Ένας δίκαιος κόσμος – θεωρίες και προκαταλήψεις

Ένας δίκαιος κόσμος - θεωρίες και προκαταλήψεις

Η υπόθεση για ένα δίκαιο κόσμο, και οι σχετικές θεωρίες και προκαταλήψεις, αναφέρεται στην πεποίθηση ότι ο κόσμος είναι δίκαιος, και κατά συνέπεια, ότι η ηθική θέση των πράξεών μας θα καθορίσει τα αποτελέσματά μας. Αυτή η αντίληψη μας κάνει να πιστεύουμε ότι όσοι κάνουν το καλό ανταμείβονται, και όσοι έχουν αρνητικές συμπεριφορές τιμωρούνται.

Πότε εμφανίζεται αυτή η υπόθεση;

Φανταστείτε ότι είναι Παρασκευή απόγευμα και βγαίνετε με τους φίλους σας από το αγαπημένο σας εστιατόριο. Νιώθετε όμορφα και περπατάτε προς τα αυτοκίνητά σας. Ξαφνικά, ένας από τους φίλους σας βλέπει την πόρτα του συνοδηγού του αυτοκινήτου του να είναι ανοιχτή και τρέχει να δει τι συνέβη, και διαπιστώνει ότι του έχουν κλέψει το ράδιο και τον υπολογιστή του. Εσείς παρηγορείτε το φίλο σας για ότι συνέβη, αλλά δεν μπορείτε να βοηθήσετε και πιστεύετε ότι ξέχασε την πόρτα του αυτοκινήτου ανοιχτή και άφησε τον υπολογιστή σε κοινή θέα. Σκέφτεστε ότι ο φίλος σας έχει πάντα αλλού το μυαλό του και ίσως αυτό να ήταν μια αφύπνιση.

Έτσι η υπόθεση για το δίκαιο κόσμο διαμορφώνει την αντίληψη μας. Υποθέτετε πως ότι δίνουμε παίρνουμε, και έτσι εκλογικεύετε την κακοτυχία του φίλου σας ως μια συνέπεια των αρνητικών του πράξεων ή χαρακτηριστικών. Διαστρεβλώνετε ακόμη και την αντίληψη σας για τον φίλο σας ώστε να βρείτε έναν λόγο που τον λήστεψαν.

Ατομικές επιδράσεις

Σε ατομικό επίπεδο, υπάρχουν πολλά σκαμπανεβάσματα όσον αφορά την υπόθεση για ένα δίκαιο κόσμο. Η πεποίθηση ότι ζούμε σε ένα δίκαιο κόσμο μπορεί να μας παρακινεί να ενεργούμε με ήθος και ακεραιότητα, και αυτό βοηθά στο να έχουμε καλό κάρμα. Ωστόσο, ο κόσμος δεν είναι πάντα τόσο δίκαιος όσο ελπίζουμε. Όταν πιστεύουμε σε ένα δίκαιο κόσμο και γύρω μας συμβαίνουν τόσες αδικίες, είναι πιθανό να καταλήγουμε σε ανακριβή συμπεράσματα για τον κόσμο γύρω μας.

Οι άνθρωποι συχνά καταβάλλουν τεράστια προσπάθεια για να διορθώσουν τα κοινωνικά λάθη και έτσι να αποκαθιστούν την αδικία στον κόσμο. Ωστόσο, άλλες φορές οι άνθρωποι απλά επιθυμούν να ζουν σε ένα κόσμο χωρίς αδικίες.

Ας δούμε ένα παράδειγμα στην καθημερινότητα. Μπορεί να ξέρουμε ένα άνθρωπο που κάνει μια χαμηλά αμειβόμενη δουλειά και να υποθέτουμε ότι δεν δουλεύει τόσο σκληρά όσο κάποιος που είναι επιτυχημένος. Σύμφωνα με αυτή τη λογική αγνοούμε τα κοινωνικο-οικονομικά εμπόδια που μπορεί να αντιμετωπίζει αυτός ο άνθρωπος, και κατά συνέπεια, πόσες ώρες μπορεί να δουλεύει. Δημιουργούμε μια λανθασμένη αντίληψη για να προστατεύσουμε την θεωρία μας για τον κόσμο. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι ο κόσμος είναι δίκαιος και αν δουλέψουμε σκληρά θα ανταμειφθούμε. Είναι πολύ πιο εύκολο να λέμε ότι κάποιος είναι τεμπέλης ή δεν έχει κίνητρο από το να παραδεχτούμε ότι ο κόσμος είναι άδικος.

Επίσης, έχουμε την τάση να επικεντρωνόμαστε στα χαρακτηριστικά των ανθρώπων αντί σε άλλους παράγοντες. Αυτό μας οδηγεί στην υπόθεση ότι όσοι αξίζουν την επιτυχία θα βρουν το δρόμο τους, αλλά ξεχνάμε ότι ο εργασιακός χώρος είναι πολύ ανταγωνιστικός.

Συστημικές επιδράσεις

Ο τρόπος με τον οποίο πιστεύουμε ότι κάτι αξίζει τιμωρία ή επιβράβευση δείχνει πως βλέπουμε τον κόσμο. Αυτή η οπτική, διαμορφώνεται από τους περισσότερους σε διαφορετικό βαθμό, έχει σημαντικές επιδράσεις στην πολιτική και στην κοινωνία. Οι διακυμάνσεις στην υπόθεση για το δίκαιο κόσμο και οι αντιδράσεις στις αδικίες απηχούν στις πολιτικές απόψεις, ειδικά όσον αφορά τη στάση απέναντι στους πολιτικούς ηγέτες, τη στάση απέναντι στα θύματα και τη στάση απέναντι στον κοινωνικό ακτιβισμό. Αν κάποιος πιστεύει ότι ο κόσμος είναι δίκαιος, τότε είναι λιγότερο πιθανό να κάνει πράγματα και να παλεύει για την αλλαγή.

Γιατί αυτό συμβαίνει;

Είμαστε κοινωνικά όντα και πιστεύουμε ότι το καλό πάντα ανταμείβεται και το κακό πάντα τιμωρείται. Από την παιδική μας ηλικία, διαβάζουμε ιστορίες θάρρους από ανθρώπους που κάνουν το καλό και νικούν το κακό. Σε αυτές τις ιστορίες, οι χαρακτήρες όπως στρώνουν κοιμούνται.

Ως άνθρωποι, συχνά δεχόμαστε έναν μεγάλο όγκο πληροφοριών. Για να βγάλουμε νόημα από όσα συμβαίνουν γύρω μας, κατασκευάζουμε γνωστικά πλαίσια για να μπορούμε να πάρουμε αποφάσεις και να προβλέψουμε τα αποτελέσματα. Η υπόθεση για ένα δίκαιο κόσμο μας εξυπηρετεί και λειτουργεί ως ένα τέτοιο πλαίσιο, συμβάλλοντας στην κατανόηση των αρνητικών και θετικών γεγονότων που συμβάλλουν σε ένα μεγαλύτερο καρμικό κύκλο.

Η πίστη σε ένα δίκαιο κόσμο δημιουργεί ένα φαινομενικά προβλέψιμο περιβάλλον

Είναι πιο πιθανό να δουλεύουμε για να επιτύχουμε τους στόχους μας αν νιώθουμε ότι μπορούμε να προβλέψουμε τα αποτελέσματα. Οι μελέτες δείχνουν πως όταν βλέπουμε τον κόσμο ως προβλέψιμο και δίκαιο αυτό μας προστατεύει από την αβοηθητότητα, η οποία είναι καταστροφική για την ανθρώπινη ψυχολογία και ευεξία.

Συχνά αποφεύγουμε ή παραμορφώνουμε πληροφορίες που αντικρούουν το γνωστικό μας πλαίσιο

Όταν νιώθουμε άβολα, θα κάνουμε το οτιδήποτε για να καταφέρουμε να νιώσουμε ξανά ήρεμοι. Όταν οι πεποιθήσεις μας αμφισβητούνται ή είναι λάθος νιώθουμε άβολα με αυτό. Κάποιες φορές αυτό μας κάνει αμυντικούς ή βρίσκουμε τρόπους να ακυρώσουμε τις αντίθετες πληροφορίες. Αυτό το φαινόμενο είναι γνωστό ως γνωστική ασυμφωνία, όπου αν ένα άτομο ξέρει διάφορα πράγματα που δεν είναι ψυχολογικά συνεπή μεταξύ τους, θα προσπαθήσει, με διάφορους τρόπους να τα κάνει πιο συνεπή. Η υπόθεση για ένα δίκαιο κόσμο προκαλεί γνωσιακές στρεβλώσεις προκειμένου να αντιμετωπίσουμε τις φαινομενικές ασυνέπειες του κόσμου.

Γιατί είναι σημαντική η υπόθεση για ένα δίκαιο κόσμο;

Το πόσο ισχυρά εκδηλώνεται η υπόθεση για ένα δίκαιο κόσμο, διαμορφώνει την άποψη μας για τον κόσμο. Αλλάζει την αντίληψη μας για τους άλλους. Δημιουργεί συγκεκριμένες προσδοκίες από τον εαυτό μας. Η επιθυμία για δικαιοσύνη δεν είναι το ίδιο με την πεποίθηση ότι ο κόσμος είναι δίκαιος. Για να υπάρξει κοινωνική αλλαγή, πρέπει να δούμε ξεκάθαρα τις καταστάσεις που είναι άδικες. Η υπόθεση για ένα δίκαιο κόσμο μπορεί να δημιουργεί επικίνδυνες σκέψεις με σοβαρές συνέπειες κοινωνικά, πολιτικά και νομικά.

Πώς μπορείτε να αποφύγετε αυτή την υπόθεση;

Για να μπορέσετε να αποφύγετε αυτή την υπόθεση υπάρχουν δύο τρόποι σκέψης. Ο ένας αφορά τις σπασμωδικές αντιδράσεις, τις γρήγορες κρίσεις, τις συναισθηματικές μας αντιδράσεις. Ο άλλος αφορά μια πιο αργή, λογική και υπολογισμένη διαδικασία σκέψης.

Κατανοώντας αυτά τα δύο συστήματα σκέψης, είναι πολύ πιο εύκολο να αντισταθούμε στις προκαταλήψεις.

Η κατανόηση του τρόπου σκέψης μας βοηθά συνειδητά να επιλέγουμε τον πιο αναλυτικό τρόπο σκέψης. Όταν δεν κάνουμε εύκολα κριτική και κατανοούμε τις πληροφορίες τότε μπορούμε να πάρουμε καλύτερες αποφάσεις.

Όσον αφορά την υπόθεση για ένα δίκαιο κόσμο, ο αναλυτικός τρόπος σκέψης σημαίνει ότι κάνουμε ένα βήμα πίσω για να εμποδίσουμε τον εαυτό μας να κάνει λάθος εκτιμήσεις. Κάποιες φορές όταν βλέπουμε τη μεγάλη εικόνα μπορεί να στηρίζουμε τα αρχικά μας συμπεράσματα. Ίσως να νιώθουμε ότι η τιμωρία ή η ανταμοιβή είναι δικαιολογημένη. Για να μπορέσουμε να αμφισβητήσουμε την υπόθεση για ένα δίκαιο κόσμο δεν σημαίνει ότι θα λέμε στον εαυτό μας ότι ο κόσμος δεν είναι ποτέ δίκαιος. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να έχουμε ανοιχτό μυαλό και να επεξεργαζόμαστε τις πληροφορίες.

Για να μπορέσουμε να χτίσουμε έναν νέο τρόπο σκέψης χρειάζεται χρόνος και εξάσκηση. Αρχικά πρέπει να αναγνωρίσουμε τον τρόπο σκέψης μας και να μην βγάζουμε εύκολα συμπεράσματα για τους άλλους.

Καλλιέργεια της ενσυναίσθησης

Ένα εργαλείο που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να καταπολεμήσουμε την αρνητική αντίληψη για τα θύματα είναι η συμπόνια και η ενσυναίσθηση. Μέσα από το πρίσμα της ενσυναίσθησης είναι λιγότερο πιθανό να υποτιμήσουμε τα θύματα. Όταν μπαίνουμε στα παπούτσια του άλλου, μπορούμε να δούμε πιο καθαρά τα πράγματα.