Πώς να αναπτύξετε την αίσθηση του Εαυτού σας;

Καλλιέργεια της αίσθησης του Εαυτού

Υπάρχει μια γνωστή φράση που λέει, "αν δεν ξέρεις που πηγαίνεις, μπορεί να καταλήξεις κάπου αλλού". Στο πεδίο της ψυχοθεραπείας υπάρχει ένας κοινός στόχος να βοηθηθούν οι άνθρωποι να κάνουν το δικό τους ταξίδι στην αυτογνωσία. Η διαδικασία συχνά ξεκινά με τους ανθρώπους να αρχίζουν να βλέπουν τον εαυτό τους και να αναπτύσσουν μια αίσθηση του εαυτού. Επίσης, σκοπός της ψυχοθεραπείας είναι η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης, στοιχείο απαραίτητο για την κατανόηση του εαυτού, της αυτεπίγνωσης.

Η αίσθηση του εαυτού ορίζεται ως ο τρόπος με τον οποίο ένα άτομο σκέφτεται και βλέπει τα χαρακτηριστικά του, τις πεποιθήσεις του, και το σκοπό του στον κόσμο. Η ισχυρή αίσθηση του εαυτού σημαίνει να γνωρίζετε τους στόχους, τις αξίες και τα ιδανικά σας. Ανεξάρτητα με το αν αυτό γίνεται συνειδητά ή όχι, ο καθένας έχει μια αίσθηση του εαυτού ή μια αίσθηση της προσωπικής του ταυτότητας.

 Τι είναι η αίσθηση του εαυτού;

Γενικά, η αίσθηση του εαυτού περιλαμβάνει το πως σκέφτεται κάποιος ή αντιλαμβάνεται τον εαυτό του. Η αίσθηση του εαυτού περιλαμβάνει τους ρόλους, τις συμπεριφορές και τις σχέσεις που είναι σημαντικές για τον εαυτό σας. Η ιδέα του εαυτού απαντά στην ερώτηση "Ποιος είμαι;" και η απάντηση μπορεί να περιλαμβάνει:

• Σωματικά χαρακτηριστικά (π.χ. ψηλός/κοντός, πράσινα/μπλε μάτια)
• Κοινωνικές σχέσεις (π.χ. σύζυγος, συνεργάτης, φίλος)
• Οικογενειακές σχέσεις (π.χ. αδερφός, γιος/κόρη, μητέρα/πατέρας)
• Επάγγελμα (π.χ. δάσκαλος, μηχανικός)
• Ικανότητες/μειονεκτήματα (π.χ. έξυπνος, αστείος, ντροπαλός)
• Πνευματικότητα (π.χ. Χριστιανός, Βουδιστής)
• Κύρια χαρακτηριστικά (π.χ. σκληρά εργαζόμενος/τεμπέλης, ειλικρινής/ψεύτης)
• Δραστηριότητες (π.χ. αθλητισμός, μουσική, εθελοντισμός)

Η ιδέα του εαυτού δεν είναι έμφυτη αλλά αναπτύσσεται με τον καιρό και επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες όπως τα γονίδια (την ιδιοσυγκρασία) και τα μηνύματα που λαμβάνουμε από την κοινωνία, τους γονείς, τα μέλη της οικογένειας, τους δασκάλους και την πολιτιστική μας κληρονομιά. Η ιδέα του εαυτού αναπτύσσεται από την ιδιοσυγκρασία μας, μαζί με τις εμπειρίες της ζωής και τις αλληλεπιδράσεις που έχουμε στη ζωή μας. Η παιδική ηλικία είναι πολύ σημαντική για την ανάπτυξη της αίσθησης του εαυτού, ωστόσο, δεν είναι στατική και αλλάζει στη διάρκεια της ζωής μας.

Αυτοεκτίμηση και αίσθηση του εαυτού

Η αυτοεκτίμηση ορίζεται ως ο βαθμός στον οποίο μας αρέσει, αποδεχόμαστε ή εγκρίνουμε τον εαυτό μας. Η ιδέα του εαυτού είναι άμεσα συνδεδεμένη με την αυτοεκτίμηση, για αυτό οι άνθρωποι με υψηλή αυτοεκτίμηση έχουν μια ξεκάθαρη αίσθηση για τον εαυτό τους. Η διαφορετικότητα αναφέρεται στην ικανότητα ενός ατόμου να ορίζει τους δικούς του στόχους στη ζωή και να τους διαχωρίζει από τις προσδοκίες που έχουν οι γύρω του. Οι άνθρωποι με διαφορετικότητα έχουν τις δικές τους πεποιθήσεις, κατευθύνσεις, στόχους και αρχές που τους διαχωρίζουν από τους γύρω τους. Έχουν ξεκάθαρη ιδέα για το ποιοι είναι και ποιοι δεν είναι. Γνωρίζουν τις δυνατότητες και τα μειονεκτήματα τους.

Ποιες είναι οι αξίες και οι αρχές σας;

Ένας από τους τρόπους για να ενισχύσετε την αυτοεκτίμησή σας είναι να αρχίσετε να αναγνωρίζετε τις αρχές σας. Οι αρχές περιλαμβάνουν όλα όσα είναι σημαντικά για εσάς, αυτά με τα οποία ταυτίζεστε, όσα θαυμάζετε και σας εμπνέουν. Είναι οι λόγοι για τους οποίους σηκώνεστε το πρωί από το κρεβάτι σας. Οι αρχές μας  δίνουν νόημα και δημιουργούν την αίσθηση της ταυτότητας.

Αν είναι ξεκάθαρες οι αρχές σας, μπορείτε να ζήσετε αυθεντικά. Ένας από τους πιο εύκολους τρόπους να το κάνετε αυτό είναι να ρίξετε μια ματιά στις πράξεις σας. Αν για παράδειγμα, σκέφτεστε ότι μια αρχή σας είναι τα χρήματα, ωστόσο, κάνετε μια δουλειά από την οποία αμείβεστε με λίγα χρήματα και προτιμάτε να αφιερώνετε το χρόνο σας στον εθελοντισμό παρά να δουλεύετε, τότε μπορεί να κοροϊδεύετε τον εαυτό σας. Η πραγματική σας αρχή ίσως είναι να βοηθάτε τους ανθρώπους. Τα προβλήματα ξεκινούν όταν νομίζετε ότι ξέρετε τις αρχές σας αλλά στην πραγματικότητα χρησιμοποιείτε το συνειδητό μυαλό σας να επιλέξει τις αξίες που πιστεύετε ότι πρέπει να έχετε, επειδή οι φίλοι σας, η οικογένειά σας και οι συνεργάτες σας τις έχουν. Το να επιλέγετε τις αξίες των άλλων ενάντια στις δικές σας σημαίνει ότι δουλεύετε ενάντια στον εαυτό σας. Από τη στιγμή που θα αναγνωρίσετε τις βασικές σας αξίες, μπορείτε να αποφασίσετε αν είναι αξίες που τις έχετε επιλέξει ελεύθερα ( όχι οι αξίες των άλλων) και στη συνέχεια να επιλέξετε πως θέλετε να τις εκφράσετε και να ζήσετε με αυτές.

Ιδανική αίσθηση του εαυτού

Ο ιδανικός εαυτός είναι αυτός που φιλοδοξούμε να γίνουμε. Ο ιδανικός εαυτός αναπτύσσεται με τον καιρό, βασίζεται σε όσα έχουμε μάθει και στις εμπειρίες μας. Αποτελείται από τις αληθινές αρχές μας και όσα έχουμε μάθει από τους γονείς και την οικογένεια, όσα θαυμάζουμε στους άλλους.

Αν αυτό που είμαστε (πραγματικός εαυτός) ταυτίζεται με αυτό που φιλοδοξούμε να γίνουμε (ιδανικός εαυτός), τότε νιώθουμε ευεξία και ηρεμία. Αν ο πραγματικός μας εαυτός δεν ταυτίζεται με τον ιδανικό μας εαυτό, προκύπτει ασυμφωνία η οποία προκαλεί άγχος. Όταν η απόσταση ανάμεσα στον πραγματικό μας εαυτό και τον ιδανικό μας εαυτό είναι μικρή νιώθουμε χαρά και ικανοποίηση.

Πώς θα αναπτύξετε την αίσθηση του εαυτού;

Το να γνωρίζει κάποιος τον εαυτό του και να είναι σίγουρος για το ποιος είναι δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Η δημιουργία ισχυρής αίσθησης του εαυτού μπορεί να σας φαίνεται κάτι αδύνατο, αλλά αποτελεί μια διαδικασία που διαρκεί μια ζωή για να ξεκαθαρίσετε ποιοι είστε, ποιες είναι οι αρχές σας και τι είναι σημαντικό για εσάς. Είναι ιδιαίτερα δύσκολο να κατανοήσετε τον πραγματικό σας εαυτό όταν ζείτε σε μια κουλτούρα που στέλνει σταθερά μηνύματα για το πως "πρέπει" να είστε. Το να διαχωρίσετε τον εαυτό σας από αυτό που θέλουν οι άλλοι είναι μια πρόκληση. Είναι δύσκολο να αναγνωρίσετε τον εαυτό σας και τη φωνή σας ενώ γύρω σας υπάρχουν πολλές διαφορετικές ιδέες και απόψεις.

Ξεκινήστε λοιπόν να χτίζετε μια ισχυρή αίσθηση του εαυτού σας, ακόμη και αν οι άλλοι σκέφτονται διαφορετικά. Το να γνωρίζετε πραγματικά τον εαυτό σας, σημαίνει να διαχωρίζετε τις αρχές, τις αξίες, τις πεποιθήσεις και τις αλήθειες σας από την γνώμη των άλλων για το πως θα έπρεπε να είναι. Ξεκινήστε κάνοντας επιλογές για τη ζωή σας, αντί να περιμένετε οι άλλοι να πάρουν αποφάσεις για εσάς. Αν εύχεστε να είχατε τη δύναμη να πείτε "όχι", αν σας κατακλύζουν οι προσδοκίες των άλλων, αν εύχεστε να μην χρειαζόταν να δουλεύετε τόσο σκληρά για να λάβετε την επιβεβαίωση, αν δεν έχετε το κουράγιο να εκφράσετε τα συναισθήματά σας ή δεν είστε χαρούμενοι με αυτό που είστε, τότε ξέρετε ότι ζείτε μια ζωή που δεν είναι σύμφωνη με αυτό που είστε. Μπορείτε να δημιουργήσετε μια ισχυρή αίσθηση του εαυτού:

1. Διαφοροποιήστε τον εαυτό σας

Δείτε μέσα σας, διαχωρίστε τον εαυτό σας από όσα σας περιβάλλουν, ενισχύσετε την αυτογνωσία σας. Πριν πάρετε οποιαδήποτε απόφαση, ειδικά μια απόφαση που θα σας αλλάξει τη ζωή, πρέπει να ξεκαθαρίσετε τι θέλετε και πως θέλετε να είναι η ζωή σας. Οι άνθρωποι που γνωρίζουν καλά τον εαυτό τους παίρνουν αυτόματα αποφάσεις. Όμως χρειάζεται χρόνος για να φτάσετε σε αυτό το σημείο. Πάρτε το χρόνο σας και να θυμάστε ότι μαθαίνετε τον εαυτό σας μέσα από τις αποφάσεις που παίρνετε καθημερινά.

2. Συνδεθείτε με τον εαυτό σας

Όταν θέλετε να αναπτύξετε την αίσθηση του εαυτού σας, βοηθά να κάνετε μια συζήτηση με τον εαυτό σας, να εξερευνήσετε νέους τρόπους για να γίνετε αυτό που επιθυμείτε. Μπορείτε να το κάνετε αυτό αν γίνετε παρατηρητές στη δική σας ζωή, πράγμα που βοηθά να είστε σε επαφή με τον εσωτερικό σας εαυτό. Όταν συμβαίνει ένα γεγονός, κάντε ένα βήμα πίσω και παρατηρήστε τις σκέψεις και τα συναισθήματα, χωρίς να προσπαθείτε να αντιδράσετε αμέσως. Οι αυτόματες αντιδράσεις μπορεί να σας οδηγήσουν σε μια κατεύθυνση που δεν ταιριάζει με αυτό που είστε, και τελικά μπορεί να μετανιώσετε αργότερα.

3. Δείτε τις προκλήσεις ως τρόπο να γνωρίσετε τον εαυτό σας

Όταν αντιμετωπίζετε δύσκολες καταστάσεις στη ζωή σας, προσπαθήστε να τις δείτε σαν ευκαιρίες για να αποφασίσετε ποιοι είστε και να δείτε για το τι είστε ικανοί. Κάθε κατάσταση είναι ένα δώρο και κάθε εμπειρία είναι ένας κρυμμένος θησαυρός. Όταν συνεχίζετε να συμπεριφέρεστε με τρόπους που δεν συμβαδίζουν με τις αξίες σας, στερείτε από τον εαυτό σας την ευκαιρία να βιώσει ποιος είναι σε διαφορετικές καταστάσεις και συνθήκες. Το πως θα επιλέξετε να συμπεριφερθείτε, να σκεφτείτε και να αισθανθείτε είναι όλες εκφράσεις του ποιοι θέλετε να είστε. Όταν παρατηρείτε τον εαυτό σας χωρίς κριτική, παίρνετε αποφάσεις σύμφωνα με αυτό που είστε. Όλες οι εμπειρίες της ζωής, ακόμη και οι αρνητικές αποτελούν ευκαιρίες.

Κάθε άνθρωπος θέλει να έχει μια σταθερή, καλά καθορισμένη ταυτότητα ή αίσθηση του εαυτού ώστε να έχει σταθερότητα στη ζωή του. Οι μελέτες δείχνουν ότι οι άνθρωποι που δυσκολεύονται να βρουν την ταυτότητά τους έχουν αδύναμη αίσθηση του εαυτού. Οι άνθρωποι με ισχυρή αίσθηση του εαυτού, ξέρουν ποιοι είναι, τι σκέφτονται, ποιες είναι απόψεις τους, οι αρχές τους και γενικά έχουν αυτογνωσία. Από την άλλη πλευρά, οι άνθρωποι που έχουν αδύναμη αίσθηση του εαυτού τους, δυσκολεύονται να καταλάβουν την προσωπικότητά τους. Το θετικό είναι πως στη ζωή εξελισσόμαστε συνεχώς, μαθαίνουμε, ωριμάζουμε και αναπτύσσουμε τον εαυτό μας αν είμαστε ανοιχτοί σε αυτό.

Ερωτήσεις για αξιολόγηση εαυτού

Ρίξτε μια ματιά στη ζωή σας. Είστε το ίδιο άτομο που ήσασταν πριν πέντε, δέκα ή δεκαπέντε χρόνια; Μπορεί με κάποιο τρόπο να είστε, ίσως να έχετε τα ίδια ενδιαφέροντα και χόμπι. Ωστόσο, προφανώς και έχετε αλλάξει με πολλούς τρόπους. Κάποιες ερωτήσεις που μπορούν να σας βοηθήσουν να αξιολογήσετε το ταξίδι σας στην αίσθηση του εαυτού περιλαμβάνουν:

• Πώς θα περιγράφατε τον εαυτό σας;
• Ποιες αξίες/αρχές είναι σημαντικές για εσάς;
• Αν έχετε ξεκάθαρες αρχές, πως ζείτε σύμφωνα με αυτές; Είστε ικανοποιημένοι με το πώς τις εκφράζετε στην καθημερινότητά σας;
• Πώς έχετε αλλάξει τα τελευταία πέντε χρόνια; Είστε πιο κοντά στο άτομο που θέλετε να γίνετε; Αν όχι, τι θα μπορούσατε να κάνετε για να μειώσετε την απόσταση; Για ποια πράγματα είστε περήφανοι;
• Αν είχατε ένα μαγικό ραβδί και γινόσασταν όποιος θέλατε, ποιος θα θέλατε να είστε;
• Ποιοι είναι οι άνθρωποι που θαυμάζετε περισσότερο στη ζωή σας. Τι είναι αυτό που θαυμάζετε σε αυτούς;