Άγχος: η επιδημία της σύγχρονης εποχής

Άγχος

Η ζωή μας είναι αναπόφευκτα γεμάτη προβλήματα, προκλήσεις και εμπόδια. Η σκέψη τους όμως μας προκαλεί άγχος το οποίο επηρεάζει το σώμα μας (ψυχοσωματικά συμπτώματα), τα συναισθήματα, τις συμπεριφορές (απομόνωση, φοβίες) και την λειτουργία του εγκεφάλου (πχ δυσκολία στη συγκέντρωση, στη μνήμη και στη μάθηση).

Το άγχος είναι στις μέρες μας μια από τις κύριες αιτίες νοσημάτων και θνησιμότητας. Εκατομμύρια άνθρωποι επισκέπτονται το γιατρό τους και ζητούν λύση για τα συμπτώματα τους, αλλά σπανίως προσπαθούν να εντοπίσουν τη ρίζα του άγχους και να την αντιμετωπίσιυν.

Τι είναι το άγχος;

Το άγχος είναι εν μέρει μια φυσιολογική αντίδραση στην πίεση. Διαφορετικές καταστάσεις ή γεγονότα της ζωής μας πιέζουν ψυχολογικά. Ένα ξαφνικό γεγονός ή κάτι που απειλεί τη ζωή μας ή όταν δεν έχουμε τον έλεγχο μιας κατάστασης, μπορεί να μας κάνουν να νιώθουμε άγχος.

Ανταποκρινόμαστε διαφορετικά στο άγχος. Τα γονίδια, οι εμπειρίες, η προσωπικότητά μας είναι παράγοντες που επηρεάζουν την απόκρισή μας στο στρες. Όταν νιώθουμε άγχος, το σώμα μας παράγει τις ορμόνες του στρες που ενεργοποιούν το μηχανισμό πάλης ή φυγής (fight or flight) και ενεργοποιεί το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Σε φυσιολογικές συνθήκες, όταν ο κίνδυνος υποχωρεί, υποχωρεί και το στρες. Σε αυτή την περίπτωση δεν υπάρχουν σοβαρές επιδράσεις στον οργανισμό.

Ωστόσο, το σοβαρό και χρόνιο στρες μπορεί να έχει αρνητικές επιδράσεις. Μπορεί ο μηχανισμός πάλης ή φυγής να είναι μόνιμα ενεργός ,με αποτέλεσμα το άγχος να μας κατακλύζει. Μακροπρόθεσμα, αυτό επηρεάζει την σωματική και την ψυχική μας υγεία. Ποιες είναι όμως οι κύριες αιτίες άγχους;

Αιτίες άγχους

Όλοι μας αντιδρούμε διαφορετικά σε καταστάσεις στρες. Αυτό που προκαλεί άγχος σε ένα άτομο μπορεί να μην είναι ψυχοπιεστικό για ένα άλλο άτομο. Ακόμη και οι απλές σκέψεις ή τα μικροπράγματα μπορεί να προκαλούν στρες σε κάποιους ανθρώπους. Το πως αντιδράμε σε μια κατάσταση επηρεάζει το πως το στρες επιδρά στην σωματική και στην ψυχική μας υγεία. Ένα άτομο που νιώθει ότι δεν έχει μάθει τρόπους διαχείρισης του άγχους μπορεί να αντιδρά πιο έντονα στο στρες και αυτό να προκαλεί επιπλέον θέματα υγείας.

Οι τρεις κύριες αιτίες άγχους είναι οι εξής:

1. Σωματικό στρες: ατυχήματα, τραυματισμοί, πτώσεις και άλλα σωματικά τραύματα.
2. Χημικό στρες: βακτήρια, ιοί, ορμόνες στο φαγητό, επεξεργασμένες τροφές, βαρέα μέταλλα, μολύνσεις, αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα , φαρμακευτικές αγωγές.
3. Ψυχολογικό και συναισθηματικό στρες: σχέσεις, οικονομικά, δουλειά, απώλειες αγαπημένων ανθρώπων, οικογενειακές τραγωδίες, αρνητικός τρόπος σκέψης.

Κοινές πηγές άγχους περιλαμβάνουν τα εξής:

• Εκφοβισμό
• Έλλειψη προσωπικού χρόνου
• Προβλήματα με τη δουλειά (ή συνταξιοδότηση)
• Οικονομικά προβλήματα
• Πένθος
• Οικογενειακά προβλήματα, διαζύγιο
• Ασθένειες
• Μετακόμιση
• Θέματα ψυχικής υγείας

Ακόμα και εμπειρίες που θεωρούνται γενικά θετικές, μπορεί να προκαλέσουν στρες, όπως η εγκυμοσύνη, η απόκτηση ενός παιδιού, ένα ταξίδι, μια μετακόμιση, μια προαγωγή. Όλες αυτές οι καταστάσεις αφορούν μια σημαντική αλλαγή στη ζωή, και άρα επιπλέον προσπάθεια, νέες ευθύνες και ανάγκη προσαρμογής. Σε κάθε τι καινούργιο μπορεί να νιώθουμε ότι βαδίζουμε στο άγνωστο.

Όλοι οι παραπάνω παράγοντες προκαλούν στρες και επηρεάζουν τον εγκέφαλο και το σώμα μας. Ποιες είναι όμως οι επιδράσεις του άγχους;

Επιδράσεις άγχους

Το άγχος μπορεί να προκαλέσει ψυχολογικό, σωματικό και συναισθηματικό στρες. Το άγχος μπορεί να εκδηλωθεί με ποικίλους  τρόπους όπως:

Ψυχικές διαταραχές: το ψυχολογικό στρες και η βλάβη στους νευρώνες μπορεί να εκδηλωθεί με κόπωση που μπορεί να καλύπτει την κατάθλιψη, το άγχος, τις κρίσεις πανικού. Η πνευματική κόπωση επηρεάζει τη συγκέντρωση, την προσοχή, την μάθηση και τη μνήμη.

Συμπεριφορικές αλλαγές : οι αρνητικές αλλαγές στη συμπεριφορά μπορεί να έχουν επιπτώσεις οι οποίες θα εμφανιστούν στις σχέσεις και στη δουλειά. Για παράδειγμα οι συγκρούσεις, η μειωμένη παραγωγικότητα και δημιουργικότητα, η αποφυγή (π.χ. καταναγκασμοί, εθισμοί και αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές).

Ασθένειες: όπως τα ψυχοσωματικά συμπτώματα, η σωματική κόπωση, οι αλλεργίες, το άσθμα, τα δερματικά προβλήματα, ο πονοκέφαλος, το αδύναμο ανοσοποιητικό, ο διαβήτης, το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, τα νοσήματα του καρδιαγγειακού.

Το άγχος προκαλεί ανισορροπία στον εγκέφαλο και στο σώμα

Ο μηχανισμός πάλης ή φυγής ενεργοποιεί ένα νευροβιολογικό καταρράκτη ώστε να μπορούμε να ξεφύγουμε από απειλητικές για τη ζωή καταστάσεις. Ωστόσο, στις μέρες μας το άγχος μπορεί να οφείλεται στις σχέσεις, τις απαιτήσεις της δουλειάς, τα οικονομικά προβλήματα , την καταστροφολογία και τον αρνητικό τρόπο σκέψης.

Ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται το πραγματικό ή φανταστικό στρες ως κίνδυνο. Ο μηχανισμός πάλης ή φυγής οδηγεί στην απελευθέρωση της κορτιζόλης και της επινεφρίνης (αδρεναλίνης) στο σώμα.

Το άγχος προκαλεί φλεγμονή στον εγκέφαλο και στο σώμα

Όταν το σώμα είναι σε κατάσταση άγχους αντλεί ενέργεια από άλλα συστήματα (γαστρεντερικό, ανοσοποιητικό, εγκέφαλο) και την μεταφέρει στους μύες ώστε να παλέψουν για τη ζωή μας. Αυτό όμως στη συνέχεια επηρεάζει τις γνωστικές μας ικανότητες (συγκέντρωση, μνήμη, μάθηση), την πέψη, την απομάκρυνση των τοξινών από το σώμα. Το ανοσοποιητικό μας σύστημα καταστέλλεται.

Οι ορμόνες του στρες καταστέλλουν το ανοσοποιητικό σύστημα

Οι ορμόνες του στρες καταστέλλουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Το άγχος κάνει τα κύτταρα του ανοσοποιητικού να απελευθερώνουν ενώσεις που προκαλούν νοσήματα όπως το άσθμα,  σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, ο διαβήτης τύπου 2 και τα νοσήματα του καρδιαγγειακού.

Τα μαστοκύτταρα είναι κύτταρα του ανοσοποιητικού τα οποία παίζουν ρόλο κλειδί στην φλεγμονή και στις αλλεργίες, όπως το άσθμα, η αναφυλαξία, το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου, οι σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις και ο λύκος.

Σε απόκριση στα αλλεργιογόνα, όπως η γύρη, τα ακάρεα, οι ξηροί καρποί, τα μαστοκύτταρα απελευθερώνουν ισταμίνη, η οποία βοηθά στην απομάκρυνση των αλλεργιογόνων από το σώμα. Αυτή η διαδικασία προκαλεί συμπτώματα αλλεργίας, όπως η καταρροή και η φλεγμονή των αεραγωγών.

Οι μελέτες έχουν δείξει ότι η δραστηριότητα των μαστοκυττάρων, ενός τύπου κυττάρων του ανοσοποιητικού, αυξάνει την απόκριση στο ψυχολογικό στρες και οδηγεί σε πολλά νοσήματα.

Τι μπορούμε να κάνουμε για να μειώσουμε τις επιδράσεις του άγχους;

Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούμε να κάνουμε στην καθημερινότητα ώστε να περιορίσουμε τις επιδράσεις του στρες , όπως :

1. Η χρήση ομοιοπαθητικής και βελονισμού
2. Οι αλλαγές στη διατροφή
3. Η απελευθέρωση των καταπιεσμένων συναισθημάτων
4. Ο διαλογισμός
5. Η σωματική άσκηση
6. Η φροντίδα του εαυτού
7. Ο θετικός τρόπος σκέψης
8. Η ευγνωμοσύνη