Πως να συμπεριφέρεσαι σε άτομα με διπολική διαταραχή

Πως να συμπεριφέρεσαι σε άτομα με διπολική διαταραχή

Πάνω από 2 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν διπολική διαταραχή, μια ψυχική διαταραχή που προκαλεί σημαντικές αλλαγές στη διάθεση, από μανιακά επεισόδια μέχρι βαθιά κατάθλιψη. Κάποιοι άνθρωποι μπορεί να βιώνουν γρήγορες εναλλαγές στη διάθεση, ενώ άλλοι βιώνουν αυτές τις αλλαγές σε μεγαλύτερες χρονικά περιόδους. Ενώ κάποιοι άνθρωποι μπορεί να έχουν μεγάλες χρονικά υφέσεις, ακόμη και χρόνια χωρίς συμπτώματα. Τα απρόβλεπτα συμπτώματα και οι συμπεριφορές στη διπολική διαταραχή μπορεί να γίνουν ανεξέλεγκτα και να έχουν αρνητική επίδραση σε πολλές πτυχές της ζωής, όπως η λειτουργικότητα και οι διαπροσωπικές σχέσεις. Πολλοί άνθρωποι αναρωτιούνται πως μπορούν να συμπεριφέρονται σε άτομα με διπολική διαταραχή.

Μια κρίση στη διπολική διαταραχή συμβαίνει όταν ένα άτομο:

• Έχει ένα σοβαρό επεισόδιο που επηρεάζει τη λειτουργικότητά του και δεν μπορεί να φροντίσει τον εαυτό του ή τους άλλους.
• Έχει αυτοκτονικές σκέψεις.
• Έχει ριψοκίνδυνες συμπεριφορές και δεν αντιλαμβάνεται τις αρνητικές συνέπειες που μπορεί να έχουν.

Αρχικά, είναι ανάγκη να γνωρίζετε ότι σε κάθε περίπτωση η ασφάλεια πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα:

• Αν νιώθετε ότι η κατάσταση έχει φτάσει σε οριακό σημείο πρέπει να επικοινωνήσετε με το γιατρό.
• Αν είναι ανάγκη να σταματήσετε το άτομο από το να βλάψει τον εαυτό του ή κάποιον άλλο καλέστε την αστυνομία.
• Αν το άτομο είναι επιθετικό, σκεφτείτε την ασφάλεια σας πριν του προσφέρετε βοήθεια. Μιλήστε του ήρεμα και ξεκάθαρα, μην διαφωνείτε, κρίνετε ή απειλείτε το άτομο. Αν για παράδειγμα ένα άτομο έχει αυτοκτονικές σκέψεις, κλειδώστε τα φάρμακα ή οποιοδήποτε αντικείμενο μπορεί να χρησιμοποιήσει για να βλάψει τον εαυτό του.

Τι μπορώ να κάνω για να βοηθήσω ένα άτομο με διπολική διαταραχή;

Όταν μαθαίνετε ότι κάποιος που αγαπάτε έχει διπολική διαταραχή, είναι σημαντικό να μάθετε περισσότερο πράγματα για αυτή την διαταραχή και για τους τρόπους με τους οποίους επηρεάζει τους ασθενείς, όπως επίσης να αναγνωρίζετε τα συμπτώματα και τις συμπεριφορές.

1. Ενημερωθείτε για τα συμπτώματα της διπολικής διαταραχής

Όσο καλύτερα κατανοείτε τα συμπτώματα της κατάστασης τόσο καλύτερα μπορείτε να ανταπεξέλθετε:

• Μανία: τα συμπτώματα της μανίας χαρακτηρίζονται από έντονη ευφορία, ενέργεια, συμπεριφορές και επιλογές που αντανακλούν αυτά τα υψηλά επίπεδα ενέργειας. Το αγαπημένο σας πρόσωπο μπορεί ξαφνικά να κάνει μεγαλεπήβολα σχέδια, να νιώθει ευφορία και ότι είναι ανίκητο, και να είναι στοχοπροσηλωμένο, ακόμη και αν ο στόχος δεν είναι ρεαλιστικός. Ίσως να μην μπορεί να μιλήσει αργά και να βάλει σε τάξη τις σκέψεις του. Η μανία μπορεί να οδηγεί στην παρορμητικότητα, στην φτωχή κρίση, και στις ριψοκίνδυνες συμπεριφορές. Κάποιες φορές, μπορεί να είναι τόσο σοβαρή και εξουθενωτική και να προκαλεί ψευδαισθήσεις, παραισθήσεις, ή αυτοκτονικές συμπεριφορές, και όλα αυτά μπορεί να απαιτούν νοσηλεία.
• Κατάθλιψη: τα συμπτώματα της μανίας ή της υπομανίας , της λιγότερο σοβαρής μορφής της μανίας, συχνά προηγούνται των καταθλιπτικών επεισοδίων. Όταν αυτό συμβαίνει, το άτομο με διπολική διαταραχή είναι πιθανό να νιώθει πολύ λυπημένο ή κουρασμένο. Επίσης, δεν έχει ενδιαφέρον για τίποτα, αλλάζει η όρεξη και ο ύπνος του, και να δεν μπορεί να σκεφτεί καθαρά. Είναι σχεδόν τα αντίθετα συναισθήματα από αυτά στη φάση της μανίας, αν και οι αυτοκτονικές σκέψεις και οι συμπεριφορές μπορεί να υπάρχουν και στη διάρκεια της κατάθλιψης.

2. Προσπαθήστε να μην παίρνετε προσωπικά τις συμπεριφορές ενός ατόμου με διπολική διαταραχή

Όταν κάποιος βιώνει τη φάση της μανίας, ίσως να λέει ή να κάνει πράγματα τα οποία ξεφεύγουν από τα συνηθισμένα, τα οποία μπορεί να είναι προσβλητικά για τους άλλους. Ο φίλος σας ή το αγαπημένο σας πρόσωπο μπορεί να είναι αγενές, επιθετικό. Ίσως να συμπεριφέρεται με τρόπους που δείχνουν αδιαφορία, και μπορεί να μην έχει επίγνωση για το πως αυτό σας επηρεάζει. Κάποιες μελέτες δείχνουν ότι οι άνθρωποι με διπολική διαταραχή έχουν ελλείμματα στις κοινωνικές γνώσεις. Για παράδειγμα δεν μπορούν να κατανοήσουν την ψυχική κατάσταση ενός άλλου ατόμου.

Επιπλέον, αν ο σύντροφος σας έχει διπολική διαταραχή, τότε μπορεί να εμφανίζει διακυμάνσεις στη σεξουαλική οικειότητα, και αυτό κάποιες φορές προκαλεί σύγχυση. Μπορεί να είναι υπερδραστήριος σεξουαλικά στη διάρκεια της μανίας. Ενώ στη φάση της κατάθλιψης, μπορεί να μην έχει κανένα ενδιαφέρον για το σεξ. Αυτή η απότομη αλλαγή στη σεξουαλική επιθυμία, μπορεί να σας κάνει να νιώθετε απόρριψη αλλά καλό είναι να έχετε στο μυαλό σας ότι αυτή η αλλαγή οφείλεται στην εναλλαγή στη διάθεσή του.

3. Μείνετε δεσμευμένοι σε έναν υγιεινό τρόπο ζωής μαζί

Οι άνθρωποι με διπολική διαταραχή ωφελούνται από τις στρατηγικές αυτοφροντίδας καθώς έτσι μπορούν να διαχειριστούν καλύτερα τα συμπτώματα. Αντί λοιπόν να πηγαίνετε με το φίλο σας για ποτό το βράδυ ή να τρώτε πατατάκια και να βλέπετε ταινίες, μπορείτε να κάνετε τα εξής:

• Τακτική άσκηση, η οποία βοηθά στην διαχείριση της επιπλέον ενέργειας και στην απελευθέρωση νευροδιαβιβαστών που συμβάλλουν στην μείωση του στρες και στη βελτίωση της διάθεσης.
• Ισορροπημένη διατροφή με πολλά φρέσκα φρούτα και λαχανικά, ξηρούς καρπούς, υγιή λιπαρά, τροφές με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη.
• Αποχή από το αλκοόλ που μπορεί να επιδεινώνει τα συμπτώματα.
• Ρουτίνα ύπνου, πράγμα που σημαίνει ότι πηγαίνετε για ύπνο και ξυπνάτε τις ίδιες ώρες κάθε μέρα. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό επειδή η έλλειψη ύπνου μπορεί να είναι αφορμή για ένα μανιακό επεισόδιο.

4. Υποστηρίξτε τη θεραπεία για τη διπολική διαταραχή

Οι άνθρωποι με διπολική διαταραχή είναι ανάγκη να ζητούν βοήθεια για να μπορέσουν να διαχειριστούν τα συμπτώματά τους και να έχουν μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Στην πραγματικότητα, μια από τις πιο αποτελεσματικές στρατηγικές για την διαχείριση της κατάστασης είναι η συμμόρφωση στη θεραπεία.  Σε πολλές περιπτώσεις, η φαρμακευτική αγωγή είναι απαραίτητη για τον έλεγχο των συμπτωμάτων.

Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις , ωστόσο, είναι ότι οι άνθρωποι με διπολική διαταραχή που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή συχνά χάνουν στην παραγωγικότητα, την ευφορία ή την δημιουργικότητα που προκαλεί η μανία. Κατά συνέπεια, αρκετοί αποφασίζουν να διακόπτουν την φαρμακευτική αγωγή. Όμως, οι κοντινοί τους άνθρωποι μπορούν να τους μιλήσουν για τη σημασία της θεραπείας. Να τους θυμίσουν τις αρνητικές επιπτώσεις των μανιακών επεισοδίων.

5. Δείξτε στους ανθρώπους με διπολική διαταραχή ότι νοιάζεστε για αυτούς

Καλό είναι να μιλάτε με τους ανθρώπους που είναι κοντά σας και έχουν διπολική διαταραχή και έτσι θα γνωρίζουν πόσο νοιάζεστε για αυτούς. Είναι ανάγκη να τους ακούσετε με συμπόνια ώστε να κατανοήσετε την εμπειρία τους και τα συναισθήματά τους.

Αν και οι άνθρωποι με διπολική διαταραχή έχουν να διαχειριστούν πολύ δύσκολα συμπτώματα, επίσης έχουν ελπίδες και φιλοδοξίες για τη ζωή τους. Και φυσικά, ευημερούν όταν έχουν δυνατές σχέσεις με ανθρώπους που τους παρέχουν φροντίδα και υποστήριξη στις δύσκολες στιγμές.

6. Αναγνωρίστε την ανάγκη να θέτετε τα όρια σας

Τα όρια είναι σημαντικά για κάθε σχέση. Η έλλειψη ορίων μπορεί να οδηγεί στη δυσαρέσκεια και στην πίεση στις σχέσεις. Αλλά πότε θα καταλάβετε ότι είναι η στιγμή να θέσετε τα όριά σας;

• Μπορεί για παράδειγμα ο σύντροφός σας να περνάει ένα υπομανιακό επεισόδιο. Να είναι νευρικός χωρίς προφανή λόγο, και να λέει πράγματα που σας πληγώνουν. Καλό είναι να υπάρχουν υγιή όρια ανάμεσα σε εσάς και το σύντροφό σας ώστε να έχετε χρόνο να αποκλιμακωθούν τα πράγματα.
• Ίσως ένας φίλος σας να βιώνει ένα μανιακό επεισόδιο. Μπορεί να πίνει πολύ και να παίρνει λάθος αποφάσεις. Και ίσως να σας ενθαρρύνει να κάνετε και εσείς το ίδιο. Τα όρια θα σας βοηθήσουν να ξεκαθαρίσετε ότι δεν πρόκειται να ενθαρρύνετε αυτές τις συμπεριφορές.
• Έχετε αφιερώσει πολύ χρόνο και ενέργεια για το φίλο σας ή το αγαπημένο σας πρόσωπο και έτσι έχετε παραμελήσει την δική σας υγεία και τις ανάγκες σας. Τα όρια βοηθούν να φροντίσετε τον εαυτό σας ώστε να παρέχετε την μέγιστη υποστήριξη στο αγαπημένο σας πρόσωπο.

Πώς μπορώ να αντιμετωπίσω το στρες που μου προκαλεί η διπολική διαταραχή του φίλου μου;

Συχνά οι άνθρωποι που είναι κοντά σε άτομα με διπολική διαταραχή βιώνουν έντονο άγχος. Μπορεί να νιώθουν σύγχυση και αβεβαιότητα για τη νόσο και το ρόλο τους στην ανάρρωση του ατόμου. Μπορεί να φοβούνται ότι κατά λάθος θα κάνουν κάτι που θα κάνει τα πράγματα χειρότερα.

Μερικές φορές όταν ένα άτομο με διπολική διαταραχή δεν είναι καλά μπορεί να στρέφεται για βοήθεια στα κοντινά του πρόσωπα.

Αν είστε μέλος της οικογένειας, φίλος ή σύντροφος ενός ατόμου με διπολική διαταραχή, υπάρχουν κάποια πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να βοηθήσετε:

• Μείνετε σε επαφή με το γιατρό του ατόμου.
• Φτιάξτε ένα πλάνο δράσης για περιπτώσεις που το άτομο εμφανίζει σημάδια υπομανίας ή μανίας.
• Όταν ένα άτομο είναι στη φάση της μανίας δεν σκέφτεται καθαρά, για αυτό είναι βοηθητικό να το αποτρέψετε να πάρει μεγάλες αποφάσεις και να μην ρισκάρει να χάσει τα χρήματα, τη δουλειά του, τη φήμη του.
• Καθησυχάστε το άτομο και πείτε του ότι είστε στο πλευρό του.

Προσπαθήστε να αποφύγετε αυτές τις κοινές αντιδράσεις:

• να κατηγορείτε το άτομο για τις πράξεις του όταν δεν μπορεί να κρίνει σωστά
• να λέτε στο άτομο να αλλάξει συμπεριφορά ή να συμπεριφερθεί φυσιολογικά, αντί να εξηγείτε πως οι πράξεις του σας επηρεάζουν

Τι μπορώ να πω σε ένα φίλο μου με διπολική διαταραχή; 

Αν ανησυχείτε για την υγεία ενός αγαπημένου σας προσώπου με διπολική διαταραχή, μιλήστε του για τις διαθέσιμες θεραπευτικές επιλογές. Μερικές φορές, το να προτείνετε κάποιες εξετάσεις είναι η καλύτερη προσέγγιση. Με άλλους ανθρώπους είναι καλύτερο να μιλάτε άμεσα για τις ανησυχίες σας. Μπορείτε στη συζήτηση να αναφέρετε τα εξής:

• Η διπολική διαταραχή δεν είναι δικό σου λάθος. Υπάρχουν γενετικοί και ψυχοπιεστικοί παράγοντες που οδηγούν στη διαταραχή.
• Εκατομμύρια άνθρωποι έχουν διπολική διαταραχή. Μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αν και συνήθως εμφανίζεται στην πρώιμη ενηλικίωση, και προκαλεί τεράστια ταλαιπωρία.
• Η διπολική διαταραχή είναι μια πραγματική ασθένεια. Όπως ο διαβήτης ή οι παθήσεις του καρδιαγγειακού, και απαιτεί ειδική θεραπεία.
• Υπάρχουν πολλές βιοχημικές αιτίες που οδηγούν στη διπολική διαταραχή. Οι αλλαγές στα επίπεδα των νευροδιαβιβαστών και στα νευρικά μονοπάτια είναι κάποιες από αυτές. Τα κυκλώματα του εγκεφάλου, που ελέγχουν τα συναισθήματα, δεν λειτουργούν όπως θα έπρεπε. Για αυτό το λόγο, οι άνθρωποι έχουν εναλλαγές στη διάθεση, αυξημένα επίπεδα ενέργειας.
• Υπάρχουν διαθέσιμες αρκετές θεραπείες. Αυτές οι θεραπείες έχουν ελεγχθεί και είναι αποτελεσματικές για πολλούς ανθρώπους με διπολική διαταραχή. Η φαρμακευτική αγωγή βοηθά στη σταθεροποίηση της διάθεσης. Στην ψυχοθεραπεία οι ασθενείς μπορούν να συζητούν για τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές που μπορεί να προκαλούν προβλήματα στην κοινωνική και επαγγελματική ζωή.
• Η έλλειψη θεραπείας μπορεί να κάνει τα συμπτώματα χειρότερα και να επιδεινώνει τις αυτοκτονικές σκέψεις και την κατάθλιψη. Επίσης, τα άτομα με διπολική διαταραχή που δεν λαμβάνουν θεραπεία θέτουν σε κίνδυνο τις σχέσεις τους και τη δουλειά τους.

Πώς θα ενθαρρύνω το φίλο μου να ζητήσει βοήθεια; 

Για πολλούς λόγους, οι άνθρωποι με διπολική διαταραχή δεν θέλουν να απευθυνθούν σε έναν ψυχίατρο για βοήθεια. Αποφεύγουν την ανησυχία των μελών της οικογένειας τους ή των φίλων τους. Άλλοι βλέπουν την νόσο ως μια αδυναμία, και δεν θέλουν να ενδώσουν σε αυτή. Για άλλους η υγεία είναι χαμηλά στη λίστα των προτεραιοτήτων τους συγκριτικά με άλλα πράγματα στη ζωή τους.

Συχνά, ο φόβος είναι ένας από τους λόγους που οι άνθρωποι με διπολική διαταραχή δεν θέλουν να δουν το γιατρό τους. Αυτό είναι ιδιαίτερα αλήθεια αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό με κάποιο θέμα ψυχικής υγείας. Οι άνθρωποι που είναι σε άρνηση προστατεύονται από τους χειρότερους φόβους τους. Μπορεί να νιώθουν καλά με την καθημερινή τους ρουτίνα, παρόλο που οι σχέσεις και η καριέρα τους διακυβεύονται.

Η εμπιστοσύνη είναι το πιο σημαντικό στοιχείο ώστε να μπορέσει κάποιος να ταρακουνήσει την άρνηση ενός ατόμου και να το παρακινήσει να ζητήσει βοήθεια.

Τι συμβαίνει αν ένα άτομο δεν θέλει τη βοήθειά μου;

Όταν ένα άτομο με διπολική διαταραχή έχει συμπτώματα υπομανίας ή μανίας, συνήθως δεν συνειδητοποιεί πως σκέφτεται και συμπεριφέρεται μη φυσιολογικά. Οι περισσότεροι ασθεβείς σε αυτή τη φάση αισθάνονται πολύ καλά, και δεν βλέπουν το λόγο να συνεχίσουν τα φάρμακα, με αποτέλεσμα να τα διακόπτουν.

Αυτό μπορεί να είναι δύσκολο για τις οικογένειες και τους φίλους, που βλέπουν τα οφέλη της φαρμακευτικής αγωγής. Και έτσι δημιουργούνται διαφωνίες ανάμεσα στον ασθενή και στην οικογένειά του. Μερικές φορές ένα άτομο ίσως περάσει αρκετά επεισόδια μανίας, πιθανώς και ακούσιες νοσηλείες σε ψυχιατρική κλινική, πριν καταλάβει ότι πρέπει να λαμβάνει τα φάρμακα, ανεξαρτήτως του πως αισθάνεται.