Το σύνδρομο του υπερήρωα

Το σύνδρομο του υπερήρωα

Οι υπερήρωες είναι παντού. Τους βλέπουμε στην τηλεόραση, στις ταινίες, στις διαφημίσεις, οπουδήποτε γύρω μας. Μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα οι άνθρωποι (και κυρίως οι άντρες) μεγάλωναν με τα παραμύθια, στα οποία πάντα υπήρχε κάποιος "ήρωας" (στρατιώτης, ιππότης, κα). Στις νεότερες γενιές όμως, τα παιδιά παίζουν με παιχνίδια που απεικονίζουν υπερήρωες και βλέπουν και ανάλογα καρτούν στην τηλεόραση. Είναι υπερήρωες είδωλα, ανίκητοι, σώζουν τους αδύναμους και προσφέρουν βοήθεια σε όσους ανθρώπους το έχουν ανάγκη. Όμως αυτά τα παραμύθια δημιουργούν πεποιθήσεις και ρόλους, και ως ενήλικες πολλοί άνθρωποι προσπαθούν να είναι υπερήρωες. Είναι οι άνθρωποι που προσπαθούν να σώσουν και να διορθώσουν τα πάντα στην πραγματική ζωή για τους άλλους, και οι οποίοι υποφέρουν από μια κατάσταση που περιγράφουμε ως σύνδρομο του υπερήρωα.

Τι είναι το σύνδρομο του υπερήρωα;

Το σύνδρομο του υπερήρωα είναι ένας όρος στην ψυχολογία που περιγράφει ένα άτομο που νιώθει ότι είναι καθήκον του να λύνει κάθε πρόβλημα των άλλων, μικρό ή μεγάλο, ανεξάρτητα με το προσωπικό κόστος. Αυτοί οι άνθρωποι νιώθουν ότι είναι ανάγκη να καλύπτουν τις ανάγκες και τις υποχρεώσεις των άλλων. Το σύνδρομο του υπερήρωα κάνει τους ανθρώπους να νιώθουν ότι έχουν την ανάγκη να σώζουν (σχεδόν) οποιονδήποτε από την αποτυχία ή τη στεναχώρια, ενώ παράλληλα ενδόμυχα πιστεύουν ότι οι άλλοι δεν έχουν την ικανότητα να ανταπεξέλθουν.

Οι άνθρωποι με το σύνδρομο του υπερήρωα νιώθουν την ανάγκη να διορθώσουν τα προβλήματα της ζωής των άλλων, θυσιάζοντας αναπόφευκτα τις δικές τους ανάγκες. Με τον καιρό, αυτή η νοοτροπία έχει τεράστιο κόστος. Χωρίς να νοιάζονται για τον εαυτό τους, οι άνθρωποι αυτοί συνεχίζουν να φροντίζουν τους άλλους χωρίς όρια.

Ποια είναι τα σημάδια που δείχνουν το σύνδρομο του υπερήρωα;

Το σύνδρομο του υπερήρωα μπορεί να επηρεάζει πολλές πτυχές της ζωής του ατόμου, όπως η δουλειά και το σπίτι. Κάποια σημάδια που δείχνουν ότι μπορεί να αντιμετωπίζετε το σύνδρομο του υπερήρωα περιλαμβάνουν:

• Νιώθετε ότι αξίζετε σαν άνθρωπος μόνο όταν εξυπηρετείτε τους άλλους (αλλιώς είσαστε "εγωϊστές" ή έχετε τύψεις και ενοχές)
• Συνεχώς θέλετε να βοηθάτε τους άλλους, ακόμη και τους ξένους.
• Συχνά αναλαμβάνετε πολλές εργασίες και υποχρεώσεις που δεν σας αναλογούν.
• Οι ανάγκες των άλλων είναι πάντα πρώτες.
• Νιώθετε άχρηστοι αν δεν μπορείτε να βοηθήσετε κάποιον.
• Θέλετε να είστε οι καλύτεροι.
• Πάντα υπάρχει μια ανεκπλήρωτη ανάγκη για επιτεύγματα.
• Νιώθετε ότι δεν σας επιτρέπεται να αποτύχετε σε τίποτα.

Γιατί το σύνδρομο του υπερήρωα είναι αρνητικό;

Αν θέλετε να βοηθάτε τους άλλους, γιατί αυτό είναι τόσο κακό; Ένα βασικό πρόβλημα με το σύνδρομο του υπερήρωα, είναι ότι δεν μπορεί να συντηρηθεί επ' αόριστον. Αργά ή γρήγορα εξαντλεί την ενέργειά του ατόμου, και ο τρόπος αυτός δεν μαθαίνει στους άλλους πως να κάνουν τα πράγματα για τον εαυτό τους (να αναπτύξουν εσωτερικά κίνητρα και χαρακτηριστικά της προσωπικότητας). Η βοήθεια που προσφέρει ένας "υπερήρωας" λοιπόν είναι μόνο μια βραχυπρόθεσμη λύση.

Όταν κάποιος νιώθει υπερήρωας, συχνά νιώθει στρες, είτε το συνειδητοποιεί είτε όχι. Όταν ξοδεύει τόσο πολύ χρόνο να ανησυχεί για το πότε θα ολοκληρώσει τις δουλειές των άλλων, πώς θα καταφέρει να ολοκληρώσει τις δικές του δουλειές; Δεν υπάρχει πολύς χρόνος ή ενέργεια. Μερικοί άνθρωποι αναπτύσσουν το σύνδρομο του υπερήρωα επειδή θέλουν να αποφύγουν τη δική τους ζωή. Όμως, αυτό κάνει τα πράγματα χειρότερα, όχι καλύτερα.

Έχετε το σύνδρομο του υπερήρωα;

Περιμένετε από τον εαυτό σας να είναι ήρωας, να έχει ανεξάντλητες δυνάμεις και υπομονή ώστε να μπορεί να αντιμετωπίσει τα πάντα; Αν αυτό συμβαίνει σε εσάς, δεν είστε οι μόνοι. Η πίεση που νιώθουν πολλοί άνθρωποι να κάνουν τα πάντα για να είναι οι άλλοι καλά, είναι κάτι σύνηθες και ονομάζεται σύνδρομο του υπερήρωα. Όταν κάποιος πιέζεται να ζει ως υπερήρωας, αυτό δημιουργεί έντονο στρες. Ωστόσο, μπορεί να χρησιμοποιήσει τις ανθρώπινες δυνάμεις του για να καταπολεμήσει το σύνδρομο του υπερήρωα από με το οποίο βασανίζει τον εαυτό του.

Το πρώτο βήμα για την μείωση του άγχους που προκύπτει από το σύνδρομο είναι να αναγνωρίσετε την κατάσταση.

Τα συμπτώματα άγχους προκύπτουν από την επιθυμία ή την πίεση που νιώθει κάποιος επειδή θέλει να είναι τέλειος. Στο σύνδρομο του υπερήρωα οι άνθρωποι πιστεύουν ότι η αποτυχία δεν είναι κομμάτι της ανθρώπινης φύσης τους.

Μπορεί να υποφέρετε από το σύνδρομο του υπερήρωα αν:

• Κυνηγάτε τα επιτεύγματα
• Έχετε μη ρεαλιστικά πρότυπα για τον εαυτό σας
• Δεν μπορείτε ή δεν θέλετε να κατανοήσετε την ανάγκη για ξεκούραση και χαλάρωση
• Είστε εργασιομανής
• Πιστεύετε ότι πρέπει συνέχεια να είστε σε εγρήγορση
• Κάνετε ότι είναι δυνατό για να φροντίσετε τους ανθρώπους γύρω σας
• Μετράτε την αξία σας με όρους παραγωγικότητας
• Πιστεύετε ότι μπορεί να είστε υπεράνθρωπος
• Έχετε μια ανθυγιεινή αίσθηση των υποχρεώσεων

Όλα αυτά μπορεί κάποιος να τα βιώνει σε όλες τις πτυχές της ζωής του, στη δουλειά, στη σχέση, στο σπίτι, στην εθελοντική εργασία κλπ.

Αυτά τα χαρακτηριστικά υπογραμμίζουν την πεποίθηση αυτών των ανθρώπων ότι δεν μπορούν να αποτύχουν σε ότι κάνουν. Η αποτυχία, είναι καταστροφική και δεν αποτελεί επιλογή. Αυτό που είναι υπεράνθρωπο είναι η πίεση και το στρες που βιώνουν οι άνθρωποι που ζουν με το σύνδρομο του υπερήρωα.

Σύνδρομο του υπερήρωα και άγχος

Το άγχος είναι κάτι απολύτως φυσιολογικό. Ωστόσο, οι άνθρωποι με το σύνδρομο του υπερήρωα νιώθουν έντονο άγχος σε όλες τις πτυχές της ζωής τους. Η ανάγκη τους να τα κάνουν όλα τους δημιουργεί έντονο στρες και ανησυχία, η οποία συνεχίζει να εντείνεται όσο παίζουν το ρόλο του υπερήρωα.

Αν δεν έχετε πειστεί ότι το σύνδρομο του υπερήρωα προκαλεί προβλήματα, για σκεφτείτε αν έχετε αισθανθεί ποτέ τα εξής:

• Πανίσχυροι ή ανίσχυροι
• Ότι έχετε τον απόλυτο έλεγχο ή τα πράγματα είναι εκτός ελέγχου
• Επαρκείς ή ανεπαρκείς
• Ρεαλιστές με τις ερμηνείες σας ή ενοχικοί
• Έχετε ενέργεια ή νιώθετε εξουθενωμένοι
• Υπάρχει ροή ή έχετε χάσει το ρυθμό σας
• Ευτυχισμένοι ή δυστυχισμένοι
• Ήρεμοι ή ανήσυχοι

Και αναγνωρίστε τα συμπτώματα άγχους, που περιλαμβάνουν:

• Επίμονη ανησυχία και φόβο
• Σκέψεις που τρέχουν
• Κρίσεις άγους
• Κόπωση
• Πόνο στο στήθος
• Δυσκολία στην αναπνοή
• Προβλήματα στον ύπνο
• Αμφιβολίες για τον εαυτό
• Ανάγκη για έλεγχο
• Ένταση
• Ανησυχία
• Δυσκολία στη συγκέντρωση

Αν οτιδήποτε από τα παραπάνω σας αντιπροσωπεύει, τότε είναι η στιγμή να φροντίσετε τον εαυτό σας και να σκεφτείτε τη ζωή σας και την ευεξία σας.

Τι μπορώ να κάνω για να αντιμετωπίσω το σύνδρομο του υπερήρωα;

Αν πιστεύετε ότι έχετε το σύνδρομο του υπερήρωα, καλό είναι να κάνετε κάποιες αλλαγές ώστε να μπορέσετε να ζήσετε μια πιο ευτυχισμένη ζωή.

 1. Ρίξτε τους ρυθμούς σας

Όταν βλέπετε την ευκαιρία να τρέξετε να σώσετε κάποιον, πάρτε μια στιγμή να σκεφτείτε την κατάσταση πριν προσφέρετε τη βοήθειά σας. Αναρωτηθείτε αν πραγματικά είστε αναγκαίος σε αυτή την κατάσταση. Ζήτησε κάποιος τη βοήθειά σας; Αν βοηθήσετε, αυτό θα έχει αρνητική επίδραση σε εσάς και στις υποχρεώσεις σας; Είναι δύσκολο να αντισταθείτε στον πειρασμό και να μην βοηθήσετε κάποιον, αλλά με εξάσκηση αυτή η αλλαγή οπτικής θα γίνει συνήθεια.

2. Σταματήστε να ανησυχείτε για τα αποτελέσματα

Μερικοί άνθρωποι με το σύνδρομο του υπερήρωα πιστεύουν ότι είναι ανώτεροι από τους άλλους και ικανοί να λύσουν κάθε πρόβλημα. Για παράδειγμα, στη δουλειά, μπορεί να είναι αυτοί που ανησυχούν αν η ομάδα τους θα προλάβει τις προθεσμίες. Έτσι, αναλαμβάνουν τη δουλειά όλων των άλλων και αυτό έχει τεράστιο κόστος για τον εαυτό τους. Μακροπρόθεσμα, η εργασία θα ολοκληρωθεί, αλλά ποιο είναι το κόστος;

Αντίθετα, μπορούν να βοηθήσουν την ομάδα, να δώσουν συμβουλές ώστε να προχωράνε μαζί. Αυτό ενισχύει το ηθικό της ομάδας. Πάντα υπάρχουν πολλοί τρόποι αν κάποιος θέλει να βοηθήσει. Αν μια εργασία δεν ολοκληρωθεί στην ώρα της, είναι ανάγκη να συνειδητοποιήσουν ότι είναι κομμάτι της ομάδας. Και αν υπάρξουν συνέπειες, θα τις αναλάβει όλη η ομάδα.

3. Μιλήστε για τα συναισθήματά σας

Είναι πολύ σημαντικό να κάνετε μια συζήτηση με έναν έμπιστο φίλο, ένα μέλος της οικογένειας ή έναν ψυχοθεραπευτή. Έτσι, θα μπορέσετε να δουλέψετε τα συναισθήματά σας, και να βρείτε την αιτία πίσω από το σύνδρομο του υπερήρωα. Μερικές φορές, όταν μιλάμε με τους άλλους, βλέπουμε τον εαυτό μας πιο καθαρά. Όταν ακούμε τον εαυτό μας να λέει κάποιες λέξεις δυνατά, οι σκέψεις παίρνουν άλλη διάσταση. Επίσης, μπορούμε να αναγνωρίσουμε πότε οι σκέψεις είναι λογικές ανάλογα με τη σοβαρότητα της κατάστασης.

4. Βοηθήστε τους άλλους να βελτιωθούν

Αντί να τρέχετε να διορθώσετε τα προβλήματα των άλλων, μπορείτε να βοηθήσετε με το να τους μάθετε πως να τα αντιμετωπίζουν μόνοι τους. Η ενδυνάμωση των άλλων είναι πολύ καλύτερη από το να προσπαθείτε να λύνετε εσείς τα δικά τους προβλήματα. Αυτή η στάση είναι πιο ηρωική μακροπρόθεσμα.

5. Βρείτε χρόνο για τον εαυτό σας

Οι άνθρωποι με το σύνδρομο του υπερήρωα συνήθως έχουν ένα κοινό, δεν έχουν αρκετό χρόνο για να φροντίσουν τον εαυτό τους. Για αυτό καλό είναι κάθε εβδομάδα να βάζουν τις ανάγκες των άλλων στην άκρη και να φροντίζουν τον εαυτό τους. Μπορούν να βρουν πράγματα που τους ηρεμούν και τους χαλαρώνουν όπως ένα ζεστό μπάνιο, ένας περίπατος. Όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο στον εαυτό του, συνειδητοποιεί πόσο ευεργετικό είναι να αφήνει στην άκρη όλα τα άλλα. Με αυτό τον τρόπο μαθαίνουμε να θέτουμε υγιή όρια στη ζωή μας.

6. Αφήστε κάποιον άλλο να είναι ήρωας

Όλοι χρειάζονται ένα διάλλειμα, ακόμη και οι υπερήρωες. Για αυτό, κάντε ένα διάλειμμα από όλες τις ευθύνες σας. Αφήστε κάποιον άλλον να κάνει τον ήρωα. Αν πιστεύετε σε μια ανώτερη δύναμη, αφήστε την να τακτοποιήσει τα πράγματα. Αν όχι, πιστέψτε στο σύμπαν και στην μαγική ικανότητα που έχει ώστε τα πράγματα να εξελίσσονται. Συνειδητοποιήστε ότι υπάρχουν και άλλοι τρόποι για να βρεθούν λύσεις , χωρίς  εσάς. Υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι δεν θα έρθει και το τέλος του κόσμου αν τα πράγματα δεν είναι τέλεια. Η ζωή συνεχίζεται.