Αξίες – ποιες καθορίζουν τη ζωή σας;

Αξίες - ποιες καθορίζουν τη ζωή σας;

Κάθε μέρα, παίρνουμε εκατοντάδες μικρές και μεγάλες αποφάσεις και κάνουμε επιλογές σύμφωνα με τις αξίες μας. Οι αξίες είναι αυτές που καθορίζουν τη ζωή μας,  διαμορφώνουν τη συμπεριφορά μας και μας δείχνουν αν κάτι είναι σωστό ή λάθος. Επίσης, διαμορφώνουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά μας. Και φυσικά, οι αξίες βοηθούν να βρούμε την ευτυχία και το σκοπό στη ζωή μας. Οι επιλογές μας στην καριέρα, στην προσωπική ζωή και στις σχέσεις βασίζονται στις αξίες μας.

Οι περισσότεροι άνθρωποι θέλουν να έχουν μια ευτυχισμένη σχέση, να έχουν μια αξιοπρεπή ζωή, με ασφάλεια. Ωστόσο, οι αρχές των ανθρώπων μπορεί να διαφέρουν.

Για αυτό είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσετε τις δικές σας αξίες καθώς είναι θεμελιώδες στοιχείο για την αυτογνωσία. Όταν γνωρίζετε τις αξίες σας, μπορείτε να ενισχύσετε την συμπόνια, την ενσυναίσθηση, τον συναισθηματικό έλεγχο και τις δεξιότητες επικοινωνίας.

Βέβαια, το να αναγνωρίσει κάποιος τις αξίες του δεν είναι και το πιο εύκολο πράγμα. Απαιτεί βαθιά ενδοσκόπηση και σκληρή δουλειά.

Τι είναι οι προσωπικές βασικές αξίες;

Οι προσωπικές αξίες είναι ένα σύνολο πεποιθήσεων που διαχωρίζονται σε "καλές" και "κακές" από την κοινωνία, την κουλτούρα ή την κοινότητα. Σχηματίζουν μια νοοτροπία που καθορίζει ποια είναι τα ιδανικά πρότυπα συμπεριφοράς, όπως η υπομονή και η ειλικρίνεια.

Σίγουρα υπάρχουν αξίες που διαμορφώνουν την λήψη αποφάσεων, τις ηγετικές ικανότητες και την τάση στην προσωπική και επαγγελματική ζωή.

Τι είναι το σύστημα των προσωπικών αξιών;

Το σύστημα των προσωπικών σας αξιών είναι το άθροισμα όλων των προσωπικών σας αξιών. Μαζί, διαμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδράτε με τον κόσμο γύρω σας.

Η αξιοπιστία, η πειθαρχία είναι κάποιες βασικές αξίες που δημιουργούν το σύστημα των προσωπικών μας αξιών. Όταν έχουμε να κάνουμε δύσκολες συζητήσεις ή εργασίες, αυτές είναι οι αξίες στις οποίες στηριζόμαστε. Και μπορεί να περιμένουμε και οι φίλοι και οι συνεργάτες μας να έχουν τις ίδιες αξίες.

Πώς σχηματίζονται οι προσωπικές μας αξίες;

Οι περισσότεροι άνθρωποι επιλέγουν τις αξίες τους από το πως και που μεγάλωσαν. Σαν παιδιά, παρατηρούμε και απορροφούμε τις συμπεριφορές των ανθρώπων γύρω μας, όπως:

• Των γονέων ή των φροντιστών μας
• Των συγγενών και των στενών μελών της οικογένειας
• Των δασκάλων
• Των φίλων
• Της κοινότητας
• Της θρησκείας
• Της κουλτούρας

Όλα αυτά επηρεάζουν το σχηματισμό των προσωπικών μας αξιών. Όσο μεγαλώνουμε, αποφασίζουμε ποιες αξίες θα κρατήσουμε και ποιες όχι.

Γιατί είναι τόσο σημαντικές οι προσωπικές αξίες;

Οι βασικές ανθρώπινες αξίες είναι ουσιαστικές για την κοινωνική συνοχή αλλά μπορούν επίσης να προκαλούν συγκρούσεις ή διακρίσεις.

Οι διαφορές στις αξίες είναι αρκετές για να προκαλέσουν συγκρούσεις αν κάποιος δεν σέβεται ή δεν αποδέχεται τον τρόπο σκέψης των άλλων ανθρώπων. Για αυτό είναι σημαντικό να επικοινωνούμε για τις ανάγκες μας και να θέτουμε τα όριά μας ώστε να κατανοούν οι άλλοι από πού προερχόμαστε και το αντίστροφο.

Οι προσωπικές αξίες είναι μόνιμες;

Αν και οι βασικές αξίες είναι σταθερές, κάποιες από αυτές αλλάζουν και εξελίσσονται. Οι προσωπικές αξίες αλλάζουν συνεχώς όσο μαθαίνουμε πράγματα και ωριμάζουμε. Αυτό εξηγεί το γιατί πρέπει να κατανοούμε το σύστημα των προσωπικών μας αξιών και να τις ελέγχουμε τακτικά.

Μερικές φορές μπορεί να κρατάμε κάποιες αξίες που μοιάζουν σωστές, χωρίς ωστόσο να τις έχουμε δοκιμάσει. Μια δομημένη δουλειά μπορεί να μας κάνει να πιστεύουμε ότι εκτιμάμε την τάξη και την προβλεψιμότητα. Αλλά αν αλλάξουμε καριέρα, τότε συνειδητοποιούμε ότι οι αρχές όπως η ευελιξία, η δημιουργικότητα και η τόλμη του χαρακτήρα έχουν αξία για εμάς.

Μέσα από την ενδοσκόπηση, μπορείτε να αναγνωρίσετε συγκεκριμένες αξίες που σας κρατούν πίσω ή δημιουργούν θέματα στις σχέσεις σας. Οι αξίες σας γύρω από τα χρήματα και το κοινωνικό στάτους που κάποτε μπορεί να έμοιαζαν συναρπαστικές μπορεί πλέον να μην είναι βοηθητικές αν η καριέρα σας μοιάζει σαν έναν αγώνα δρόμου χωρίς τέλος,  με το οικονομικό όφελος να είναι ο μοναδικός στόχος.

Από τη στιγμή που θα καθορίσετε αυτές τις αξίες, θα αναγνωρίσετε όσα έχουν αξία για εσάς. Μπορείτε να αλλάξετε κάποιες αξίες ή να αναθεωρήσετε κάποιες άλλες που είναι πιο βοηθητικές και λιγότερο επιβλαβείς για τη ζωή σας.

Παραδείγματα βασικών αξιών

Παρακάτω βλέπετε μια λίστα με ορισμένες βασικές αξίες:

Όλες αυτές οι αξίες επηρεάζουν τις συμπεριφορές μας ή τις αποφάσεις που παίρνουμε. Αν μια αξία σας είναι η ταπεινότητα, είναι λιγότερο πιθανό να κάνετε επίδειξη των ικανοτήτων σας, ανεξάρτητα με το πόσο ταλαντούχος είστε πραγματικά. Στην παραπάνω λίστα μπορείτε να συμπληρώσετε ή να βγάλετε αξίες, έτσι ώστε να φτιάξετε τη δική σας λίστα αξιών.

Πώς μας βοηθούν οι αξίες;

Οι αξίες υπάρχουν είτε τις αναγνωρίζετε είτε όχι. Η ζωή μπορεί να γίνει πολύ πιο εύκολη όταν γνωρίζετε τις αξίες σας, παίρνετε αποφάσεις και κάνετε σχέδια σύμφωνα με αυτές.

Αν μια από τις βασικές αξίες σας είναι η οικογένεια, αλλά δουλεύετε 70 ώρες την εβδομάδα, σίγουρα θα νιώθετε στρες. Αν δουλεύετε σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον, ίσως να μην νιώθετε ικανοποιημένοι από τη δουλειά σας.

Σε κάθε περίπτωση, η κατανόηση των αξιών σας θα σας βοηθήσει. Όταν γνωρίζετε τις αξίες σας, μπορείτε να τις χρησιμοποιήσετε για να πάρετε αποφάσεις για το πως θα ζήσετε τη ζωή σας, και να απαντήσετε σε ερωτήσεις όπως:

• Τι δουλειά πρέπει να επιλέξω;
• Πρέπει να δεχτώ την προαγωγή;
• Μήπως να ξεκινήσω τη δική μου επιχείρηση;
• Πρέπει να συμβιβαστώ ή να διεκδικήσω όσα αξίζω;
• Πρέπει να ακολουθήσω την παράδοση ή να χαράξω το δικό μου μονοπάτι;

Πώς θα αναγνωρίσω τις βασικές μου αξίες;

Για να μπορέσετε να αναγνωρίσετε τις αξίες σας, πάρτε ένα ημερολόγιο ή ένα σημειωματάριο και κάντε τις ακόλουθες ασκήσεις.

1. Σκεφτείτε τις πιο ουσιαστικές στιγμές της ζωής σας

Τι είναι αυτό που έκανε αυτές τις σημαντικές στιγμές ουσιαστικές για εσάς; Με ποιους τις μοιραστήκατε; Μπορείτε να ορίσετε το ουσιαστικό όπως εσείς θέλετε, αλλά συνήθως περιλαμβάνει στιγμές στις οποίες νιώθετε γαλήνη και ότι έχετε βρει το σκοπό στη ζωή σας.

Οι περισσότεροι γονείς βιώνουν αυτή την εμπειρία στη γέννηση του παιδιού τους, στα πρώτα του βήματα, και στις πρώτες του λέξεις. Μπορεί να το νιώθετε αυτό στη δουλειά σας όταν χρησιμοποιείτε τις δεξιότητές σας για να κάνετε κάτι σημαντικό. Ή μπορεί να νιώθετε έτσι με έναν παλιό συνεργάτη σας όταν τον βοηθάτε στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει και γνωρίζετε ότι οι συμβουλές σας έχουν βαρύτητα.

Καθώς φτιάχνετε τη λίστα με τις πιο ουσιαστικές σας στιγμές, μπορείτε να ενώσετε τις τελείες για να ανακαλύψετε τις βασικές σας αξίες.

2. Σκεφτείτε τις στιγμές στις οποίες νιώσατε την λιγότερη ικανοποίηση

Αυτή η άσκηση μοιάζει πολύ με την πρώτη. Αλλά αυτή τη φορά, προσπαθήστε να φανταστείτε το αντίθετο. Ποιες ήταν οι χειρότερες εμπειρίες της ζωής σας; Τι είναι αυτό που σας βαραίνει; Πώς οι άλλοι άνθρωποι σας συμπεριφέρθηκαν;

Ίσως να μην νιώθετε ικανοποιημένοι από τη δουλειά σας ή από τη σχέση σας. Οι αναντιστοιχίες στις αξίες μπορεί να σας προκαλούν ένα συναίσθημα ανικανοποίητου και δεν πρέπει απαραίτητα να είναι "κακές αξίες" όπως η ανεντιμότητα ή η ματαιοδοξία. Μπορεί να νιώθετε πνιγμένοι αν ο εργοδότης σας  προτιμά την ρουτίνα ενώ εσείς απολαμβάνετε την καινοτομία.

3. Δώστε προσοχή στις ιστορίες που σας εμπνέουν

Όταν διαβάζετε τα νέα ή επιλέγετε ένα περιοδικό, υπάρχουν κάποια άρθρα ή κάποια βιβλία που τραβούν την προσοχή σας; Ποιους ανθρώπους θαυμάζετε ή σέβεστε; Ποιες είναι οι ιστορίες που σας δίνουν έμπνευση;

4. Κατανοήστε όλα όσα σας προκαλούν θυμό

Μπορείτε να μάθετε πολλά για τις αξίες σας όταν δίνετε προσοχή στα πράγματα που σας εκνευρίζουν. Μπορεί ένας συνεργάτης σας να σας νευριάζει ή να βρίσκετε μια συζήτηση άβολη. Τα συναισθήματά σας μπορεί να έχουν τις ρίζες τους σε μια αντίφαση των αξιών σας. Αν η επικοινωνία είναι σημαντική για εσάς, η έλλειψή της σας προκαλεί θυμό.

5. Φανταστείτε ένα ιδανικό για εσάς περιβάλλον

Σκεφτείτε το χώρο εργασίας. Αν μπορούσατε να αλλάξετε κάτι, τι θα ήταν αυτό; Οι επιλογές σας αντανακλούν τις αξίες που θέλετε να έχετε σε όλες τις πτυχές της ζωής σας.

6. Απαριθμήστε τα επιτεύγματα για τα οποία είστε περήφανοι

Σίγουρα θα έχετε κάνει πολλά πράγματα στη ζωή σας. Ποια είναι όμως αυτά που σας γεμίζουν περηφάνια; Τι είναι αυτό που κάνατε; Ποια ήταν η επίδραση τους; Γιατί αυτά τα επιτεύγματα είναι πιο σημαντικά από άλλα;

Ίσως να υπάρχει μια αλληλοεπικάλυψη με τις πιο ουσιαστικές στιγμές σας σε αυτό το σημείο. Μήπως η προαγωγή σας ήταν μια από τις καλύτερες μέρες της ζωής σας; Ή είναι πιο σημαντική μια υπέροχη μέρα με τους φίλους σας;

Η ζωή σύμφωνα με τις αξίες σας

Είναι καλό να κατανοείτε τις αξίες σας, αλλά αυτό δεν σημαίνει τίποτα χωρίς την ανάλογη δράση. Κάποιες συμβουλές που θα σας βοηθήσουν να ζείτε τη ζωή σας με αυθεντικότητα είναι οι παρακάτω.

1. Δημιουργήστε μια λίστα με τις αξίες που είναι σε προτεραιότητα

Δεν είναι όλες οι αξίες ισότιμες, και κάποιες μπορεί να συγκρούονται και μεταξύ τους. Για αυτό είναι ανάγκη να σκεφτείτε ποιες είναι οι πιο σημαντικές για εσάς.

Φτιάξτε μια λίστα με τις βασικές σας αξίες. Αν δεν μπορείτε να αποφασίσετε ανάμεσα σε δύο, φανταστείτε μια κατάσταση στην οποία θα μπορούσατε να τηρήσετε μόνο μια από τις δυο. Ποια θα επιλέγατε και γιατί;

Ας αναλύσουμε ένα παράδειγμα που μπορεί να συναντήσετε στην επαγγελματική σας ζωή.

Φανταστείτε ένα συνάδελφό σας που είναι περήφανος για μια παρουσίαση που έκανε στη δουλειά λίγες εβδομάδες πριν, αλλά έλειπαν από αυτή η οργάνωση και τα στοιχεία κλειδιά. Οι δύο βασικές αρχές σας είναι η ειλικρίνεια και η ευγένεια.

Θα πείτε στο συνάδελφο σας τη γνώμη σας και θα ρισκάρετε να πληγώσετε τον εγωισμό του; Ή θα κρατήσετε την άποψή σας για τον εαυτό σας, θυσιάζοντας την ειλικρίνειά σας; Μερικές φορές, η ειλικρίνεια από μόνη της είναι ευγένεια, αλλά σε καταστάσεις όπως αυτή δεν θα θέλετε να πληγώσετε τα συναισθήματα κάποιου.

2. Χρησιμοποιήστε τις αξίες σας για να θέσετε στόχους

Οι αξίες σας , σας δίνουν μια εικόνα για το πως θέλετε να είστε σε 5 χρόνια. Σκεφτείτε την εξής ερώτηση: Τι πρέπει να αλλάξετε για να ζείτε τη ζωή σας σύμφωνα με τις αξίες σας; Αυτή η ερώτηση θα σας βοηθήσει να θέσετε βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους.

Αν στις αξίες σας υπάρχει η συνεργασία, μπορεί να θέλετε να βρείτε μια δουλειά που να επικεντρώνεται στην ομαδική προσπάθεια. Αν στις αξίες σας είναι η μάθηση, μπορεί να θέλετε να παρακολουθείτε σεμινάρια και συνέδρια για να ενισχύσετε τις γνώσεις σας.

3. Επιτρέψτε τις εξαιρέσεις

Οι αξίες είναι το ιδανικό σας όραμα για τον κόσμο, αλλά μερικές φορές έρχονται σε σύγκρουση με την πραγματικότητα. Για να μετριαστεί αυτό, σκεφτείτε καταστάσεις στις οποίες είναι αποδεκτός ο συμβιβασμός. Μπορεί να είστε αφοσιωμένοι στη δουλειά σας μέχρι τη στιγμή που ο εργοδότης σας θα καταπατά την ισορροπία ανάμεσα στη δουλειά και στην προσωπική ζωή. Δεν χρειάζεται να είστε άκαμπτοι με τις αξίες σας αν προκαλούν αρνητικές συνέπειες.

4. Ενισχύστε τις αξίες σας με καλές συνήθειες

Είναι εύκολο να χάσετε τις αξίες σας όταν είστε απασχολημένοι στην καθημερινότητα. Υπάρχουν βέβαια, κάποιες συνήθειες που θα σας βοηθήσουν όταν δεν έχετε πολύ ελεύθερο χρόνο:

• Γράψτε τις προσωπικές σας αξίες σε μία λίστα
• Ενισχύστε τις αξίες σας μέσα από την πρακτική του ημερολογίου
• Διαβάστε τις αξίες σας
• Κρατήστε το ημερολόγιο μαζί σας
• Γράψτε τις αξίες σας κάπου που θα τις βλέπετε καθημερινά, όπως στο μπάνιο, στο ψυγείο

Αυτά τα μικρά βήματα θα σας βοηθήσουν να ζείτε τη ζωή σας σύμφωνα με τις αξίες σας.

5. Κάντε δουλειά με τον εαυτό σας

Είναι πολύ σημαντικό να εξερευνείτε τον εαυτό σας και να έχετε επαφή με τον εαυτό σας και τον κόσμο γύρω σας. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να κάνετε τις αλλαγές που είναι απαραίτητες για να ζείτε σύμφωνα με τις αξίες σας κάθε μέρα.

Μπορεί επίσης να σημαίνει ότι αναγνωρίζετε πότε κάποιες αξίες δεν σας εξυπηρετούν πλέον. Μετά από ενδοσκόπηση, μπορεί να ανακαλύψετε ότι κάποιες συμπεριφορές κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό. Η δουλειά με τον εαυτό σας θα σας βοηθήσει να βρείτε το κουράγιο και το κίνητρο να κάνετε αλλαγές στην καθημερινότητα που θα σας βοηθήσουν να βρείτε το σκοπό και το πάθος σας.