Ανεμοβλογιά

Ανεμοβλογιά

Η ανεμοβλογιά είναι μια ιογενής νόσος, με χαρακτηριστικό εξάνθημα. Είναι μια συνήθης λοίμωξη που η αιτία της είναι ο ιός της ανεμοβλογιάς- έρπητα ζωστήρα (VZV). Τα κύρια χαρακτηριστικά της είναι οι μικρές, γεμάτες υγρό φυσαλίδες που προκαλούν κνησμό. Η ανεμοβλογιά είναι πολύ μεταδοτική σε ανθρώπους που δεν έχουν νοσήσει ή δεν έχουν κάνει εμβόλιο. Στις μέρες μας, το εμβόλιο είναι διαθέσιμο για να προστατεύει τα παιδιά από την ανεμοβλογιά. Το εμβόλιο είναι ασφαλές και αποτελεσματικό για την πρόληψη της ανεμοβλογιάς και των πιθανών επιπλοκών της.

Ποια είναι τα συμπτώματα της ανεμοβλογιάς;

Το εξάνθημα συνήθως ξεκινά με τη μορφή μικρών , κόκκινων κηλίδων που στη συνέχεια γεμίζουν με υγρό (φυσαλίδες). Οι φυσαλίδες κάνουν την εμφάνισή τους 10-21 ημέρες μετά την έκθεση στον ιό και συνήθως υποχωρούν σε 5-10 ημέρες. Άλλα συμπτώματα, τα οποία μπορεί να εμφανιστούν μία με δύο ημέρες πριν το εξάνθημα, περιλαμβάνουν:

• Πυρετό
• Μειωμένη όρεξη
• Πονοκέφαλο
• Κόπωση και γενική αδιαθεσία

Από τη στιγμή που το εξάνθημα της ανεμοβλογιάς εμφανίζεται, υπάρχουν τρεις φάσεις:

• Εμφάνιση ροζ ή κόκκινων κηλίδων, οι οποίες φουντώνουν μέσα σε μερικές μέρες
• Στη συνέχεια γεμίζουν με διάφανο υγρό (φυσαλίδες)
• Ακολούθως το υγρό αυτό θολώνει (φλύκταινες) και τελικά το καλύπτει μια κρούστα (εφελκίδες)

Φυσικά, νέες κηλίδες μπορεί να συνεχίζουν να κάνουν την εμφάνισή τους για αρκετές ημέρες, και έτσι να υπάρχουν φυσαλίδες, φλύκταινες και εφελκίδες, την ίδια στιγμή. Η μετάδοση του ιού μπορεί να γίνει 48 ώρες πριν την εμφάνιση του εξανθήματος, και μπορεί να μεταδοθεί μέχρι όλες οι φυσαλίδες να επουλωθούν.

Η ανεμοβλογιά είναι γενικά ήπια στα υγιή παιδιά. Σε σοβαρές περιπτώσεις το εξάνθημα μπορεί να καλύπτει όλο το σώμα, και να εμφανίζεται ακόμη και στο λαιμό, στα μάτια, στο βλεννογόνο της ουρήθρας, στον πρωκτό και στον κόλπο. Μπορεί η μετάδοση του ιού να γίνει μέσα από την άμεση επαφή με το εξάνθημα,  μέσω του βήχα ή του φτερνίσματος.

Παράγοντες κινδύνου

Ο κίνδυνος εμφάνισης της ανεμοβλογιάς είναι μεγαλύτερος αν κάποιος δεν έχει νοσήσει με ανεμοβλογιά ή δεν έχει κάνει το εμβόλιο. Είναι εξαιρετικά σημαντικό οι άνθρωποι που δουλεύουν με παιδιά, σε σχολεία ή παιδικούς σταθμούς, να είναι εμβολιασμένοι.

Οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν νοσήσει με ανεμοβλογιά ή έχουν κάνει το εμβόλιο, έχουν ανοσία. Μερικοί άνθρωποι μπορεί να νοσούν με ανεμοβλογιά περισσότερες από μια φορές, αλλά αυτό συμβαίνει σπάνια. Αν κάποιος έχει κάνει το εμβόλιο και νοσήσει με ανεμοβλογιά, τα συμπτώματα είναι ήπια.

Μετάδοση της ανεμοβλογιάς

Τα παιδιά μπορεί να κολλήσουν ανεμοβλογιά σε κάθε ηλικία. Μετά την έκθεση στον ιό, τα παιδιά συνήθως είναι καλά μία ως τρεις εβδομάδες πριν νιώσουν άρρωστα. Τα παιδιά μπορούν να μεταδώσουν τον ιό από την μέρα πριν την εκδήλωση των συμπτωμάτων μέχρι και πέντε μέρες μετά την εμφάνιση του εξανθήματος.

Η διασπορά του ιού μπορεί να γίνει με την άμεση επαφή με κάποιον που έχει ανεμοβλογιά, τα σταγονίδια του αέρα από το βήχα ή το φτέρνισμα ενός ατόμου με ανεμοβλογιά, την επαφή με τα υγρά (από τη μύτη, το στόμα, ή τα μάτια) ενός παιδιού με ανεμοβλογιά.

Επιπλοκές ανεμοβλογιάς

Η ανεμοβλογιά είναι φυσιολογικά μια ήπια νόσος.  Αλλά μπορεί να γίνει σοβαρή και να οδηγεί σε επιπλοκές όπως:

• Βακτηριακές λοιμώξεις του δέρματος, των μαλακών ιστών, των οστών, των αρθρώσεων ή της κυκλοφορίας του αίματος
• Αφυδάτωση
• Πνευμονία
• Φλεγμονή στον εγκέφαλο (εγκεφαλίτιδα)
• Σύνδρομο τοξικού σοκ
• Σύνδρομο Reye σε παιδιά και εφήβους που λαμβάνουν ασπιρίνη στη διάρκεια της ανεμοβλογιάς
• Θάνατος

Ποιοι άνθρωποι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο;

Οι άνθρωποι που έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για τις επιπλοκές της ανεμοβλογιάς περιλαμβάνουν:

• Τα νεογέννητα και τα βρέφη που οι μαμάδες τους δεν έχουν περάσει ανεμοβλογιά ή δεν έχουν κάνει το εμβόλιο
• Έφηβοι και ενήλικες
• Εγκύους που δεν έχουν περάσει ανεμοβλογιά
• Άνθρωποι με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα λόγω φαρμακευτικής αγωγής, όπως η χημειοθεραπεία ή νοσήματα όπως ο καρκίνος ή ο HIV
• Άνθρωποι που λαμβάνουν στεροειδή φάρμακα για παθήσεις όπως το άσθμα

Ποιοι έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν επιπλοκές από την ανεμοβλογιά;

Οι υγιείς άνθρωποι που εμφανίζουν ανεμοβλογιά συνήθως δεν έχουν κάποια επιπλοκή. Ωστόσο, οι σοβαρές περιπτώσεις ανεμοβλογιάς είναι πιο επικίνδυνες για τα νεογέννητα, τους εφήβους, τις εγκύους και τους ανθρώπους με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα, όπως όσοι κάνουν μεταμόσχευση οργάνων. Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει και τους ανθρώπους με καρκίνο ή HIV ή όσους κάνουν χημειοθεραπεία ή λαμβάνουν στεροειδή.

Ποιοι δεν μπορούν να κάνουν το εμβόλιο της ανεμοβλογιάς;

Υπάρχουν άνθρωποι που δεν πρέπει να κάνουν το εμβόλιο της ανεμοβλογιάς , όπως όσοι έχουν αλλεργία στο εμβόλιο, οι γυναίκες στην εγκυμοσύνη ή όσες θέλουν μια εγκυμοσύνη, άτομα με προβλήματα του ανοσοποιητικού, οι άνθρωποι που έχουν φυματίωση, όσοι έχουν κάνει πρόσφατα μετάγγιση αίματος.

Ανεμοβλογιά και εγκυμοσύνη

Όπως αναφέραμε και προηγουμένως, η ανεμοβλογιά στη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να προκαλεί προβλήματα στο έμβρυο. Το χαμηλό βάρος της γέννησης και οι ανωμαλίες των άκρων είναι αρκετά συχνές σε μωρά που οι μαμάδες τους μολύνθηκαν με ανεμοβλογιά στην αρχή της εγκυμοσύνης. Όταν μια μητέρα κολλήσει τον ιό της ανεμοβλογιάς μια εβδομάδα πριν τη γέννηση ή λίγες μέρες μετά τη γέννηση, τότε το μωρό έχει πολλές πιθανότητες να εμφανίσει μια σοβαρή και απειλητική για τη ζωή λοίμωξη.

Αν μια γυναίκα είναι έγκυος και δεν έχει ανοσία στην ανεμοβλογιά, πρέπει να μιλά με το γιατρό της για τους κινδύνους που υπάρχουν για αυτήν και το αγέννητο παιδί της.

Επιπλοκές της ανεμοβλογιάς στη διάρκεια της εγκυμοσύνης

Περίπου 9 στις 10 εγκύους έχουν ανοσία ενάντια στην ανεμοβλογιά. Αν και η επαφή με τον ιό της ανεμοβλογιάς είναι συχνή στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ελάχιστες γυναίκες εμφανίζουν τη νόσο στη διάρκεια της εγκυμοσύνης (περίπου 3 στις 1000 εγκύους εμφανίζουν επιπλοκές λόγω ανεμοβλογιάς).

Αν μια γυναίκα νοσήσει με  ανεμοβλογιά για πρώτη φορά στη ζωή της στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, μπορεί να έρθει αντιμέτωπη με την πνευμονία, την ηπατίτιδα και την εγκεφαλίτιδα. Φυσικά, αν μια γυναίκα μολυνθεί με τον ιό της ανεμοβλογιάς στις πρώτες 20 εβδομάδες της εγκυμοσύνης, υπάρχει κίνδυνος το μωρό να έχει εκ γενετής ανεμοβλογιά, πράγμα που μπορεί να προκαλεί ανωμαλίες. Μετά τις 20 εβδομάδες ο κίνδυνος είναι μικρότερος.

Οι επιπλοκές για το αγέννητο και το νεογέννητο μωρό περιλαμβάνουν:

• ουλές στο δέρμα, προβλήματα στην όραση, μικρά άκρα και νευρολογικές ανωμαλίες (αν η μητέρα φέρει τη μόλυνση μέσα στις πρώτες 20 εβδομάδες)
• έρπη ζωστήρα στα πρώτα χρόνια της ζωής (αν η μόλυνση της μητέρας γίνει ανάμεσα στις 20-36 εβδομάδες της εγκυμοσύνης)
• ανεμοβλογιά στο νεογέννητο (αν η μόλυνση στη μητέρα γίνει μέχρι και τέσσερις εβδομάδες πριν τη γέννηση)
• σοβαρές επιπλοκές στο νεογέννητο (αν η μητέρα μολυνθεί μέσα στις επτά πρώτες μέρες μετά τη γέννηση)

Ο έρπης ζωστήρας κάνει την εμφάνισή του σε ανθρώπους που έχουν περάσει ανεμοβλογιά, αλλά δεν προκαλεί επιπλοκές στα αγέννητα μωρά.

Ανεμοβλογιά και έρπης ζωστήρας

Αν ένα άτομο έχει περάσει ανεμοβλογιά, έχει πολλές πιθανότητες να εμφανίσει μια δευτεροπαθή λοίμωξη γνωστή ως έρπης ζωστήρας. Ο ιός της ανεμοβλογιάς-του έρπητα ζωστήρα παραμένει ανενεργός στα νευρικά κύτταρα μετά την επούλωση του δέρματος. Πολλά χρόνια αργότερα, μπορεί να γίνει ξανά η ενεργοποίηση του ιού και να εμφανιστεί ως επώδυνο εξάνθημα με φουσκάλες, τον έρπη ζωστήρα. Ο ιός συνήθως εμφανίζεται στους ηλικιωμένους και σε ανθρώπους με αδύναμο ανοσοποιητικό σύστημα.

Ο πόνος του έρπητα ζωστήρα μπορεί να διαρκεί πολύ μετά την εξαφάνιση του εξανθήματος. Αυτή η κατάσταση έχει την ονομασία μεθερπητική νευραλγία και μπορεί να είναι σοβαρή.

Το εμβόλιο για τον έρπητα ζωστήρα (Shingrix) είναι κατάλληλο για ενήλικες που είχαν ανεμοβλογιά. Μπορεί να γίνει σε άτομα 50 ετών και άνω.

Θεραπεία της ανεμοβλογιάς

Στις σοβαρές περιπτώσεις ανεμοβλογιάς, η θεραπεία περιλαμβάνει αντιϊκά φάρμακα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η ανεμοβλογιά είναι ήπια και υποχωρεί χωρίς ιδιαίτερη θεραπεία.

Για την ανακούφιση των συμπτωμάτων και τον περιορισμό των επιπλοκών, υπάρχουν αρκετές επιλογές που περιλαμβάνουν:

• ξεκούραση
• κατανάλωση πολλών υγρών (για την αποφυγή αφυδάτωσης)
• λήψη παρακεταμόλης για την αντιμετώπιση του πυρετού, οι ασθενείς πρέπει να αποφεύγουν την ασπιρίνη επειδή αυξάνει τον κίνδυνο των επιπλοκών
• χλιαρό μπάνιο
• κρέμες ή λοσιόν, όπως η κρέμα καλαμίνης, για την καταπολέμηση του κνησμού
• αποφυγή αλμυρών τροφών και εσπεριδοειδών
• χρήση γαντιών για να αποφεύγει κάποιος το ξύσιμο, ειδικά στα μωρά και στα μικρά παιδιά

Τι μπορώ να κάνω για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων;

Όταν ένα άτομο είναι υγιές, συνήθως αναρρώνει από την ανεμοβλογιά χωρίς να έχει ανάγκη κάποια ιδιαίτερη θεραπεία. Κάποια απλά πράγματα που μπορεί να κάνει για την ανακούφιση των συμπτωμάτων περιλαμβάνουν:

• Κατανάλωση άφθονων υγρών
• Χρήση μαλακών, βαμβακερών υφασμάτων που δεν ερεθίζουν το δέρμα
• Κοντά νύχια ώστε να μην προκαλεί κάποιος πληγές στο δέρμα
• Αποφυγή του ξυσίματος του δέρματος, καθώς μπορεί να μολύνει το εξάνθημα και να μείνει σημάδι
• Τακτικό χλιαρό μπάνιο ώστε να μένει το δέρμα καθαρό

Αντιμετώπιση του κνησμού στο δέρμα

Αν ένα άτομο έχει έντονο κνησμό (φαγούρα) στο δέρμα, μπορεί να χρησιμοποιεί ζεστές ή κρύες κομπρέσες για να ανακουφιστεί. Για κάποιους ανθρώπους το μπάνιο με βρώμη είναι ανακουφιστικό. Η κρέμα καλαμίνης μειώνει τη φαγούρα, αλλά η χρήση της χρειάζεται προσοχή γιατί προκαλεί ξηρότητα στο δέρμα. Επίσης καλό είναι να μην χρησιμοποιείτε κρέμες που ξηραίνουν το δέρμα σας. Οι ενυδατικές κρέμες επίσης μειώνουν τη φαγούρα.

Αν η φαγούρα είναι τόσο έντονη που δεν μπορείτε να την αντιμετωπίσετε, μπορεί να σας βοηθήσει η αντιϊσταμινική χλωροφαιναμίνη. Το συγκεκριμένο σκεύασμα δεν είναι κατάλληλο για παιδιά κάτω του ενός έτους.

Αντιμετώπιση πυρετού

Για τον πυρετό ή τον πόνο ο ασθενής μπορεί να πάρει παρακεταμόλη. Καλό είναι να αποφεύγει τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα όπως η ιβουπροφαίνη για την ανεμοβλογιά, καθώς μπορεί να προκαλούν σοβαρή λοίμωξη στο δέρμα.

Πρόληψη της ανεμοβλογιάς

Το εμβόλιο της ανεμοβλογιάς είναι ο καλύτερος τρόπος για την πρόληψη της νόσου. Σύμφωνα με τα στοιχεία το εμβόλιο προστατεύει κατά 98% τους ανθρώπους που έχουν κάνει όλες τις δόσεις. Ακόμη και αν το εμβόλιο δεν παρέχει πλήρη προστασία, μειώνει σημαντικά την σοβαρότητα των συμπτωμάτων.