Παθολογικός ψεύτης

Παθολογικός ψεύτης

Όλοι μας έχουμε πει κάποιες φορές ψέματα για να προστατεύσουμε ένα άτομο ή για να αποφύγουμε μια σύγκρουση. Φυσικά, τα ψέματα δεν είναι λύση. Όταν όμως τα ψέματα γίνονται συνήθεια, και κάποιος είναι παθολογικός ψεύτης, τότε κάποιο θέμα ψυχικής υγείας μπορεί να προκαλεί αυτή τη συμπεριφορά.

Ένας παθολογικός ψεύτης δεν λέει μονάχα συχνά ψέματα, αλλά νιώθει τον καταναγκασμό να το κάνει. Οι παθολογικοί ψεύτες δεν μπορούν να σταματήσουν να λένε ψέματα ακόμη και αν αυτό προκαλεί ψυχολογικό στρες, τους βάζει σε κίνδυνο, και δημιουργεί προβλήματα στις σχέσεις, στη δουλειά τους ή σε άλλες πτυχές της καθημερινότητάς τους. Τα παθολογικά ψέματα τείνουν να κάνουν την εμφάνισή τους νωρίς, στην εφηβεία και στην πρώιμη ενηλικίωση.

Τι είναι ο παθολογικός ψεύτης;

Το να είναι κάποιος παθολογικός ψεύτης αυτό δεν αποτελεί από μόνο του μια διάγνωση ψυχικής νόσου. Δεν υπάρχει στα διαγνωστικά κριτήρια DSM-5 των διαταραχών ψυχικής υγείας. Ωστόσο, είναι μια καθιερωμένη έννοια στην ψυχολογία. Τα παθολογικά ψέματα έχουν σχέση με διαταραγμένα μοτίβα σκέψης και πεποιθήσεων. Ο όρος "παθολογικά" δείχνει ότι υπάρχει μια υποκείμενη παθολογία, ή μια νόσος. Ως εκ τούτου τα σημάδια των παθολογικών ψεμάτων έχουν σχέση με πολλά υποκείμενα θέματα ψυχικής υγείας.

Τα παθολογικά ψέματα αναγνωρίστηκαν το 1891 από τον ψυχίατρο Anton Delbrück, ο οποίος αρχικά έδωσε το Λατινικό όνομα "φανταστική ψευδολογία". Τα παθολογικά ψέματα είναι επίσης γνωστά ως μυθομανία.

Το 2020 μια μελέτη όρισε τα παθολογικά ψέματα ως "τα επίμονα και καταναγκαστικά μοτίβα ψέματος που οδηγούν σε κλινικά σημαντική βλάβη στη λειτουργικότητα, στις κοινωνικές, στις επαγγελματικές ή σε άλλες σχέσεις. Προκαλούν έντονο στρες, ενέχουν κίνδυνο για τον εαυτό και τους άλλους και διαρκούν για περισσότερο από έξι μήνες." Η ίδια μελέτη έδειξε ότι το 8-13% των ανθρώπων αναγνωρίζουν ότι είναι παθολογικοί ψεύτες.

Ποια είναι τα σημάδια που δείχνουν ότι κάποιος είναι παθολογικός ψεύτης;

Πώς θα αναγνωρίσετε έναν παθολογικό ψεύτη; Από το γεγονός ότι λέει συνέχεια ψέματα και φτιάχνει ιστορίες. Τυπικά σημάδια περιλαμβάνουν:

1. Ωραιοποιεί τα ψέματα με υπερβολικές λεπτομέρειες
2. Λέει δραματικές και απίθανες ιστορίες
3. Είναι ανήσυχος όταν λέει ψέματα
4. Γίνεται αμυντικός όταν κάποιος επισημαίνει τα ψέματά του
5. Συνεχώς αλλάζει την ιστορία ή είναι ασαφής όταν του κάνουν ερωτήσεις
6. Λέει ψέματα για πράγματα ακόμη και όταν δεν υπάρχει κανένας λόγος
7. Δεν ανησυχεί ότι θα τον πιάσουν να λέει ψέματα
8. Νιώθει καλά όταν ξεφεύγει με ένα ψέμα
9. Εξιστορεί την ιστορία ενός άλλου ως δική του
10. Συμπεριφέρεται με τρόπους που δεν συμπίπτουν με τις λόγια του

Οι παθολογικοί ψεύτες ίσως να λένε ψέματα για συγκεκριμένο λόγο ή τυχαία χωρίς λόγο. Τα παθολογικά ψέματα δεν καθορίζονται μόνο από την συχνότητα. Το άγχος και ο κίνδυνος που προκαλούν τα ψέματα είναι επίσης σημαντικός. Για παράδειγμα, ένας παθολογικός ψεύτης μπορεί να λέει ψέματα για τις αυτοκτονικές σκέψεις του στην ψυχοθεραπεία, και να βάζει τον εαυτό του σε κίνδυνο.

Οι παθολογικοί ψεύτες πιστεύουν τα δικά τους ψέματα; Σύμφωνα με τα στοιχεία πολλοί παθολογικοί ψεύτες πιστεύουν τις ιστορίες που λένε. Μπορεί να έχουν πει κάποια ψέματα τόσες πολλές φορές που τελικά να νιώθουν ότι είναι αλήθεια. Οι παθολογικοί ψεύτες ζουν σε ένα φανταστικό κόσμο δικό τους, όπου η δική τους "αλήθεια" γίνεται πραγματικότητα.

Παθολογικά ψέματα και απλά ψέματα

Δεν είναι όλα τα ψέματα παθολογικά. Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι ψεμάτων που εμφανίζουν ομοιότητες με τα παθολογικά ψέματα. Άλλοι τύποι ψεμάτων περιλαμβάνουν:

• Λευκά ψέματα: τα ψέματα για να προστατεύσει κάποιος τα συναισθήματα των άλλων.
• Περιστασιακά ψέματα: τα ψέματα που λέει κάποιος για να φανεί καλός ή να καλύψει τις ανάγκες του.
• Κατά συρροή ψέματα: τα ψέματα είναι μια συνήθεια για κάποιον που νιώθει άνετα να λέει ψέματα.

Είτε τα ψέματα είναι παθολογικά είτε όχι, είναι ξεκάθαρο ότι από πίσω τους υπάρχει κάποιο θέμα ψυχικής υγείας,  καθώς ένα άτομο δεν μπορεί να πει την αλήθεια και δεν νιώθει ασφάλεια να είναι ο εαυτός του. Επιπλέον, τα παθολογικά ψέματα μπορεί να έχουν σχέση με τη λειτουργία του εγκεφάλου. Οι μελέτες δείχνουν ότι ο εγκέφαλος των παθολογικών ψευτών διαφέρει από τον εγκέφαλο των άλλων ανθρώπων.

Πώς τα παθολογικά ψέματα επηρεάζουν τις σχέσεις;

Τα παθολογικά ψέματα προκαλούν σοβαρά προβλήματα στις σχέσεις, στις φιλικές και στις ερωτικές. Όσοι κάνουν σχέση με έναν παθολογικό ψεύτη νιώθουν ότι κάτι δεν πάει καλά. Με τον καιρό τα συνεχή ψέματα προκαλούν συναισθήματα απογοήτευσης, θυμού και σύγχυσης.

Το να έχει κάποιος εμπιστοσύνη σε έναν παθολογικό ψεύτη είναι δύσκολο αν όχι αδύνατο. Μπορεί να νιώθει συνέχεια θύμα του gaslighting, και να αναρωτιέται για το τι είναι πραγματικά αλήθεια.

Γιατί λένε ψέματα οι παθολογικοί ψεύτες;

Τα παθολογικά ψέματα σε νέους ενήλικες έχουν σχέση με πολλές ψυχικές διαταραχές και υποκείμενα θέματα.

1. Τα ψέματα ως καταναγκασμός ή συνήθεια

Τα ψέματα μπορεί να είναι ένας καταναγκασμός όπως συμβαίνει με τους ανθρώπους που έχουν ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Όσο περισσότερα ψέματα λέει ένα άτομο, τόσο πιο εύκολο είναι να συνεχίζει να τα λέει.

2. Διαταραχές προσωπικότητας και παθολογικά ψέματα

Τα παθολογικά ψέματα μπορεί να είναι σύμπτωμα της αντικοινωνικής διαταραχής προσωπικότητας ή της ναρκισσιστικής διαταραχής προσωπικότητας. Οι άνθρωποι με αυτές τις διαταραχές προσωπικότητας μπορεί να λένε ψέματα για να κερδίσουν τη συμπάθεια ή να διατηρήσουν το κοινωνικό τους στάτους, ή να διατηρήσουν την ψεύτικη εικόνα για τον εαυτό τους. Επίσης, τα παθολογικά ψέματα μπορεί να είναι ένα σύμπτωμα της οριακής διαταραχής προσωπικότητας. Οι άνθρωποι με οριακή διαταραχή προσωπικότητας λένε ψέματα για να αποφύγουν την απόρριψη ή την εγκατάλειψη.

3. Σύνδρομο Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου και ψέματα

Οι άνθρωποι με σύνδρομο Μινχάουζεν δια αντιπροσώπου μπορεί να λένε συχνά ψέματα. Αυτά τα ψέματα έχουν συγκεκριμένο σκοπό. Οι άνθρωποι με αυτό το σύνδρομο λένε ψέματα ότι είναι άρρωστοι ή ότι κάποιος που αγαπούν είναι άρρωστος.

4. Τραύματα της παιδικής ηλικίας

Σε κάποιες περιπτώσεις, τα παθολογικά ψέματα μπορεί να είναι αποτέλεσμα των τραυμάτων της παιδικής ηλικίας, όπως η παραμέληση ή η κακοποίηση. Όταν δεν καλύπτονται οι ανάγκες των παιδιών, αυτά λένε ψέματα σε μια προσπάθεια να πάρουν την αγάπη και την επιβεβαίωση που λαχταρούν. Ή να πιστεύουν ότι δεν είναι αρκετά καλά όπως είναι. Έτσι, λένε ψέματα για να κρύψουν τα ελαττώματά τους.

Πώς θα αντιμετωπίσετε έναν παθολογικό ψεύτη;

Αν κάποιος σας λέει συνεχώς ψέματα, υπάρχουν κάποια πράγματα που μπορείτε να κάνετε.

• Μην περιμένετε να παραδεχτεί ότι λέει ψέματα, ακόμη και αν αποδείξετε το ψέμα. Οι παθολογικοί ψεύτες επιμένουν στην ιστορία τους ακόμη και όταν είναι προφανές ότι λένε ψέματα.
• Μην παίρνετε τα ψέματα προσωπικά, αυτή η συμπεριφορά δεν έχει να κάνει με εσάς. Ένας παθολογικός ψεύτης δεν μπορεί να ελέγξει τα ψέματα που λέει εξαιτίας των υποκείμενων ψυχικών διαταραχών.
• Μην πιστεύετε ότι η επαφή με τα μάτια είναι σημάδι ότι σας λέει αλήθεια. Οι παθολογικοί ψεύτες πιστεύουν όσα λένε ή έχουν συνηθίσει τόσο πολύ τα ψέματα που διατηρούν την επαφή με τα μάτια ακόμη και όταν δεν λένε αλήθεια.
• Μην χάνετε την ψυχραιμία σας.
• Εμπιστευτείτε τον εαυτό σας και την δική σας πραγματικότητα.
• Δώστε σημασία στις πράξεις του ατόμου για να έχετε μια εικόνα για το ποιος είναι, αντί να ακούτε όσα λέει. Η γλώσσα του σώματος μπορεί να αποκαλύψει την αλήθεια.
• Θέστε ξεκάθαρα όρια. Αν η σχέση σας βασίζεται στα ψέματα και το άλλο άτομο δεν είναι πρόθυμο να αλλάξει, καλό είναι να προχωρήσετε.
• Ενθαρρύνετε το άλλο άτομο να ξεκινήσει ψυχοθεραπεία για να μάθει πράγματα για τον εαυτό του και γιατί λέει ψέματα.