Ψυχοτραυματολογία EMDR

Ψυχοτραυματολογία EMDR

To EMDR είναι μια ψυχοθεραπευτική μέθοδος που ανακαλύφθηκε από την ψυχολόγο Francine Shapiro το 1990, και είναι πολύ αποτελεσματική στην θεραπεία των ψυχικών τραυμάτων. Ο σκοπός της ψυχοτραυματολογίας με EMDR είναι η επεξεργασία των τραυματικών αναμνήσεων.

Πώς τα ψυχικά τραύματα επηρεάζουν τη μνήμη;

Οι τραυματικές αναμνήσεις προκαλούν αναστάτωση επειδή δεν έχουν επεξεργαστεί κατάλληλα από τον εγκέφαλο όταν συνέβησαν. Για να κατανοήσετε πως λειτουργεί το EMDR στην θεραπεία των τραυμάτων, είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζετε πως ένα ψυχικό τραύμα επηρεάζει τον εγκέφαλο.

Όταν συμβαίνει ένα τραυματικό γεγονός, τα υψηλά επίπεδα ανησυχίας, μαζί με το συναισθηματικό και σωματικό στρες, επηρεάζουν τη λειτουργία του ιππόκαμπου.  Ο ιππόκαμπος αναστέλλει την ικανότητα του εγκεφάλου να αποθηκεύει σωστά και να ανακαλεί όλες τις λεπτομέρειες ενός γεγονότος και τη σειρά με την οποία συνέβησαν τα πράγματα. Οι τραυματικές αναμνήσεις αποθηκεύονται χωρίς χρονική σήμανση, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να θυμούνται μόνο κάποια κομμάτια των αισθητηριακών λεπτομερειών.

Στη διάρκεια των τραυματικών γεγονότων, η απόκριση στο στρες ενεργοποιείται από τον υποθάλαμο, και οι εκρήξεις αδρεναλίνης ενεργοποιούν την αμυγδαλή. Καθώς ενεργοποιείται ο μηχανισμός του στρες, ο λεγόμενος σκεπτόμενος εγκέφαλος (ο νεοφλοιός και ο προμετωπιαίος φλοιός) απενεργοποιείται. Το στέλεχος του εγκεφάλου, το οποίο είναι υπεύθυνο για τις λειτουργίες επιβίωσης, αναλαμβάνει δράση.

Το μεταιχμιακό σύστημα περιλαμβάνει:

• Το θάλαμο, που κατευθύνει τα αισθητηριακά μηνύματα σε άλλα τμήματα του εγκεφάλου.
• Την αμυγδαλή, η οποία ελέγχει το φόβο, το άγχος.
• Τον ιππόκαμπο, που μετατρέπει τις αναμνήσεις, βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες.
• Τον υποθάλαμο, που ρυθμίζει τη λειτουργία του αυτόνομου νευρικού συστήματος και απελευθερώνει ορμόνες όπως η αδρεναλίνη.

Οι τραυματικές αναμνήσεις περνούν από το μεταιχμιακό σύστημα, το συναισθηματικό εγκέφαλο, αλλά δεν επεξεργάζονται ή δεν αποθηκεύονται σωστά. Αυτό είναι που προκαλεί τα απομονωμένα αισθητηριακά τμήματα ενός γεγονότος, όπως οι εικόνες, οι μυρωδιές, οι ήχοι, να επανέρχονται στη μνήμη ζωντανά και να συνεχίζουν να επηρεάζουν τη ζωή ενός ατόμου μέσα από εφιάλτες και αναδρομές ακόμη και πολύ καιρό μετά από το τραύμα.

Μικρά και μεγάλα τραύματα

Ένα άνθρωπος μπορεί να βιώνει μικρά ή μεγάλα τραύματα. Ένα μεγάλο τραύμα μπορεί να είναι μια βίαιη επίθεση εναντίον του και ένα μικρό τραύμα τα πειράγματα στο σχολείο. Ωστόσο, και τα δύο προκαλούν μια συναισθηματική αντίδραση. Το σύστημα επεξεργασίας πληροφοριών επεξεργάζεται τα πολλαπλά στοιχεία των εμπειριών μας και αποθηκεύει αναμνήσεις σε προσβάσιμη και χρήσιμη μορφή. Αυτό σημαίνει ότι οι αναμνήσεις αποθηκεύονται και συνδέονται μέσω νευρικών δικτύων με αισθήσεις, εικόνες και συναισθήματα. Επειδή οι τραυματικές αναμνήσεις είναι συχνά ελλιπείς , λόγω της απενεργοποίησης του νεοφλοιού και του προμετωπιαίου φλοιού, τα δυνατά και αρνητικά συναισθήματα παρεμβαίνουν στην επεξεργασία των πληροφοριών, έτσι αποτρέπεται ο σχηματισμός συνδέσεων με πληροφορίες που βρίσκονται σε άλλα δίκτυα μνήμης.

Αυτό μπορεί να συμβεί από μικρά και μεγάλα τραύματα. Για παράδειγμα, σε ένα μεγάλο τραύμα όπως μια βίαιη επίθεση, το θύμα γνωρίζει ότι ο δράστης είναι υπεύθυνος για την επίθεση. Ωστόσο, λόγω  του τρόπου με τον οποίο έχει αποθηκευτεί η μνήμη, το θύμα μπορεί να δυσκολεύεται να επεξεργαστεί τα συναισθήματα ενοχών. Όταν μια ανάμνηση έχει αποθηκευτεί χωρίς να έχουν γίνει οι σχετικές συνδέσεις, τότε πολλά στοιχεία παραμένουν χωρίς επεξεργασία.

Το ίδιο ισχύει και για τα μικρά τραύματα. Για παράδειγμα, αν ένα παιδί δέχεται τα πειράγματα των συμμαθητών του επειδή δεν τα πηγαίνει καλά σε ένα άθλημα στο σχολείο, η ντροπή που νιώθει μπορεί να παρεμβαίνει στο σύστημα επεξεργασίας των πληροφοριών, με αποτέλεσμα η ανάμνηση να μην αποθηκευτεί σωστά. Το παιδί ίσως να δυσκολεύεται να κάνει συνδέσεις ανάμεσα στις αρνητικές αναμνήσεις και στην γνώση ότι είναι ικανό να τα πάει καλά και να απολαμβάνει τα αθλήματα.

Πώς το EMDR στοχεύει τις τραυματικές αναμνήσεις;

Σύμφωνα με την θεωρία επεξεργασίας των πληροφοριών, το EMDR βοηθά στην επεξεργασία των αναμνήσεων καθώς τις συνδέει με πιο προσαρμοστικές πληροφορίες. Όταν μια ανάμνηση συνδέεται με μια θετική πεποίθηση ή μια σκέψη για τον εαυτό, η εμπειρία αποθηκεύεται με τα κατάλληλα συναισθήματα.

Στη διάρκεια των συνεδριών EMDR, μόλις ο θεραπευόμενος αναγνωρίσει την τραυματική ανάμνηση, μαζί με ένα θετικό συναίσθημα ή σκέψη, ο ψυχοθεραπευτής θα τον καθοδηγήσει να θυμηθεί ξανά το τραυματικό γεγονός μέσω της διμερούς διέγερσης. Με ελαφρά χτυπήματα ή ηλεκτρονικούς παλμούς μπορεί να επιτευχτεί η διέγερση. Οι επαναλαμβανόμενες κινήσεις ή οι αισθητηριακές πληροφορίες μειώνουν το στρες που έχει σχέση με το τραύμα, και έτσι η ανάμνηση μπορεί να αντιμετωπιστεί από μια πιο αποστασιοποιημένη οπτική. Ο ψυχοθεραπευτής ενθαρρύνει τον θεραπευόμενο να παρατηρήσει τι συμβαίνει και να δώσει προσοχή στις αναμνήσεις και στις σκέψεις που έρχονται στην επιφάνεια.

Εν τω μεταξύ, το μεταιχμιακό σύστημα αποθηκεύει τις νέες αισθητηριακές πληροφορίες και κάνει νέες συνδέσεις, πράγμα που επιτρέπει στον θεραπευόμενο να επεξεργαστεί με πιο θετικό τρόπο το αρχικό τραύμα και να αντικαταστήσει τα συναισθήματα που έχουν σχέση με το τραύμα καθώς τα επεξεργάζεται. Το EMDR διευκολύνει την επεξεργασία των πληροφοριών, πράγμα που επιτρέπει την επίλυση και την επεξεργασία των τραυματικών αναμνήσεων.

Ποια είναι τα οφέλη του EMDR;

Το EMDR είναι μια πολύ αποτελεσματική μέθοδος για την επούλωση των ψυχικών τραυμάτων. Η κατανόηση του πως ένα τραύμα επηρεάζει την μνήμη και το σύστημα επεξεργασίας των πληροφοριών στον εγκέφαλο, βοηθά να καταλάβουμε πως το EMDR στοχεύει και μεταμορφώνει τις τραυματικές αναμνήσεις.

Με την κατάλληλη καθοδήγηση και την διμερή διέγερση από τον ψυχοθεραπευτή, ο θεραπευόμενος μπορεί να αρχίζει να επεξεργάζεται τις τραυματικές του αναμνήσεις.

Το EMDR είναι αποτελεσματικό για την θεραπεία ενός εύρους καταστάσεων που έχουν σχέση με τα ψυχικά τραύματα, όπως το μετατραυματικό στρες, το άγχος , η κατάθλιψη. Κάποια από τα οφέλη του EMDR περιλαμβάνουν:

• Γρήγορα αποτελέσματα: το EMDR προσφέρει σημαντική ανακούφιση από τα συμπτώματα που έχουν σχέση με τα ψυχικά τραύματα.
• Ασφαλές και μη επεμβατικό: σε αντίθεση με άλλες μορφές θεραπείας για τα ψυχικά τραύματα, το EMDR δεν απαιτεί ένα άτομο να ξαναζήσει όλη την τραυματική εμπειρία με λεπτομέρειες.
• Μακροχρόνιες επιδράσεις: το EMDR βοηθά τους ανθρώπους να επεξεργαστούν τις τραυματικές αναμνήσεις με τρόπο που τους επιτρέπει την επούλωση και την προσωπική εξέλιξη.
• Μπορεί να συνδυαστεί με άλλες θεραπείες: το EMDR μπορεί να συνδυαστεί με την ψυχοθεραπεία και άλλες μεθόδους.
• Βελτίωση των μηχανισμών αντιμετώπισης: το EMDR βοηθά στην ανάπτυξη υγιών τρόπων αντιμετώπισης και ενός νέους συστήματος πεποιθήσεων.
• Ευελιξία: το EMDR μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη θεραπεία πολλών θεμάτων όπως το άγχος, η κατάθλιψη, και οι φοβίες που οφείλονται σε δυσάρεστες εμπειρίες.