Υπερκόπωση – συμπτώματα, αντιμετώπιση

Υπερκόπωση - συμπτώματα, αντιμετώπιση

Η υπερκόπωση είναι κάτι πολύ σύνηθες στις μέρες μας. Πολλοί άνθρωποι δεν μπορούν να σηκωθούν το πρωί από το κρεβάτι τους, και καταλήγουν να τρέχουν να ετοιμαστούν για να φύγουν για τη δουλειά τους. Και γυρίζουν το βράδυ εξουθενωμένοι σπίτι, απλά για να ξαναρχίσουν τον ίδιο κύκλο την επόμενη ημέρα, χωρίς καμία ευχαρίστηση ή ευκαιρία για τον εαυτό. Τη σημερινή εποχή, βιώνουμε ένα συνεχές άγχος μέσα στην ημέρα, πολύ μεγάλες απαιτήσεις που μας εξαντλούν, και ένα ύπνο με αρκετές έγνοιες, που μας ξεκουράζει αρκετά, σωματικά ή ψυχικά. Μοναδική ελπίδα γίνονται τα σαββατοκύριακα, και οι λιγοστές διακοπές, που δεν αρκούν φυσικά για να ξεκουραστεί κανείς και να αναπληρώσει την σωματική και ψυχική ενέργειά του.

Υπερκόπωση - συμπτώματα

Συχνά η υπερκόπωση, ξεκινά με την σωματική αδυναμία. Όταν κάποιος δεν έχει κουράγιο, δεν μπορεί να προσφέρει στη δουλειά του. Σαν αποτέλεσμα, δεν μπορεί να ολοκληρώνει τις δουλειές του και νιώθει αναποτελεσματικός σε σύγκριση με πριν. Η δουλειά, πλέον, δεν προσφέρει την ίδια ψυχολογική ανταμοιβή, και έτσι αντιμετωπίζει κυνικά το ρόλο του. Αυτός ο συνδυασμός συναισθημάτων, η εξουθένωση, η αίσθηση της αναποτελεσματικότητας και ο κυνισμός, τρέφουν το ένα το άλλο, με αποτέλεσμα να δημιουργούν το φαύλο κύκλο της σωματικής και νευρικής υπερκόπωσης.

Όταν ένα άτομο είναι εξουθενωμένο δεν μπορεί να νιώθει χαρούμενο, υγιές και παραγωγικό στη δουλειά του. Αν αναλογιστούμε ότι περνάμε τις περισσότερες ώρες της ημέρας στη δουλειά, η υπερκόπωση είναι μια πραγματική απειλή για την ευεξία μας.

Ακολουθούν συχνά συμπτώματα υπερκόπωσης:

• Έλλειψη ενέργειας για απλές εργασίες, αίσθηση κόπωσης
• Διαταραχές ύπνου, όπως αϋπνία ή κακός ύπνος
• Έλλειψη συγκέντρωσης, ιδίως για πνευματική εργασία
• Eξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα, συχνά κρυολογήματα και λοιμώξεις
• Πυρετός και δέκατα
• Συχνές αλλαγές διάθεσης, θυμός και εκρήξεις θυμού, σπασμένα νεύρα
• Αρνητική αυτοκριτική, αυτομομφές
• Δυσκολίες εξισορρόπησης προσωπικής και επαγγελματικής ζωής

Όταν κάποιος έρχεται αντιμέτωπος με την υπερκόπωση, η σχέση του με τη δουλειά αρχίζει να χαλάει. Ο θυμός και τα νεύρα να αυξάνονται, το ίδιο και οι συγκρούσεις με τους συνεργάτες ή τους φίλους σας. η διάθεση για τη δουλειά εξαφανίζεται.

Έτσι, πολλοί άνθρωποι σκέφτονται να παραιτηθούν, όμως αυτή είναι η λύση; Η παραίτηση δεν είναι η λύση, εκτός και αν κάποιος θέλει να βρει μια διαφορετική δουλειά. Για να μπορέσει κάποιος να αντιμετωπίσει την υπερκόπωση και το burnout, είναι σημαντικό να δει τις αιτίες σε ψυχολογικό επίπεδο. Οι μελέτες έχουν δείξει πολλές αλήθειες σχετικά με την υπερκόπωση. Αρχικά, ο καθένας πρέπει να απορρίπτει την ιδέα της προσωπικής αποτυχίας. Συνήθως, οι άνθρωποι που εμφανίζουν υπερκόπωση έχουν την ίδια αντοχή και αυτοπεποίθηση με τους υπόλοιπους. Όταν όλα πάνε καλά, φυσιολογικά δείχνουμε αφοσίωση στη δουλειά μας και νιώθουμε περηφάνια.

Ποιες είναι οι αιτίες της υπερκόπωσης;

Η κύρια αιτία της υπερκόπωσης είναι οι υπερβολικές ευθύνες και ο υπερβολικός φόρτος εργασίας χωρίς επαρκή ξεκούραση. Βέβαια, αυτή η συνθήκη από μόνη της δεν οδηγεί στην υπερκόπωση, και δεν είναι η μοναδική αιτία. Πολλοί νέοι εργαζόμενοι που μπαίνουν για πρώτη φορά στον εργασιακό στίβο βλέπουν τις ελπίδες τους να εξανεμίζονται, όταν οι δουλειές που κάνουν δεν συμβαδίζουν με τις δικές τους αρχές. Οι εργαζόμενοι που έχουν κάνει πολλά στην καριέρα τους μπορεί να νιώθουν απογοήτευση αν δεν έχουν εξελιχθεί όπως θα περίμεναν.

Οι περισσότερες μελέτες δείχνουν ότι η εργασιακή υπερκόπωση έχει τρία βασικά στοιχεία:

• την εξουθένωση
• τον κυνισμό και
• την αναποτελεσματικότητα.

Κάθε ένα από αυτά τα στοιχεία αποτελεί έναν παράγοντα κινδύνου, αλλά οι συνθήκες στο χώρο εργασίας μπορεί να τροφοδοτούν τα άλλα δύο στοιχεία. Για παράδειγμα, κάποιος δεν θα μείνει μόνο στον κυνισμό για μεγάλο χρονικό διάστημα. Σταδιακά, θα αρχίσει να νιώθει εξουθενωμένος και αναποτελεσματικός.

Ο πραγματικός ένοχος είναι η αδικία που μπορεί να νιώθει ένα άτομο. Μπορεί ο εργαζόμενος να μην έχει τα μέσα που χρειάζεται για να παράγει τη δουλειά που θέλει, ή ο εργοδότης τους μπορεί να έχει πολύ υψηλές απαιτήσεις.

Ένα ακόμη θέμα είναι η έλλειψη ελέγχου. Για να υπάρχει ένα υγιές εργασιακό περιβάλλον είναι ανάγκη οι εργαζόμενοι να παίρνουν αποφάσεις για το πως θα κατανέμουν το χρόνο τους. Ωστόσο υπάρχουν και διευθυντές που έχουν μη ρεαλιστικές προσδοκίες από τους εργαζόμενους. Μπορεί επίσης, να μην υπάρχει καλή επικοινωνία με τους συνεργάτες. Όλοι μας βασιζόμαστε στους άλλους για να κάνουμε καλά τη δουλειά μας, και η κακή επικοινωνία μπορεί να κάνει ακόμη πιο δύσκολες τις ώρες στη δουλειά. Όταν οι εργαζόμενοι νιώθουν ότι δεν έχουν τον έλεγχο για τη δουλειά τους, νιώθουν κυνικοί και αναποτελεσματικοί.

Job crafting

Στις μέρες μας έχει γίνει πολύ δημοφιλής ο όρος του job crafting, όπου οι εργαζόμενοι προσαρμόζουν τη δουλειά τους σύμφωνα με τις δεξιότητες και τα ενδιαφέροντά τους και δεν είναι παθητικοί αποδέκτες εντολών. Κάθε εργαζόμενος θέλει να νιώθει γεμάτος με τη δουλειά του. Με αυτό τον τρόπο η δουλειά του έχει νόημα και συνεισφέρει στην επιχείρηση και στην κοινωνία.

Γονεϊκό burnout

Εκτός από τον επαγγελματικό τομέα, να θυμίσουμε την υπερκόπωση που υπάρχει και από θέματα παιδιών σε μια οικογένεια, ιδίως μικρών παιδιών. Το γονεϊκό burnout είναι πολύ συχνό στις ημέρες μας.

Ποια είναι τα πρώιμα σημάδια της υπερκόπωσης; 

Το συναισθηματικό στρες που προκαλεί η υπερκόπωση μπορεί να επιμένει για χρόνια. Ένας από τους κύριους δείκτες της υπερκόπωσης είναι η δικαιοσύνη στο χώρο εργασίας. Οι άνθρωποι που βλέπουν να υπάρχει εύνοια προς τους άλλους, εξαπάτηση ή άλλες ανισότητες είναι πιο πιθανό να εμφανίζουν υπερκόπωση. Οι εργαζόμενοι που βλέπουν το χώρο εργασίας τους σαν ένα δίκαιο περιβάλλον νιώθουν μεγαλύτερη δέσμευση.

Επίσης, οι εργαζόμενοι που νιώθουν κυνισμό (αλλά διατηρούν την ενέργεια και την παραγωγικότητά τους) μπορούν να ενισχύσουν τη δέσμευση στη δουλειά αν έχουν καλή επικοινωνία. Όσοι νιώθουν ανεπαρκείς αλλά μπορούν να καλλιεργήσουν νέες δεξιότητες,  αποφεύγουν την υπερκόπωση. Η κουλτούρα μιας επιχείρησης παίζει κύριο ρόλο στην διαχείριση της υπερκόπωσης.

Σε πολλές περιπτώσεις, οι ίδιοι οι εργοδότες δεν εκφράζουν ποτέ την εκτίμησή τους στους εργαζόμενους και αυτό εντείνει τα συναισθήματα ανεπάρκειας και τους σπρώχνει προς την εργασιακή υπερκόπωση.

Ποια είναι η λύση για την υπερκόπωση;

Επειδή η υπερκόπωση είναι συνήθως αποτέλεσμα της σχέσης ανάμεσα σε ένα άτομο και στη δουλειά του, είναι δύσκολο να υπάρχει μία συγκεκριμένη λύση για όλους. Η βελτίωση του εργασιακού περιβάλλοντος (όπως το να βάλετε προσωπικά όρια και όρια στο χρόνο εργασίας) είναι μια καλή αρχή.

Επίσης οι σχέσεις με τους συναδέλφους παίζουν σημαντικό ρόλο σε πολλές πτυχές της υπερκόπωσης. Σε ένα εχθρικό περιβάλλον ένα άτομο δεν μπορεί να στηριχτεί σε κανέναν. Ένα περιβάλλον ανταγωνιστικό, με τοξικούς εργοδότες, συνεργάτες ή προϊσταμένους, κριτική και απόκρυψη πληροφοριών δεν δίνει την ευκαιρία σε ένα άτομο με υπερκόπωση να επανέλθει. Όταν υπάρχει σεβασμός και ευγένεια στο εργασιακό περιβάλλον είναι πιο εύκολο κάποιος να αντιμετωπίσει την υπερκόπωση.

Αφοσίωση

Οι περισσότερες επιχειρήσεις πιέζουν τους υπαλλήλους τους προς όφελός τους και τους εξαντλούν. Κατά γενική ομολογία, οι επιχειρήσεις δεν θέλουν να κρατούν τους υπαλλήλους τους για πάντα, έτσι είναι απίθανο να εξυπηρετούν τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα των υπαλλήλων τους. Έτσι, οι εργαζόμενοι πρέπει να αναλαμβάνουν και την ευθύνη ενός βιώσιμου εργασιακού περιβάλλοντος.

Πολλές επιχειρήσεις ενθαρρύνουν τους εργαζόμενους να σκέφτονται για τον εαυτό τους ως ανεξάρτητοι συνεργάτες ακόμη και αν κάνουν ομαδική δουλειά. Με αυτό τον τρόπο οι εργαζόμενοι είναι προετοιμασμένοι για την επόμενη ευκαιρία καριέρας που θα προκύψει. Για να καταφέρει κάποιος σήμερα να επιβιώσει σε αυτό τον εργασιακό κόσμο, όπου  η μείωση του κόστους είναι πρωταρχικός στόχος και οι εργαζόμενοι νιώθουν τεράστια πίεση, χρειάζεται σοβαρή αυτοδιαχείριση.

Σε αρκετές περιπτώσεις υπερκόπωσης, το άτομο δεν έχει τον έλεγχο της κατάστασης. Ωστόσο, μπορεί να κάνει κάποια βήματα για να ανακτήσει την αισιοδοξία και τον έλεγχο της πορείας της ζωής του.

Αντιμετώπιση της υπερκόπωσης

Ένας υγιεινός τρόπος ζωής αυξάνει την ψυχική ανθεκτικότητα και την σωματική αντοχή μας. Ο συνδυασμός άσκησης, ισορροπημένης διατροφής και καλού ύπνου μειώνει την ευαλωτότητα στην εξουθένωση. Αν και η δουλειά σας μπορεί να μην αλλάξει, θα αυξήσετε την αντοχή σας.

Ξεκούραση: μαζί με τον υγιεινό τρόπο ζωής είναι σημαντικό να υπάρχουν και διαστήματα ξεκούρασης. Μια απαιτητική εργασία εξαντλεί τα σωματικά, τα συναισθηματικά και τα πνευματικά σας αποθέματα. Η προσωπική σας ζωή πρέπει να σας προσφέρει ευκαιρίες για ηρεμία και χαλάρωση. Για την αντιμετώπιση της υπερκόπωσης είναι σημαντικό να βάλετε στο πρόγραμμά σας δραστηριότητες που σας γεμίζουν ενέργεια.

Σωματική άσκηση: είναι σημαντικό να βάλετε την σωματική άσκηση στο πρόγραμμά σας. Αν κάνετε μια καθιστική εργασία μπορείτε να βάλετε μια υπενθύμιση σε ένα ρολόϊ ώστε κάθε 30 λεπτά ώστε να σηκώνεστε και να περπατάτε τουλάχιστον, για λίγα λεπτά.

Επαρκής ύπνος: ο επαρκής και καλός ύπνος επίσης είναι ζωτικής σημασίας. Φροντίστε την υγιεινή του ύπνου σας και αν μπορείτε μέσα στην ημέρα, τα power nap (σύντομα διαστήματα ύπνου μέσα στην ημέρα) θα σας βοηθήσουν πολύ.

Κοινωνική ζωή: η θετική αλληλεπίδραση με τους φίλους, οικογένεια και συγγενείς είναι επίσης πολύ σημαντικό κομμάτι. Καλό είναι να έχετε ένα υποστηρικτικό δίκτυο όταν προσπαθείτε να αντιμετωπίσετε την υπερκόπωση. Η συζήτηση με έναν καλό φίλο είναι πάντα καλή ιδέα.

Όσον αφορά την στάση σας, η αισιοδοξία και η θετική ενέργεια θα κάνει σίγουρα τις μέρες σας στη δουλειά καλύτερες.

Βιταμίνες για υπερκόπωση, εναλλακτική ιατρική και φάρμακα

Θυμηθείτε, πρώτα και πάνω από όλα είναι η υγεία σας. Αν έχετε φτάσει σε μια κατάσταση εξάντλησης και υπερκόπωσης θα πρέπει να κάνετε και ένα οργανικό έλεγχο. Τυχόν διατροφικές ελλείψεις σε βιταμίνες θα πρέπει να διορθωθούν με συμπληρώματα (γιατί δεν παράγονται από τον οργανισμό μας), για παράδειγμα:

• Βιταμίνες Β: η Β1 (θειαμίνη), Β6, Β12, Β9 (φυλλικό οξύ) σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με το νευρικό σύστημα, την καλή λειτουργία του εγκεφάλου και τη διάθεση.
• Βιταμίνη D: είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη που παίζει καθοριστικό ρόλο σε διάφορες σωματικές λειτουργίες, που σχετίζονται κυρίως με την υγεία των οστών και τη λειτουργία του ανοσοποιητικού
• Βιταμίνη C: χρήσιμη σε πολλές λειτουργίες, προστατεύει από το οξειδωτικό στρες τον οργανισμό

Επίσης, ορισμένα εναλλακτικά θεραπευτικά συστήματα όπως η ομοιοπαθητική και ο βελονισμός μπορούν να ενισχύσουν σημαντικά το σώμα και τον ψυχισμό, πολύ περισσότερο από τα διατροφικά συμπληρώματα.

Είναι σημαντικό βέβαια να κάνετε τις απαραίτητες αλλαγές στην (επαγγελματική) ζωή σας όπως αναφέρθηκε παραπάνω, δηλαδή να μπουν όρια στην εργασία και να φροντίσετε τον εαυτό σας.