί να παρατηρεί ότι αλληλεπιδρά με τα παιδιά του με παρόμοιο τρόπο με αυτό που αλληλεπιδρούσε ο ίδιος με τους γονείς του. Παρά, λοιπόν τις καλές προσθέσεις του , κάνει το αντίθετο. Καλό είναι όλοι οι γονείς να έχουν στο μυαλό τους, ότι παρά το παρελθόν τους μπορούν να αλλάξουν το παρόν τους. Καθώς έχουν τεράστια επίδραση στην ανάπτυξη των παιδιών τους μπορούν να μάθουν να αλληλεπιδρούν μαζί τους με θετικούς τρόπους.

Για να σπάσετε αυτό τον καταστροφικό κύκλο, πρέπει να αναγνωρίσετε τις δικές σας εκμαθημένες αντιδράσεις στους ψυχοπιεστικούς παράγοντες και να δείτε τι είναι ανάγκη να αλλάξετε. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει να αλλάξετε. Είτε έχετε την τάση προς την τιμωρία, την ντροπή ή την κριτική, σίγουρα θα υπάρχουν και κάποιοι τρόποι διαπαιδαγώγησης που μοιάζουν "σωστοί". Αλλά το να νιώθουμε κάτι σωστό δεν είναι συνώνυμο με το να κάνουμε το σωστό. Από τη στιγμή που θα αναγνωρίσετε αυτά τα μοτίβα θα μπορείτε να αντιμετωπίσετε με εποικοδομητικό τρόπο τις προκλήσεις που προκύπτουν.

2. Μπορείτε να αλλάξετε τρόπο σκέψης

Οι εκμαθημένες συμπεριφορές μπορούν να αλλάξουν, ακόμη και αν έχουν περάσει από γενιά σε γενιά. Ο λόγος για τον οποίο συνεχίζεται ο κύκλος είναι επειδή οι αρνητικές πεποιθήσεις και οι λάθος συμπεριφορές ρίζωσαν μέσα σας πριν καταλάβετε ότι έχετε την δυνατότητα να τις απορρίψετε.

Αν καταλάβετε ότι η εκμαθημένη συμπεριφορά σας πληγώνει τα παιδιά σας, μπορείτε να επιλέξετε να αλλάξετε και να αλληλεπιδράτε με πιο παραγωγικό τρόπο με τα παιδιά σας. Ακόμη και αν πιστεύετε ότι δεν μπορείτε να  γίνετε καλοί γονείς επειδή δεν είχατε καλούς γονείς, μπορείτε να αλλάξετε. Μπορείτε να κάνετε βήματα για να αλλάξετε τον τρόπο διαπαιδαγώγησης των δικών σας παιδιών.

Οι μελέτες έχουν δείξει ότι η ανατροφή των παιδιών επηρεάζει την ανάπτυξή τους και ότι τα παιδιά που έχουν προσαρμοστικές ικανότητες έχουμε μεγαλώσει με γονείς που έδιναν σημασία στα εξής:

• Στη διατήρηση της σωματικής υγείας και της ασφάλειας ώστε να προάγουν την ευημερία των παιδιών.
• Στην φροντίδα της συναισθηματικής ευεξίας όπως η θετική αίσθηση του εαυτού και η εκμάθηση κατάλληλων δεξιοτήτων.
• Στην εκμάθηση κοινωνικών δεξιοτήτων ώστε το παιδί να μάθει να σέβεται τους άλλους και στην πνευματική καθοδήγηση.

Για να μπορέσετε να γίνετε ένας γονέας που θα επικοινωνεί θετικά με τα παιδιά του , πρέπει να αποτινάξετε από πάνω σας όλα όσα μάθατε στην παιδική σας ηλικία.

3. Κατανοήστε την διαφορά ανάμεσα στην κριτική και στη διόρθωση

Τα παιδιά έχουν ανάγκη την καθοδήγηση. Για πολλά, η πειθαρχία, ο αυτοέλεγχος και οι υγιείς συνήθειες δεν έρχονται φυσιολογικά, τις μαθαίνουν. Οι γονείς πρέπει να είναι καθοδηγητές, όχι κριτές. Μην χρησιμοποιείτε αρνητικά επίθετα, για παράδειγμα μην αποκαλείτε το παιδί σας τεμπέλη ή ανόητο. Κάθε παιδί μπορεί να μάθει να δουλεύει ώστε να έχει καλύτερες δεξιότητες που θα συμβάλλουν στην ακαδημαϊκή του εξέλιξη. Μπορείτε να θέσετε στόχους και να δώσε τε κίνητρα στο παιδί ώστε να προσπαθήσει πιο σκληρά. Οι προσωπικές προσβολές κάνουν τα παιδιά να εγκαταλείπουν την προσπάθεια. Η κριτική τα αποδυναμώνει, ενώ η διόρθωση τα ενισχύει και τα βοηθά στην θετική ενδυνάμωση.

4. Αποφύγετε να χρησιμοποιείτε τις ενοχές και την ντροπή

Οι ενοχές και η ντροπή είναι δυνατά όπλα στα χέρια των γονέων, όμως προκαλούν τεράστιο κακό στα παιδιά. Δεν χρειάζεται να κάνετε τα παιδιά σας να νιώθουν ενοχές επειδή δεν θέλουν να φτιάξουν μαζί σας κουλουράκια ή να πάνε σε έναν αγώνα μπάσκετ. Μην τα κάνετε να νιώθουν ντροπή αν δεν έχουν καλή επίδοση στο τεστ βιολογίας ή στο τένις. Μην τα απειλείτε και μην τους λέτε ότι θα ζήσουν μέσα στη φτώχεια αν δεν βελτιωθούν οι βαθμοί τους. Αυτές οι συμπεριφορές είναι καταστροφικές, καθώς υπονομεύουν την αυτοπεποίθηση των παιδιών. Το αποτέλεσμα είναι να αποζητούν συνεχώς την επιβεβαίωση από τους άλλους. Για αυτό είναι ανάγκη κάθε γονιός να βοηθά το παιδί του να κατανοεί τις επιλογές του. Επίσης είναι σημαντικό για ένα παιδί να γνωρίζει ότι οι πράξεις του έχουν και συνέπειες.

5. Θέστε τα όριά σας για να διατηρήσετε τον νέο τρόπο διαπαιδαγώγησης.

Ο υγιής τρόπος αλληλεπίδρασης με τα παιδιά είναι το μισό της εξίσωσης για να σπάσετε τον κακό κύκλο της διαπαιδαγώγησης που έχετε μάθει, το άλλο μισό είναι να διατηρήσετε και να θέσετε υγιή όρια. Τα παιδιά ευημερούν περισσότερο όταν έχουν κατανοήσει ξεκάθαρα τι είναι αποδεκτό και τι όχι.

Στην πραγματικότητα, οι μελέτες δείχνουν ότι οι πιο επιτυχημένοι γονείς είναι αυτοί που συνδυάζουν στοργή και ευαισθησία με καθορισμένες προσδοκίες συμπεριφοράς. Τα υγιή όρια συμβάλλουν ώστε να έχουν τα παιδιά αυτοέλεγχο, πειθαρχία και ενσυναίσθηση. Όλα αυτά είναι σημαντικές δεξιότητες για την εξέλιξή τους.

4. Συγχωρήστε τους γονείς σας και τον εαυτό σας για τα λάθη που έχετε κάνει ως γονείς

Οι περισσότεροι γονείς δεν επιδιώκουν να πληγώσουν τα παιδιά τους. Στην πραγματικότητα, οι γονείς που ανήκουν σε παλιότερες γενιές δεν γνωρίζουν τις ψυχολογικές επιπτώσεις των επιλογών τους στα παιδιά τους ή ήταν θύματα κακοποίησης οι ίδιοι και δεν γνώριζαν πως να είναι καλύτεροι γονείς. Όταν κρατάτε κακία  στους γονείς σας για την άσχημη συμπεριφορά τους στην παιδική σας ηλικία τότε τα συναισθήματα του θυμού και της δυσαρέσκειας φωλιάζουν μέσα σας.

Μια επιλογή για να αποφύγετε την διαιώνιση της άσχημης συμπεριφοράς των γονιών σας είναι να συγχωρήσετε τους γονείς σας. Έχετε την επιλογή να αφήσετε πίσω την κακία που νιώθετε για τους γονείς σας (είτε έχουν ζητήσει συγνώμη είτε όχι). Αυτό σας επιτρέπει να προχωρήσετε και να κάνετε τις αλλαγές που χρειάζεται για τον εαυτό σας και τις σχέσεις σας. Είναι σημαντικό να πούμε, ωστόσο, ότι η συγχώρεση είναι κάτι που αφορά τον εαυτό μας ώστε να έχουμε μια θετική ζωή και δεν απαιτεί να έχουμε σχέση με κάποιον που συνεχίζει να μας βλάπτει.

Η εξάσκηση στη συγχώρεση επίσης περιλαμβάνει και την συγχώρεση του εαυτού για τα λάθη του παρελθόντος. Ανεξάρτητα με την ηλικία των παιδιών σας, μπορείτε να σπάσετε τον κύκλο της κακής αλληλεπίδρασης κάνοντας αλλαγές στη συμπεριφορά σας.

7. Φροντίστε τον εαυτό σας

Οι περισσότεροι γονείς έχουν άσχημη συμπεριφορά όταν νιώθουν άγχος και κυρίως όταν είναι εξαντλημένοι. Για αυτό είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να δείχνουν συμπόνια προς τον εαυτό τους, φροντίζουν τον εαυτό τους, να έχουν καλές διατροφικές συνήθειες, να κάνουν άσκηση, να χαλαρώνουν και να κάνουν πράγματα που απολαμβάνουν ώστε να είναι ψυχοσωματικά καλά. Όταν οι γονείς αφιερώνουν χρόνο στον εαυτό τους, δεν καταλήγουν να μιλούν στα παιδιά τους για τις "θυσίες" που έκαναν για αυτά (πράγμα πολύ επιβαρυντικό για τα παιδιά, και που τα γεμίζει τύψεις).