Αγχώδης κατάθλιψη

Αγχώδης κατάθλιψη

Είναι φυσιολογικό να νιώθουμε θλίψη ή ανησυχία όταν αντιμετωπίζουμε δυσκολίες, αυτά τα συναισθήματα είναι αναπόφευκτο κομμάτι της ζωής μας. Μερικές φορές, ωστόσο, η θλίψη και η ανησυχία μπορεί να έχουν σημαντικό κόστος στην υγεία μας. Αυτά τα συναισθήματα μπορεί να είναι έντονα, να διαρκούν περισσότερο από όσο περιμένουμε ή να μας βρίσκουν απροετοίμαστους, χωρίς να γνωρίζουμε γιατί νιώθουμε έτσι. Αν η θλίψη και το άγχος επηρεάζουν την ευεξία σας, τότε είναι η στιγμή να ζητήσετε βοήθεια για να ξέρετε αν έχετε αγχώδη κατάθλιψη (ή αλλιώς, αγχώδης καταθλιπτική διαταραχή).

Τι είναι η αγχώδης κατάθλιψη;

Το άγχος είναι ο έντονος φόβος ή η ανησυχία, ενώ η κατάθλιψη είναι μια περίοδος κακής διάθεσης, χωρίς κίνητρο και ενέργεια. Αν και το άγχος και η κατάθλιψη μπορεί να παρουσιάζονται ως ξεχωριστές κλινικές οντότητες, μπορεί σε κάποιους ανθρώπους να συνυπάρχουν στον ίδιο βαθμό την ίδια περίοδο. Η υπερβολική ανησυχία μπορεί να σας κάνει να νιώθετε άσχημα, ενώ η κατάθλιψη δημιουργεί περισσότερη ανησυχία.

Είναι αναμενόμενο να νιώθουμε κάποιες φορές στρες, ειδικά σε δύσκολες στιγμές στη ζωή μας. Ωστόσο, τα επίμονα και έντονα συναισθήματα κατάθλιψης ή άγχους, μπορεί να μην μας αφήνουν να απολαύσουμε τη ζωή.

Ταξινόμηση ICD-10

Η κατάθλιψη και το άγχος είναι δύο συχνές καταστάσεις ψυχικής υγείας. Η ταξινόμηση ICD-10 περιλαμβάνει αρκετούς κωδικούς για να περιγράψει την πολύπλοκη αυτή κλινική κατάσταση.

1. F41.2: Μικτή αγχώδης και καταθλιπτική διαταραχή: χρησιμοποιείται όταν τα συμπτώματα του άγχους και της κατάθλιψης συνυπάρχουν αλλά κανένα δεν είναι κυρίαρχο ούτε αρκετά σοβαρό ώστε να δικαιολογεί μεμονωμένες διαγνώσεις. Αυτή η διάγνωση σημαίνει ότι τα συμπτώματα του άγχους και της κατάθλιψης είναι ανάμικτα.
2. F41.3: Άλλες μικτές διαταραχές άγχους: περιλαμβάνει συμπτώματα άγχους με ανάμικτα χαρακτηριστικά από άλλες διαταραχές. Κανένα σύμπτωμα δεν είναι αρκετό για να δικαιολογήσει μια αυτόνομη διάγνωση.
3. F41.8: Άλλες ειδικές διαταραχές άγχους: αυτός ο κωδικός περιλαμβάνει περιπτώσεις όπου τα συμπτώματα του άγχους είναι σημαντικά αλλά δεν πληρούν τα κριτήρια για κάποια ειδική διαταραχή άγχους.
4. F41.9: Αγχώδης διαταραχή, απροσδιόριστη: αυτός ο κωδικός χρησιμοποιείται όταν υπάρχει η διάγνωση μιας διαταραχής άγχους, αλλά δεν είναι κάποιος ειδικός τύπος.
5. F43.23: Διαταραχή προσαρμογής με μικτό άγχος και καταθλιπτική διάθεση: χρησιμοποιείται για καταστάσεις στις οποίες το άγχος και η κατάθλιψη αποτελούν άμεση συνέπεια μιας ψυχοπιεστικής συνθήκης.

Ποια είναι τα συμπτώματα της αγχώδους κατάθλιψης;

Σωματικά συμπτώματα:

• Μυϊκοί πόνοι και ένταση
• Ναυτία
• Κόπωση
• Αλλαγές στην όρεξη
• Εφίδρωση
• Μειωμένο ενδιαφέρον για το σεξ
• Ακούσια απώλεια ή αύξηση βάρους

Ψυχολογικά συμπτώματα:

• Επίμονη ανησυχία
• Αίσθημα απελπισίας
• Αρνητικές σκέψεις
• Έλλειψη κινήτρου
• Ευερεθιστότητα
• Δυσκολία στη συγκέντρωση
• Δεν απολαμβάνετε τίποτε από όσα σας έδιναν χαρά πριν

Ποιες είναι οι αιτίες της αγχώδους κατάθλιψης;

Δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη αιτία που να προκαλεί άγχος και κατάθλιψη. Στην πραγματικότητα, το άγχος και η κατάθλιψη προκαλούνται από ένα συνδυασμό παραγόντων.

Υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι τα γονίδια παίζουν σημαντικό ρόλο στο άγχος και στην κατάθλιψη. Αυτές οι διαταραχές διατρέχουν οικογένειες και όταν κάποιος έχει έναν γονέα ή ένα συγγενή με κάποια ψυχική διαταραχή τότε έχει περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσει άγχος ή κατάθλιψη.

Οι ψυχοπιεστικές καταστάσεις επίσης παίζουν ρόλο στην ανάπτυξη του άγχους και της κατάθλιψης. Καταστάσεις όπως η ανεργία, οι ασθένειες, η γέννηση ενός παιδιού, το διαζύγιο, η οικονομική ανασφάλεια, η μετακόμιση, η συνταξιοδότηση έχουν σημαντική επίδραση στην ψυχική υγεία. Οι συνεχείς διαφωνίες με τους άλλους, η μοναξιά, η απώλεια αγαπημένων ανθρώπων έχουν επίσης σημαντικό κόστος στην ψυχική υγεία.

Η προσωπικότητα του κάθε ανθρώπου παίζει ρόλο στο πως νιώθει. Για παράδειγμα, όταν κάποιος κάνει σκληρή αυτοκριτική ή είναι τελειομανής, έχει υψηλά στάνταρ για τον εαυτό του, τότε έχει μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσει άγχος και κατάθλιψη.

Άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στο άγχος και στην κατάθλιψη είναι οι ασθένειες, οι εθισμοί και κάποιες φαρμακευτικές αγωγές. Για παράδειγμα η αναιμία, ο διαβήτης είναι καταστάσεις που επηρεάζουν τη διάθεση. Τα φάρμακα για την υψηλή αρτηριακή πίεση μπορεί να προκαλούν συμπτώματα άγχους ή κατάθλιψης.

Το άγχος μπορεί να προκαλεί κατάθλιψη, και το αντίστροφο. Όταν κάποιος είναι συνεχώς ανήσυχος, νευρικός τότε μπορεί να νιώθει κουρασμένος, χωρίς κίνητρο και ενέργεια. Μπορεί να είναι δύσκολο να απολαύσει πράγματα. Οι άνθρωποι με κατάθλιψη συχνά σκέφτονται αρνητικά και περιμένουν το χειρότερο να συμβεί, πράγμα που τους δημιουργεί ανησυχία για τον εαυτό τους, για το μέλλον και για τους άλλους. Είναι ένας φαύλος κύκλος.

Αντιμετώπιση της μικτής αγχώδης και καταθλιπτικής διαταραχής

Υπάρχουν πολλές διαφορετικές θεραπευτικές επιλογές για το άγχος και την κατάθλιψη όπως η ψυχοεκπαίδευση, η ψυχοθεραπεία και η φαρμακευτική αγωγή.

1. Ψυχοεκπαίδευση

Η ψυχοεκπαίδευση αναφέρεται στην εκπαίδευση σχετικά με την ανάπτυξη του άγχους και της κατάθλιψης. Αυτές οι πληροφορίες είναι πολύτιμες. Αυτή η γνώση δίνει στους ανθρώπους την αίσθηση του ελέγχου στη διαταραχή, πράγμα το οποίο μειώνει τα συναισθήματα αβεβαιότητας και αβοηθητότητας και ενισχύει την αίσθηση της ευεξίας.

Οι άνθρωποι με άγχος και κατάθλιψη πρέπει να γνωρίζουν τις εξής πληροφορίες:

• Οι διαταραχές άγχους και η κατάθλιψη είναι συχνές διαταραχές.
• Το άγχος και η κατάθλιψη δεν είναι σημάδι αδυναμίας ή ελάττωμα του χαρακτήρα.
• Υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπευτικές επιλογές, κατάλληλες για τους περισσότερους ανθρώπους.
• Η θεραπεία είναι ο κανόνας, όχι η εξαίρεση.

 2. Ψυχοθεραπεία

Η ψυχοθεραπεία είναι μια εξαιρετική θεραπευτική επιλογή για την αγχώδη κατάθλιψη, μόνη της ή σε συνδυασμό με την φαρμακευτική αγωγή. Με τη βοήθεια της ψυχοθεραπείας οι θεραπευόμενοι μαθαίνουν τα εξής:

• Να διαχειρίζονται τις αρνητικές σκέψεις που χαρακτηρίζουν την αγχώδη κατάθλιψη.
• Να καταπολεμούν τα συναισθήματα της θλίψης και της απελπισίας, ακόμη και όταν δεν είναι φυσικά δραστήριοι.
• Να ξεπερνούν τα συναισθήματα του φόβου και της ανησυχίας, και να κάνουν δραστηριότητες που τις σταμάτησαν εξαιτίας του άγχους.

3. Φαρμακευτική αγωγή

Για κάποιους ανθρώπους, η φαρμακευτική αγωγή είναι η θεραπεία πρώτης γραμμής για την αγχώδη κατάθλιψη. Τα αντικαταθλιπτικά είναι πολύ αποτελεσματικά, αλλά συχνά χρειάζεται να συνδυαστούν με ηρεμιστικά, όπως το Ζάναξ.

Όταν παίρνετε φάρμακα για την αγχώδη καταθλιπτική διαταραχή καλό είναι να θυμάστε τα εξής:

• Πρέπει να είστε δεσμευμένοι και τυπικοί στη λήψη των φαρμάκων.
• Μην σταματάτε ή τροποποιείτε την φαρμακευτική αγωγή χωρίς να μιλήσετε με τον ψυχίατρο σας.
• Οι παρενέργειες συχνά μειώνονται όσο το σώμα προσαρμόζεται. Αν οι παρενέργειες επιμένουν μιλήστε με τον ψυχίατρο σας.
• Μην σταματάτε την αγωγή σας όταν νιώσετε καλύτερα χωρίς την καθοδήγηση του ψυχιάτρου.

Τεχνικές αυτοβοήθειας για την αγχώδη κατάθλιψη

Οι άνθρωποι με αγχώδη κατάθλιψη συχνά σκέφτονται αρνητικά. Πιστεύουν ότι δεν είναι αρκετά καλοί και η καταστροφή πλησιάζει. Όταν συμβεί κάτι κακό, κατηγορούν τον εαυτό τους, και όταν συμβεί κάτι καλό το αποδίδουν σε κάποιον άλλο ή λένε ότι ήταν απλά θέμα τύχης. Δίνουν πολλή προσοχή στα σημάδια που δείχνουν ότι κακό θα συμβεί αλλά αγνοούν τα σημάδια που δείχνουν ότι όλα είναι εντάξει.

Γνωστικές στρατηγικές

Οι γνωστικές στρατηγικές έχουν ως στόχο να βοηθήσουν τους ανθρώπους να αναγνωρίζουν και να αλλάζουν τον αρνητικό τρόπο σκέψης. Μαθαίνουν να σκέφτονται διαφορετικά για τη ζωή, τους ανθρώπους και να έχουν πιο θετική και αισιόδοξη στάση.

Οι άνθρωποι μαθαίνουν ότι έχουν κάποιο έλεγχο σε όσα συμβαίνουν σε αυτούς. Αυτές οι στρατηγικές μαζί με τις συμπεριφορικές στρατηγικές μειώνουν τις πιθανότητες υποτροπής της αγχώδους κατάθλιψης.

Συμπεριφορικές στρατηγικές

Ένα χαρακτηριστικό της αγχώδους κατάθλιψης είναι η αποφυγή. Η αποφυγή είναι όταν κάποιος χάνει σημαντικές ή διασκεδαστικές εμπειρίες εξαιτίας των δυσάρεστων συναισθημάτων που προκαλούν αυτές οι εμπειρίες. Για παράδειγμα, αναβάλλουν να τρέξουν επειδή νιώθουν ντροπή για την φυσική τους κατάσταση, φεύγουν από ένα πάρτι επειδή νιώθουν άβολα, δεν κάνουν αιτήσεις για δουλειά επειδή φοβούνται την απόρριψη.

Η αποφυγή όμως μειώνει τις ευκαιρίες για διασκέδαση, σύνδεση με τους άλλους, συντηρεί την αγχώδη κατάθλιψη. Οι συμπεριφορικές στρατηγικές στοχεύουν στην αποφυγή. Για παράδειγμα:

• Θέστε στόχους ώστε να κάνετε άσκηση καθημερινά. Φτιάξτε μια λίστα με όλες τις δραστηριότητες που μπορείτε να κάνετε. Τηρήστε αυτό το πλάνο.
• Ποια χόμπι απολαμβάνετε; Προσπαθήστε να αυξήσετε το χρόνο που ξοδεύετε σε αυτές τις δραστηριότητες.
• Ποιες δραστηριότητες είναι έξω από τα νερά σας; Δείτε τι θα συμβεί αν δοκιμάσετε κάτι νέο.
• Επιβραβεύστε τον εαυτό σας για την προσπάθεια σας.

Αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της αγχώδους κατάθλιψης

Μερικές φορές, κάποιες απλές αλλαγές μπορεί να κάνουν τεράστια διαφορά στο πως αισθανόμαστε.

1. Διαχείριση της μυϊκής έντασης

• Η έλλειψη άσκησης επιδεινώνει την μυϊκή ένταση. Προσπαθήστε να κινείστε στη διάρκεια της ημέρας.
• Κάντε απλές διατάσεις το απόγευμα για να απελευθερώσετε την ένταση και να νιώσετε πιο ήρεμοι.
• Βρείτε λίγο χρόνο για να εφαρμόσετε κάποιες τεχνικές αναπνοών.

2. Βελτίωση του ύπνου

• Πέστε για ύπνο και ξυπνήστε την ίδια ώρα κάθε μέρα.
• Μην κοιμάστε στη διάρκεια της ημέρας.
• Μειώστε την κατανάλωση καφέ και τσαγιού.

3. Μείωση της ανησυχίας

Αντί να ανησυχείτε χωρίς τέλος για όλα σας τα προβλήματα, επιλέξετε ένα ή δυο που είναι πραγματικά σημαντικά και πάρτε μια απόφαση να τα επιλύσετε. Μπορείτε να ζητήσετε τη βοήθεια ενός φίλου σας.

Ακολουθήστε τα εξής βήματα:

1. Αναγνωρίστε ποιο είναι ακριβώς το πρόβλημα.
2. Βρείτε 5 ή 6 πιθανές λύσεις στο πρόβλημα. Γράψτε τις ιδέες σας.
3. Αξιολογήστε τα καλά και τα κακά σημεία κάθε ιδέας.
4. Επιλέξτε την λύση που ταιριάζει καλύτερα στις ανάγκες σας.
5. Σχεδιάστε ακριβώς τα βήματα που πρέπει να κάνετε για να έχετε τη λύση.
6. Δείτε αν η προσπάθεια σας έχει αποτέλεσμα. Αν όχι τότε ξεκινήστε ξανά από την αρχή.

4. Αλλαγή του τρόπου σκέψης

Οι αρνητικές σκέψεις και τα συναισθήματα τραβούν πάντα την προσοχή μας. Αυτές οι σκέψεις μπορεί να κάνουν ένα πρόβλημα να μοιάζει χειρότερο από ότι είναι στην πραγματικότητα. Οι άνθρωποι με αγχώδη κατάθλιψη έχουν την τάση να υποτιμούν την ικανότητα τους να διαχειρίζονται αυτά τα προβλήματα. Ωστόσο, υπάρχουν στρατηγικές για να αλλάξετε τον αρνητικό τρόπο σκέψης:

• Φτιάξτε μια λίστα με τα τρία καλύτερα χαρακτηριστικά σας. Πρέπει να έχετε αυτή τη λίστα πάντα μαζί σας και να την διαβάζετε κάθε φορά που επικεντρώνεστε στις αρνητικές σκέψεις.
• Φτιάξτε μια λίστα με τρεις δύσκολες καταστάσεις που τις διαχειριστήκατε καλύτερα από ότι περιμένατε. Διαβάστε αυτή τη λίστα κάθε φορά που ανησυχείτε για το πως θα αντιμετωπίσετε μια κατάσταση.
• Γράψτε καθημερινά όλα τα όμορφα και ενδιαφέροντα πράγματα που συνέβησαν και συζητήστε τα όταν βρεθείτε με τους φίλους σας.
• Κάντε δραστηριότητες που αποσπούν την προσοχή σας από τις σκέψεις σας.