Ψυχογενής πόνος (ψυχοσωματικοί πόνοι)

Ψυχογενής πόνος - Ψυχοσωματικοί πόνοι

Το σώμα μας συχνά εκδηλώνει όλα όσα δεν μπορεί να αντιμετωπίζει το μυαλό σε συναισθηματικό επίπεδο. Αυτός είναι ο ψυχογενής πόνος, ο σωματικός πόνος που έχει άμεση σχέση με το συναισθηματικό στρες.

Τι είναι ο ψυχογενής πόνος;

Ο ψυχογενής πόνος είναι ένας όρος που περιγράφει τον πόνο που προκαλούν συναισθηματικοί παράγοντες όπως η κατάθλιψης και το άγχος. Οι άνθρωποι με κατάθλιψη και άγχος αναφέρουν ότι νιώθουν πόνο σε όλο τους το σώμα, ακόμη και όταν δεν υπάρχει κάποια προφανής αιτία.

Η πραγματικότητα είναι πως η θεραπεία του ψυχογενούς πόνου είναι δύσκολη καθώς είναι ανάγκη κάποιος να αντιμετωπίζει τις σκέψεις του.

Πώς τα συναισθήματα μπορούν να προκαλούν σωματικό πόνο;

Η βασική ιδέα είναι ότι το μυαλό μας είναι ικανό να δημιουργεί πολλά ψυχοσωματικά συμπτώματα. Είτε πρόκειται για ένα πόνο στην πλάτη,  στους ώμους ή στον αυχένα, το μυαλό έχει πανίσχυρο ρόλο στον πόνο. Όλοι αυτοί οι πόνοι, όπως ο πονοκέφαλος, ο στομαχόπονος είναι πραγματικοί.

Υπάρχουν πολλά παιδιά που μεγαλώνουν χωρίς τους γονείς τους, οι οποίοι θα τα βοηθούσαν να αντιμετωπίζουν κάθε δυσκολία που προκύπτει. Αλλά ως παιδιά, βασιζόμαστε τους γονείς μας για να καταλάβουμε τι συμβαίνει (είναι οι άνθρωποι που εμπιστευόμαστε). Όταν δεν έχουμε υποστήριξη, κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε. Πολλά παιδιά κάνουν προσπάθεια να βρουν τρόπους να προστατεύουν τον εαυτό τους από τα επώδυνα συναισθήματα. Ωστόσο, τα ψυχικά τραύματα μένουν βαθιά κρυμμένα μέσα τους.

Η κοινωνία μας κάνει δύσκολη την επούλωση

Από μικρή ηλικία μαθαίνουμε να μην εκφράζουμε τα συναισθήματά μας. Όμως, η καταπίεση των συναισθημάτων, του πόνου, της λύπης και ακόμη και του ενθουσιασμού προκαλεί σωματικό πόνο. Αντί να επεξεργαστούμε όσα νιώθουμε τα θάβουμε κάτω από το χαλί και αυτά βρίσκουν μέσα από το σώμα τρόπους να εμφανιστούν με τη μορφή πόνου.

Αν και όλοι οι σωματικοί πόνοι δεν προκύπτουν από το μυαλό, είναι σημαντικό να ακούμε το σώμα μας και να μπορούμε να διαχωρίσουμε τα συναισθηματικά ζητήματα από τα σωματικά.

Πώς τα ψυχικά τραύματα μπορεί να προκαλούν χρόνιο πόνο;

Ο χρόνιος πόνος είναι ο παρατεταμένος σωματικός πόνος που διαρκεί πολύ περισσότερο από την φυσιολογική διαδικασία της επούλωσης. Αυτός ο πόνος μπορεί να προκύπτει από τραυματισμούς, φλεγμονές, νευραλγίες και νευροπάθειες (διαταραχές των νεύρων), αλλά μερικοί άνθρωποι υποφέρουν ακόμη και στην απουσία αυτών των παραγόντων. Ο χρόνιος πόνος μπορεί να παρεμβαίνει στην λειτουργικότητα ενός ατόμου και οι φαρμακευτικές αγωγές για τον πόνο μπορεί να προκαλούν εθισμό. Ο χρόνιος πόνος συχνά συνυπάρχει με συναισθήματα απελπισίας , κατάθλιψης και άγχους.

Μορφές πόνου που έχουν σχέση με το συναισθηματικό στρες

Κάποιες ψυχολογικές θεωρίες συνδέουν την εμφάνιση σωματικών προβλημάτων σε συγκεκριμένα σημεία, με κάποιες ψυχολογικές συμπεριφορές και χαρακτηριστικά της προσωπικότητας. Αν και πρόκειται για γενικεύσεις, είναι ενδιαφέρον κανείς να τις έχει τουλάχιστον υπόψιν του.

1. Πόνος στον αυχένα

Όταν κάποιος πονά στον αυχένα, ίσως να μην μπορεί να συγχωρεί τον εαυτό του και τους άλλους. Ο αυχένας είναι το σημείο του σώματος στο οποίο συσσωρεύονται οι ενοχές. Αν ένα άτομο κρίνει αυστηρά τον εαυτό του τότε είναι καλό να αρχίσει να επεξεργάζεται τη συγχώρεση.

2. Πόνος στους ώμους

Η πίεση στους ώμους μπορεί να είναι σημάδι ότι κάποιος κουβαλά τα προβλήματα των άλλων. Αναλαμβάνει περισσότερες ευθύνες από αυτές που μπορεί να διαχειριστεί, και έχει συνεχώς άγχος για να τα καταφέρει όλα. Καλό είναι σε αυτή την περίπτωση ο κάθε άνθρωπος να ηρεμεί, να έχει χρόνο για τον εαυτό του και να εκτιμά το χρόνο του.

3. Πόνος στους αγκώνες

Ο πόνος στους αγκώνες μπορεί να υποδηλώνει την αντίσταση στην αλλαγή. Ίσως ένα άτομο να έχει ένα στόχο στη ζωή του τον οποίο αναβάλλει, ή να αντιστέκεται σε αυτόν για κάποιο λόγο. Επίσης, μπορεί να μην εμπιστεύεται το μονοπάτι και τους στόχους του, και να μην είναι ανοιχτό σε νέες εμπειρίες.  Καλό θα ήταν σε αυτή την περίπτωση το άτομο να είναι πιο ανοιχτό σε νέα πράγματα και να συνειδητοποιεί ότι έχει μόνο μια ζωή.

4. Πόνος στην πλάτη και στη μέση

Συνήθως ο πόνος στην πλάτη έχει να κάνει με την έλλειψη συναισθηματικής υποστήριξης. Ίσως το άτομο να μην νιώθει την αγάπη και τη στήριξη από ένα κοντινό του πρόσωπο και για να βελτιωθούν τα πράγματα το άτομο πρέπει να είναι ανοιχτό στην αγάπη.

Βέβαια, από την άλλη πλευρά ο πόνος στη μέση αντιπροσωπεύει την ανησυχία για τα οικονομικά. Ίσως κάποιος να νιώθει ανασφάλεια για τα οικονομικά του ή να φοβάται ότι δεν θα έχει αρκετά χρήματα ή ότι θα χάσει όσα έχει αποκτήσει. Όποια και αν είναι η ανησυχία, καλό είναι όλοι να έχουμε στο μυαλό μας ότι τα χρήματα δεν εξασφαλίζουν την υγεία.

5. Πόνος στους γοφούς

Η πίεση στους γοφούς μπορεί να δείχνει ότι κάποιος νιώθει φόβο για το μέλλον, για τις σχέσεις του και δεν είναι σίγουρος για το πως θα προχωρήσει και θα πάρει σημαντικές αποφάσεις. Οι δυσκολίες στη δουλειά ή στις διαπροσωπικές σχέσεις μπορεί να προκαλούν πίεση στους γοφούς, η οποία αποτελεί το μήνυμα του σώματος για τη λήψη σημαντικών αποφάσεων.

6. Πόνος στα γόνατα

Τα γόνατα αντιπροσωπεύουν την ικανότητα να ακολουθούμε τη ροή της ζωής. Είναι το κέντρο της δύναμης των ποδιών μας. Αν τα γόνατα είναι υγιή, τότε λυγίζουν πιο εύκολα. Αν όχι, τότε λυγίζουν με δύσκολο και επώδυνο τρόπο. Τα άκαμπτα γόνατα είναι συνήθως χαρακτηριστικό των πεισματάρηδων και των εγωιστών ανθρώπων.

7. Πόνος στους αστραγάλους

Οι αστράγαλοι αντιπροσωπεύουν την υποστήριξη. Συγκριτικά με τα πόδια, είναι μικροσκοπικοί και εύθραυστοι,  και όμως μας δίνουν τη δυνατότητα να στεκόμαστε όρθιοι και να περπατάμε. Οι αστράγαλοι αντανακλούν την υποστήριξη που παίρνουμε από τους άλλους αλλά και από τον εαυτό μας. Όταν νιώθουμε ότι δεν μας στηρίζουν, οι αστράγαλοι είναι πιο δύσκαμπτοι.

8. Πόνος στα πόδια

Όπως συμβαίνει και με τους αστραγάλους, τα πόδια μας κουβαλούν όλο το σώμα μας. Επίσης μας κρατούν προσγειωμένους στη γη. Αν τα πόδια μας πονάνε περισσότερο από το φυσιολογικό, τότε είναι ίσως η στιγμή να δοκιμάσετε κάτι καινούργιο. Ή ίσως να έχετε ανάγκη λίγη ξεκούραση. Δεν μπορείτε να καταφέρετε τα πάντα σε μια μέρα.

10. Πόνος στα χέρια

Τα χέρια μας αντιπροσωπεύουν την επαφή μας με τους άλλους. Αν τα χέρια είναι κουρασμένα τότε ίσως να σας επηρεάζουν υπερβολικά τα συναισθηματικά θέματα των άλλων. Είναι ανάγκη να συνειδητοποιήσετε ότι ο καθένας μας μπορεί να σώσει μόνο τον εαυτό του. Αν και είναι πολύ σημαντικό να δείχνουμε την υποστήριξη και τη συμπόνια προς τους άλλους, δεν μπορούμε να τους αλλάξουμε.

Ποιες είναι οι αιτίες του ψυχογενούς πόνου;

Δεν είναι απολύτως ξεκάθαρο γιατί ο εγκέφαλος μερικές φορές προκαλεί πόνο ενώ δεν υπάρχει κάποια αιτία. Κάποιες θεωρίες προτείνουν ότι αυτό συμβαίνει λόγω επώδυνων αναμνήσεων, μια κατάσταση στην οποία το νευρικό σύστημα διατηρεί τον πόνο για πολύ καιρό μετά την επούλωση ενός τραύματος. Άλλοι προτείνουν ότι ο ψυχογενής πόνος μπορεί να οφείλεται σε σήματα που μπερδεύονται στον εγκέφαλο.

Η φυσιολογική αίσθηση του πόνου και ο εντοπισμός του στο σώμα συμβαίνει μέσω νευρικών υποδοχέων,  πράγμα που μπορεί να σημαίνει ότι ο εγκέφαλος μεταφράζει το συναισθηματικό στρες σε σωματικό πόνο.  Μερικοί ψυχολογικοί παράγοντες που ίσως προκαλούν πόνο περιλαμβάνουν τις διαταραχές άγχους, την διπολική διαταραχή, την κατάθλιψη.

Όπως ο πόνος που προκύπτει από σωματικά ερεθίσματα, έτσι και ο ψυχογενής πόνος μπορεί να είναι οξύς ή χρόνιος. Ο οξύς πόνος είναι απότομος αλλά σύντομος, και συνήθως δεν χρειάζεται θεραπεία. Ο χρόνιος πόνος είναι επίμονος, μπορεί να διαρκεί από μερικές εβδομάδες μέχρι χρόνια. Λόγω της ταλαιπωρίας που προκαλεί ο χρόνιος πόνος είναι σημαντική η θεραπεία του. Ο χρόνιος ψυχογενής πόνος μπορεί να κάνει την εμφάνισή του σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος, αν και πιο συχνά προκαλεί πονοκέφαλο, πόνο στο στομάχι ή στην πλάτη.

Θεραπεία ψυχογενούς πόνου

Η θεραπεία πάντα είναι ανάλογη με τον τύπο του πόνου και το ιστορικό του ψυχικού στρες. Πριν από την θεραπεία του ψυχογενούς πόνου είναι σημαντικό να επισκεφτείτε το γιατρό σας ώστε να αποκλείσετε άλλες πιθανές αιτίες του πόνου. Από εκεί και πέρα η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει:

• Θεραπεία του πόνου: ανάλογα με τον τύπο του πόνου, μπορεί ένα άτομο να πάρει φαρμακευτική αγωγή, να κάνει φυσικοθεραπεία ή να αλλάξει στην διατροφή του για την ανακούφιση των συμπτωμάτων. Η θεραπεία του χρόνιου πόνου μπορεί να περιλαμβάνει ειδικές τεχνικές ενσυνειδητότητας, όπως το Pain Reprocessing Therapy.
• Θεραπεία των ψυχολογικών θεμάτων: με την βοήθεια ενός έμπειρου ψυχοθεραπευτή κάθε άνθρωπος μπορεί να αναγνωρίσει τις υποκείμενες αιτίες του άγχους.
• Εναλλακτικές θεραπευτικές επιλογές: ο βελονισμός και η ομοιοπαθητική είναι επιλογές που αποδεδειγμένα συμβάλλουν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων του πόνου.

Ανάλογα με την υποκείμενη ψυχολογική αιτία, κάποιοι ασθενείς νιώθουν γρήγορα ανακούφιση ενώ άλλοι ίσως χρειάζονται περισσότερο χρόνο. Δυστυχώς, ακόμη και στις μέρες μας ο ψυχογενής πόνος και άλλες ψυχικές διαταραχές αντιμετωπίζονται με σκεπτικισμό και το στίγμα παραμένει.