Άγχος επίδοσης: τύποι, συμπτώματα και αντιμετώπιση

Άγχος επίδοσης

Όλοι μας έχουμε νιώσει κάποια στιγμή άγχος για τις επιδόσεις μας. Το άγχος μας δίνει κίνητρο για να γίνουμε καλύτεροι και να έχουμε καλή απόδοση όταν δίνουμε ομιλίες, στις εξετάσεις μας. Αυτή η ένταση μας δίνει ώθηση και μας κρατά σε εγρήγορση. Τη στιγμή που ολοκληρώνουμε αυτό που έχουμε να κάνουμε, το στρες υποχωρεί από μόνο του.

Το άγχος επίδοσης είναι φυσιολογικό, ο καθένας μας νιώθει νευρικότητα κάποιες στιγμές. Όλοι μας νιώθουμε νευρικοί πριν εμφανιστούμε μπροστά σε κοινό, οι μαθητές έρχονται αντιμέτωποι καθημερινά με αυτό το άγχος. Κάθε φορά που θέλουμε να μιλήσουμε μπροστά σε κοινό, να κάνουμε μια παρουσίαση, το συμπαθητικό νευρικό σύστημα μας κρατά σε επαγρύπνηση και μας δίνει ενέργεια. Η επαγρύπνηση χρειάζεται για την καλή αλληλεπίδραση με τους άλλους. Συχνά οι άνθρωποι που είναι νευρικοί βρίσκουν την ενεργοποίηση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος ανεπιθύμητη και ενοχλητική.

Η νευρικότητα μπορεί να εκδηλωθεί για παράδειγμα, με την αποφυγή μιας δημόσιας ομιλίας σε φοιτητές, την δυσκολία διατήρησης των φιλικών σχέσεων και την δυσκολία στην ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων.

Η νευρικότητα που επηρεάζει σημαντικά την λειτουργικότητα ενός ατόμου σε κοινωνικές εκδηλώσεις. Το κοινωνικό άγχος είναι ο φόβος για την κριτική. Το συναίσθημα της νευρικότητας διαφέρει από το ένα άτομο στο άλλο, αλλά μπορεί να είναι πανίσχυρο. Κάποιοι άνθρωποι δεν θεωρούν ότι τα συμπτώματα τους είναι τόσο σοβαρά, και όταν τα παρατηρούν τα ξεχνούν γρήγορα.

Οι εμπειρίες μας με τις σχέσεις και τις δύσκολες καταστάσεις της ζωής μας επηρεάζουν την εμπιστοσύνη στον εαυτό μας και τις ικανότητες μας. Οι άνθρωποι που είναι νευρικοί ίσως να νιώθουν ότι οι άλλοι δεν εμπιστεύονται τις ικανότητές τους ή δεν έχουν την κατάλληλη υποστήριξη σε δύσκολες καταστάσεις. Είναι σημαντικό να σεβόμαστε όλα τα συναισθήματά μας, να τα αναγνωρίζουμε και να τα  κατανοούμε. Όλα τα συναισθήματα είναι φυσιολογικά.

Τι είναι το άγχος επίδοσης;

Όταν κάποιος έχει άγχος επίδοσης, έχει έναν επίμονο και συχνά παράλογο φόβο για την αποτυχία. Φοβάται ότι θα κάνει λάθη ή ότι δεν θα αποδώσει αρκετά καλά. Ο φόβος της αποτυχίας μπορεί να εκδηλωθεί σε καταστάσεις που οι άλλοι σας κρίνουν, νιώθετε ότι δεν μπορείτε να ικανοποιήσετε  τις προσδοκίες σας ή τις προσδοκίες των άλλων και αυτό να σας κάνει να αναβάλλετε τις εργασίες σας.

Ωστόσο, όταν ο φόβος της αποτυχίας είναι υπερβολικός, αυτό μπορεί να είναι πρόβλημα. Έχετε τόση ένταση μέσα σας που δεν  είναι δυνατό να μείνετε συγκεντρωμένοι σε ότι κάνετε και κάνετε περισσότερα λάθη από ότι συνήθως. Έτσι καταλήγετε σε ένα φαύλο κύκλο, η ανησυχία σας κατακλύζει. Εξαιτίας του φόβου της αποτυχίας υπολειτουργείτε, και αυτό είναι η επιβεβαίωση ότι δεν μπορείτε να τα καταφέρετε. Την επόμενη φορά που θα έχετε να κάνετε κάτι , ο φόβος της αποτυχίας εντείνεται και έτσι πιστεύετε ότι η αποτυχία είναι σίγουρη. Το αποτέλεσμα είναι ότι ο φόβος της αποτυχίας παραμένει ή χειροτερεύει.

Το άγχος επίδοσης μπορεί να εκδηλωθεί σε διαφορετικές καταστάσεις και διαχωρίζεται σε τρεις κατηγορίες, τις οποίες θα αναλύσουμε παρακάτω.

Άγχος κοινωνικής επίδοσης

Το άγχος κοινωνικής επίδοσης αφορά τις σχέσεις με τους άλλους, επειδή ένα άτομο φοβάται μήπως πει ή κάνει κάτι λάθος. Για αυτούς τους ανθρώπους είναι πολύ σημαντικό το τι σκέφτονται οι άλλοι για αυτούς και φοβούνται ότι δεν θα είναι αρκετά καλοί, έξυπνοι ή ευγενικοί. Αυτή η μορφή άγχους παίζει ρόλο, για παράδειγμα, στις γνωριμίες με νέους ανθρώπους, στις συνεντεύξεις για δουλειά ή στις ομιλίες.

Άγχος σωματικής επίδοσης

Αυτή η μορφή άγχους επίδοσης αφορά όσα έχουν να κάνουν με την σωματική μας απόδοση. Μπορεί να έχουμε τις σωματικές ικανότητες να κάνουμε κάτι, αλλά η ένταση να μην μας αφήνει. Αυτό μπορεί να συμβεί σε αθλήματα ή σε δημιουργικούς διαγωνισμούς.

Άγχος πνευματικής επίδοσης

Στη συγκεκριμένη μορφή άγχους επίδοσης, το άτομο νιώθει φόβο ότι δεν έχει μάθει καλά όσα χρειάζεται ή οι γνώσεις του είναι ανεπαρκείς. Νιώθει νευρικότητα αρκετές μέρες πριν τις εξετάσεις, δεν μπορεί να κοιμηθεί ή έχει ενοχλήσεις στο στομάχι ή πονοκέφαλο. Ο φόβος της αποτυχίας είναι πολύ έντονος και το άτομο δεν λειτουργεί σωστά.

Αυτή η μορφή άγχους έχει δύο κατηγορίες, το ενεργό άγχος επίδοσης δουλεύουν σκληρά, θέλουν να κάνουν τα πάντα χωρίς λάθη και στοχεύουν στη βέλτιστη απόδοση και αυτό συμβαίνει επειδή δεν θέλουν να αποτύχουν. Για αυτό καταβάλλουν πολλή ενέργεια, προσοχή στις λεπτομέρειες , για αυτό και το άτομο προετοιμάζει όσα έχει να κάνει.

Οι άνθρωποι με παθητικό άγχος επίδοσης συχνά είναι αναβλητικοί και αποφεύγουν τις καταστάσεις που προκαλούν φόβο. Πιστεύουν ότι η προσπάθειά τους δεν θα αποδώσει καρπούς. Αλλά πώς εκδηλώνεται το άγχος επίδοσης;

Τα συμπτώματα του άγχους επίδοσης μπορεί να περιλαμβάνουν συναισθήματα ανασφάλειας, χαμηλή αυτοεκτίμηση, φόβο για τη  κριτική, ανησυχίες και αρνητικές σκέψεις, αποφυγή νέων ή δύσκολων καταστάσεων, αναβλητικότητα ,τελειομανία, δυσκολία να περάσετε τα τεστ ή τις εξετάσεις, στρες, ένταση ή blackout.

Τα σωματικά συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν ταχυπαλμία, πονοκέφαλο, προβλήματα στον ύπνο, πόνο στο στομάχι, ναυτία, τρέμουλο ή εφίδρωση. Ποια είναι όμως η ρίζα του άγχους επίδοσης;

Αιτίες άγχους επίδοσης 

Όταν συγκρίνετε συνεχώς τον εαυτό σας με τους άλλους, μπορεί να βάζετε πολύ ψηλά τον πήχη για τον εαυτό σας. Αυτό όμως δεν σας επιτρέπει να επιτύχετε τους στόχους σας, και οδηγεί στο φόβο της αποτυχίας. Αποφεύγετε προκλήσεις ή νέες καταστάσεις λόγω του φόβου της αποτυχίας. Και αν αυτό είναι αναπόφευκτο, η απόδοσή σας θα επηρεαστεί αρνητικά από την αβεβαιότητα και την ένταση.

Η τελειομανία και το άγχος επίδοσης πάνε πολύ συχνά μαζί. Κάνετε προσπάθεια να αποδώσετε τέλεια, δεν επιτρέπετε στον εαυτό σας να κάνει λάθη και δεν νιώθετε ικανοποιημένοι με μια μέτρια απόδοση. Και φυσικά, επειδή πιέζετε υπερβολικά τον εαυτό σας, ο φόβος της αποτυχίας αυξάνεται.

Αν το άγχος επίδοσης υπονομεύει την καθημερινή σας ζωή, είναι καλό να ζητήσετε την βοήθεια ενός ψυχοθεραπευτή. Στην ψυχοθεραπεία, θα αναγνωρίσετε όλες τις αιτίες του άγχους σας, θα μπορείτε να δείτε πιο ρεαλιστικά τις καταστάσεις και την συμπεριφορά σας, θα ενισχύσετε την αυτοπεποίθησή σας και την θετική εικόνα για τον εαυτό σας.

Αντιμετώπιση άγχους επίδοσης 

Πολλοί άνθρωποι που είναι νευρικοί έχουνε μεγάλες απαιτήσεις από τον εαυτό τους και έχουν χαμηλή αυτοπεποίθηση. Θεωρούν ότι αυτές οι απαιτήσεις είναι λογικές , ακόμη και φυσιολογικές και έχουν μια ασαφή ή αντιφατική άποψη για τις επικοινωνιακές τους δεξιότητες. Πώς μπορείτε να καταπολεμήσετε τη νευρικότητα;

• Δείξτε κατανόηση και συμπόνια στον εαυτό σας. Δείτε τα πράγματα ρεαλιστικά και να θυμάστε ότι κανείς δεν είναι τέλειος. Όταν κάποιος δίνει όλη την προσοχή του στην επιτυχία, αποκτά θετικές εμπειρίες και έτσι βλέπει πιο ρεαλιστικά τον εαυτό του.
• Δουλέψτε τις επικοινωνιακές σας δεξιότητες σε καταστάσεις της καθημερινότητας. Μπορείτε να θέτετε ένα ξεκάθαρο στόχο για κάθε εβδομάδα. Η αποφυγή μόνο επιδεινώνει το φόβο.
• Η δύναμη της φαντασίας μπορεί να σας βοηθήσει να κάνετε θετικές σκέψεις.
• Είναι καλό να μαθαίνουμε να μιλάμε για το άγχος και τους φόβους μας σε φίλους ή σε κάποιο άτομο εμπιστοσύνης, αντί να κρύβουμε τα συναισθήματά μας.