Το ψυχολογικό προφίλ ενός βιαστή

Το ψυχολογικό προφίλ ενός βιαστή

Κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι ο βιασμός είναι από μια από τις πιο οδυνηρές και εξευτελιστικές εμπειρίες που μπορεί να βιώσει κάποιος. Εκτός από τα συναισθήματα θυμού για τον θύτη, το θύμα συχνά νιώθει συναισθήματα απέχθειας για τον εαυτό του, κατηγορεί τον εαυτό του και νιώθει οργή. Και συχνά μπορεί να εμφανίσει ακόμα και διαταραχή μετατραυματικού στρες.

Όμως ποιο είναι το ψυχολογικό προφίλ ενός βιαστή; Γιατί ένας άνθρωπος να καταλήγει σε αυτή την πράξη; Αν και αυτή η ερώτηση είναι πολύπλοκη και οι απαντήσεις πολυδιάστατες, υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που παίζουν ρόλο.

Οι βιαστές, είναι συνήθως άνδρες με διαφορετικά υπόβαθρο, κοινωνικό στάτους, και φυσικά διαφορετικές προσωπικότητες. Τα κίνητρα πίσω από ένα βιασμό ποικίλουν και είναι δύσκολο να αναγνωριστούν. Ωστόσο, οι μελέτες δείχνουν ότι οι βιαστές έχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά:

• την έλλειψη συμπόνιας
• το ναρκισσισμό ή άλλα ψυχοπαθητικά στοιχεία
• τα εχθρικά συναισθήματα προς τις γυναίκες

Ο βιασμός είναι μια σεξουαλική επιθυμία ή μια πράξη βίας;

Είναι απαραίτητο να γνωρίζουν όλοι ότι ο βιασμός είναι ένα ποινικό αδίκημα, μια εγκληματική πράξη. Αν και κάποιοι βιαστές μπορεί να έχουν κάποια ψυχική διαταραχή, δεν υπάρχει απαραιτήτως κάποια διαταραχή που να οδηγεί τους ανθρώπους στην πράξη του βιασμού.

Ο βιασμός είναι μια πράξη που έχει να κάνει με την εξουσία και τη βία. Ο βιασμός δεν έχει ως μοναδικό κίνητρο την επιθυμία για έλεγχο και κυριαρχία. Επίσης, μπορεί να έχει ως κίνητρο το μίσος και την εχθρότητα προς τις γυναίκες.

Εχθρότητα προς τις γυναίκες

Οι βιαστές συχνά βλέπουν τις γυναίκες ως σεξουαλικά αντικείμενα που είναι εκεί για να ικανοποιούν τις σεξουαλικές ανάγκες των ανδρών. Τείνουν να έχουν ψευδείς πεποιθήσεις. Για παράδειγμα, ένας βιαστής μπορεί να πιστεύει ότι αν μια γυναίκα πει "όχι", εννοεί "ναι", και ότι απλώς παίζει μαζί του ή τον προκαλεί.

Σε κάποιες κουλτούρες, η πατριαρχία και η κυριαρχία μπορεί να εκφράζεται με τρόπους στους οποίους οι γυναίκες αποτελούν κατώτερα όντα από τους άνδρες. Αυτό κάνει τις γυναίκες ακόμη πιο εύκολο στόχο βίας.

Σύμφωνα με τα στοιχεία, σε αυτές τις κουλτούρες, οι άνδρες χάνουν την επαφή με τα συναισθήματά τους. Δεν γνωρίζουν πως να διαχειριστούν τα δικά τους συναισθήματα και ακόμη χειρότερα, δεν μπορούν να αναγνωρίσουν τα συναισθήματα των άλλων ή να νοιαστούν για αυτούς.

Η σύνδεση ανάμεσα στο ναρκισσισμό και  στο βιασμό είναι ιδιαίτερα ισχυρή, όταν οι επιθέσεις είναι επαναλαμβανόμενες. Ένα από τα κοινά χαρακτηριστικά των βιαστών και των ναρκισσιστών είναι  η τάση απανθρωποποίησης των άλλων.

Τοξική αρρενωπότητα

Η σεξουαλική επίθεση δεν αφορά τη σεξουαλική ικανοποίηση ή το σεξουαλικό ενδιαφέρον, αλλά περισσότερο την κυριαρχία των ανθρώπων. Η τοξική αρρενωπότητα προάγει την κουλτούρα της σεξουαλικής επίθεσης. Ο μόνος τρόπος για κοινωνική καταξίωση στους άνδρες σε πολλές περιπτώσεις είναι να έχουν μεγάλη σεξουαλική εμπειρία, και όσοι δεν είναι σεξουαλικά ενεργοί νιώθουν άσχημα.

Αυτή η κοινωνική πίεση ωθεί τους άνδρες σε συμπεριφορές όπως η σεξουαλική κακοποίηση. Αυτό συμβαίνει επειδή οι περισσότεροι νιώθουν πανικό όταν ανακαλύπτουν ότι δεν έχουν τόση σεξουαλική εμπειρία όσο οι υπόλοιποι.

Υπάρχουν κατά κάποιο τρόπο, στοιχεία σε κάποιες κουλτούρες, και ακόμη και στα social media που προάγουν την κυριαρχία των ανδρών στις γυναίκες, ως μια μορφή ψεύτικης αρρενωπότητας και στιγματίζουν εκείνους που δεν έχουν πολλές σεξουαλικές επαφές.

Τύποι βιαστών

Υπάρχουν πολλοί τύποι βιαστών. Υπάρχουν οι ευκαιριακοί βιαστές, οι οποίοι αρπάζουν κάθε ευκαιρία για σεξουαλική ικανοποίηση, όπως στις περιπτώσεις απώλειας του αυτοελέγχου από την πλευρά του θύματος υπό την επίδραση αλκοόλ ή άλλων εξαρτησιογόνων ουσιών.

Ένας άλλος τύπος βιαστών είναι οι σαδιστές, των οποίων το κίνητρο είναι να εξευτελίζουν και να υποτιμούν το θύμα.

Ο εκδικητικός βιαστής έχει θυμό και εχθρότητα προς τις γυναίκες. Αυτοί οι βιαστές πιστεύουν ότι επιτρέπεται να επιτίθενται σεξουαλικά στις γυναίκες επειδή έχουν νιώσει τον πόνο, την απόρριψη ή την αδικία από γυναίκες στο παρελθόν.

Οι βιαστές συχνά αρνούνται ότι έχουν βιάσει τα θύματα και συχνά δικαιολογούν τις πράξεις τους. Ακόμη και στην περίπτωση που ο άνδρας δέχεται το βιασμό συχνά κάνει προσπάθεια να βρει δικαιολογίες για την πράξη του.

Τι συμβαίνει όταν ένας βιαστής ανήκει στο οικογενειακό περιβάλλον;

Τα παιδιά και οι νέοι ενήλικες σπάνια ψάχνουν για βοήθεια όταν βιώνουν σεξουαλική κακοποίηση από τον πατριό τους, το θείο τους, τον παππού τους, τον αδερφό τους, τη μητριά ή άλλους συγγενείς.

Το οικογενειακό περιβάλλον μπορεί να γίνει παγίδα

Ένα παιδί δεν μπορεί να απελευθερωθεί από την οικογένειά του μόνο του. Έτσι, ο προστατευτικός χώρος της οικογένειας γίνεται παγίδα για γενιές.

Πολλά θύματα αναφέρουν ότι η οικογένειά τους είχε επαφή με γραφεία πρόνοιας νέων. Ωστόσο, τα παιδιά αυτά δεν έλαβαν ποτέ βοήθεια.

Για πολλά χρόνια, οι ερευνητές ανέλυσαν ανώνυμα τις εμπιστευτικές ακροάσεις και τις γραπτές δηλώσεις 870 θυμάτων. Περίπου το 90% ήταν κορίτσια, και κάποια είχαν κακοποιηθεί από πολλαπλούς δράστες. Περίπου τα μισά από αυτά ήταν μικρότερα από 6 ετών όταν ξεκίνησε η κακοποίηση. Τα μικρότερα ήταν νήπια.

Πολλά δεν καταλάβαιναν τι συνέβαινε σε αυτά. Κάποια είχαν κακοποιηθεί σεξουαλικά από τους παππούδες τους σε ηλικία που δεν μπορούσαν να μιλήσουν. Κατά συνέπεια, πέρασε πολύς καιρός μέχρι να καταφέρουν να εκφράσουν όσα ένιωθαν και βίωναν.

Οι περισσότεροι δράστες είναι άνδρες

Δεν είναι λίγα τα παιδιά που κάνουν προσπάθειες να ξεφύγουν. Αλλά πόσο μακριά μπορεί να φτάσει, για παράδειγμα, ένα παιδί 7 χρονών;

Συνήθως αυτά τα παιδιά δεν μιλάνε για τις εμπειρίες τους μέχρι να περάσουν πολλά χρόνια. Αυτό δείχνει την απελπιστική κατάσταση στην οποία μπορεί να είναι τα παιδιά.

Τα παιδιά αυτά νιώθουν πόνο και βαθύ πένθος κάθε φορά που βιώνουν την κακοποίηση. Δεν είναι πλέον παιδιά. Δεν παίζουν ή δεν γελάνε. Κλαίνε πολύ, ειδικά δημόσια, και αυτό έχει ως αποτέλεσμα την επιπλέον περιφρόνηση.

Συχνά τα παιδιά σιωπούν με απειλές, "Αυτό που συμβαίνει στην οικογένεια δεν αφορά τους άλλους." Έτσι, τα παιδιά νιώθουν ότι δεν επιτρέπεται να μιλήσουν σε κανέναν. Και πάντα θα υπάρχει η απειλή ότι ο πατέρας μπορεί να μπει στη φυλακή.

Η πλειοψηφία των δραστών, το 87% , ήταν άνδρες, και περίπου οι μισοί  βιολογικοί πατεράδες, πατριοί ή  ανάδοχοι πατεράδες. Πολλά παιδιά ψάχνουν βοήθεια από τα μέλη της οικογένειας, συνήθως τις μαμάδες τους, αλλά μάταια.

Ευθύνη της κοινωνίας

Τα άτομα που είναι θύματα σεξουαλικής βίας στην οικογένεια ως παιδιά συχνά αναφέρουν ότι νιώθουν μόνα στον κόσμο. Σε αντίθεση με τα άλλα θύματα σεξουαλικών επιθέσεων, τα παιδιά που είναι θύματα σεξουαλικής βίας στην οικογένεια είναι πιο δύσκολο να βρουν μια πηγή χαράς, ακόμη και πιο μετά στη ζωή τους που έχουν αποδεχτεί την κατάσταση.  Μέσα στις οικογένειες, τα άτομα υποστηρίζουν το θύτη και αποκλείουν το θύμα.

Η κοινωνία δεν έχει το δικαίωμα να αφήνει τα παιδιά μόνα τους μέσα σε αυτές τις οικογένειες. Το έγκλημα που συμβαίνει μέσα στην οικογένεια δεν είναι μια ιδιωτική υπόθεση. Η κοινωνία πρέπει να αναλάβει δράση και να προστατεύει κάθε παιδί.

Εμπόδια στην αναφορά των σεξουαλικών επιθέσεων

Αν και τα περιστατικά σεξουαλικής επίθεσης και παρενόχλησης είναι αυξανόμενα, δεν συμβαίνει το ίδιο και με τις καταγγελίες. Ο βιασμός είναι ένα από τα συχνά αδικήματα που τελικά δεν καταλήγει σε καταγγελία. Σύμφωνα με τα στοιχεία, μόνο το 14-43% των θυμάτων ζητά βοήθεια.

Τα εμπόδια που υπάρχουν συνήθως αποτρέπουν τα θύματα να αναφέρουν την παρενόχληση ή το βιασμό. Εμπόδιο θεωρείται οτιδήποτε μειώνει την πιθανότητα ενός θύματος να πει σε κάποιον άλλο για τη θυματοποίησή του ή να ζητήσει βοήθεια από τις αρμόδιες υπηρεσίες για την επίθεση. Οι μύθοι σχετικά με το βιασμό αποτελούν ένα μεγάλο εμπόδιο στην αναφορά των σεξουαλικών επιθέσεων.

Οι λανθασμένες αυτές πεποιθήσεις υποβιβάζουν την βαρύτητα του βιασμού και συχνά κατηγορούν το θύμα για την επίθεση. Αυτοί οι μύθοι αποθαρρύνουν τα θύματα να μιλούν για την επίθεση. Σε κάποιες περιπτώσεις η συμπεριφορά των αρμόδιων αρχών, όπως της αστυνομίας, είναι τόσο τραυματική για τα θύματα που μοιάζει με δεύτερο βιασμό. Αυτή η αντιμετώπιση των θυμάτων είναι που τα αποθαρρύνει να ζητήσουν βοήθεια.

Γιατί τα θύματα δεν μιλούν για τις σεξουαλικές επιθέσεις; 

Όλα αυτά τα εμπόδια, αποτρέπουν τα θύματα (άνδρες και γυναίκες) να μιλούν για την σεξουαλική επίθεση , ιδιαίτερα οι άνδρες. Η συζήτηση για τον βιασμό των ανδρών είναι πολύ μικρότερη συγκριτικά με το βιασμό των γυναικών, και αυτό δημιουργεί την λανθασμένη αντίληψη ότι οι άνδρες δεν μπορεί να είναι σεξουαλικά θύματα. Οι μύθοι για το βιασμό και τα συναισθήματα ντροπής, ενοχών και φόβου αποτρέπουν τους άνδρες να μιλούν.

Αν και οι άνδρες δεν αναφέρουν την σεξουαλική επίθεση λόγω των παραπάνω φραγμών, το ίδιο συμβαίνει και με τις γυναίκες. Τα κοινωνικά δίκτυα και τα μέσα ενημέρωσης συμβάλλουν σε αυτό. Οι γυναίκες που αναφέρουν την σεξουαλική επίθεση στρέφουν πάνω τους όλα τα φώτα της δημοσιότητας, και αυτό δεν είναι πάντα θετικό. Έτσι, οι γυναίκες που πέφτουν θύματα σεξουαλικής επίθεσης στο μέλλον σκέφτονται περισσότερο αν θα καταγγείλουν την επίθεση.

Είναι πολύ πιθανό ένα θύμα να μην καταγγείλει το βιασμό, αν πιστεύει ότι η εμπειρία του αποτελεί σεξουαλική επίθεση. Το 60% των γυναικών που ήταν θύματα σεξουαλικής επίθεσης , δεν την χαρακτήριζαν έτσι. Αυτό συμβαίνει συνήθως στα θύματα που κατηγορούν τον εαυτό τους που δεν αντιστάθηκαν αρκετά στη διάρκεια της επίθεσης.

Η σεξουαλική επίθεση συχνά διαπράττεται από κάποιον που γνωρίζει το θύμα, είτε από κοντά είτε ως γνωστός. Όσο πιο στενή είναι η σχέση ανάμεσα στο βιαστή και στο θύμα, τόσο λιγότερες είναι οι πιθανότητες το θύμα να ζητήσει βοήθεια. Τα θύματα σεξουαλικής επίθεσης είναι λιγότερο πιθανό να ψάχνουν για βοήθεια, αν στην υπόθεση  υπάρχει η χρήση ουσιών και αλκοόλ. Αυτό συμβαίνει επειδή δεν έχουν ξεκάθαρη εικόνα για όσα συνέβησαν και ανησυχούν αν οι άλλοι θα τους πιστέψουν.