Ψυχογενής ανορεξία (νευρική ανορεξία)
Οι άνθρωποι με ψυχογενή ανορεξία (νευρική ανορεξία) συνήθως έχουν μεγάλο φόβο μήπως πάρουν βάρος. Έχουν εμμονή με την απώλεια βάρους και θέλουν να παραμένουν λεπτοί. Τρώνε πολύ λίγο, ακόμη και όταν πεινάνε. Το σώμα τους ουσιαστικά λιμοκτονεί επειδή δεν παίρνει τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά που έχει ανάγκη. Οι άνθρωποι με νευρική ανορεξία έχουν μια στρεβλή αντίληψη για την εικόνα του σώματος. Επιμένουν ότι έχουν περιττά κιλά ή ότι κάποια σημεία στο σώμα τους έχουν επιπλέον βάρος, ακόμη και όταν η οικογένεια και οι φίλοι τους επισημαίνουν ότι είναι υπερβολικά αδύνατοι.
Ποια είναι τα συμπτώματα της νευρικής ανορεξίας;
Τα συμπτώματα της νευρικής ανορεξίας ποικίλουν. Δεν φοβούνται όλοι οι άνθρωποι με νευρική ανορεξία ότι θα πάρουν βάρος ή θα γίνουν υπέρβαροι. Μερικοί άνθρωποι επιμένουν ότι είναι υγιείς, παρά την επικίνδυνη απώλεια βάρους. Κάθε άνθρωπος μπορεί να αντιμετωπίζει διαφορετικές δυσκολίες με το φαγητό, να προσπαθεί να κρύψει την απώλεια βάρους ή να αποφεύγει την αύξηση του βάρους.
Ένα άτομο με νευρική ανορεξία μπορεί να:
- κρατά, να κρύβει, να πετά φαγητά
- κόβει το φαγητό σε μικρά κομμάτια ή να το μετακινεί γύρω από το πιάτο
- αφιερώνει προσοχή στο φαγητό, στις συνταγές, στην προετοιμασία του φαγητού για τους άλλους
- φορά φαρδιά ρούχα ή στρώσεις με ρούχα για να κρύψει την απώλεια βάρους ή για να μείνει ζεστό
- κάνει υπερβολική άσκηση
- εμφανίζει επεισόδια υπερφαγίας (κάνει εμετό ή χρησιμοποιεί άλλους τρόπους για να ελέγξει το βάρος του μετά το φαγητό)
Παράγοντες κινδύνου
Η ανορεξία είναι πιο συχνή στα κορίτσια και στις γυναίκες. Ωστόσο, τα αγόρια και οι άνδρες μπορεί να εμφανίσουν διατροφικές διαταραχές λόγω των κοινωνικών πιέσεων που δέχονται.
Η ανορεξία είναι επίσης πιο συχνή στους εφήβους. Αν και άνθρωποι κάθε ηλικίας μπορεί να εμφανίσουν κάποια διατροφική διαταραχή, είναι σπάνιο να εμφανιστεί νευρική ανορεξία πάνω από τα 40 έτη. Οι έφηβοι είναι σε μεγαλύτερο κίνδυνο λόγω των αλλαγών που βιώνουν στο σώμα τους στη διάρκεια της εφηβείας. Είναι πολύ πιο ευαίσθητοι στην κριτική και στα σχόλια για το βάρος και το σώμα τους.
Οι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης της νευρικής ανορεξίας, περιλαμβάνουν:
- Γενετικούς παράγοντες: οι αλλαγές σε συγκεκριμένα γονίδια μπορεί να κάνουν κάποιους ανθρώπους πιο επιρρεπείς στην ανορεξία. Όσοι έχουν έναν συγγενή πρώτου βαθμού με νευρική ανορεξία έχουν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν ανορεξία.
- Διατροφή: η διατροφή παίζει κύριο ρόλο στην εμφάνιση διατροφικών διαταραχών. Υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι πολλά από τα συμπτώματα της ανορεξίας είναι ουσιαστικά συμπτώματα της πείνας. Η πείνα επηρεάζει τον εγκέφαλο και τη διάθεση, τη σκέψη και προκαλεί άγχος. Η πείνα και η απώλεια βάρους μπορεί να αλλάξουν τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος λειτουργεί σε ευαίσθητα άτομα, που διαιωνίζουν τις κακές διατροφικές συνήθειες και είναι δύσκολο να επιστρέψουν σε μια φυσιολογική διατροφή.
- Μεταβατικές περίοδοι: είτε πρόκειται για την αλλαγή σχολείου, σπιτιού ή δουλειάς, ένας χωρισμός , ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου ή μια ασθένεια, μια αλλαγή μπορεί να προκαλέσει έντονο συναισθηματικό στρες και να αυξάνει τον κίνδυνο για ανορεξία.
Ποιες είναι οι αιτίες της νευρικής ανορεξίας;
Η ανορεξία και όλες οι διατροφικές διαταραχές είναι πολύπλοκες καταστάσεις. Για αυτό το λόγο, η ακριβής αιτία της ανορεξίας παραμένει άγνωστη, αλλά οι μελέτες δείχνουν ότι ο συνδυασμός συγκεκριμένων γενετικών παραγόντων, ψυχολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων, ειδικά κοινωνικοοικονομικών παραγόντων, είναι υπεύθυνος.
Οι παράγοντες που παίζουν ρόλο στην ανάπτυξη της ανορεξίας περιλαμβάνουν:
- Γονίδια: περίπου το 50-80% των περιπτώσεων των διατροφικών διαταραχών έχουν γενετική βάση. Οι άνθρωποι με συγγενείς πρώτου βαθμού με μια διατροφική διαταραχή έχουν 10 φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν μια διατροφική διαταραχή, πράγμα που δείχνει την γενετική βάση. Οι αλλαγές στη χημεία του εγκεφάλου παίζουν σημαντικό ρόλο, ειδικά οι αλλαγές στο σύστημα επιβράβευσης του εγκεφάλου και στους νευροδιαβιβαστές όπως η σεροτονίνη και η ντοπαμίνη, που επηρεάζουν την όρεξη, την διάθεση και τον έλεγχο των παρορμήσεων.
- Ψυχικά τραύματα: οι διατροφικές διαταραχές, όπως η νευρική ανορεξία, αποτελεί μια προσπάθεια των ανθρώπων να διαχειριστούν τα επώδυνα συναισθήματα μέσω του περιορισμού της τροφής. Η σωματική κακοποίηση ή η σεξουαλική κακοποίηση, μπορεί να συμβάλλουν στην ανάπτυξη μιας διατροφικής διαταραχής.
- Περιβαλλοντικοί και κοινωνικοί παράγοντες: μια κουλτούρα που εξιδανικεύει ένα συγκεκριμένο σωματότυπο, τα λεπτά κορμιά, προσθέτει πίεση στους ανθρώπους να έχουν μη ρεαλιστικά πρότυπα για το σώμα τους. Οι φωτογραφίες στα social media και στις διαφημίσεις συχνά συνδέουν τα λεπτά σώματα με την δημοτικότητα, την επιτυχία, την ομορφιά και την ευτυχία. Όλα αυτά συμβάλλουν στην εμφάνιση της νευρικής ανορεξίας.
- Πίεση από τους συμμαθητές: ειδικά τα παιδιά και οι έφηβοι είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι στην κριτική των συνομηλίκων τους. Όταν είναι αποδέκτες κακόβουλων σχολίων , κριτικής, bullying λόγω της εμφάνισής τους αυτό συμβάλλει στην ανάπτυξη ανορεξίας.
- Συναισθηματική υγεία: η τελειομανία, οι παρορμητικές συμπεριφορές και οι δύσκολες σχέσεις μπορεί να παίζουν ρόλο στη χαμηλή αυτοεκτίμηση ενός ατόμου και στην αξία του εαυτού.
Μπορεί η νευρική ανορεξία να προκαλεί επιπλοκές;
Κάθε άνθρωπος με διαγνωσμένη νευρική ανορεξία έχει επικίνδυνη απώλεια βάρους. Μπορεί να έχει χάσει βάρος ή να μην μπορεί να πάρει κιλά ανάλογα με το στάδιο της ανάπτυξης στο οποίο βρίσκεται. Όμως , το χαμηλό βάρος μπορεί να προκαλεί πολλές επιπλοκές και πολλές από αυτές να αντιμετωπίζονται με την αύξηση βάρους. Όμως, κάποιες επιπλοκές μπορεί να είναι μόνιμες, ειδικά για όσους ανθρώπους έχουν μικρό βάρος για μεγάλο χρονικό διάστημα, ή έχουν εμφανίσει κάποια διατροφική διαταραχή σε νεαρή ηλικία.
Συχνές επιπλοκές της νευρικής ανορεξίας περιλαμβάνουν:
- άγχος, εναλλαγές στη διάθεση, κατάθλιψη
- νευρικότητα
- αδυναμία, έλλειψη ενέργειας
- ζαλάδα, πονοκεφάλους
- χαμηλή αρτηριακή πίεση
- γαστρεντερικά προβλήματα
- χαμηλή θερμοκρασία του σώματος
- απώλεια οστικής πυκνότητας
- απώλεια μαλλιών
- λεπτές τρίχες που μεγαλώνουν στο πρόσωπο και στο σώμα
- πόνο στα δόντια
- αφυδάτωση
- δύσπνοια
- αργός καρδιακός ρυθμός
- μη φυσιολογικός ρυθμός της καρδιάς
- νεφρική ανεπάρκεια
- υπογονιμότητα, αδυναμία απόκτησης παιδιών
- ξηρό, κίτρινο δέρμα
- πόνους στις αρθρώσεις
- πρησμένα χέρια ή πόδια
- αϋπνία
- αλλαγές στα επίπεδα των ορμονών ( για τις γυναίκες ανωμαλίες στον εμμηνορροϊκό κύκλο, για τους άνδρες χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης)
Η νευρική ανορεξία μπορεί να οδηγεί σε πολλά προβλήματα υγείας. Μπορεί οι άνθρωποι να μην παρατηρούν άμεσα τις επιδράσεις της στέρησης της τροφής, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν συμβαίνει κάποια βλάβη στο σώμα. Η νευρική ανορεξία μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο και σε πολλές ψυχικές διαταραχές. Οι νέοι άνθρωποι με νευρική ανορεξία έχουν 10 φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν από ότι οι άλλοι άνθρωποι της ίδιας ηλικίας.
Θεραπεία της νευρικής ανορεξίας
Η μεγαλύτερη πρόκληση στη θεραπεία της νευρικής ανορεξίας είναι οι άνθρωποι να μπορέσουν να αναγνωρίσουν και να αποδεχτούν ότι έχουν μια νόσο. Πολλοί άνθρωποι με ανορεξία αρνούνται ότι έχουν μια διατροφική διαταραχή. Συχνά ζητούν βοήθεια όταν η κατάσταση είναι σοβαρή ή απειλητική για τη ζωή τους. Για αυτό είναι πολύ σημαντική η διάγνωση και η θεραπεία της ανορεξίας στα αρχικά στάδια.
Οι στόχοι της θεραπείας της ανορεξίας περιλαμβάνουν:
- Σταθεροποίηση του σωματικού βάρους
- Διατροφική αποκατάσταση
- Περιορισμό της υπερφαγίας και άλλων προβληματικών διατροφικών μοτίβων
- Θεραπεία των ψυχολογικών θεμάτων όπως η χαμηλή αυτοεκτίμηση και ο αρνητικός τρόπος σκέψης
- Αλλαγή στα μοτίβα συμπεριφοράς
Οι άνθρωποι με διατροφικές διαταραχές , όπως η ανορεξία, συχνά εμφανίζουν και κάποια άλλη ψυχική διαταραχή, όπως:
Αυτές οι καταστάσεις μπορεί να κάνουν την ανορεξία ακόμη πιο πολύπλοκη, για αυτό είναι αναγκαία η ιατρική βοήθεια.
Οι θεραπευτικές επιλογές ποικίλουν ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε ατόμου. Συνήθως περιλαμβάνουν:
- Ψυχοθεραπεία
- Φαρμακευτική αγωγή (αντικαταθλιπτικά)
- Διατροφικές συμβουλές
- Ομαδική ψυχοθεραπεία και/ή οικογενειακή ψυχοθεραπεία
- Νοσοκομειακή περίθαλψη
Θεραπεία νευρικής ανορεξίας
Δεν υπάρχει μόνο ένα μονοπάτι που να οδηγεί στη νευρική ανορεξία. Για πολλούς ανθρώπους οι κακές διατροφικές συνήθειες αποτελούν μια στρατηγική διαχείρισης, η οποία γίνεται μόνιμη με την πάροδο του χρόνου. Βέβαια, κάθε άνθρωπος μπορεί με τη βοήθεια της ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ να σπάσει τον κύκλο αυτών των κακών συνηθειών και σταδιακά να κάνει πιο υγιεινές διατροφικές επιλογές.