Τεστ Παπ: συχνές ερωτήσεις

Τεστ Παπ

Το τεστ Παπ (τεστ Παπανικολάου) είναι μια εξέταση που συμβάλλει στην πρόληψη και στην πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Ο τράχηλος της μήτρας είναι το κάτω, στενό άκρο της μήτρας που καταλήγει στον κόλπο. Το τεστ Παπ αποτελεί ουσιαστικά τη διαδικασία συλλογής κυττάρων από τον τράχηλο της μήτρας και την ανάλυσή τους στη συνέχεια στο εργαστήριο (πήρε την ονομασία του από το γυναικολόγο Γεώργιο Παπανικολάου που το εφηύρε).

Στο εργαστήριο, γίνεται ο έλεγχος των κυττάρων στο μικροσκόπιο για την αναγνώριση καρκινικών ευρημάτων ή για κύτταρα με χαρακτηριστικά  που μπορεί να εξελιχθούν σε καρκίνο. Τα κύτταρα που μπορεί να γίνουν καρκινικά έχουν την ονομασία προκαρκινικά. Η εύρεση και η θεραπεία των προκαρκινικών αλλοιώσεων συμβάλλει στην πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Το τεστ Παπ είναι επίσης ένας αξιόπιστος τρόπος για την πρώιμη διάγνωση και θεραπεία του καρκίνου.

Πόσο συχνά πρέπει να κάνω τεστ Παπ;

Γενικά, αν μια γυναίκα είναι στην ηλικία μεταξύ των 21 και 65 ετών, πρέπει να κάνει τακτικά τεστ Παπ:

• Στην ηλικία μεταξύ των 21 και των 29 ετών και αν το τελευταίο τεστ Παπ είναι φυσιολογικό, ο γυναικολόγος σας θα σας πει να επαναλάβετε την εξέταση σε τρία χρόνια.
• Στην ηλικία μεταξύ των 30 και των 65 ετών και αν το τελευταίο τεστ Παπ είναι φυσιολογικό, μπορεί να επαναλάβετε την εξέταση μετά από τρία χρόνια. Αν η εξέταση για HPV είναι φυσιολογική, τότε μπορεί να επαναλάβετε την εξέταση σε πέντε χρόνια.
• Στην ηλικία άνω των 65 ετών μπορεί να μην είναι ανάγκη να κάνετε τεστ Παπ. Αυτό μπορεί να συμβεί αν τα αποτελέσματα είναι φυσιολογικό εδώ και χρόνια, ή αν έχετε κάνει υστερεκτομή.

Αν υπάρχουν παράγοντες κινδύνου, ο γιατρός θα σας προτείνει να κάνετε πιο συχνά τεστ Παπ, ανεξάρτητα με την ηλικία σας. Οι παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνουν:

• Διάγνωση καρκίνου του τραχήλου της μήτρας ή ένα τεστ Παπ που δείχνει προκαρκινικές αλλοιώσεις.
• Έκθεση σε διαιθυλοστιλβεστρόλη (DES) πριν την γέννηση.
• Λοίμωξη με HIV.
• Αδύναμο ανοσοποιητικό λόγω μεταμόσχευσης οργάνων, χημειοθεραπείας ή χρόνιας χρήσης κορτικοστεροειδών.
• Ιστορικό καπνίσματος.

Για ποιο λόγο κάνουν οι γυναίκες τεστ Παπ; 

Το τεστ Παπ είναι μια εξέταση για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Μπορεί να γίνει σε συνδυασμό με άλλες εξετάσεις. Οι γυναίκες άνω των 30 ετών, μπορεί μαζί με το τεστ Παπ να κάνουν και εξέταση για τον HPV, έναν συχνό σεξουαλικά μεταδιδόμενο ιό που προκαλεί καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Σε κάποιες περιπτώσεις το HPV τεστ μπορεί να γίνει αντί του τεστ Παπ.

Πότε πρέπει να ξεκινήσω να κάνω τεστ Παπ;

Μαζί με το γυναικολόγο σας θα συζητήσετε και θα αποφασίσετε πότε είναι η στιγμή να κάνετε τεστ Παπ και πόσο συχνά πρέπει να επαναλάβετε την εξέταση. Γενικά, το τεστ Παπ ξεκινά στην ηλικία των 21 ετών.

Ποιες γυναίκες δεν κάνουν τεστ Παπ;

Σε συγκεκριμένες περιπτώσεις μια γυναίκα μπορεί να μην είναι ανάγκη να κάνει τεστ Παπ, όπως:

• Μετά από μια ολική υστερεκτομή: μετά από μια ολική υστερεκτομή, γίνεται αφαίρεση της μήτρας και του τραχήλου, και ο γιατρός σας θα σας ενημερώσει αν είναι ανάγκη να συνεχίσετε να κάνετε τεστ Παπ. Αν η υστερεκτομή έγινε για μια μη καρκινική κατάσταση, όπως τα ινομυώματα της μήτρας, τότε ίσως να χρειαστεί να διακόψετε το τεστ Παπ. Αν η υστερεκτομή έχει γίνει για μια προκαρκινική ή καρκινική αλλοίωση του τραχήλου της μήτρας, τότε ίσως να συνεχίσετε να κάνετε τεστ Παπ.
• Μεγαλύτερη ηλικία: γενικά οι γυναίκες σταματούν να κάνουν τεστ Παπ όταν είναι άνω των 65 ετών. Φυσικά, κάθε γυναίκα πρέπει να συζητά με το γιατρό της και να αποφασίζουν τι πρέπει να γίνει. Αν μια γυναίκα έχει πολλούς συντρόφους, τότε ίσως συνεχίσει να κάνει τεστ Παπ.

Το τεστ Παπ έχει κάποιους κινδύνους;

Το τεστ Παπ είναι ένας ασφαλής τρόπος για την ανίχνευση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Ωστόσο, το τεστ Παπ δεν είναι μια αλάνθαστη εξέταση. Είναι πιθανό να βγουν ψευδώς αρνητικά αποτελέσματα, πράγμα που σημαίνει ότι η εξέταση δεν δείχνει ανωμαλίες, ακόμη και όταν υπάρχουν ανώμαλα κύτταρα.

Ένα ψευδώς αρνητικό αποτέλεσμα δεν σημαίνει ότι έχει γίνει κάποιο λάθος. Παράγοντες που μπορεί να οδηγούν σε ένα ψευδώς αρνητικό αποτέλεσμα περιλαμβάνουν:

• Την ανεπαρκή συλλογή κυττάρων.
• Τον μικρό αριθμό ανώμαλων κυττάρων.
• Το αίμα ή τα φλεγμονώδη κύτταρα καλύπτουν τα ανώμαλα κύτταρα.

Αν και είναι πιθανό τα ανώμαλα κύτταρα να μην ανιχνευτούν, ο χρόνος είναι σύμμαχος. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας χρειάζεται χρόνια για να αναπτυχθεί. Και αν ένα τεστ δεν ανιχνεύσει τα ανώμαλα κύτταρα, θα το κάνει το επόμενο.

Ποια είναι η προετοιμασία για το τεστ Παπ;

Για να είναι το τεστ Παπ αποτελεσματικό, πριν από το τεστ καλό είναι να τηρήσετε τα εξής:

• Αποφύγετε την σεξουαλική επαφή, το ντους ή την χρήση κολπικών φαρμάκων ή σπερματοκτόνων αφρών, κρεμών ή τζελ δύο μέρες πριν από το τεστ Παπ, καθώς όλα αυτά μπορεί να απομακρύνουν ή να καλύψουν τα ανώμαλα κύτταρα.
• Μην προγραμματίζετε το τεστ Παπ στη διάρκεια της περιόδου. Καλό είναι να αποφύγετε αυτή τη στιγμή του κύκλου, αν είναι δυνατό.

Τι να περιμένω στη διάρκεια του τεστ Παπ;

Το τεστ Παπ μπορεί να γίνει στο ιατρείο του γυναικολόγου σας και χρειάζεται μόνο λίγα λεπτά. Μπορεί να χρειαστεί να βγάλετε τελείως τα ρούχα σας ή μόνο τα ρούχα από τη μέση και κάτω.

Θα ξαπλώσετε σε ένα εξεταστικό κρεβάτι με τα γόνατα λυγισμένα. Ο γυναικολόγος θα εισάγει απαλά έναν διαστολέα στον κόλπο σας. Ο διαστολέας κρατά τα τοιχώματα του κόλπου ανοιχτά ώστε να μπορέσει ο γιατρός εύκολα να δει τον τράχηλο της μήτρας. Η εισαγωγή του διαστολέα μπορεί να προκαλεί μια αίσθηση πίεσης στην περιοχή της πυέλου.

Στη συνέχεια ο γιατρός θα πάρει δείγμα από τα κύτταρα του τραχήλου της μήτρας με ένα μαλακό βουρτσάκι και μια σπάτουλα. Αυτή η διαδικασία συνήθως δεν πονά.

Τι να περιμένω μετά το τεστ Παπ;

Μετά το τεστ Παπ μπορεί μια γυναίκα να συνεχίσει την ημέρα της χωρίς περιορισμούς.

Ανάλογα με την μορφή του τεστ Παπ, ο γιατρός μεταφέρει το δείγμα των κυττάρων από τον τράχηλο της μήτρας σε ένα δοχείο που περιέχει ειδικό υγρό για την διατήρηση του δείγματος ή σε ένα πλακάκι.

Στη συνέχεια τα δείγματα μεταφέρονται στο εργαστήριο όπου εξετάζονται στο μικροσκόπιο για την εύρεση κυττάρων που δείχνουν την ύπαρξη καρκινικών ή προκαρκινικών κυττάρων.

Αποτελέσματα τεστ Παπ

Το τεστ Παπ μπορεί να κινητοποιήσει το γιατρό για την παρουσία ύποπτων κυττάρων που είναι ανάγκη να ελεγχθούν περαιτέρω.

Φυσιολογικά αποτελέσματα

Αν υπάρχουν μόνο φυσιολογικά κύτταρα του τραχήλου της μήτρας στο τεστ Παπ, τότε το αποτέλεσμα είναι αρνητικό. Δεν είναι ανάγκη να κάνετε άλλες εξετάσεις μέχρι το επόμενο τεστ Παπ.

Μη φυσιολογικά αποτελέσματα

Αν ανώμαλα ή ασυνήθιστα κύτταρα ανιχνευθούν στο τεστ Παπ, τότε το αποτέλεσμα είναι θετικό. Ένα θετικό αποτέλεσμα δεν σημαίνει ότι υπάρχει καρκίνος στον τράχηλο της μήτρας. Η σημασία ενός θετικού αποτελέσματος έχει άμεση σχέση με τον τύπο των κυττάρων που υπάρχουν στο δείγμα.

Για παράδειγμα, σε ένα τεστ Παπ μπορεί να γίνει ανίχνευση:

• Άτυπων πλακωδών κυττάρων απροσδιορίστου σημασίας (ASCUS): τα πλακώδη κύτταρα είναι λεπτά και επίπεδα και αναπτύσσονται στη επιφάνεια του υγιούς τραχήλου της μήτρας. Στην περίπτωση των άτυπων πλακωδών κυττάρων, το τεστ Παπ δείχνει κάποιες ανωμαλίες στα πλακώδη κύτταρα, αλλά οι αλλαγές δεν δείχνουν ξεκάθαρα την ύπαρξη προκαρκινικών κυττάρων. Στην περίπτωση που το τεστ Παπ έχει γίνει με την διατήρηση του δείγματος σε ειδικό υγρό, μπορεί να γίνει επανεξέταση του δείγματος για την παρουσία ιών που οδηγούν στην ανάπτυξη καρκίνου, όπως κάποιοι ιοί των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV). Αν δεν γίνει ανίχνευση ιού υψηλού κινδύνου, τα ανώμαλα κύτταρα δεν αποτελούν λόγο ανησυχίας. Αν υπάρχουν όμως επικίνδυνα στελέχη του ιού τότε είναι ανάγκη να γίνουν επιπλέον εξετάσεις.
• Πλακώδους ενδοεπιθηλιακής βλάβης: αυτός ο όρος δείχνει ότι τα κύτταρα από το τεστ Παπ μπορεί να είναι προκαρκινικά. Αν οι αλλαγές είναι χαμηλού βαθμού κακοήθειας, πράγμα που σημαίνει ότι το μέγεθος, το σχήμα και άλλα χαρακτηριστικά των κυττάρων δείχνουν να υπάρχει μια προκαρκινική αλλοίωση, είναι πιθανό να χρειάζεται χρόνια για να εξελιχθεί σε καρκίνο. Αν οι αλλαγές είναι υψηλού βαθμού κακοήθειας, τότε η βλάβη μπορεί να εξελιχτεί σε καρκίνο πολύ πιο σύντομα. Σε αυτές τις περιπτώσεις είναι απαραίτητες οι επιπλέον εξετάσεις.
• Άτυπων αδενικών κυττάρων: τα αδενικά κύτταρα παράγουν βλέννα και αναπτύσσονται στο άνοιγμα του τραχήλου μέσα στη μήτρα. Τα άτυπα αδενικά κύτταρα μπορεί να είναι ελαφρώς ανώμαλα, αλλά αυτό δεν σημαίνει ξεκάθαρα ότι είναι καρκινικά. Χρειάζεται να γίνουν επιπλέον εξετάσεις για να καθοριστεί η πηγή των ανώμαλων κυττάρων και η σημασία τους.
• Ακανθοκυτταρικού καρκινώματος ή αδενοκαρκινώματος: αυτό το αποτέλεσμα σημαίνει ότι τα κύτταρα είναι τόσο ανώμαλα που ο παθολογοανατόμος είναι σχεδόν σίγουρος για την ύπαρξη καρκίνου. Το ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα αφορά έναν καρκίνο με ανάπτυξη στην επιφάνεια των κυττάρων του κόλπου ή του τραχήλου της μήτρας.  Το αδενοκαρκίνωμα αφορά έναν καρκίνο από τα αδενικά κύτταρα.

Ποια είναι τα επόμενα βήματα μετά από ένα μη φυσιολογικό τεστ Παπ;

Αν το τεστ Παπ δεν είναι φυσιολογικό, ο γιατρός θα κάνει κολποσκόπηση για να εξετάσει τους ιστούς του τραχήλου της μήτρας, του κόλπου και του αιδοίου. Επίσης ο γιατρός θα πάρει ένα δείγμα (βιοψία) από κάθε περιοχή που μοιάζει ανώμαλη. Αυτά τα τμήματα ιστού στέλνονται για ανάλυση στο εργαστήριο ώστε να βγει η τελική διάγνωση.