Βιοσύνθεση

Βιοσύνθεση

Στη διάρκεια της ζωής μας, συχνά σταματάμε να ακούμε τι πραγματικά θέλουμε να κάνουμε. Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι άνθρωποι στρέφονται στα αντικαταθλιπτικά για να αντιμετωπίσουν το άγχος και την κατάθλιψη. Αλλά το άγχος και η θλίψη παραμένουν στο σώμα, και τα αποτελέσματά τους επηρεάζουν τη ζωή και το σώμα μας. Ολόκληρη η ύπαρξή μας είναι αλληλένδετη και η βιοσύνθεση μας βοηθά να το κατανοήσουμε. Απλά πρέπει να μάθουμε πως να επανασυνδέουμε το μυαλό με το σώμα, και σε αυτό συμβάλλει η σωματική ψυχοθεραπεία.

Σωματική ψυχοθεραπεία

Η σωματική ψυχοθεραπεία υπάρχει περισσότερα από 60 χρόνια, αλλά είναι ελάχιστα γνωστή, συγκριτικά με την ψυχανάλυση. Για χρόνια αποτέλεσε ένα υπόγειο κίνημα στον κόσμο της ψυχοθεραπείας, κυρίως επειδή οι ψυχοθεραπευτές φοβόντουσαν να αγγίξουν το σώμα του ασθενή, επειδή μπορεί αυτό να θεωρούνταν σεξουαλική παρενόχληση. Ωστόσο, αυτό μπορεί να συμβεί σε κάθε θεραπεία, και οι σωματικοί ψυχοθεραπευτές έπρεπε να μάθουν να είναι πολύ προσεκτικοί, και να σέβονται τα όρια του θεραπευόμενου.

Η σωματική ψυχοθεραπεία αντιμετωπίζει το άτομο ως ολότητα, και ενσωματώνει τις εκφράσεις του προσώπου και του σώματος. Εξετάζει πως οι σκέψεις εκδηλώνονται ως ένταση στο σώμα. Βοηθά στην βελτίωση του μυϊκού και σπλαχνικού τόνου και της αναπνοής, και πως όλες αυτές οι αλλαγές μπορεί να επηρεάζουν τις σκέψεις και το σύστημα πεποιθήσεων ενός ατόμου, με αποτέλεσμα τη μείωση του στρες.

Τι είναι η Βιοσύνθεση;

Η Βιοσύνθεση είναι μία ψυχοθεραπευτική προσέγγιση που αναπτύχθηκε από τον David Boadella το 1975. Οι ρίζες της βασίζονται στην ανάλυση των χαρακτήρων  του Wilhelm Reich, την ψυχολογική σύνθεση του Pierre Janet και στην δουλειά των Francis Mott και Frank Lake για τις προ και περιγεννητικές διαδικασίες. Από το 1985 η μέθοδος εξελίχθηκε από την Silvia Specht Boadella, ειδικά στις φιλοσοφικές και προσωπικές πτυχές τους.

Η πνευματική πτυχή της βιοσύνθεσης υποστηρίχτηκε από τον Robert Moore ο οποίος έκανε μελέτες για την κυκλοφορία της ενέργειας και τη σύνδεση μεταξύ του μυαλού και του σώματος.  Τον Οκτώβριο του 1998, η  προσέγγιση της Βιοσύνθεσης αναγνωρίστηκε ως η πρώτη διαπιστευμένη μέθοδος στο πεδίο της σωματικής ψυχοθεραπείας. Η βιοσύνθεση στη συνέχεια επεκτάθηκε σε διαφορετικά πεδία εφαρμογής.

Πώς λειτουργεί η Βιοσύνθεση;

Η βιοσύνθεση αντιπροσωπεύει μια ανθρωπιστική και ολιστική προσέγγιση για την σωματική ψυχοθεραπεία. Το αρχικό σημείο για αυτή τη δουλειά περιλαμβάνει τη σύνδεση ανάμεσα στις ψυχικές και σωματικές διαδικασίες.

Όπως λέει και το όνομά της, η βιοσύνθεση δίνει έμφαση στην ενοποίηση των διαδικασιών της ζωής, των σωματικών με τις συναισθηματικές και τις πνευματικές. Η βιοσύνθεση βασίζεται στα εσωτερικά σημάδια και τις κινητικές εκδηλώσεις, μέσα από συγκεκριμένες τεχνικές. Στην καρδιά αυτής της μορφής ψυχοθεραπείας βρίσκεται η ανάγκη του ασθενή, για σεβασμό στην ατομική του διαφορετικότητα και στη μοναδικότητά του. Η βιοσύνθεση εμπιστεύεται βαθιά τη δυνατότητα του ασθενή για εξέλιξη και αρμονία.

Σύμφωνα με αυτή την ολιστική ματιά, η βιοσύνθεση προσφέρει μια βαθιά κατανόηση του εαυτού και των καταστάσεων από πολλές απόψεις, που προσπαθεί να συνδέσει. Εκτός από τις σωματικές εκφράσεις, τα συναισθήματα και τις σκέψεις, περιλαμβάνει εσωτερικές εικόνες, την σεξουαλικότητα και την πνευματικότητα. Δίνει έμφαση στη στήριξη του ατόμου στις σχέσεις του με τους άλλους και με την οικογένειά του. Δεν παραγκωνίζει την σημασία της πρώιμης περιόδου πριν και μετά την γέννηση. Περιλαμβάνει μεθόδους για να επεξεργαστεί ένα άτομο αυτές τις περιόδους της ζωής του με βάση τις διαδικασίες στο σώμα.

Πώς βοηθά η Βιοσύνθεση στην ανακάλυψη των δυνατοτήτων;

Η βιοσύνθεση επικεντρώνεται όχι μόνο σε νοσήματα και προβλήματα, αλλά και σε καλές στιγμές, στις δυνατότητες και στις ικανότητες ενός ατόμου. Βοηθά στην ανακάλυψη των δυνατοτήτων που κρύβει κάθε άτομο μέσα του. Οι δυνάμεις που κρύβουμε μέσα μας μπορούν να επουλώσουν τις ασθένειες και τις πληγές από τις τραυματικές εμπειρίες. Βοηθούν να διαχειριστούμε δύσκολες και απαιτητικές καταστάσεις. Δεν είναι μόνο η σωματική μας υγεία αλλά επίσης οι αναμνήσεις από τις εμπειρίες, οι εικόνες, οι πεποιθήσεις, οι αξίες, οι δεξιότητες, οι προσδοκίες, οι ελπίδες, οι φίλοι, η οικογένεια και η δουλειά.

Ο κάθε άνθρωπος κρύβει μέσα του πολλές δυνατότητες. Συχνά, πολλοί άνθρωποι δεν το γνωρίζουν αυτό, ή δεν μπορούν να έρθουν σε επαφή με τον εαυτό τους. Αυτό μπορεί να συμβαίνει λόγω τραυματικών εμπειριών. Η βιοσύνθεση βοηθά τους ανθρώπους να έρθουν σε επαφή με τις δυνατότητές τους, να επαναφέρουν την συναισθηματική ισορροπία, την ισορροπία στο σώμα, στο μυαλό , στις σχέσεις, στη ζωή.

Η βιοσύνθεση είναι μια ψυχοθεραπευτική μέθοδος για ένα εύρος θεμάτων.  Για ανθρώπους που θέλουν να αποκτήσουν μια πιο βαθιά σύνδεση με τον εαυτό τους. Για αυτούς που επιδιώκουν την προσωπική τους εξέλιξη, όπως επίσης και για αυτούς που αντιμετωπίζουν συναισθηματικά, ψυχοσωματικά και σωματικά προβλήματα. Αλλά και για όσους περνούν μια κρίση ή μετατραυματικές δυσκολίες ή έχουν πνευματικές ανησυχίες.

Ποιες είναι οι βασικές αρχές της Βιοσύνθεσης;

Η ψυχοθεραπεία αποτελεί το δρόμο που μας οδηγεί πίσω στον εαυτό μας και όχι στον τρόπο επίλυσης των προβλημάτων. Ο τρόπος με τον οποίο ζούμε με τον εαυτό μας , το σώμα μας και το μυαλό μας, δεν αλλάζει μονάχα τις σκέψεις μας, αν και αυτό είναι πολύ σημαντικό.

Η "συναισθηματική ανατομία" του σώματος, αντιπροσωπεύει το πως αντιλαμβανόμαστε τον εαυτό μας κάθε στιγμή. Τις αισθήσεις μας, τις απόψεις μας, τις σκέψεις μας, την ύπαρξη μας στον κόσμο τώρα. Μπορούμε να πούμε ότι είμαστε υγιείς όταν είμαστε ελεύθεροι  από συναισθηματικά μυϊκά θέματα και ανακτούμε την φυσιολογική ροή στο σώμα μας.

Το σώμα

Στο ανθρώπινο σώμα υπάρχει διαρκής κίνηση ενέργειας. Το σώμα μας έχει μια μπροστά και μια πίσω πλευρά. Η μπροστινή πλευρά είναι το κέντρο της ευαισθησίας, της αντίληψης, του σεξουαλικού προσανατολισμού, και των συναισθημάτων της αγάπης. Η πίσω πλευρά του σώματος περιλαμβάνει το κινητικό σύστημα, που μας κρατά όρθιους. Οι μύες στην πλάτη μας μπορεί να καταρρεύσουν όταν τα παρατάμε, ή να δυναμώσουν όταν έχουμε θέληση να αναλάβουμε δράση.

Επίσης, υπάρχει μια δεξιά και μια αριστερή πλευρά που είναι συνδεδεμένες με τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου. Η αριστερή μας πλευρά αντιπροσωπεύει την διαίσθηση, ενώ η δεξιά τη λογική σκέψη. Αν υπερισχύει η σκέψη μας, η ενέργεια μας γίνεται άκαμπτη. Στην βιοσύνθεση αυτό σημαίνει ότι ένα άτομο έχει εγκεφαλική θωράκιση. Επίσης , η ενέργεια μπορεί να κινηθεί προς τα κάτω στα πόδια και να προκαλεί μυϊκή θωράκιση. Έχουμε έναν εσωτερικό κόσμο στον οποίο μπορούμε να ζούμε πολύ καιρό και να απομονωνόμαστε ή μπορεί να είμαστε με πολλούς ανθρώπους και να δυσκολευόμαστε να είμαστε ο πραγματικός μας εαυτός. Μπορεί κάποιος να ζει προσκολλημένος στο παρελθόν ή να ανησυχεί συνεχώς για το μέλλον, με αποτέλεσμα να δυσκολεύεται να ζει στο παρόν.

Με την πάροδο του χρόνου, το σύστημά μας αποδιοργανώνεται από το στρες και τα ψυχικά τραύματα. Αυτές οι καταστάσεις αποδιοργανώνουν την ενέργεια στο σώμα μας. Η βιοσύνθεση βοηθά τους ανθρώπους να ακούνε και να παρατηρούν αυτά τα αποδιοργανωμένα μοτίβα μέσα από τις απόψεις τους, το ενεργειακό φορτίο (που αποθηκεύεται η ενέργεια στο σώμα), τις ιστορίες των ανθρώπων και την ασυνείδητη και τη συνειδητή γλώσσα, τις εικόνες και τα όνειρα.

Τα πεδία της ζωής

Συχνά σκεφτόμαστε ότι δεν μπορούμε να αλλάξουμε τις συνήθειες μας, αλλά μπορούμε να το κάνουμε, να ανακαλύψουμε τις συνδέσεις ανάμεσα στη βιοσύνθεση και στα πεδία της ζωής. Τα πεδία της ζωής απεικονίζονται όπως στο διάγραμμα. Ο εξωτερικός κύκλος αντιπροσωπεύει ένα κλειστό σύστημα, τον τρόπο με τον οποίο κρατάμε τον εαυτό μας φυλακισμένο. Ο εσωτερικός κύκλος αντιπροσωπεύει τις υγιείς αντιδράσεις στη ζωή, τις σχέσεις και τη σύνδεση με τον εαυτό μας. Στο καθένα από τα έξι εξωτερικά τμήματα του διαγράμματος , εκφράζεται ένα διαφορετικό πεδίο της ζωής και η ικανότητα να κινούμαστε μεταξύ αυτών των πεδίων.

Ο στόχος της βιοσύνθεσης είναι κάποιος να μπει στον εσωτερικό κύκλο στο κέντρο του διαγράμματος, που συνδέεται με το ουσιαστικό κομμάτι του εαυτού.

Οι επιλογές μπορεί να περιλαμβάνουν την βελτίωση του μυϊκού τόνου,  την εξερεύνηση των εκφράσεων και της κίνησης, την βελτίωση της αναπνοής. Επιπλέον, μπορεί να δουλέψει κάποιος με την αμυντική γλώσσα. Στο κέντρο του διαγράμματος είναι η σύνδεση με την Ουσία, την Πνευματικότητα, την Καρδιά μας. Αυτή είναι η βάση για όλες τις δεξιότητες της ζωής μας.

Ερμηνεία του διαγράμματος

Το διάγραμμα μπορεί επίσης να διαβαστεί και οριζόντια. Ανάμεσα στο 1 και στο 2 υπάρχει μια σύνδεση, που σχετίζεται με τις συνδέσεις ανάμεσα στην κίνηση και στην αναπνοή. Η κεντρική ζώνη, ανάμεσα στο 3 και στο 4 αφορά την επαφή, το πως αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο και τους ανθρώπους, και πως αυτές οι σχέσεις επηρεάζουν τα συναισθήματά μας.

Επιπλέον, η άνω ζώνη ανάμεσα στο 5 και στο 6 αφορά το Πλαίσιο, και πως ενσωματώνουμε συγκεκριμένες εμπειρίες. Και το πως αυτές οι εμπειρίες επηρεάζουν την ιστορία μας και τις εικόνες μας. Μπορούμε επίσης να δούμε το διάγραμμα με κατακόρυφη διάταξη.

Στα αριστερά (1,3,5) είναι οι διαπροσωπικές καταστάσεις, τι βλέπουμε έξω από το άτομο, οι απόψεις, οι κινήσεις, οι σχέσεις, η γλώσσα. Από τη δεξιά πλευρά  (2,4,6) είναι οι ενδοπροσωπικές καταστάσεις.  Η εικόνα του εαυτού, τα συναισθήματα, ο ρυθμός της αναπνοής, όλα όσα συμβαίνουν μέσα μας.

Τι μας δείχνουν τα πεδία της ζωής;

Το μοντέλο των πεδίων της ζωής αντιπροσωπεύει μια βασική άποψη για την ανθρώπινη ανάπτυξη καθώς βοηθά τους ανθρώπους να αποκαταστήσουν την επαφή με τον εαυτό τους και την ουσία τους.

Στη μέση του διαγράμματος, βρίσκουμε την ουσία που εκδηλώνεται σε τρία πεδία της ζωής. Αυτά είναι η κίνηση και η δράση, τα συναισθήματα και οι ψυχικές διαδικασίες. Οι βασικές πτυχές της ζωής μας βασίζονται στην οργάνωση του σώματος στη διάρκεια της προγεννητικής μας ύπαρξης. Το ενδόδερμα ως το βαθύτερο κυτταρικό επίπεδο του εμβρύου, έχει γίνει η βάση των σπλαχνικών οργάνων και των ιστών (τα συναισθήματα). Το μεσόδερμα έχει γίνει η βάση των μυών, των οστών και του κυκλοφορικού συστήματος (κινήσεις και δράση). Και τέλος το εξώδερμα έχει γίνει η βάση για το νευρικό μας σύστημα, το δέρμα , τα όργανα αντίληψης.

Η ουσία μας μπορεί να εκφραστεί στο επίπεδο του μεσοδέρματος (κόκκινο) στο μυϊκό τόνο, στις κινήσεις και στην αναπνοή, στο επίπεδο του ενδοδέρματος (πράσινο) στις συναισθηματικές μας εμπειρίες και στις σχέσεις, και στο επίπεδο του εξωδέρματος (μπλε) στη σκέψη, στη γλώσσα και στην εσωτερική οπτική. Αν το περιβάλλον αποδέχεται και καλωσορίζει αυτές τις ανάγκες τότε μπορούμε να εκφράζουμε τον εαυτό μας με υγιείς τρόπους. Αν οι ανάγκες μας δεν καλύπτονται με υγιή τρόπο, αλλά με άρνηση, επιθετικότητα, τότε εμφανίζεται κάποιο μπλοκάρισμα σε μεμονωμένα πεδία της ζωής στον εξωτερικό κύκλο που είναι μακριά από την ουσία και μπορεί να γίνει το θεμέλιο του ψεύτικου εαυτού μας, η μάσκα μας. Ο στόχος της θεραπείας είναι να απομακρυνθούμε από αυτή τη μάσκα και να βρούμε την ουσία.

Γέφυρες στη θεραπεία

Καθώς όλο το σώμα είναι συνδεδεμένο, το ένα επίπεδο επηρεάζει τα άλλα. Η βιοσύνθεση βοηθά να αναγνωρίζουμε που μπλοκάρεται η ενέργεια στο σώμα και ψάχνει να βρει γέφυρες που μπορούν να απελευθερώσουν την μπλοκαρισμένη ενέργεια. Το ενδοδερμικό επίπεδο περιλαμβάνει τους πνεύμονες, το αυτόνομο νευρικό σύστημα, τις ορμόνες την πέψη. Ενώ το μεσοδερμικό επίπεδο περιλαμβάνει την πίσω πλευρά του σώματος όπως τα οστά, τους μύες, το συνδετικό ιστό και την καρδιά. Η γέφυρα μεταξύ αυτών των επιπέδων είναι το διάφραγμα, και μπορεί κάποιος να δουλέψει με την αναπνοή του.

Το εξωδερμικό επίπεδο περιλαμβάνει το κεφάλι. Η γέφυρα μεταξύ αυτού και του μεσοδερμικού είναι ο αυχένας. Ο αυχένας αντιπροσωπεύει το σταυροδρόμι πολλών σημαντικών λειτουργιών , του αίματος, των νεύρων, του εγκεφαλονωτιαίου υγρού και του λεμφικού συστήματος από τον εγκέφαλο στο σώμα, τη διέλευση της τροφής, των υγρών και του αέρα, όπως επίσης τις  μυϊκές, οστικές και περιτονιακές συνδέσεις. Υπάρχει μια προφανής σύνδεση ανάμεσα στον αυχένα και στο διάφραγμα, και οι δύο αυτές περιοχές επηρεάζουν την αναπνοή. Η γέφυρα ανάμεσα στο ενδοδερμικό και εξωδερμικό σύστημα είναι ο λαιμός. Όταν είναι ανοιχτός, υπάρχει έκφραση και ζωντάνια στο συναίσθημα και στη γλώσσα. Όταν ο λαιμός κλείνει υπάρχει μια καταστολή, που συχνά οδηγεί στην κατάθλιψη. Το ακριβώς αντίθετο από αυτό είναι ένα υστερικό άτομο που εκφράζει με υπερβολικό τρόπο τα συναισθήματά του.

Τα ψυχικά τραύματα προκαλούν ανισορροπία στην ενέργεια, και έτσι οδηγούν σε αλλαγές σε όλο το σύστημα. Η ενέργεια μεταφράζεται στον εγκέφαλό μας ως σύστημα πεποιθήσεων. Για αυτό είναι δύσκολη η επίλυση των ψυχικών τραυμάτων. Πολλοί άνθρωποι λένε "αυτό είναι εγώ" και "αυτό είναι που κάνω". Έτσι σχετίζονται με τον κόσμο και ο κόσμος γίνεται όπως πιστεύουν. Το μυαλό διαμορφώνει την πραγματικότητα και οι εικόνες μπορεί να είναι αληθινές ή παραπλανητικές.

Πώς η Βιοσύνθεση συνδέει επιμέρους πεδία της ζωής; 

Η διαδικασία της βιοσύνθεσης συνδέει επιμέρους πεδία της ζωής και περιλαμβάνει:

• συναισθήματα και κινήσεις που αφορούν τον μυϊκό τόνο
• δουλειά με την ενέργεια για την ρύθμιση του εξωτερικού και εσωτερικού ρυθμού της αναπνοής
• δουλειά στη συμπεριφορά στις σχέσεις
• ψυχο-ενεργειακή δουλειά με την αποθήκευση και την απελευθέρωση των συναισθημάτων
• ψυχοδυναμική δουλειά με την ομιλία και τους τρόπους επικοινωνίας
• δουλειά που μετατρέπει τις περιοριστικές εικόνες σε δημιουργικές εικόνες
• σύνδεση με τη φωνή της καρδιάς

Κανάλια επαφής

Υπάρχουν τέσσερα κανάλια επαφής ανάμεσα στον θεραπευτή και στον θεραπευόμενο. Ο ήχος, που περιλαμβάνει τη γλώσσα, τον τόνο της φωνής. Το κανάλι της επαφής με τα μάτια, περιλαμβάνει την όραση. Επίσης,  υπάρχει το κανάλι της επαφής με τη γη μέσα από τα πόδια μας, που περιλαμβάνει το σύστημα υποστήριξης και τη θέση του σώματος, και τελικά το κανάλι της επαφής μέσα από τα χέρια.

Οι θεραπευτές δουλεύουν με τα τέσσερα σημεία επαφής. Την επαφή με τη Γη, που σχετίζεται με την υποστήριξη και τη γείωση του σώματος. Η επαφή με το Νερό, που διευκολύνει την έκφραση των συναισθημάτων. Την επαφή με τον Αέρα, που ενισχύει το αναπνευστικό σύστημα. Και την επαφή με την Φωτιά, που περιλαμβάνει την ζεστασιά και την ασφάλεια στην επικοινωνία.

Έχουμε μια ουσιαστική ανάγκη για άγγιγμα, να αγγίζουμε τον εαυτό μας και τους άλλους, ώστε να απολαμβάνουμε τη ζωντάνια και την  σεξουαλικότητα χωρίς περιορισμούς. Η βιοσύνθεση πιστεύει ότι το κατάλληλο άγγιγμα είναι σημαντικό στην ψυχοθεραπεία αν ένα άτομο έχει στερηθεί την επαφή στις πρώιμες σχέσεις του.

Τα βασικά  θέματα της Βιοσύνθεσης

Η βιοσύνθεση βλέπει την ανάπτυξη της προσωπικότητας ως μια διαδικασία που περιλαμβάνει επιμέρους φάσεις και θέματα τα οποία έχουν σχέση με αναπτυξιακές περιόδους και θέματα. Αυτά τα αναπτυξιακά θέματα, χαρτογραφούν τις πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης στη ζωή, αλλά επίσης στην θεραπεία δίνουν δομή στην ψυχοθεραπευτική διαδικασία.

1. Ενέργεια

Τα θέματα με την ενέργεια έχουν σχέση με τα βαθιά θεμέλια και τις απαρχές των τάσεων μας. Εξερευνούμε την αγκυροβόληση στο χρόνο, στο χώρο, στην ενέργεια, στον κόσμο, τα μοτίβα στο σώμα και τις κινήσεις. Αντιμετωπίζουμε τις ρίζες της ενσάρκωσης, της εμβρυογένεσης, της μορφολογίας του σώματος και της ανατομίας των συναισθημάτων.

2. Γείωση

Η γείωση είναι η ποιότητα της σύνδεσης με το έδαφος, στο σώμα, στην πραγματικότητα, έχουμε τα πόδια στο έδαφος, νιώθουμε τον εαυτό μας, έχουμε σταθερό έδαφος κάτω από τα πόδια μας, και υπερασπιζόμαστε τον εαυτό μας. Στο σώμα, εξερευνούμε τις περιοχές της λεκάνης, των ποδιών και τη βάση της σπονδυλικής στήλης ως το κέντρο της ρίζας, που μας δίνει τα θεμέλια της αυτονομίας. Κατανοούμε βαθιά τα μοτίβα κίνησης και τη σημασία τους. Βλέπουμε τα θέματα οριζόντια (χαλάρωση, αποδοχή, παράδοση) και κάθετα (ικανότητα, αυτονομία, έλεγχος).

3. Κέντρο

Η έμφαση δίνεται στο κέντρο της κοιλιάς, και στις προ και περιγεννητικές εμπειρίες, τη ζωή στη μήτρα, τη γέννηση και τους τρόπους για την επούλωση τον προγεννητικών τραυμάτων και των τραυμάτων της γέννησης. Το άτομο μαθαίνει να δουλεύει με τα μοτίβα αναπνοής, όπως ο υπερ και ο υποαερισμός.

4. Αγκαλιά

Η έμφαση δίνεται στον πρώτο χρόνο ζωής, το κέντρο του είναι ο λαιμός και έχει σχέση με τις ανάγκες ενός ανθρώπου. Στη βιοσύνθεση το άγγιγμα αποτελεί μια υγιή μορφή φροντίδας που μπορεί να διδαχθεί.

5. Όρια

Η έμφαση δίνεται στο ηλιακό πλέγμα και στα συναισθήματα του συμπαθητικού νευρικού συστήματος όπως ο θυμός και η ανησυχία, σε σχέση με τα εποικοδομητικά μοτίβα επιθετικότητας και αυτοάμυνας με σκοπό την ασφάλεια.

6. Σχέσεις

Η έμφαση δίνεται στην  καρδιά που είναι το κέντρο των σχέσεων, και σε μοτίβα συνεργασίας σε μια σχέση. Στο επίκεντρο βρίσκονται τα χέρια που αποτελούν κανάλια για την έκφραση και την επαφή, το άγγιγμα. Ένα άτομο μπορεί να είναι παθητικό σε μια σχέση, να θυματοποιείται.

7. Επικοινωνία

Η έμφαση δίνεται στη φωνή, το κέντρο είναι ο λαιμός και τα αυτιά. Ο κάθε άνθρωπος μπορεί να μάθει να επικοινωνεί σωστά και αυτό βοηθά τους ανθρώπους που δυσκολεύονται να βρουν λέξεις για να περιγράψουν τις εμπειρίες τους.

8. Αντίληψη

Το κέντρο είναι τα μάτια, το κέντρο του μετώπου, το τρίτο μάτι. Η δουλειά σε αυτό το πεδίο βοηθά στην μετατροπή των περιοριστικών εικόνων σε δημιουργικές.

9. Ουσία, πυρήνας

Το ενεργειακό κέντρο είναι το κέντρο της κεφαλής που αποτελεί μια πάλη μεταξύ της προσωπικής ύπαρξης και της υπερπροσωπικής. Δουλεύουμε με θέματα πνευματικότητας σε αντίθεση με την ψευδο-πνευματική απόδραση από το σώμα. Εξετάζουμε τη στάση απέναντι στο θάνατο.