Άγχος και εγκυμοσύνη

Άγχος και εγκυμοσύνη

Η εγκυμοσύνη είναι μια περίοδος με πολύ ενθουσιασμό και πολλές ανησυχίες. Μια γυναίκα περιμένει να φέρει στον κόσμο ένα μικρό πλάσμα. Φυσικά, σε όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης υπάρχει μια εναλλαγή συναισθημάτων. Κάποιες γυναίκες νιώθουν χαρά σε κάθε κίνηση του μωρού, και θαυμάζουν τις αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα τους. Για άλλες γυναίκες, η εγκυμοσύνη είναι μια δύσκολη περίοδος, νιώθουν έντονη κόπωση, εναλλαγές στη διάθεση, και ανησυχούν συνεχώς. Το άγχος της εγκυμοσύνης τις κατακλύζει. Όσο περνούν οι μήνες, οι σκέψεις είναι εκτός ελέγχου και επηρεάζουν την απόδοση στη δουλειά και τις σχέσεις στο σπίτι.

Ποιες είναι οι αιτίες του άγχους στη διάρκεια της εγκυμοσύνης;

Οι ανησυχίες στη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι πολλές. Οι ορμονικές αλλαγές, το ιστορικό με προηγούμενες αποβολές, και οι δυσκολίες στον ύπνο συμβάλλουν στο άγχος που νιώθουν οι μέλλουσες μαμάδες. Μπορεί να ανησυχούν για το πως ο ερχομός του μωρού θα επηρεάσει τις σχέσεις με τους φίλους ή τα μέλη της οικογένειας, την υγεία του παιδιού, την διαδικασία του τοκετού, τις οικονομικές υποχρεώσεις. Όλες αυτές οι ανησυχίες είναι απολύτως φυσιολογικές. Το άγχος σε αυτή την περίπτωση δρα προστατευτικά.

Ποια είναι τα συμπτώματα των διαταραχών άγχους στη διάρκεια της εγκυμοσύνης;

Αν και είναι φυσιολογικό μια μαμά να ανησυχεί για την υγεία του μωρού της, σε κάποιες περιπτώσεις αυτή η ανησυχία γίνεται εξουθενωτική και απαιτεί περισσότερη προσοχή. Οι σκέψεις για την υγεία του μωρού μπορεί να γίνουν εμμονή, ακόμη και αν ο γιατρός επιβεβαιώνει μια μέλλουσα μαμά πως όλα είναι καλά. Οι ανησυχίες μπορεί να εμφανιστούν ως σωματικά συμπτώματα, όπως η ταχυπαλμία, η δύσπνοια ή οι κρίσεις πανικού. Αν μια γυναίκα βιώνει τόσο έντονο άγχος πρώτη φορά μπορεί να είναι μια τρομακτική εμπειρία. Όταν το στρες αρχίζει να παρεμβαίνει στην καθημερινή λειτουργικότητα, στις σχέσεις, στην  απόδοση στη δουλειά, τότε μια γυναίκα μπορεί να έχει μια διαταραχή άγχους.

Το άγχος μπορεί να εμφανιστεί οποιαδήποτε στιγμή στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, ή μετά τον τοκετό. Η διαταραχή γενικευμένου άγχους είναι πιο έντονη στο πρώτο τρίμηνο, εξαιτίας των ορμονικών αλλαγών. Τα πιο συχνά συμπτώματα του άγχους περιλαμβάνουν τη συνεχή ανησυχία, την νευρικότητα, την μυϊκή ένταση, την έλλειψη συγκέντρωσης και τις δυσκολίες στον ύπνο λόγω της ανησυχίας. Κάποιες γυναίκες βιώνουν συμπτώματα άλλων διαταραχών άγχους, όπως η διαταραχή πανικού, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή ή η διαταραχή μετατραυματικού στρες.

Ποιες είναι οι επιδράσεις του άγχους στο έμβρυο;

Όταν μια μητέρα έχει έντονο στρες, είναι σημαντικό να σκέφτεται τους πιθανούς κινδύνους για εκείνη και το μωρό αν δεν το αντιμετωπίσει. Το άγχος μπορεί να επηρεάζει αρνητικά τη μητέρα και το έμβρυο, αυξάνει τον κίνδυνο για πρόωρο τοκετό, χαμηλό βάρος γέννησης, μικρότερη περιφέρεια κεφαλιού.

Το περιβάλλον της μήτρας και γενετικοί παράγοντες επηρεάζουν την ανάπτυξη του εμβρύου. Αν μια μαμά νιώθει άγχος στην εγκυμοσύνη, το έμβρυο εκτίθεται σε υψηλά επίπεδα κορτιζόλης. Αυτό μπορεί να αλλάξει την αντίδραση του παιδιού στο στρες μελλοντικά. Η κορτιζόλη είναι μια ορμόνη του στρες που βοηθά στη ρύθμιση των επιπέδων της αρτηριακής πίεσης, τον κύκλο του ύπνου, και της διάθεσης. Επίσης, έχει συνδεθεί με το άγχος και άλλα θέματα υγείας, και παίζει κύριο ρόλο στην ανάπτυξη του εμβρύου.

Τα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης δείχνουν ότι υπάρχουν υψηλά επίπεδα στρες στο σώμα. Οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει μια σύνδεση ανάμεσα στα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης στις εγκύους και στις δομικές αλλαγές στον εγκέφαλο των μωρών. Επίσης έχουν παρατηρηθεί διαφορετικές συνδέσεις στον εγκέφαλο και στην αμυγδαλή όταν υπάρχουν  υψηλά επίπεδα κορτζόλης. Το ψυχολογικό στρες στη διάρκεια της εγκυμοσύνης έχει μια μικρή αλλά επίμονη επίδραση στο παιδί, και αυξάνει τον κίνδυνο να είναι πιο επιθετικό και παρορμητικό. Οι γυναίκες που έχουν έντονο στρες , κατάθλιψη στην εγκυμοσύνη είναι πιο πιθανό να έχουν παιδιά με περισσότερα συμπτώματα της διαταραχής ελλειμματικής προσοχής –υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) ή να έχουν πιο επιθετικές συμπεριφορές.

Το στρες μπορεί να προκαλεί προβλήματα στην εγκυμοσύνη;

Καλό είναι να μιλήσετε με έναν ψυχοθεραπευτή στις εξής περιπτώσεις:

• Αρνητικά γεγονότα στη ζωή: αυτά είναι πράγματα όπως το διαζύγιο, μια σοβαρή νόσος ή ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, η απώλεια της δουλειά ή του σπιτιού.
• Καταστροφικά γεγονότα: αυτά περιλαμβάνουν σεισμούς, τρομοκρατικές επιθέσεις.
• Μακροχρόνιο στρες: το χρόνιο στρες μπορεί να προκαλείται από ψυχοπιεστικά γεγονότα όταν κάποιος τα βιώνει μια μεγάλο χρονικό διάστημα. Ο ρατσισμός, ειδικά προκαλεί έντονο στρες. Άλλα πράγματα που μπορεί να προκαλούν στρες είναι τα οικονομικά προβλήματα, η κακοποίηση, το ασταθές οικογενειακό περιβάλλον και σοβαρά προβλήματα υγείας.
• Κατάθλιψη ή άγχος: η κατάθλιψη είναι μια ψυχική νόσος που προκαλεί συναισθήματα θλίψης και την απώλεια ενδιαφέροντος για πράγματα που αγαπούσατε. Επηρεάζει τον τρόπο σκέψης, τα συναισθήματα και παρεμβαίνει στην καθημερινότητα και στη λειτουργικότητα. Το άγχος είναι ένα αίσθημα ανησυχίας ή φόβου για πράγματα που συμβαίνουν. Και στις δύο καταστάσεις είναι δύσκολο κάποιος να φροντίσει τον εαυτό του και το μωρό του. Η κατάθλιψη και το άγχος είναι καταστάσεις που μπορούν να αντιμετωπιστούν με την κατάλληλη βοήθεια. Αν έχετε περάσει κάποια τέτοια κατάσταση πριν την εγκυμοσύνη είναι ανάγκη να μιλήσετε με το γιατρό σας για την φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνετε. Αν διακόψετε απότομα την αγωγή αυτό μπορεί να προκαλέσει σοβαρά προβλήματα σε εσάς και στο μωρό σας. Αν είναι ανάγκη να σταματήσετε κάποια φάρμακα ή να αλλάξετε φάρμακα, ο γιατρός σας θα σας βοηθήσει να το κάνετε με ασφάλεια.
• Στρες που έχει σχέση με την εγκυμοσύνη: κάποιες μέλλουσες μαμάδες νιώθουν έντονο στρες για την εγκυμοσύνη. Μπορεί να ανησυχούν μήπως αποβάλλουν, για την υγεία του μωρού και το πως θα είναι ο τοκετός.

Πώς το στρες επηρεάζει την εγκυμοσύνη;

Δεν μπορούμε να κατανοήσουμε απόλυτα πως το στρες επηρεάζει την εγκυμοσύνη. Συγκεκριμένες ορμόνες του στρες παίζουν ρόλο σε συγκεκριμένες επιπλοκές στην εγκυμοσύνη. Το σοβαρό ή μακροχρόνιο στρες μπορεί να επηρεάζει το ανοσοποιητικό σύστημα, το οποίο μας προστατεύει. Αυτό μπορεί να αυξάνει τον κίνδυνο λοιμώξεων και τις πιθανότητες για πρόωρο τοκετό.

Άλλοι τρόποι με τους οποίους το στρες προκαλεί προβλήματα στην εγκυμοσύνη περιλαμβάνουν:

• Φυσιολογικές ανησυχίες στην εγκυμοσύνη όπως η δυσκολία στον ύπνο, οι πόνοι στο σώμα, οι πρωινές ναυτίες που εντείνουν το στρες.
• Διατροφικά προβλήματα, που οδηγούν στην μειωμένη ή στην αυξημένη πρόσληψη τροφής. Αυτά αυξάνουν τον κίνδυνο για διαβήτη κύησης και πρόωρο τοκετό.
• Το στρες μπορεί να αυξάνει την αρτηριακή πίεση στη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Αυτό αυξάνει τον κίνδυνο για μια σοβαρή κατάσταση που ονομάζεται προεκλαμψία.
• Το στρες επίσης επηρεάζει την αντίδραση σε συγκεκριμένες καταστάσεις. Κάποιες γυναίκες αντιμετωπίζουν το στρες με το κάπνισμα, την κατανάλωση αλκοόλ, και αυτές οι συνήθειες μπορεί να βλάπτουν το έμβρυο.

Πολλοί γονείς ανησυχούν ότι το στρες μπορεί να οδηγεί στην αποβολή του εμβρύου, πριν από την 20^η εβδομάδα της κύησης.

Μπορούν τα υψηλά επίπεδα στρες στην  εγκυμοσύνη να επηρεάζουν την υγεία του μωρού αργότερα στη ζωή του;

Κάποιες μελέτες έχουν δείξει ότι τα υψηλά επίπεδα στρες στην εγκυμοσύνη μπορεί να προκαλούν συγκεκριμένα προβλήματα στη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, όπως τα θέματα στη συγκέντρωση ή άλλα θέματα ψυχικής υγείας. Είναι πιθανό το στρες να επηρεάζει την ανάπτυξη του εγκεφάλου του εμβρύου ή το ανοσοποιητικό του σύστημα.

Ποιες είναι οι θεραπείες για το άγχος στη διάρκεια της εγκυμοσύνης;

Υπάρχουν πολλές θεραπείες που βοηθούν στη μείωση του άγχους στη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Για πολλές γυναίκες, τα αγχολυτικά φάρμακα δεν είναι μια επιλογή στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, καθώς δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες για την ασφάλεια τους. Κάποιες γυναίκες που πριν λάμβαναν φαρμακευτική αγωγή για το άγχος επιθυμούν να διακόψουν την αγωγή στη διάρκεια της εγκυμοσύνης για προσωπικούς λόγους.

Η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει τις γυναίκες στη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μετά τον τοκετό. Το ασφαλές περιβάλλον της ψυχοθεραπείας δίνει στις γυναίκες τη δυνατότητα να μιλήσουν ανοιχτά για τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές τους.

Αν το άγχος είναι σοβαρό, η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να είναι μια επιλογή. Οι επιλεκτικοί αναστολείς της επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRIs) είναι φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την κατάθλιψη και το άγχος στη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μετά τον τοκετό.  Τα συγκεκριμένα φάρμακα δεν έχουν αυξημένο κίνδυνο για την εμφάνιση συγγενών ανωμαλιών. Ωστόσο, μπορεί να σχετίζονται με συμπτώματα στα νεογνά όπως το κλάμα, ο τρόμος, η νευρικότητα, τα οποία υποχωρούν σε λίγες μέρες.

Η χρήση βενζοδιαζεπινών όπως η λοραζεπάμη και η αλπραζολάμη (Xanax) στη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι ένα αμφιλεγόμενο θέμα. Αν και οι παλιότερες μελέτες έδειχναν ότι υπάρχει μια σύνδεση ανάμεσα στη χρήση τους και στον αυξημένο κίνδυνο για λαγωχειλία, πιο πρόσφατες μελέτες σχετικά με τη χρήση βενζοδιαζεπινών στη διάρκεια της εγκυμοσύνης δεν δείχνουν ότι αυτά τα φάρμακα όταν χρησιμοποιούνται μόνα τους αυξάνουν τον κίνδυνο.

Τι βοηθά στη διαχείριση του άγχους στη διάρκεια της εγκυμοσύνης;

Οι μέλλουσες μαμάδες στη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι ανάγκη να κάνουν κάποια μορφή σωματικής άσκησης. Γενικά, είναι ασφαλής η άσκηση στη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Ωστόσο, αν υπάρχει κίνδυνος για πρόωρο τοκετό ή άλλες επιπλοκές στην εγκυμοσύνη, καλό είναι να ακολουθείτε τις συμβουλές του γιατρού σας.

Επίσης, ο επαρκής ύπνος παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Καλό είναι οι γυναίκες στην εγκυμοσύνη να έχουν μια ρουτίνα ύπνου, ώστε να μπορούν να κοιμηθούν καλύτερα.

Οι τεχνικές όπως η ενσυνειδητότητα μειώνουν την ανησυχία για τον τοκετό, και προλαμβάνουν την επιλόχειο κατάθλιψη.

Το ημερολόγιο είναι ένας πολύ βοηθητικός τρόπος για να εκφράζουν οι μαμάδες τις ανησυχίες τους.

Η γιόγκα, το μασάζ, ο διαλογισμός και ο βελονισμός. Όλες αυτές οι τεχνικές χαλάρωσης ωφελούν τις εγκύους.