Τροφική δηλητηρίαση: αιτίες και συμπτώματα

Τροφική δηλητηρίαση

Η τροφική δηλητηρίαση είναι μια κατάσταση που συνήθως προκύπτει από την κατανάλωση μολυσμένων τροφών. Τα βακτήρια, οι ιοί και τα παράσιτα ή οι τοξίνες τους είναι οι πιο συχνές αιτίες τροφικής δηλητηρίασης.

Οι παθογόνοι μικροοργανισμοί και οι τοξίνες τους μπορεί να μολύνουν την τροφή σε οποιοδήποτε σημείο της επεξεργασίας ή της παραγωγής τους. Η μόλυνση μπορεί επίσης να συμβεί στο σπίτι αν δεν μαγειρεύουμε ή δεν πλύνουμε σωστά μια τροφή.

Συμπτώματα τροφικής δηλητηρίασης 

Τα συμπτώματα της τροφικής δηλητηρίασης, τα οποία μπορεί να ξεκινούν μέσα σε μερικές ώρες από την κατανάλωση των μολυσμένων τροφών, συχνά περιλαμβάνουν ναυτία, εμετό ή διάρροια. Η τροφική δηλητηρίαση στις περισσότερες περιπτώσεις είναι ήπια και υποχωρεί χωρίς θεραπεία, όμως μερικοί άνθρωποι χρειάζονται νοσοκομειακή περίθαλψη.

Τα συμπτώματα της τροφικής δηλητηρίασης ποικίλουν ανάλογα με την πηγή της μόλυνσης. Στις περισσότερες περιπτώσεις τροφικής δηλητηρίασης τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Ναυτία
• Εμετό
• Διάρροια
• Πόνο στην κοιλιά και κράμπες
• Πυρετό

Τα συμπτώματα μπορεί να κάνουν την εμφάνισή τους μέσα σε μερικές ώρες από την κατανάλωση μιας μολυσμένης τροφής ή να ξεκινούν μέρες ή ακόμη και εβδομάδες αργότερα. Ποιες είναι όμως οι αιτίες της τροφικής δηλητηρίασης;

Οι τρεις κύριες αιτίες της τροφικής δηλητηρίασης είναι τα βακτήρια, τα παράσιτα και οι ιοί. Αυτά τα παθογόνα υπάρχουν σχεδόν σε όλες τις τροφές που καταναλώνουμε. Ωστόσο, η υψηλή θερμοκρασία στο μαγείρεμα σκοτώνει αυτά τα παθογόνα στις τροφές πριν φτάσουν στο πιάτο μας. Όταν καταναλώνουμε ωμές τροφές τότε είναι περισσότερες οι πιθανότητες τροφικής δηλητηρίασης καθώς τα παθογόνα δεν καταστρέφονται από το μαγείρεμα.

Παράσιτα

Η τροφική δηλητηρίαση από παράσιτα δεν είναι τόσο συχνή όσο η τροφική δηλητηρίαση από βακτήρια. Ωστόσο, τα παράσιτα μπορεί να είναι πολύ επικίνδυνα, και περιλαμβάνουν το τοξόπλασμα, τον κεστοειδής σκώληκα (ταινία), τους τρηματώδεις σκώληκες, τα νηματόζωα, την τριχινέλλα.

Η τοξοπλάσμωση είναι η κύρια αιτία θανάτου σχετικά με την τροφική δηλητηρίαση. Τα παράσιτα μπορεί να ζουν στη πεπτική οδό και να μην είναι δυνατή η ανίχνευση τους για χρόνια. Οι άνθρωποι με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα και οι έγκυες έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για σοβαρές λοιμώξεις αν συμβεί η εγκατάσταση συγκεκριμένων παρασίτων στο έντερό τους.

Βακτήρια

Τα βακτήρια αποτελούν τη  πιο συχνή αιτία της τροφικής δηλητηρίασης και περιλαμβάνουν τo E.coli,  τη Listeria monocytogenes, τη Salmonella, τον Staphylococcus aureus, τη Shigella.Όταν σκεφτόμαστε επικίνδυνα βακτήρια, τότε αυτόματα στο μυαλό μας έρχεται η E. coli και η Salmonella. Η Salmonella είναι η πιο συχνή αιτία τροφικής δηλητηρίασης.

Ιοί

Η τροφική δηλητηρίαση μπορεί να είναι αποτέλεσμα μόλυνσης από ιούς όπως οι νοροϊοί, οι ροταϊοί, οι αστροϊοί, ο ιός της ηπατίτιδας Α.  Οι νοροϊοί προκαλούν τις περισσότερες περιπτώσεις εμετού και διάρροιας κάθε χρόνο. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να γίνουν θανατηφόροι.

Παράγοντες κινδύνου

Υπάρχουν κάποιες κατηγορίες ανθρώπων που πρέπει να προσέχουν ιδιαίτερα τις τροφές που καταναλώνουν και περιλαμβάνουν:

• Ηλικιωμένους: όσο μεγαλώνουμε, το ανοσοποιητικό μας σύστημα δεν ανταποκρίνεται γρήγορα και αποτελεσματικά σε παθογόνους μικροοργανισμούς όπως σε μικρότερη ηλικία.
• Έγκυες γυναίκες: στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, οι αλλαγές στο μεταβολισμό αυξάνουν τον κίνδυνο για τροφική δηλητηρίαση. Η αντίδραση του οργανισμού μπορεί να είναι πιο έντονη στη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
• Βρέφη και μικρά παιδιά: το ανοσοποιητικό τους σύστημα δεν έχει πλήρως ανεπτυγμένο και αυτό τα καθιστά πιο ευαίσθητα.
• Άνθρωποι με χρόνια νοσήματα: ένα χρόνιο νόσημα, όπως ο διαβήτης ή το AIDS ή οι χημειοθεραπείες ή οι ακτινοθεραπείες για τον καρκίνο μειώνουν την ανοσολογική απόκριση.

Μπορεί η τροφική δηλητηρίαση να προκαλεί επιπλοκές; 

Η πιο συχνή και σοβαρή επιπλοκή της τροφικής δηλητηρίασης είναι η αφυδάτωση, η σοβαρή απώλεια νερού και των απαραίτητων μεταλλικών στοιχείων. Αν καταναλώνετε αρκετά υγρά ώστε να αναπληρώσετε όλα όσα χάνετε από τον εμετό και τη διάρροια, η αφυδάτωση δεν είναι πρόβλημα.

Τα μικρά παιδιά, οι ηλικιωμένοι και οι ανοσοκατεσταλμένοι άνθρωποι ή όσοι έχουν χρόνιες παθήσεις μπορεί να εμφανίσουν σοβαρή αφυδάτωση όταν χάνουν περισσότερα υγρά από αυτά που λαμβάνουν. Σε αυτή την περίπτωση, είναι αναγκαία η νοσηλεία και η ενδοφλέβια χορήγηση υγρών.

Κάποιες μορφές τροφικής δηλητηρίασης μπορεί να προκαλούν σοβαρές επιπλοκές , όπως:

• Μόλυνση με Listeria: οι επιπλοκές της τροφικής δηλητηρίασης από Listeria μπορεί να είναι πολύ σοβαρές για ένα αγέννητο μωρό. Στα πρώιμα στάδια της εγκυμοσύνης, η μόλυνση με Listeria μπορεί να οδηγήσει σε αποβολή. Αργότερα στην εγκυμοσύνη μπορεί να οδηγήσει σε θνησιγένεια, πρόωρο τοκετό ή μόλυνση του μωρού μετά τη γέννηση. Τα βρέφη που επιβιώνουν από μόλυνση με Listeria ίσως να έχουν μακροχρόνια νευρολογικά προβλήματα και καθυστέρηση στην ανάπτυξη.
• Μόλυνση με Escherichia coli (E. coli): μερικά στελέχη του E. coli μπορεί να προκαλούν μια σοβαρή επιπλοκή, την αιμολυτική αναιμία. Η αιμολυτική αναιμία οδηγεί στην καταστροφή της επένδυσης των μικροσκοπικών αιμοφόρων αγγείων στους νεφρούς, και μερικές φορές οδηγεί σε νεφρική ανεπάρκεια. Οι ηλικιωμένοι, τα παιδιά κάτω των 5 ετών και οι άνθρωποι με αδύναμο ανοσοποιητικό έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν αυτή την επιπλοκή.

Ποια είναι η θεραπεία για την τροφική δηλητηρίαση;

Συνήθως, το σώμα μπορεί να αντιμετωπίσει μόνο του την τροφική δηλητηρίαση, με την απομάκρυνση των τοξινών. Αν κάποιος έχει σοβαρά συμπτώματα αφυδάτωσης από τον εμετό ή τη διάρροια, ίσως είναι ανάγκη να κάνει εισαγωγή στο νοσοκομείο για αποκατάσταση των υγρών (ενδοφλέβια). Ο γιατρός μπορεί να σας προτείνει κάποια αντιβιοτικά για την θεραπεία της τροφικής δηλητηρίασης από συγκεκριμένα βακτήρια.

Τι μπορώ να κάνω για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της τροφικής δηλητηρίασης;

Αν έχετε συμπτώματα τροφικής δηλητηρίασης, είναι πολύ σημαντικό να πίνετε υγρά για να μειώσετε τον κίνδυνο αφυδάτωσης. Μπορεί να πάρετε κάποιο αντιεμετικό ή αντιδιαρροϊκό φάρμακο επειδή το σώμα πρέπει να απομακρύνει τις τοξίνες.

Για τη  ανακούφιση των συμπτωμάτων της τροφικής δηλητηρίασης, η ενυδάτωση είναι το κλειδί. Μπορείτε:

• Να πίνετε ζωμούς και ηλεκτρολύτες για να αντικαταστήσετε τα υγρά που χάνετε.
• Αποφύγετε την κατανάλωση τροφής μέχρι να νιώσετε καλύτερα.
• Να τρώτε μικρές μπουκιές από στερεές τροφές όπως το τοστ ή τα κράκερ όταν νιώσετε καλύτερα.
• Να ξεκουραστείτε.

Πότε πρέπει να μιλήσετε με το γιατρό σας;

Αν έχετε οποιοδήποτε από τα ακόλουθα συμπτώματα, τότε καλό είναι να ζητήσετε άμεσα ιατρική βοήθεια:

• Κάνετε συνέχεια εμετό και δεν μπορείτε να συγκρατήσετε καθόλου υγρά
• Έχετε αίμα στον εμετό ή στα κόπρανα
• Έχετε διάρροια για περισσότερες από τρεις ημέρες
• Νιώθετε έντονο πόνο ή σοβαρές κράμπες
• Ο πυρετός είναι πάνω από 38
• Έχετε συμπτώματα αφυδάτωσης, υπερβολική δίψα, ξηροστομία, λίγα ούρα, αδυναμία ή ζαλάδα
• Νευρολογικά συμπτώματα όπως η θολή όραση, η μυϊκή αδυναμία και μυρμήγκιασμα στα χέρια

Πώς μπορώ να αποτρέψω την τροφική δηλητηρίαση;

Για να μειώσετε τον κίνδυνο της τροφικής δηλητηρίασης μπορείτε να ελέγχετε την ασφάλεια των τροφών που καταναλώνετε. Οι έγκυες γυναίκες και όσοι έχουν υψηλό κίνδυνο πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί. Αυτά που μπορείτε να κάνετε είναι:

• Να τηρείτε τους κανόνες υγιεινής: καλό είναι να πλένετε τα χέρια σας, τα μαγειρικά σκεύη και τις επιφάνειες κοπής συχνά. Φυσικά, πρέπει να πλένετε τα φρούτα και τα λαχανικά πριν τα καταναλώσετε. Καλό είναι να χρησιμοποιείτε διαφορετικές επιφάνειες κοπής και να διατηρείτε το κρέας, τα θαλασσινά, και τα αυγά μακριά από άλλες τροφές. Μην πλένετε το κοτόπουλο κάτω από τη βρύση γιατί μπορεί να διασπείρετε σε άλλες επιφάνειες τα βακτήρια.
• Να μαγειρεύετε καλά: είναι πολύ σημαντικό οι τροφές να μαγειρεύονται σε ασφαλή θερμοκρασία, η οποία εξαρτάται από την τροφή.
• Να κάνετε σωστές επιλογές: αποφύγετε τα μη παστεριωμένα τυριά και το γάλα. Μην καταναλώνετε τροφές που έχουν περίεργη οσμή και όψη.