Εργασιομανία: επιδράσεις και αντιμετώπιση

Εργασιομανία

Όταν κάποιος ζει και αναπνέει μόνο για τη δουλειά του αυτό έχει κόστος στο σώμα και στο μυαλό του. Η "εργασιομανία" είναι ένα φαινόμενο της εποχής μας με πολλές αρνητικές συνέπειες στην υγεία μας. Ο όρος ʺεργασιομανίαʺ έκανε την εμφάνισή του για πρώτη φορά το 1971 από τον Ουέιν Όουτς.

Ο όρος εργασιομανία περιγράφει μια κατάσταση στην οποία ένα άτομο δουλεύει συνεχώς ή δεν μπορεί να αποσυνδεθεί από τη δουλειά του σε σημείο που να επηρεάζει τις υπόλοιπες πτυχές της ζωής του. Ένας εργασιομανής αντιμετωπίζει δυσκολίες όταν κάνει προσπάθεια να αποσυνδεθεί από τη δουλειά στον ελεύθερο χρόνο του. Δεν απολαμβάνει το χρόνο που έχει χωρίς δουλειά και δεν μπορεί να ξεκουραστεί.

Επιπλέον, σε αντίθεση με όσα πιστεύουν οι περισσότεροι, τελικά η εργασιομανία επηρεάζει και την απόδοση στη δουλειά. Στην πραγματικότητα, η χρόνια κόπωση, το συνεχές στρες και η ανησυχία τελικά μειώνουν την παραγωγικότητα.

Ποια είναι τα συμπτώματα της εργασιομανίας

Όπως μπορούμε να καταλάβουμε, ένας εργασιομανής δεν μπορεί να αποσυνδεθεί (σωματικά και ψυχικά) από τη δουλειά, είτε λόγω καταναγκασμού είτε επειδή τον ενοχλούν συνεχώς από τη δουλειά του. Αυτός ο ρυθμός της ζωής, όμως με τα έντονα συναισθήματα, καταλήγει στην σωματοποίησή τους και σε συμπτώματα όπως:

• Έντονο συναισθηματικό στρες
• Υπερκόπωση, σύνδρομο burn out
• Προβλήματα στον ύπνο/αϋπνία
• Προβλήματα με το γαστρεντερικό, το δέρμα ή τα μαλλιά λόγω χρόνιου στρες
• Έντονο άγχος, σε σημείο που κάποιος να εκδηλώνει κρίσεις άγχους και κρίσεις πανικού
• Υπερβολική χρήση του τηλεφώνου

Ποιες είναι οι αιτίες της εργασιομανίας;

Γιατί κάποιος να είναι κολλημένος με τη δουλειά του; Στην πραγματικότητα, δεν έχει να κάνει με την ποιότητα της δουλειάς. Απλά, θέλει να μένει συνεχώς απασχολημένος με τη δουλειά επειδή το απολαμβάνει. Ωστόσο, κυριαρχεί το άγχος. Γιατί όμως κάποιος δεν σταματά αυτή τη συμπεριφορά;

• Είναι φιλόδοξος, έχει πολλές απαιτήσεις από τον εαυτό του και είναι τελειομανής. Κατά συνέπεια, χρειάζεται την διέγερση που του προσφέρει η δουλειά και έτσι δεν μπορεί να αποσυνδεθεί.
• Νιώθει ότι είναι απαραίτητος και φοβάται ότι η δουλειά δεν θα γίνει όπως πρέπει αν απουσιάζει, με αποτέλεσμα τις ανάλογες συνέπειες.
• Χρησιμοποιεί συνεχώς το τηλέφωνό του ώστε να είναι σε σύνδεση με την δουλειά. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι συνεχώς ελέγχει τις ειδοποιήσεις στο τηλέφωνό του στον ελεύθερο χρόνο του.
• Νιώθει πίεση από την δουλειά, καθώς όλοι ζητούν βοήθεια στον ελεύθερο χρόνο του και έτσι καταλήγει να δουλεύει περισσότερο.
• Η δουλειά αποτελεί καταφύγιο από άλλες δυσάρεστες καταστάσεις, όπως οι δυσκολίες στην οικογένεια ή ένας χωρισμός/διαζύγιο.
• Εξισώνει την προσωπική αξία με την αξία στη δουλειά. Μπορεί να πιστεύει ότι είναι κακό να αφήσει στη μέση μια εργασία και ότι πρέπει να αυξήσει την παραγωγικότητά του χωρίς ξεκούραση.

Ποιες είναι οι επιδράσεις της εργασιομανίας;

Η εργασιομανία έχει σημαντικές επιπτώσεις στην δουλειά, στην οικογένεια και στην προσωπική ζωή ενός ατόμου.

Επιδράσεις στη δουλειά:

• Μειωμένη ικανοποίηση από τη δουλειά.
• Αντιπαραγωγικές εργασιακές συμπεριφορές, άγχος στη δουλειά ενώ υπάρχουν προοπτικές εξέλιξης.

Επιδράσεις στην οικογένεια:

• Μείωση της ικανοποίησης από την οικογένεια.
• Οικογενειακά προβλήματα και συγκρούσεις σχετικά με την ισορροπία ανάμεσα στη δουλειά και στην προσωπική ζωή.
• Θέματα σωματικής και ψυχικής υγείας.
• Αυξημένες πιθανότητες για burn out, εξουθένωση, κυνισμό και αποπροσωποποίηση.

Η εργασιομανία επηρεάζει κυρίως την προσωπική ζωή ενός ατόμου ενώ η επαγγελματική του ζωή μπορεί να παραμένει ανεπηρέαστη. Αν και οι προοπτικές επαγγελματικής εξέλιξης μπορεί να είναι πολλές, η απόδοση μπορεί να μην παρουσιάζει βελτίωση παρά την συνεχή προσπάθεια.

Επιδράσεις εργασιομανίας στην ψυχική υγεία

Το άγχος στον εργασιακό χώρο έχει τη μορφή επιδημίας στις μέρες μας και οδηγεί σε πολλά προβλήματα υγείας. Καθώς η σωματική και η ψυχική αντίδραση στις απειλητικές καταστάσεις είναι ένας χρήσιμος μηχανισμός, μπορεί να δημιουργεί προβλήματα. Το χρόνιο στρες επηρεάζει αρνητικά το σώμα. Η εργασιομανία επηρεάζει αρνητικά τον εγκέφαλο. Η φαινομενικά ατελείωτη πίεση οδηγεί σε νευρικότητα, κατάθλιψη και ανησυχία. Μπορεί να προκαλεί αϋπνία καθώς το μυαλό τρέχει συνεχώς σε νέα projects. Αν κάποιος δουλεύει συνεχώς, προκαλεί βλάβη στο νευρικό του σύστημα, και ο εγκέφαλος χρειάζεται χρόνο για να επανέλθει.

Επιδράσεις εργασιομανίας στη σωματική υγεία

Η εργασιομανία μπορεί να προκαλεί βλάβη στους πνεύμονες και την καρδιά, ειδικά αν κάποιος έχει ήδη κάποιο πρόβλημα υγείας όπως το άσθμα ή τα θέματα του καρδιαγγειακού. Ακόμη και αν ένα άτομο είναι απόλυτα υγιές, αυτό δεν σημαίνει ότι θα παραμείνει έτσι. Το στρες οδηγεί σε δυσκολίες στην αναπνοή και σε αυξημένο ρυθμό της καρδιάς. Τελικά, η εργασιομανία μπορεί να σας κρατά μακριά από τη δουλειά σας, καθώς το χρόνιο άγχος της εργασιομανίας αποδυναμώνει το ανοσοποιητικό σύστημα. Αυτό οδηγεί σε συχνά κρυολογήματα και μειωμένη παραγωγικότητα, πράγμα που προκαλεί πιο έντονο στρες και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται.

Επιδράσεις εργασιομανίας στη διατροφή 

Όταν κάποιος είναι συνεχώς εκτός σπιτιού είναι δύσκολο να προσέχει την διατροφή του. Οι περισσότεροι εργασιομανείς τρώνε έτοιμο φαγητό επειδή τους βολεύει. Όμως το σώμα δεν αγαπά αυτό τον τρόπο ζωής. Ένα μεγάλο θέμα με το στρες είναι ότι πολλοί άνθρωποι δεν ξέρουν πως να το αντιμετωπίσουν. Αν και υπάρχουν άπειροι υγιεινοί τρόποι για την ανακούφιση του στρες, οι ανθυγιεινές συνήθειες κυριαρχούν. Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να είναι αποδοτικός στη δουλειά του αν δεν τρέφεται σωστά.

Το αλκοόλ, ο καφές και τα ενεργειακά ποτά δίνουν μια εφήμερη τόνωση στον οργανισμό μας. Αν και η καφεΐνη μας βοηθά να συγκεντρωθούμε, οι επιδράσεις της είναι σύντομες. Τελικά, νιώθουμε περισσότερο κουρασμένοι, με αποτέλεσμα να καταναλώνουμε όλο και περισσότερο καφεΐνη για να αντέξουμε.  Ωστόσο, η καφεΐνη μαζί με το στρες, επηρεάζει τον εγκέφαλο και οδηγεί σε πονοκεφάλους ή υψηλή αρτηριακή πίεση. Επίσης, η καφεΐνη είναι  εθιστική.

Επιδράσεις της εργασιομανίας στην προσωπική ζωή

Ακόμη και όταν κάποιος αποφεύγει τις ψυχικές και σωματικές επιπτώσεις της εργασιομανίας, υπάρχουν πολλές πιθανότητες να αντιμετωπίζει προβλήματα στις φιλικές και στις οικογενειακές του σχέσεις. Όταν κάποιος είναι συνεχώς στη δουλειά του αυτό τον οδηγεί στην κοινωνική απομόνωση. Οι σχέσεις και οι φιλίες καταρρέουν, καθώς όλοι γύρω του νιώθουν παραμελημένοι.

Πώς μπορώ να αντιμετωπίσω την εργασιομανία;

Ίσως να σας έχει περάσει από το μυαλό, ότι αν ήταν στο χέρι του εργοδότη σας, θα δουλεύατε μέχρι να πεθάνετε από εξάντληση. Ίσως να έχετε σκεφτεί πως σας βομβαρδίζουν συνεχώς με την ανάγκη να είστε παραγωγικοί, αλλά αυτό οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στη δυστυχία.

Αν αυτές οι σκέψεις περνούν από το μυαλό σας, είναι καλό σημάδι, επειδή σημαίνει ότι έχετε κάνει το πρώτο βήμα κατά της εργασιομανίας. Αυτό περιλαμβάνει την αλλαγή του τρόπου σκέψης. Η κοινωνία ασκεί τεράστια πίεση σε όλους τους εργαζόμενους, αλλά μπορούμε να αναθεωρήσουμε τις προσωπικές μας αξίες και να αποφασίσουμε ότι εργαζόμαστε για να ζήσουμε, και δεν ζούμε για να εργαζόμαστε.

Είναι επίσης πολύ καλή ιδέα να κάνετε ενδοσκόπηση για να αναγνωρίσετε τα συμπτώματα της εργασιομανίας, ειδικά αν η δουλειά σας είναι πραγματικά απαιτητική ή αν δεν περνάτε καλά, μέχρι να βρείτε μια καλύτερη δουλειά. Επικεντρωθείτε στην φροντίδα του εαυτού σας και βρείτε τρόπους να αποσυνδέεστε από τη δουλειά από τη στιγμή που κλείνετε τον υπολογιστή σας.

Αλλαγές στον τρόπο ζωής για την αντιμετώπιση της εργασιομανίας 

Αν υπάρχουν κάποια συμπτώματα που σας ανησυχούν, καλό είναι να γνωρίζετε ότι υπάρχουν τρόποι να προφυλάξετε την υγεία σας και την προσωπική σας ζωή. Η πιο απλή επιλογή είναι αρχικά να κάνετε ένα διάλειμμα, να πάρετε μια άδεια. Μπορείτε να πάτε διακοπές ή τουλάχιστον να μειώσετε τις ώρες εργασίας.

Αν δουλεύετε παραπάνω, είναι πολύ λογικό να αναλαμβάνετε περισσότερες ευθύνες από αυτές που σας αναλογούν, άρα μπορείτε να θυσιάσετε κάποιες. Αν οι διακοπές ή οι αναπροσαρμογές στη δουλειά είναι ανέφικτες, τότε πρέπει να αξιολογήσετε την κατάσταση. Το τελευταίο πράγμα που θέλει ένας εργασιομανής είναι να μην δουλεύει, αλλά μια ανάπαυλα θα σας κάνει καλό.

Είναι σημαντικό να θέσετε ξεκάθαρα όρια για τον χρόνο που θα εργάζεστε. Πρέπει να έχετε ελεύθερο χρόνο μέσα στην ημέρα για μεσημεριανό, βραδινό και απογευματινές εξόδους. Με αυτό τον τρόπο θα παίρνετε μια ανάσα στη διάρκεια της ημέρας, και θα αποφεύγετε την απόσπαση της προσοχής.

Η άσκηση είναι πολύ σημαντική. Για αυτό καλό είναι να κάνετε άσκηση 30 λεπτά την ημέρα ώστε να ανακουφίζετε το στρες, και να παράγει το σώμα ενδορφίνες. Φυσικά, μαζί με την άσκηση είναι απαραίτητη και η ισορροπημένη διατροφή.