Επιθετικότητα

Επιθετικότητα

Όλοι μας θυμώνουμε κάποιες φορές. Ο θυμός μας μπορεί να οφείλεται σε έναν άγνωστο, σε ένα αγαπημένο μας πρόσωπο ή στον ίδιο μας τον εαυτό. Ή μπορεί να θυμώνουμε για εξωτερικά γεγονότα όπως η καθυστέρηση στην πτήση του αεροπλάνου. Αν και ο θυμός είναι ένα φυσιολογικό ανθρώπινο συναίσθημα, ο ανεξέλεγκτος θυμός και η επιθετικότητα μπορεί να γίνει πρόβλημα.

Ανεξέλεγκτος θυμός

Ο ανεξέλεγκτος θυμός μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο. Μερικοί άνθρωποι θυμώνουν με τα πάντα γύρω τους. Κάποιοι θυμώνουν σε συγκεκριμένες συνθήκες.

Ο ανεξέλεγκτος θυμός μπορεί να είναι δύσκολο να οριστεί. Σε αντίθεση με την κατάθλιψη (η οποία μπορεί να θεωρηθεί ως μια δυσλειτουργική μορφή θλίψης) ή το άγχος (μια δυσλειτουργική μορφή ανησυχίας), ο ανεξέλεγκτος θυμός δεν αποτελεί μια επίσημη διάγνωση.

Όμως, ο θυμός μπορεί να είναι δυσλειτουργικός και πολλοί άνθρωποι να μην συνειδητοποιούν πόσο μεγάλο πρόβλημα είναι αυτό. Όταν κάποιος φωνάζει στα παιδιά του για να συγυρίσουν τα δωμάτια τους, αυτό μπορεί να μοιάζει καλή στρατηγική αν τελικά συμμαζεύουν τα πράγματα τους. Όμως, το να χάνει κάποιος την ψυχραιμία του στην δουλειά μπορεί να μην είναι παραγωγικό, εκτός και αν αυτό κάνει τους συνεργάτες του να δουλεύουν με το δικό του τρόπο.

Δυστυχώς, πολλοί άνθρωποι αποτυγχάνουν να δουν τις μακροπρόθεσμες συνέπειες του ανεξέλεγκτου θυμού. Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν θέματα υγείας όπως η υψηλή αρτηριακή πίεση και οι κακές σχέσεις με τα μέλη της οικογένειας, τους φίλους και τους συναδέλφους.

Ίσως να είναι η στιγμή να ζητήσετε βοήθεια για το θυμό σας αν αναγνωρίζετε οποιοδήποτε από τα παρακάτω σημάδια:

• Οι φίλοι ή τα μέλη της οικογένειας σας , σας λένε ότι έχετε πρόβλημα με το θυμό σας ή έχουν απομακρυνθεί από εσάς εξαιτίας αυτής της συμπεριφοράς σας.
• Διαφωνείτε συχνά με τους συναδέλφους σας.
• Υπάρχουν επιχειρήσεις στις οποίες δεν είστε ευπρόσδεκτοι.
• Νιώθετε θυμό συνέχεια.
• Κρατάτε κακία ή σκέφτεστε την εκδίκηση.
• Συμπεριφέρεστε επιθετικά ή βίαια όταν είστε θυμωμένοι.

Η ψυχολογία της βίας

Γιατί είναι σημαντικό να ενημερωνόμαστε για τη βία; Οι άνθρωποι έχουν την ικανότητα να αγαπούν βαθιά και να είναι απίστευτα αλτρουιστές. Ωστόσο, οι άνθρωποι εμφανίζουν βίαιες συμπεριφορές από την αρχή της ανθρωπότητας. Ακόμη και στις πιο πολιτισμένες κοινωνίες, η ενδοοικογενειακή βία, η παιδική κακοποίηση, οι πυροβολισμοί στα σχολεία, είναι μια πραγματικότητα.

Όταν κάποιος αντιμετωπίζει αυτές τις πράξεις βίας, αναρωτιέται, ʺτι είναι αυτό που κάνει τους ανθρώπους να συμπεριφέρονται έτσι;ʺ Για να μπορέσει να απαντήσει κάποιος σε αυτό το θέμα, πρέπει πρώτα να κατανοήσει την ψυχολογία της βίας.

Τι είναι η βία;

Η βία ορίζεται ως η χρήση της δύναμης από κάποιον με σκοπό να πληγώσει, να καταστρέψει, να κακοποιήσει ή να σκοτώσει ένα άτομο. Η βία περιλαμβάνει επιθετικές συμπεριφορές όπως:

• Βιαιοπραγία
• Αρπαγή
• Δολοφονία
• Αυτοκτονία
• Τρομοκρατική επίθεση
• Πόλεμος

Μερικές φορές η βία δικαιολογείται, όπως σε περιπτώσεις αυτοάμυνας. Άλλες φορές, η βία μοιάζει να εμφανίζεται από το πουθενά.

Γιατί η βία είναι τόσο διαδεδομένη;

Σε έναν ιδανικό κόσμο, η σωματική βία, η ψυχολογική βία και άλλες μορφές βίας δεν θα υπήρχαν. Ωστόσο, η βία έχει παραμείνει για εξελικτικούς λόγους. Αποτέλεσε ένα απαραίτητο εργαλείο επιβίωσης για τους ανθρώπους:

• Που έπρεπε να προστατεύουν τον εαυτό τους από τις απειλές
• Που προστάτευαν τα σύνορα τους
• Που εξασφάλιζαν τροφή για τις οικογένειες τους

Ο εγκέφαλος κάθε ανθρώπου διαθέτει το νευρικό κύκλωμα για τη βία. Αυτά τα κυκλώματα εντοπίζονται βαθιά στο ασυνείδητο κομμάτι του εγκεφάλου, όπου ρυθμίζονται η πείνα, η δίψα και η σεξουαλική επιθυμία. Έτσι, η βία σπάνια είναι αποτέλεσμα της λογικής σκέψης. Αντίθετα, συνήθως είναι προϊόν του ασυνείδητου.

Πλέον στις μέρες μας οι άνθρωποι μετακινούνται ελεύθερα, γιατί έχουν αναθέσει τη διαφύλαξη της ασφάλειας σε οργανισμούς όπως η αστυνομία. Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι συνεχίζουν να συμπεριφέρονται βίαια, ακόμη και αν αυτό έχει σοβαρές συνέπειες.

Ποιες είναι οι αιτίες της βίας;

Αν και η σωματική και η ψυχολογική βία είναι αρκετά γνωστές, ο κάθε άνθρωπος μπορεί να εμφανίζει διαφορετικές βίαιες συμπεριφορές. Μερικοί άνθρωποι είναι κατά συρροή δολοφόνοι.

Αυτές οι διαφορές στις βίαιες και επιθετικές συμπεριφορές οφείλονται στην μοναδική ψυχολογία, βιολογία του κάθε ανθρώπου και στις περιβαλλοντικές συνθήκες.

Αν και πολλοί πιστεύουν ότι οι ψυχικές ασθένειες είναι η κύρια αιτία των βίαιων συμπεριφορών, αυτός δεν είναι ο κανόνας. Το κύκλωμα του εγκεφάλου που ρυθμίζει τη βία επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες, που περιλαμβάνουν:

• Χρήση ουσιών: όταν κάποιος πίνει αλκοόλ ή παίρνει ναρκωτικά (πχ κοκαΐνη), αυτά μπορεί να οδηγούν σε βίαιες συμπεριφορές. Οι ουσίες επηρεάζουν την κρίση και την συναισθηματική κατάσταση.
• Ηλικία και φύλο: η ηλικία και το φύλο παίζουν κύριο ρόλο στα περιστατικά βίας. Οι άνδρες είναι πιο βίαιοι από τις γυναίκες. Στην πραγματικότητα, το 90% των ανθρωποκτονιών γίνονται από άνδρες.
• Οικογενειακό ιστορικό: τα παιδιά που έχουν μεγαλώσει σε ένα βίαιο περιβάλλον είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν βίαιες συμπεριφορές. Τα παιδιά μιμούνται τη συμπεριφορά των γονιών τους. Το τραύμα της ενδοοικογενειακής βίας ή της κακοποίησης ενός παιδιού επίσης επηρεάζει την συναισθηματική ανάπτυξη.
• Βιολογική προδιάθεση: υπάρχουν κάποιοι παράγοντες που είναι τελείως έξω από τον έλεγχο ενός ατόμου, όπως η προδιάθεση στις βίαιες συμπεριφορές. Για παράδειγμα, αν ένα μωρό γεννηθεί με το σύνδρομο εμβρυικής αλκοόλης, είναι πιο πιθανό να εμφανίζει βίαιες συμπεριφορές αργότερα στη ζωή του. Κάθε αναπτυξιακή βλάβη στην αμυγδαλή ή στον προμετωπιαίο φλοιό αυξάνει την πιθανότητα βίαιων συμπεριφορών ή παρορμητικής επιθετικότητας.
• Περιστασιακό στρες: οι συνθήκες της ζωής μπορεί να οδηγούν έναν άνθρωπο να καταφύγει στη βία. Για παράδειγμα, όταν κάποιος ζει στη φτώχεια ή είναι άστεγος, μπορεί να γίνει βίαιος για να επιβιώσει. Το στρες της ανεργίας, του διαζυγίου προκαλεί έντονα συναισθήματα που μπορεί να οδηγούν στη βία.
• Ψυχικές ασθένειες: κάποια ψυχικά συμπτώματα μπορεί να αυξάνουν τον κίνδυνο για βίαιες συμπεριφορές. Για παράδειγμα, αν κάποιος έχει παρανοϊκές ψευδαισθήσεις, ψυχωτικές σκέψεις ή παραισθήσεις μπορεί να είναι πιο επιρρεπής στη βία.

Μπορεί η βία να γίνει εθισμός;

Η βία συχνά υποκινείται από αρνητικά συναισθήματα, όπως ο θυμός ή ο φόβος. Για παράδειγμα, ένα άτομο μπορεί να είναι επιθετικό επειδή έχει γίνει έξαλλο με έναν άλλο άνθρωπο, ή επειδή φοβάται ότι το άλλο άτομο θα τον πληγώσει.

Σύμφωνα με τις μελέτες τα αρνητικά συναισθήματα είναι εκεί. Αλλά τα θετικά συναισθήματα παίζουν επίσης μεγάλο ρόλο στις επιθετικές συμπεριφορές. Μπορεί κάποιος να είναι επιθετικός όταν νιώθει καλά. Και αυτή η ευχαρίστηση μπορεί να έχει σχέση με την ηδονική επιβράβευση, που είναι μια κινητήριος δύναμη.

Αυτό σημαίνει ότι οι επιθετικές συμπεριφορές μπορεί να ενισχύονται από θετικά συναισθήματα δύναμης.

Αυτή η θετική αίσθηση ενεργοποιεί τα ίδια νευρικά μονοπάτια όπως και οι άλλοι εθισμοί, όπως η χρήση κοκαΐνης, ο τζόγος.

Κατανόηση του εγκεφάλου των ψυχοπαθών

Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι υπάρχει μια νευρολογική σύνδεση ανάμεσα στην ψυχοπάθεια, στην ενσυναίσθηση και στην επιθετικότητα.

Οι απεικονίσεις του εγκεφάλου των ψυχοπαθών έχουν δείξει πως τα ψυχοπαθητικά χαρακτηριστικά μπορεί να σχετίζονται με την πυκνότητα της φαιάς ουσίας σε περιοχές του εγκεφάλου που έχουν σχέση με την επεξεργασία των συναισθημάτων και τον έλεγχο των συμπεριφορών.

Γενικά, οι ψυχοπαθείς δεν έχουν ενσυναίσθηση, άλλα έχουν άλλα χαρακτηριστικά όπως το να παίρνουν αυτό που θέλουν και να μπορούν να χειραγωγούν τους άλλους.

Η αύξηση της φαιάς ουσίας σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου έχει σχέση με τον αυτοέλεγχο.

Επιθετικότητα και ρομαντικές σχέσεις

Η επιθετικότητα μπορεί να υπάρχει ανάμεσα σε ζευγάρια. Οι στενές σχέσεις είναι ζωτικής σημασίας για την ευεξία μας και την ευτυχία μας και όταν υπάρχουν ανεπίλυτα θέματα μπορεί να έχουν καταστροφικές συνέπειες. Σε μια σχέση που ο ένας ή και οι δύο σύντροφοι υποφέρουν από κάποια ψυχοπαθολογία, όπως η κατάθλιψη, το άγχος, οι εθισμοί, αυτό δημιουργεί επιπλέον στρες στη σχέση.

Ακόμη είναι υπό διερεύνηση οι νευρικοί μηχανισμοί που οδηγούν έναν άνθρωπο να βλάπτει το σύντροφο του. Η επιθετικότητα προς το σύντροφο είναι μια μοναδική μορφή επιθετικότητας.

Γιατί κάποιοι άνθρωποι θέλουν εκδίκηση;

Μερικές φορές οι άνθρωποι θέλουν να βλάψουν κάποιον άμεσα, ενώ άλλες φορές επιλέγουν να περιμένουν για να πάρουν εκδίκηση.

Ακόμη δεν είναι κατανοητά τα κίνητρα πίσω από αυτή τη συμπεριφορά των ανθρώπων, που επιλέγουν να γίνουν επιθετικοί άμεσα ή να περιμένουν την κατάλληλη στιγμή για να πάρουν εκδίκηση.

Οι άνθρωποι που επιλέγουν να αντιδράσουν άμεσα, προκαλούν και τα χειρότερα αποτελέσματα. Αυτοί που περιμένουν για να πάρουν εκδίκηση μπορεί να προκαλούν μεγαλύτερο κακό στο μέλλον.