Κλεπτομανία

Κλεπτομανία

Η κλεπτομανία είναι η επαναλαμβανόμενη αδυναμία ενός ατόμου, να αντισταθεί στην έντονη επιθυμία του να κλέψει αντικείμενα που δεν έχει ανάγκη, και τα οποία συνήθως έχουν μικρή αξία. Η κλεπτομανία είναι μια σοβαρή ψυχική διαταραχή που προκαλεί συχνά προβλήματα με το νόμο, και συναισθηματικό πόνο, στα ίδια τα άτομα αλλά και στους αγαπημένους τους.

Κλεπτομανία - μια διαταραχή ελέγχου των παρορμήσεων

Η κλεπτομανία είναι μια μορφή διαταραχής ελέγχου των παρορμήσεων, μια διαταραχή που χαρακτηρίζεται από προβλήματα στον αυτοέλεγχο των συναισθημάτων και των συμπεριφορών. Ένα άτομο που έχει αυτή τη διαταραχή, δυσκολεύεται να αντισταθεί στον πειρασμό να εκτελέσει μια πράξη που είναι υπερβολική ή επιβλαβής για τον εαυτό του ή κάποιον άλλο.

Τα τυπικά συμπτώματα της κλεπτομανίας περιλαμβάνουν:

• την αδυναμία αντίστασης στην πανίσχυρη επιθυμία για την κλοπή αντικειμένων που δεν έχει κάποιος ανάγκη
• την αυξημένη ένταση, την ανησυχία, το θυμό ή τη διέγερση που οδηγεί στην κλοπή
• την αίσθηση της ικανοποίησης όταν κάποιος κλέβει
• τα συναισθήματα ενοχών, ντροπής και φόβου που νιώθει κάποιος μετά την κλοπή
• την επιστροφή ενός κύκλου συμπτωμάτων αν η κατάσταση δεν αντιμετωπιστεί

Ποιες είναι οι αιτίες της κλεπτομανίας;

Δεν υπάρχει μόνο μια αιτία για την κλεπτομανία. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν κάποιες αιτίες:

• Διαφορές στη δομή του εγκεφάλου: οι άνθρωποι με κλεπτομανία είναι πιο πιθανό να έχουν συγκεκριμένες διαφορές στη δομή του εγκεφάλου, ειδικά σε περιοχές που ελέγχουν τις παρορμήσεις. Αυτές οι διαφορές ίσως να υποδεικνύουν τις αδύναμες ή τις λιγότερες συνδέσεις στις περιοχές του εγκεφάλου που ελέγχουν την αναστολή.
• Διαφορές στη χημεία του εγκεφάλου: ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί χημικά μηνύματα, γνωστά ως νευροδιαβιβαστές, για να επικοινωνούν τα κύτταρα μεταξύ τους. Υπάρχουν περιπτώσεις στις οποίες οι άνθρωποι εμφανίζουν κλεπτομανία μετά την έναρξη μιας φαρμακευτικής αγωγής που επηρεάζει τους νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου. Ωστόσο, αυτές οι περιπτώσεις είναι σπάνιες, και είναι ανάγκη να γίνουν περισσότερες μελέτες.
• Γενετικοί παράγοντες: δεν είναι ξεκάθαρο αν η κλεπτομανία είναι κληρονομική ή εάν το οικογενειακό ιστορικό αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισής της. Αν και οι άνθρωποι με κλεπτομανία συχνά έχουν οικογενειακό ιστορικό άλλων ψυχικών διαταραχών, ειδικά διαταραχές άγχους και διαταραχές της διάθεσης. Ωστόσο, δεν υπάρχουν στοιχεία που να επιβεβαιώνουν την γενετική βάση της διαταραχής.
• Η κλεπτομανία είναι σύμπτωμα κάποιας άλλη ψυχικής διαταραχής: η κλεπτομανία μπορεί να αποτελεί ένα σύμπτωμα, και όχι μια κατάσταση. Είναι εξαιρετικά σύνηθες οι άνθρωποι με κλεπτομανία να έχουν άλλα θέματα ψυχικής υγείας, όπως το άγχος, η κατάθλιψη, οι διατροφικές διαταραχές και οι εθισμοί.

Πώς η κλεπτομανία συνδέεται με τις λειτουργίες του εγκεφάλου;

Μπορείτε να φανταστείτε τον εγκέφαλο σαν ένα ένα απίστευτα πολύπλοκο υπολογιστή, με ένα περίπλοκο δίκτυο συνδέσεων ανάμεσα στις διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου. Αυτές οι συνδέσεις δημιουργούν κυκλώματα, τα οποία χρησιμοποιεί ο εγκέφαλος για να σχηματίσει τις σκέψεις και να μετατρέψει τις σκέψεις σε πράξεις. Κάθε φορά που μαθαίνουμε κάτι καινούργιο, ο εγκέφαλος δημιουργεί νέες συνδέσεις με νευρώνες σε διαφορετικές περιοχές. Όταν κάποιος μαθαίνει ότι "δεν πρέπει" να κάνει κάτι, ο εγκέφαλος δημιουργεί συνδέσεις που αναστέλουν τις επιβλαβείς (στο άτομο ή στο σύνολο) συμπεριφορές. Η αναστολή είναι πολύ σημαντική για την επιβίωση και την ευεξία μας. Είναι ιδιαίτερα βοηθητική για κοινωνικές καταστάσεις, μας παρεμποδίζει να κάνουμε ή να πούμε πράγματα που γνωρίζουμε ότι οι άλλοι άνθρωποι θεωρούν απαράδεκτα, ώστε να παραμείνουμε μέρος του συνόλου (χωρίς το οποίο δεν εξασφαλίζεται η επιβίωση).

Οι άνθρωποι με κλεπτομανία, γνωρίζουν ότι η κλοπή είναι μια λάθος πράξη και ότι δεν πρέπει να την κάνουν. Όμως ενώ το γνωρίζουν αυτό, δεν μπορούν να βοηθήσουν τον εαυτό τους, δεν μπορούν να αντισταθούν. Για αυτούς τους ανθρώπους, τα κυκλώματα αναστολής των παρορμήσεων δεν λειτουργούν όπως θα έπρεπε. Για παρόμοιους λόγους, δεν τους αποθαρρύνουν οι συνέπειες της κλοπής, όπως η σύλληψη ή η φυλάκιση.

Οι κλεπτομανείς δεν είναι οι τυπικοί κλέφτες

Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε ότι οι κλεπτομανείς δεν είναι σαν τους τυπικούς κλέφτες. Δεν κλέβουν για προσωπικό όφελος. Τα επεισόδια κλεπτομανίας γενικά συμβαίνουν αυθόρμητα, συνήθως χωρίς σχεδιασμό και χωρίς βοήθεια ή συνεργασία με κάποιο άλλο άτομο. Στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτά που κλέβουν οι κλεπτομανείς μπορούν να τα αγοράσουν, και έχουν την τάση να μην χρησιμοποιούν τα κλεμμένα αντικείμενα. Μερικές φορές, μπορεί να τα επιστρέφουν πίσω.

Η κλεπτομανία έχει σχέση με εθισμούς και η κλοπή μπορεί να προκαλεί την απελευθέρωση ντοπαμίνης (ενός νευροδιαβιβαστή στον εγκέφαλο) που ενεργοποιεί το μηχανισμό επιβράβευσης στον εγκέφαλο. Μια ανισορροπία σε αυτό το σύστημα μπορεί να κάνει ακόμη πιο δύσκολη την αντίσταση στην παρόρμηση.

Οι περισσότεροι κλεπτομανείς συνήθως δεν ζητούν βοήθεια λόγω της ντροπής που νιώθουν. Ενίοτε, ένα άτομο με κλεπτομανία έχει το θάρρος να ζητήσει ψυχολογική υποστήριξη, αλλά είναι ουσιαστικό ο θεραπευόμενος να εμπιστεύεται τον ψυχοθεραπευτή, διαφορετικά η ψυχοθεραπεία δεν θα είναι αποτελεσματική.

Διαφορές κλεπτομανίας και κλοπής

Η κλεπτομανία στην πραγματικότητα είναι κάτι διαφορετικό από την απλή κλοπή, επειδή οι κλέφτες τυπικά σχεδιάζουν τις ληστείες τους και έχουν αυτή τη συμπεριφορά για να αποκτήσουν πράγματα που επιθυμούν αλλά δεν μπορούν να τα έχουν. Τα άτομα με κλεπτομανία, από την άλλη πλευρά, κλέβουν αυθόρμητα για να ανακουφίσουν την ένταση που νιώθουν αν δεν κάνουν την κλοπή.

Η κλεπτομανία συχνά συνυπάρχει με άλλες καταστάσεις. Οι άνθρωποι με κλεπτομανία είναι πιο επιρρεπείς στις καταχρήσεις και στο άγχος. Κάποιες διαταραχές που μπορεί να υπάρχουν μαζί με την κλεπτομανία περιλαμβάνουν:

• Διαταραχές της διάθεσης
• Διαταραχή πανικού (κρίσεις πανικού)
• Άγχος αποχωρισμού
• Διαταραχή σωματικής δυσμορφίας
• Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή

Η διαταραχή μπορεί να έχει σχέση με καταχρήσεις, και κάποιοι πιστεύουν ότι μπορεί να υπάρχει μια γενετική σχέση ανάμεσα στους εθισμούς και στην κλεπτομανία. Τα στοιχεία δείχνουν ότι το 73% των ατόμων με κλεπτομανία έχουν κάποια άλλη ψυχική διαταραχή (άγχος, διπολική διαταραχή).

Θεραπεία της κλεπτομανίας

Όταν ένα άτομο υποφέρει από κλεπτομανία, και ζητά την βοήθεια ενός ψυχοθεραπευτή, είναι ανάγκη να κατανοήσει ποια συναισθήματα οδηγούν στην πράξη της κλοπής. Δυστυχώς, οι περισσότεροι κλεπτομανείς ζητούν βοήθεια μόνο όταν συλληφθούν, και υπάρχει ανάμιξη της αστυνομίας και του νόμου γενικότερα. Ωστόσο, αν δεν ζητήσουν βοήθεια, ζουν την ζωή τους μέσα σε μια κρυφή ντροπή.

Συνήθως, οι κλεπτομανείς έχουν έντονη ανησυχία, μαζί με ντροπή, ενοχές και θυμό, για όλα και για τίποτα, χωρίς να γνωρίζουν το γιατί. Η μοναδική στιγμή που τα συμπτώματα υποχωρούν είναι η στιγμή της κλοπής, όταν υποκύπτουν στην παρόρμηση. Τα συναισθήματα της ντροπής και των ενοχών συνήθως ακολουθούν.

Η ψυχοθεραπεία είναι πολύ βοηθητική, αλλά ο θεραπευόμενος είναι ανάγκη να κάνει τακτικές συνεδρίες για να καταφέρει να διαχειριστεί τα επώδυνα συναισθήματα και να μάθει νέες στρατηγικές και τεχνικές. Οι κλεπτομανείς έχουν μικρή επιθυμία για κλοπές όταν το άγχος και τα άλλα συναισθηματικά συμπτώματα υποχωρούν. Η υποστήριξη της οικογένειας είναι επίσης πολύ βοηθητική, όταν δεν αντιμετωπίζει τον θεραπευόμενο ως κοινό εγκληματία.