Σεροτονίνη και ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή

Σεροτονίνη και ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή είναι μια ψυχική διαταραχή. Κύριο χαρακτηριστικό της είναι οι ιδεοληψίες (σκέψεις), οι οποίες οδηγούν σε καταναγκασμούς (επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές για την μείωση του άγχους). Η σεροτονίνη παίζει σημαντικό ρόλο στην θεραπεία της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής (OCD).

Οι μελέτες έχουν δείξει ότι τα χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης προκαλούν την επίμονη λειτουργία των νευρώνων, με αποτέλεσμα τα νευρικά μονοπάτια να μένουν "κολλημένα" σε συγκεκριμένες καταστάσεις. Επίσης τα χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης οδηγούν σε αύξηση των ιδεοληψιών ,από τις οποίες είναι δύσκολο να ξεφύγει κάποιος. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να υποκύπτει σε αυτές με καταναγκαστικές συμπεριφορές.

Η υπερβολική γλουταμινεργική δραστηριότητα, η οποία συμβαίνει στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, επίσης οδηγεί σε αύξηση της ανάπτυξης των ιδεοληψιών και έτσι τα άτομα υποκύπτουν στις υπάρχουσες ιδεοληψίες. Η αύξηση των επιπέδων της σεροτονίνης μειώνει αυτές τις παθολογικές τάσεις. Αυτό συμβαίνει ακόμη και αν η αιτία τους είναι η υπερβολική γλουταμινεργική δραστηριότητα. Η διαφορετική δράση της σεροτονίνης στους διαφορετικούς υποδοχείς της εξηγεί τη διαφορετική δράση των φαρμάκων που στοχεύουν σε αυτούς τους υποδοχείς.

Ποιες είναι οι αιτίες της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής;

Τα ακριβή αίτια της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής παραμένουν άγνωστα. Οι μελέτες δείχνουν ότι υπάρχουν κάποιες διαφορές στον εγκέφαλο και στα γονίδια που παίζουν ρόλο, όπως και μαθησιακοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες.

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή είναι μια διαταραχή του εγκεφάλου;

Τα στοιχεία δείχνουν ότι η OCD περιλαμβάνει προβλήματα στην επικοινωνία ανάμεσα στο μπροστινό τμήμα του εγκεφάλου και στις πιο βαθιές δομές του εγκεφάλου. Αυτές οι δομές του εγκεφάλου χρησιμοποιούν έναν νευροδιαβιβαστή (βασικά, ένα χημικό μήνυμα) την σεροτονίνη. Οι τεχνικές απεικόνισης δείχνουν κάποια σημαντικά ευρήματα. Σε μερικούς ανθρώπους η κυκλοφορία των χημικών ενώσεων στον εγκέφαλο είναι πιο φυσιολογική μετά την χορήγηση SSRIs. Επίσης τα ίδια αποτελέσματα προκύπτουν και μετά την ψυχοθεραπεία σε ασθενείς με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή.

Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή είναι κληρονομική;

Τα στοιχεία δείχνουν ότι η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή διατρέχει οικογένειες, και τα γονίδια παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της διαταραχής. Φυσικά, τα γονίδια είναι μόνο κατά ένα μέρος υπεύθυνα για την διαταραχή. Κανείς δεν γνωρίζει πραγματικά ποιοι παράγοντες συμβάλλουν στη διαταραχή, ίσως μια ασθένεια ή το άγχος της καθημερινότητας να ενεργοποιούν τα γονίδια που έχουν άμεση σχέση με τα συμπτώματα της OCD.

Γενικά, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή που ξεκινά στην παιδική ηλικία ίσως να έχει διαφορές από την OCD που ξεκινά στην ενήλικη ζωή. Οι μελέτες δείχνουν ότι τα γονίδια παίζουν κύριο ρόλο στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή στην παιδική ηλικία (45-65%). Στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή στην ενήλικη ζωή η επίδραση τους περιορίζεται στο 27-47%.

Τι είναι το σύνδρομο PANDAS;

Ο όρος PANDAS στα ελληνικά σημαίει παιδιατρικές αυτοάνοσες νευροψυχιατρικές διαταραχές που συνδέονται με στρεπτοκοκκικές λοιμώξεις. Είναι μια μορφή OCD που εμφανίζεται στην παιδική ηλικία μετά από μια λοίμωξη. Αυτή η διαταραχή είναι διαφορετική από άλλες μορφές OCD της παιδικής ηλικίας, και η πιο μεγάλη διαφορά είναι ότι κάνει την εμφάνισή της εντελώς ξαφνικά. Ουσιαστικά ένα παιδί εμφανίζει συμπτώματα μέσα σε μια νύχτα, και αυτό έχει σοβαρή επίδραση στη ζωή του.

Ποιος είναι ο τρόπος δράσης των επιλεκτικών αναστολέων της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRIs);

Δεν είναι απολύτως ξεκάθαρο το γιατί και το πως οι επιλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης βοηθούν κάποιους ανθρώπους με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή.

Η σεροτονίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής, ένας χημικός αγγελιοφόρος στον εγκέφαλο ο οποίος μεταφέρει μηνύματα ανάμεσα στα νευρικά κύτταρα. Έτσι , η σεροτονίνη παίζει ρόλο στη ρύθμιση πολλών λειτουργιών, επηρεάζει τα συναισθήματα, τη διάθεση, τη μνήμη και τον ύπνο.

Οι επιλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRIs) είναι αντικαταθλιπτικά φάρμακα που λειτουργούν μέσω της αύξησης των επιπέδων της σεροτονίνης στον εγκέφαλο. Ωστόσο, είναι πολύ απλοϊκή η άποψη ότι η κύρια αιτία της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής είναι  τα χαμηλά επίπεδα της σεροτονίνης. Για λόγους που ακόμη δεν κατανοούμε, η αύξηση των επιπέδων της σεροτονίνης οδηγεί σε βελτίωση των συμπτωμάτων της OCD. Επίσης, η ίδια βελτίωση των συμπτωμάτων μπορεί να συμβεί μετά από την ψυχοθεραπεία.

Πώς λειτουργούν οι SSRIs;

Ο εγκέφαλος περιέχει εκατομμύρια συνδεδεμένα εγκεφαλικά κύτταρα (τους νευρώνες). Τα μηνύματα ταξιδεύουν μέσω αυτών των κυττάρων όπως το ηλεκτρικό ρεύμα σε ένα καλώδιο, αλλά όταν το μήνυμα φτάνει στο άκρο του νευρώνα, χρειάζεται να πηδήξει το κενό (σύναψη) για να περάσει στο επόμενο κύτταρο ή στην ομάδα κυττάρων. Για να το κάνει αυτό, ο νευρώνας απελευθερώνει μικρές ποσότητες νευροδιαβιβαστών στο κενό. Η σεροτονίνη είναι ένας από αυτούς τους νευροδιαβιβαστές.

Μετά την μεταφορά του μηνύματος, συνήθως ακολουθεί η επαναρρόφησή της από τα νευρικά κύτταρα (γνωστή ως επαναπρόσληψη). Οι επιλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης λειτουργούν μπλοκάροντας (αναστέλλοντας) την επαναπρόσληψη, πράγμα που σημαίνει ότι περισσότερη σεροτονίνη είναι διαθέσιμη για να μεταφέρει και άλλα μηνύματα ανάμεσα στα κοντινά νευρικά κύτταρα.

Δράση σεροτονίνης

Η δουλειά των νευρικών κυττάρων είναι να στέλνουν σήματα εμπρός και πίσω όπως ακριβώς συμβαίνει με ένα τηλεφωνικό καλώδιο. Αλλά τα νεύρα δεν είναι απλά καλώδια, περιλαμβάνουν πολλά συνδεδεμένα κύτταρα. Αντί για λέξεις, υπάρχουν χημικές ουσίες, οι νευροδιαβιβαστές που μεταφέρουν το μήνυμα σε κάθε κύτταρο στη σειρά.

Η απελευθέρωση αυτών των χημικών ενώσεων συμβαίνει από ένα νευρικό κύτταρο στο κενό που υπάρχει ανάμεσα σε αυτό και στο επόμενο κύτταρο. Το επόμενο κύτταρο στη σειρά λαμβάνει το μήνυμα μόλις οι χημικές ενώσεις φτάνουν σε αυτό. Αυτό το νευρικό κύτταρο στη συνέχεια απελευθερώνει μια χημική ένωση στο επόμενο κύτταρο ώστε να λάβει το μήνυμα.

Ένα γονίδιο κλειδί για αυτή τη διαδικασία είναι το hSERT , το οποίο διαθέτει όλες τις οδηγίες για την σύνθεση του μεταφορέα της σεροτονίνης. Η δουλειά του μεταφορέα είναι η απορρόφηση της επιπλέον ποσότητας σεροτονίνης αφού ένα νεύρο την απελευθερώσει προς το επόμενο κύτταρο στη σειρά. Σε μερικούς ανθρώπους, το γονίδιο hSERT μπορεί να λειτουργεί πολύ γρήγορα, και να συλλέγει όλη την σεροτονίνη πριν το επόμενο κύτταρο λάβει το μήνυμα. Με απλά λόγια, τα νευρικά κύτταρα δεν λειτουργούν κατάλληλα.

Για να μπορέσει ένα νεύρο να χαλαρώσει και να λάβει το επόμενο μήνυμα, το σώμα έχει έναν έξυπνο τρόπο απομάκρυνσης του νευροδιαβιβαστή από τους υποδοχείς, και έτσι επιτρέπει την επαναπρόσληψη από το αρχικό νεύρο.

Οι επιλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης επιβραδύνουν τη συλλογή της σεροτονίνης από τους μεταφορείς όπως ο hSERT και τη διαδικασία της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης στο άκρο του αρχικού νευρώνα. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η σεροτονίνη μένει περισσότερο ανάμεσα στα κύτταρα και έτσι αυξάνει τις πιθανότητες το επόμενο κύτταρο να λάβει το μήνυμα.