Τραυματοθεραπεία EMDR – τραύμα

Τραυματοθεραπεία EMDR - τραύμα

Δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που έρχονται στο ιατρείο μας για τραυματοθεραπεία, δηλαδή για την αντιμετώπιση ψυχολογικών τραυμάτων. Τα τραύματα της παιδικής ηλικίας ή της ενήλικης ζωής, μπορεί να περιλαμβάνουν πολλές καταστάσεις. Όπως για παράδειγμα η παραμέληση ή η κακοποίηση, το bullying στο σχολείο, η ενδοοικογενειακή βία, η σεξουαλική κακοποίηση, το πένθος και η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου, ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα, μια επέμβαση, ένας δύσκολος τοκετός, μια έκτρωση, το τοξικό εργασιακό περιβάλλον.

Κατανοώντας τα ψυχικά τραύματα

Περισσότεροι από το 70% των ενηλίκων έχει βιώσει μια τραυματική εμπειρία κάποια στιγμή στη ζωή του. Μια τραυματική εμπειρία περιλαμβάνει κάθε γεγονός που απειλεί την σωματική ακεραιότητα ή προκαλεί θάνατο, τραυματισμό ή απειλεί την συναισθηματική υγεία. Τέτοιες εμπειρίες περιλαμβάνουν την συναισθηματική, την ψυχολογική, την σωματική και/ή την σεξουαλική κακοποίηση, τις φυσικές καταστροφές, τους τραυματισμούς, τους πολέμους, την παραμέληση. Τα τραυματικά γεγονότα μπορεί να είναι επαναλαμβανόμενα, μακροχρόνια ή να είναι ένα μόνο συμβάν.

Τραύματα της παιδικής ηλικίας 

Τα παιδιά είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στις τραυματικές εμπειρίες εξαιτίας της αυξημένης πλαστικότητας του αναπτυσσόμενου εγκεφάλου, όπως επίσης και λόγω της εξάρτησής τους από το περιβάλλον για τη συναισθηματική και γνωστική τους ανάπτυξη. Το περιβάλλον επηρεάζει άμεσα την έκφραση των γονιδίων και την ανάπτυξη του εγκεφάλου. Το άγχος σε ένα περιβάλλον μπορεί να βοηθά ή να υπονομεύει την ανάπτυξη.

Το (εν μέρει) φυσιολογικό στρες είναι σημαντικό για την ενίσχυση σημαντικών νευρικών συνδέσεων που έχουν σχέση με τη ρύθμιση των συναισθημάτων. Ωστόσο, το χρόνιο στρες οδηγεί σε πολλές τοξικές αλλαγές στο σώμα. Προκαλεί την απευλευθέρωση σε χημικά και ορμονικά σήματα στον εγκέφαλο, με αποτέλεσμα την τροποποίηση των φυσιολογικών λειτουργιών. Η περίσσια της κορτιζόλης (της ορμόνης του στρες) επηρεάζει πολλές λειτουργίες, όπως το ανοσοποιητικό σύστημα, την μνήμη, τη μάθηση και τον έλεγχο των συναισθημάτων. Έτσι, αν συμβεί κάποιο τραύμα στην παιδική ηλικία, αναλόγως της έντασής του και της ποιότητάς του μπορεί να προκαλέσει σημαντικές συναισθηματικές βλάβες και ψυχολογικές διαταραχές στην ενήλικη ζωή.

Όταν το περιβάλλον δεν είναι ασφαλές για ένα παιδί, υπάρχουν διάφοροι τρόποι με τους οποίους θα αντιδράσει προκειμένου να διατηρήσει το αίσθημα της ασφάλειας και της προστασίας. Αυτές οι αντιδράσεις περιλαμβάνουν την ανάπτυξη ακραίας αντιδραστικότητας στα ερεθίσματα, την ευαλωτότητα, την προσκόλληση.

Η προσαρμογή στις συνθήκες στρες, μέσα από τα νευρικά μονοπάτια του φόβου και του άγχους, κάνει ένα παιδί να νιώθει στρες με ηπιότερα ερεθίσματα. Ένα παιδί μπορεί να μην λαμβάνει την κατάλληλη συναισθηματική υποστήριξη και στοργή μετά από μια τραυματική εμπειρία. Όμως, αυτό μπορεί να διαταράσσει τη φυσιολογική ανάπτυξη του εγκεφάλου. Όπως επίσης, μπορεί να προκαλεί προβλήματα στον έλεγχο των συναισθημάτων και την αντίδραση σε στρεσογόνες καταστάσεις στην ενήλικη ζωή.

Συμπτώματα τραυμάτων της παιδικής ηλικίας στους ενήλικες

Η ένταση και ο τύπος της τραυματικής εμπειρίας στην παιδική ηλικία επηρεάζει την ενήλικη ζωή. Οι τραυματικές εμπειρίες που αφορούν τους γονείς ενός παιδιού αποτελούν το μεγαλύτερο κίνδυνο για την ψυχολογική κατάσταση του παιδιού και την ανάπτυξή του. Επιπλέον, οι τραυματικές εμπειρίες που είναι επαναλαμβανόμενες είναι πιο καταστροφικές από ένα μόνο επεισόδιο. Καθώς υπάρχει μια αύξηση στο ποσοστό των αρνητικών εμπειριών στην παιδική ηλικία, αυτό σημαίνει ότι οι ενήλικες εκδηλώνουν κάποια συμπτώματα.

Αν και είναι δύσκολο για έναν ενήλικα να αποκαλύψει τα τραύματα της παιδικής του ηλικίας, η ένδειξη για την ύπαρξή τους συμβαίνει με συνειδητά και ασυνείδητα συμπτώματα. Καθώς οι επιδράσεις του τραύματος της παιδικής ηλικίας εκδηλώνονται με διαφορετικούς τρόπους στον καθένα, κάποια κοινά συμπτώματα περιλαμβάνουν τη δυσκολία στον έλεγχο των συναισθημάτων, την παρορμητικότητα, την αστάθεια στις σχέσεις, την εμφάνιση ψυχικών νόσων, την αποφυγή, το θυμό.

Πολλοί ενήλικες που έχουν βιώσει κάποιο τραύμα στην  παιδική τους ηλικία υποφέρουν από θέματα μνήμης και μαθησιακές δυσκολίες. Κάποιοι ενήλικες μπορεί να έχουν υψηλή αρτηριακή πίεση και αυξημένα επίπεδα φλεγμονής. Τα τραύματα της παιδικής ηλικίας επίσης οδηγούν σε προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις. Αν μια τραυματική εμπειρία περιλαμβάνει μια τοξική σχέση με τον γονέα ή έναν ενήλικα εμπιστοσύνης, αυτές οι δυναμικές μπορεί να αναπαράγονται στη ζωή του ενήλικα, όπως για παράδειγμα στις σχέσεις με κακοποιητικούς συντρόφους.

Η σύνδεση ανάμεσα στα τραύματα της παιδικής ηλικίας και στην ψυχική υγεία

Οι τραυματικές εμπειρίες που συμβαίνουν στη διάρκεια της παιδικής ηλικίας μπορεί να επηρεάζουν την ψυχική υγεία στην ενήλικη ζωή και να οδηγούν σε κατάθλιψη, άγχος, μετατραυματικό στρες.  

Οι αρνητικές εμπειρίες την πρώιμη παιδική ηλικία μπορεί να προκαλούν αλλαγές στη δομή και στη λειτουργία του σώματος. Όπως για παράδειγμα, η αύξηση της ευαισθησίας στο στρες, τα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης, η  μείωση του όγκου του ιππόκαμπου. Όλες αυτές οι αλλαγές είναι κοινές με την κατάθλιψη, πράγμα που δείχνει ότι οι τραυματικές εμπειρίες αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης κατάθλιψης στην ενήλικη ζωή. Κατά συνέπεια, οι άνθρωποι με τραύματα της παιδικής ηλικίας είναι πιο πιθανό να εμφανίζουν κατάθλιψη.

Είναι επίσης συχνό τα συμπτώματα του άγχους να κάνουν την εμφάνισή τους μετά από μια τραυματική εμπειρία. Αυτό συμβαίνει εξαιτίας της αυξημένης ευαισθησίας στο στρες και της παραγωγής της κορτιζόλης. Τα τραύματα της παιδικής ηλικίας μπορεί να μειώνουν την αυτοεκτίμηση, και να οδηγούν στην εμφάνιση κατάθλιψης και άγχους.

Σε κάποιες περιπτώσεις, ειδικά αυτές που περιλαμβάνουν βία, οι τραυματικές εμπειρίες μπορεί να οδηγούν στη διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD). Τα συμπτώματα του PTSD μετά από μια τραυματική εμπειρία μπορεί να περιλαμβάνουν εφιάλτες, αναδρομές, διεισδυτικές εικόνες ή αντιδράσεις σε οτιδήποτε υπενθυμίζει το γεγονός. Επίσης, περιλαμβάνουν την αποφυγή των καταστάσεων που έχουν σχέση με το τραυματικό γεγονός, την νευρικότητα , τις αλλαγές στη διάθεση. Για να γίνει η διάγνωση του μετατραυματικού στρες, η διάρκεια των συμπτωμάτων πρέπει να είναι πάνω από ένα μήνα.

Η αποσύνδεση μπορεί να είναι αποτέλεσμα των τραυμάτων της παιδικής ηλικίας, ειδικά αν η εμπειρία είναι απειλητική για τη ζωή. Η αποσύνδεση είναι ένα συναίσθημα απομάκρυνσης. Ανάλογα με το πως συμβαίνει η αποσύνδεση, η απουσία συναισθημάτων, η αποσύνδεση από όσα συμβαίνουν γύρω, τα συναισθήματα αποσύνδεσης από το σώμα, οι διαταραχές στην ακοή.

Θεραπεία  ψυχικών τραυμάτων

Είναι πολλοί οι άνθρωποι που δεν θέλουν πλέον να νιώθουν μουδιασμένοι, θλιμμένοι, καταθλιπτικοί, ανήσυχοι και αγχωμένοι. Είναι  δύσκολο να μείνουν συγκεντρωμένοι στη δουλειά, στο σχολείο ή στις ευθύνες τους. Δεν απολαμβάνουν πλέον τη ζωή τους. Νιώθουν θυμό, δεν έχουν υπομονή και αποφεύγουν τους ανθρώπους. Νευριάζουν εύκολα, ο ύπνος τους δεν είναι καλός, βλέπουν εφιάλτες, νιώθουν εξουθενωμένοι. Είναι δύσκολο να εμπιστευτούν τους άλλους και οι σχέσεις τους αντιμετωπίζουν θέματα. Έχουν χρόνιο πόνο, θέματα με το γαστρεντερικό τους σύστημα, και άλλα θέματα υγείας. Μπορεί να αναρωτιούνται ποιοι είναι και τι θέλουν από τη ζωή τους.

Δεν είναι ποτέ αργά για να ζητήσετε βοήθεια για τα τραύματά σας, που συνέβησαν στην παιδική σας ηλικία. Αν και υπάρχουν πολλές διαθέσιμες θεραπείες , υπάρχουν κάποιες μέθοδοι που είναι πιο αποτελεσματικές. Οι θεραπείες έκθεσης περιλαμβάνουν την έκθεση του ατόμου σε όλα όσα του θυμίζουν το τραυματικό γεγονός σε ασφαλές και ελεγχόμενο περιβάλλον. Είναι πολύ σύνηθες κάποιος να νιώθει φόβο για όλα τα ερεθίσματα που του θυμίζουν την τραυματική εμπειρία, και η έκθεση σταδιακά μειώνει τις αρνητικές αντιδράσεις. Μια ακόμη αποτελεσματική θεραπεία για τα ψυχικά τραύματα είναι το EMDR.

Το EMDR μπορεί να βοηθήσει. Στην πρώτη συνεδρία θα μιλήσετε με τον ψυχοθεραπευτή και θα γίνει η αξιολόγηση. Στη δεύτερη συνεδρία, θα μάθετε να ελέγχετε το νευρικό σας σύστημα ώστε να νιώθετε ήρεμοι ανάμεσα στις συνεδρίες. Με τον καιρό και με εβδομαδιαίες συνεδρίες, θα επεξεργαστείτε το τραύμα σας χωρίς να ενεργοποιείτε το σώμα σας.

Σταδιακά θα νιώθετε ότι δεν σας κατακλύζει η θλίψη και ο φόβος, θα νιώθετε λιγότερο βάρος στους ώμους σας. Θα νιώσετε ότι βρίσκετε ξανά τον εαυτό σας, θα έχετε περισσότερη ενέργεια. Οι σκέψεις στο μυαλό σας θα αρχίσουν να ξεκαθαρίζουν, και θα μπορείτε να συγκεντρωθείτε στη δουλειά σας και στις υποχρεώσεις της καθημερινότητας. Θα αρχίσετε να απολαμβάνετε ξανά τις δραστηριότητες και τα χόμπι σας. Θα νιώθετε λιγότερο νευρικοί, και θα κάνετε ήρεμες συζητήσεις με τους φίλους και την οικογένειά σας. Φυσικά, θα μπορείτε να χαλαρώνετε, να εμπιστεύεστε τους άλλους και τον εαυτό σας. Θα αρχίσετε να ονειρεύεστε, να κάνετε σχέδια και να θέτετε στόχους.