Αμυγδαλή και άγχος

Αμυγδαλή και άγχος

Η αμυγδαλή είναι κομμάτι του μεταιχμιακού συστήματος και παίζει ουσιαστικό ρόλο στην επεξεργασία των συναισθημάτων. Κατά συνέπεια, η αμυγδαλή έχει κύριο ρόλο στο συναίσθημα της ανησυχίας και του άγχους.

Τι είναι η αμυγδαλή;

Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι έχουμε μονάχα μία αμυγδαλή στον εγκέφαλο, αλλά στην πραγματικότητα έχουμε δύο. Ωστόσο, γενικά αναφερόμαστε σε αυτή σαν να είναι μία. Η αμυγδαλή αποτελεί κομμάτι του μεταιχμιακού συστήματος και παίζει κύριο ρόλο στο μηχανισμό του άγχους.

Το μεταιχμιακό σύστημα παίζει κύριο ρόλο στα συναισθήματα, στη μνήμη και στις ενστικτώδεις αντιδράσεις επιβίωσης. Για παράδειγμα, αν δεν έχετε δει ποτέ σφήκα και ξαφνικά εμφανιστεί μπροστά σας, θα θυμάστε αυτό το συμβάν στο μέλλον και έτσι θα αποφεύγετε τις σφήκες.

Υπάρχουν διαφορετικά τμήματα του μεταιχμιακού συστήματος, αλλά δύο από τα σημαντικότερα είναι:

• η αμυγδαλή
• ο ιππόκαμπος

Ποιος είναι ο ρόλος της αμυγδαλής και του ιππόκαμπου;

Αρχικά πρέπει να αναφέρουμε ότι η αμυγδαλή είναι υπεύθυνη για τα συναισθήματα και ο ιππόκαμπος βοηθά στη δημιουργία νέων αναμνήσεων και των συναισθημάτων που έχουν σχέση με αυτές.

Σύμφωνα με το παράδειγμα με τις σφήκες, η αμυγδαλή μπορεί να αισθανθεί τον φόβο και τον πόνο του τσιμπήματος. Ο ιππόκαμπος βοηθά στην αναγνώριση της σφήκας, μαζί με τον πόνο και το φόβο, που κωδικοποιούνται σε μια ανάμνηση.

Αυτή η ανάμνηση είναι χρήσιμη επειδή την επόμενη φορά που θα δείτε μια σφήκα ή κάτι παρόμοιο με μια σφήκα, η εικόνα θα ταιριάξει με πράγματα που μπορεί να σας βλάψουν στη μνήμη. Έτσι,  θα νιώσετε αρκετό φόβο ώστε να αποφύγετε τη σφήκα.

Ο μηχανισμός του στρες

Η αμυγδαλή εκκινεί τις διαδικασίες στον εγκέφαλο που δημιουργούν το φόβο και το άγχος. Είναι γνωστό ότι τα ζώα χωρίς αμυγδαλή δεν έχουν αντιδράσεις στο φόβο. Πώς όμως η αμυγδαλή προκαλεί φόβο; Όταν η αμυγδαλή αποφασίζει ότι αντιμετωπίζουμε μια απειλή, στέλνει σήμα, νευρικά μηνύματα, σε μια άλλη περιοχή του εγκεφάλου, τον υποθάλαμο. Ο υποθάλαμος με τη σειρά του , ενεργοποιεί την υπόφυση και η υπόφυση με τη σειρά της ενεργοποιεί τα επινεφρίδια. Τα επινεφρίδια εκκρίνουν ορμόνες, όπως η αδρεναλίνη, η νοραδρεναλίνη και η κορτιζόλη, που ουσιαστικά προκαλούν φόβο και ενεργοποιούν το μηχανισμό πάλης ή φυγής.

Οι ορμόνες που απελευθερώνονται από τα επινεφρίδια προκαλούν αλλαγές στο σώμα , οι οποίες μας κάνουν να νιώθουμε φόβο και ενεργοποιούν το μηχανισμό πάλης ή φυγής (fight or flight). Οι αλλαγές στο σώμα που προκαλεί η αδρεναλίνη, η νοραδρεναλίνη και η κορτιζόλη περιλαμβάνουν:

1. Γρήγορο χτύπο της καρδιάς
2. Γρήγορη αναπνοή
3. Αναψοκοκκίνισμα
4. Αύξηση της αρτηριακής πίεσης
5. Αύξηση των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα
6. Εκτροπή της ροής του αίματος μακριά από το πεπτικό σας σύστημα
7. Αύξηση της ροής του αίματος προς τους μύες ώστε να είναι προετοιμασμένοι για δράση

Όλες αυτές οι αλλαγές είναι αποτέλεσμα του μηχανισμού πάλης ή φυγής, και είναι απολύτως φυσιολογικές και μας προετοιμάζουν για να αντιμετωπίσουμε έναν κίνδυνο. Μας προετοιμάζουν να ανταποκριθούμε σε κάθε κίνδυνο που προκύπτει. Ωστόσο, όταν ο μηχανισμός του στρες επιμένει και εμφανίζεται απουσία κάποιου κινδύνου αυτό μπορεί να είναι δυσλειτουργικό και να προκαλεί επίμονο στρες, με αποτέλεσμα τις διαταραχές άγχους.

Ποιες είναι οι λειτουργίες της αμυγδαλής;

Για να πάρουμε μια ιδέα για το πως λειτουργεί η αμυγδαλή, είναι βοηθητικό να σκεφτούμε ότι η αμυγδαλή λαμβάνει μηνύματα από το εξωτερικό περιβάλλον μέσω των αισθήσεων μας.

Όταν βλέπουμε κάτι με την άκρη του ματιού μας, η εικόνα ταιριάζει γρήγορα με παρόμοια πράγματα που είναι αποθηκευμένα στη μνήμη. Μπορεί να είναι κάτι που μπορεί να μας βλάψει, και τότε η αμυγδαλή μας δίνει την κατάλληλη συναισθηματική απόκριση. Η αμυγδαλή:

• μας βοηθά να νιώσουμε φόβο
• κινητοποιεί το αυτόνομο νευρικό σύστημα για να μας προετοιμάσει για μια επικίνδυνη κατάσταση

Από τη στιγμή που συνειδητοποιούμε ότι η αίσθηση μας είναι λάθος, απλά υπάρχει ένα γατάκι κρυμμένο, το σώμα σταδιακά ηρεμεί και επανέρχεται σε φυσιολογική κατάσταση.

Ο ρόλος της αμυγδαλής στο άγχος

Αν σκεφτούμε το παραπάνω παράδειγμα, είναι πιθανό να φοβηθούμε κάτι που δεν είναι τρομακτικό, όπως ένα γατάκι. Αυτό συμβαίνει αυτόματα καθώς είναι πολύ καλύτερο να είμαστε προετοιμασμένοι για ένα κίνδυνο παρά να βρεθούμε ξαφνικά απροετοίμαστοι σε μια απειλητική κατάσταση. Όταν λοιπόν βλέπουμε τέσσερα πόδια, ο εγκέφαλος μας τα αντιστοιχεί με παρόμοια πράγματα που είναι επικίνδυνα, για παράδειγμα μια αρκούδα.

Η αμυγδαλή και ο ιππόκαμπος συνεργάζονται. Αν υπάρχει ισχυρή συναισθηματική αντίδραση σε κάτι, όπως το τσίμπημα της σφήκας, είναι πολύ πιο πιθανό αυτό να αποθηκευτεί στη μακροπρόθεσμη μνήμη σαν κάτι που μπορεί να μας βλάψει. Ως αποτέλεσμα προκαλεί μια αντίδραση στο φόβο αν ακόμη και μια άκακη μύγα στριφογυρίζει γύρω μας.

• Νιώθουμε το άγχος, καθώς είναι κάτι που πετά, οι σφήγκες μπορούν να πετάξουν.
• Οι μύγες κάνουν παρόμοιο θόρυβο με τις σφήκες και αυτό μας κινητοποιεί.

Συνήθως νιώθουμε ανήσυχοι όταν προετοιμαζόμαστε για κάτι που μας έχει βλάψει στο παρελθόν και έχει μείνει στη μνήμη μας.

Ένα πολύ σημαντικό σημείο στο παράδειγμα με τις σφήκες είναι ότι αν μας έχουν τσιμπήσει πριν. Αν αυτό συμβαίνει τότε αυτό προκαλεί μια πανίσχυρη συναισθηματική αντίδραση. Όσο πιο δυνατή είναι η συναισθηματική αντίδραση, τόσο πιο πιθανό είναι να την αποθηκεύσουμε στον εγκέφαλο μας ως κάτι που μπορεί να μας βλάψει.

Αν ένα άτομο πάθει μια κρίση πανικού σε ένα συγκεκριμένο κατάστημα, αυτό προκαλεί μια συναισθηματική αντίδραση στον εγκέφαλο. Αυτή την αντίδραση θα την θυμάται. Μπορεί ο εγκέφαλος να ταιριάξει το κατάστημα στη μακροπρόθεσμη μνήμη σαν κάτι επικίνδυνο. Αυτό πρακτικά σημαίνει, ότι την επόμενη φορά που θα βρεθεί το άτομο στο ίδιο κατάστημα ή σε κάποιο παρόμοιο, αυτόματα θα νιώθει στρες.

Γιατί συμβαίνει αυτό;

• Η αρχική κρίση πανικού οδηγεί σε δυνατά συναισθήματα όπως ο φόβος, ο τρόμος, η δυσκολία στην αναπνοή.
• Ο ιππόκαμπος κρατά και θυμάται την κρίση όταν συναντήσετε παρόμοια κατάσταση στο μέλλον.

Αν αυτό συμβαίνει και σε εσάς, τότε ένας ψυχοθεραπευτής θα σας βοηθήσει να επεξεργαστείτε τις σκέψεις σας ώστε να μην σας πιάνει αυτόματα πανικός όταν αντιμετωπίζετε παρόμοιες καταστάσεις.

Δεν είναι ανάγκη να παθαίνετε κρίσεις πανικού κάθε φορά που κάτι συμβαίνει. Όπως επίσης να νιώθετε ανησυχία και νευρικότητα σε επαγγελματικές καταστάσεις. Το παρακάτω παράδειγμα θα σας βοηθήσει να καταλάβετε πως μπορεί να γίνει αυτό.

Μπορεί να είχατε ένα επεισόδιο με τον εργοδότη σας και να νιώσατε την καρδιά σας να χτυπά δυνατά, και το πρόσωπό σας να κοκκινίζει. Οι συναισθηματικές σας αντιδράσεις μπορεί να ήταν αρκετά ισχυρές. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι μπορεί να δημιουργηθεί μια σύνδεση με τον εργοδότη σας και να αποθηκευτεί στη μνήμη. Αυτό βοηθά να είστε προετοιμασμένοι για την επόμενη φορά. Έτσι, την επόμενη φορά που βλέπετε τον εργοδότη σας, αυτόματα νιώθετε άγχος.